ۇكىمەت ۇلتقا قاتىسى بار، شەشىلۋى كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلەلەردىڭ بارلىعىن «ۇزىن ارقان، كەڭ تۇساۋمەن» شەشۋگە تىرىسادى. سوندىقتان بولۋى كەرەك، كۇنى وتكەن «تىلدەر تۋرالى» زاڭدى جاماپ جاسقاۋعا كىرىسكەنى... ەندى ونوماستيكا تۋرلى زاڭدى دا «سىرلاپ» «بوياۋدى» قولعا الىپتى. الدارىڭىزداعى ءماتىن (وكىنشكە وراي، مەنىڭ قولىمدا وسى نۇسقاسى عانا ساقتالىپتى. بىراق بۇل سوڭعى نۇسقاسى ەمەس) «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ وسىدان ءتورت جىل بۇرىن دايىنداعان، بىرنەشە تالقىلاۋلاردان وتكەن زاڭ جوبسى . مۇمكىن، بۇل جوبانىڭ كەيبىر باپتارى  زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزەتىن توپقا وي سالار دەگەن نيەتپەن ۇسىنىپ وتىرمىز.

دوس كوشىم

«ۇلت تاعدىرى»  قوزعالىسىنىڭ جوباسى

 

قازاقستان   رەسپۋبليكاسىنداعى   ونوماستيكا   تۋرالى  زاڭ

I - ءبولىم.  جالپى  ەرەجەلەر

1.  كىرىسپە

ۇكىمەت ۇلتقا قاتىسى بار، شەشىلۋى كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلەلەردىڭ بارلىعىن «ۇزىن ارقان، كەڭ تۇساۋمەن» شەشۋگە تىرىسادى. سوندىقتان بولۋى كەرەك، كۇنى وتكەن «تىلدەر تۋرالى» زاڭدى جاماپ جاسقاۋعا كىرىسكەنى... ەندى ونوماستيكا تۋرلى زاڭدى دا «سىرلاپ» «بوياۋدى» قولعا الىپتى. الدارىڭىزداعى ءماتىن (وكىنشكە وراي، مەنىڭ قولىمدا وسى نۇسقاسى عانا ساقتالىپتى. بىراق بۇل سوڭعى نۇسقاسى ەمەس) «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ وسىدان ءتورت جىل بۇرىن دايىنداعان، بىرنەشە تالقىلاۋلاردان وتكەن زاڭ جوبسى . مۇمكىن، بۇل جوبانىڭ كەيبىر باپتارى  زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزەتىن توپقا وي سالار دەگەن نيەتپەن ۇسىنىپ وتىرمىز.

دوس كوشىم

«ۇلت تاعدىرى»  قوزعالىسىنىڭ جوباسى

 

قازاقستان   رەسپۋبليكاسىنداعى   ونوماستيكا   تۋرالى  زاڭ

I - ءبولىم.  جالپى  ەرەجەلەر

1.  كىرىسپە

قازاقستان  رەسپۋبليكاسىنداعى    ونوماستيكا  زاڭى  مەملەكەت  اۋماعىندا  جەر،  سۋ،  تاۋ، قالا، ەلدى مەكەن، اكىمشىلىك - اۋماقتىق،  ۇلتى  قازاق  ازاماتتارىنىڭ  اتا - تەگىن  جانە  جالقى  ەسىمىن،  زاڭدى  تۇلعالاردىڭ  مەملەكەتتىك  تىركەۋدەن  وتكىزۋدە  اتتارىن  جانە  كورنەكتى  اقپاراتتار  مەن  جارنامالىق  ماتىندەردى  رەسىمدەۋدى،  باسقا دا  ونوماستيكا  سالالارىنا  جاتاتىن  اتاۋلاردى  رەتتەۋگە  باعىتتالادى. ونوماستيكا  تۋرالى  زاڭ  قابىلداۋدىڭ  باستى  ماقساتى  قازاق   مەملەكەتىنىڭ  كەلەشەگىنىڭ  مىزعىماس بولۋى  مەن  تاەلسىزدىگىنىڭ  ماڭگىلىگىنىڭ   كەپىلى  - ۇلتتىق  سانانى  قالىپتاستىراتىن   ورتانى  جاساۋ. تاريحي  ادىلدىكتى  ورنىنا  كەلتىرىپ،  ۇرپاقتىڭ  جادىن  وتارلىق  كەزەڭنەن  قالعان  قۇلدىق  ساياساتتىڭ  ىقپالىنان  ارىلىپ،  قازاق  ەلىنىڭ  مۇددەسىن، ابروىين  جانە  قۇقىن  قورعايتىن  ناعىز  پاتريوتتىق   دەڭگەيدە   تاربيەلەۋ   ءۇشىن  قاجەت. ونوماستيكا  زاڭى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى مەن مىندەتىن ىسكە اسىرۋ جولىندا ەلىمىزدە تۇرىپ جاتقان بارلىق ەتنوستاردىڭ ءبىر باعىتقا تۇسىۋىنە اكەلەتىن ورتانى قالىپتاستىراتىن ماڭىزدى قۇجات.

1 - باپ.   قازاقستان   رەسپۋبليكاسىنداعى  ونوماستيكا  تۋرالى  زاڭىنا (بۇدان  ارى  قاراي - زاڭ)  پايدالاناتىن  نەگىزگى  ۇعىمدار.

وسى  زاڭدا  پايدالاناتىن  ۇعىمداردىڭ  ماعاناسى :

ونوماستيكا - جالقى  ەسىمدەردى،  ولاردىڭ  قالىپتاسۋ  جانە  تۇرلەنۋ  تاريحىن  زەردەلەيدى ;

توپونوميكا - گەوگرافيكالىق   وبەكتىلەردىڭ  اتاۋلارىن،  ولاردىڭ  تۋىنداۋ،  وزگەرۋ،  جۇمىس  ىستەۋ  زاڭدىلىقتارىن  زەردەلەيدى ;

انتروپونيميكا - ادامداردىڭ ( جالقى )  ەسىمدەرىن  زەردەلەيدى ;

ونيم -  جالقى  ەسىم ;

توپونيم -  ءونيمنىڭ  ءتۇرى،  گەوگرافيالىق  اتاۋلار ;

گيدرونيم - ءتوپونيمنىڭ  ءتۇرى،  سۋ  وبەكتىلەرىنىڭ  اتاۋلارى ;

ورونيم -  ءتوپونيمنىڭ  ءتۇرى،  تاۋدىڭ،  كىراتتىڭ،  شوقىنىڭ  اتاۋلارى;

ەندونيم - جەرگىلىكتى  حالىقتاردىڭ  جەرگە  بەرگەن  اتاۋلارى;

ەكزونيم - سىرتتان  كەلگەن  اتاۋلار;

ويكونيم -  ءتوپونيمنىڭ  ءتۇرى،  ەل - مەكەندەردىڭ ( اۋىل،  كەنت،  قالا ) اتاۋلارى;

ۋربانونيم - قالا  ىشىندەگى  شاعىن  اۋداندار،  تۇرعىن  ءۇي  كەشەندەرى  تاعى  باسقا وبەكتىلەر  اتاۋلارى;

كورونيم -  ءتوپونيمنىڭ  ءتۇرى،  اكىمشىلىك - اۋماقتىق  بىرلىكتەردىڭ   اتاۋلارى ;

حرەماتونيميكا - مادەني  مۇرالاردىڭ  جالقى  اتاۋلارى;

زوونيم - ءونيمنىڭ  ءتۇرى  ،  جانۋارلار  مەن  حايۋاناتتار  اتاۋلارى ;

فيتونيم -  ءونيمنىڭ  ءتۇرى ،  وسىمدىكتەردىڭ  اتاۋلارى ;

كوسمونيم -  ءونيمنىڭ  ءتۇرى ،  گالاكتيكا  مەن  عارىش  دەنەلەرىنىڭ ،  جۇلدىزدار  مەن

جۇلدىز  شوعىرلارىنىڭ  اتاۋلارى ;

ەتنونيم -  ءونيمنىڭ  ءتۇرى ،  حالىقتىڭ ،  ۇلتتىڭ  اتاۋلارى

ايماق - رەسپۋبليكانىڭ  بىرنەشە  ەلدى  مەكەندەرى  ەنگىزىلەتىن،  ونىڭ  مۇددەسى  ءۇشىن  قۇرىلاتىن  جانە  باسقارىلاتىن رەسپۋبليكا  اۋماعىنىڭ  ءبىر  بولىگى;

ەلدى  مەكەن - رەسپۋبليكا  اۋماعىنىڭ  حالىق  جيناقى  ورنالاسقان،  كەمىندە 2 - 3 مىڭ ادامى  بار،  ازاماتتاردىڭ  شارۋاشىلىق  جانە  باسقا  قوعامدىق  قىزمەتى  ناتيجەسىندە  قالىپتاسقان،  زاڭدا  بەلگىلەنگەن  تارتىپتە  ەسەپكە  الىنعان  جانە  تىركەلگەن،  جەرگىلىكتى  وكىلدى  جانە  اتقارۋشى  ورگاندار  باسقاراتىن  ءبىر  بولىگى.

 

1.2-باپ. وسى زاڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا نەگىزدەلەدى جانە باسقا دا  مەملەكەتتىك  كونستيتۋتسيالىق زاڭدارعا  سۇيەنەدى.

 

1.3.-باپ. وسى  زاڭ  قازاقستان راسپۋبليكاسى  اۋماعىنداعى  جەر،  سۋ،  تاۋ، قالا  ەلدى مەكەن، كوشە،  الاڭ  اتاۋلارىن  جانە  باسقا دا  ونوماستيكا  سالاسىنا  بايلانىستى  ماسەلەلەردى  رەتتەيدى.

 

2 - ءبولىم. ونوماستيكالىق  اتاۋلاردى  قالىپتاستىرۋ  جانە  سوعان  بايلانىستى   قويىلاتىن  تالاپتار.

2.1. - باپ. جەر ، سۋ ، تاۋ ، قالا  مەن  ەلدى  مەكەن  جانە  گەوگرافيالىق  اتتاردى  رەتتەۋدىڭ  باستى  مىندەتى  وتارسىزداندىرۋ شارالارىمەن  تىعىز بايلانىستىرا  وتىرىپ، وسى  اتاۋلاردى وتكەن توتاليتارلىق ساياساتتىڭ  ىقپالىنان  ارىلتۋ  جانە  جەرگىلىكتى   حالىقتىڭ  تاريحىمەن  ناقتى  بايلانىسى   بار   اتاۋلاردى  قايتارۋ.

2.2. - باپ. ۇلتتىق  ماڭىزى  بار   مادەني  ەسكەرتكىشتەر  مەن  تاريحي  ورىنداردىڭ  اتاۋلارىن  قالپىنا  كەلتىرۋ  ماقساتىندا   قالا  مەن  ەلدى  مەكەن،  كوشە  جانە  گەوگرافيكالىق  اتتاردى  اۋىستىرۋ مەملەكەتتىڭ  دەربەستىگىن  نىعايتۋ  بولىپ  سانالادى.

2.3. - باپ.          جاڭادان  پايدا  بولعان  قالا،  ەلدى  مەكەن  جانە  كوشە ،  الاڭدارعا  اتاۋلار  بەرگەندە  ۇلتتىق   ەرەكشەلىكتىڭ  ساقتالۋى  جانە  حالقىمىزدىڭ  تاريحىمەن  ۇرپاقتىڭ   رۋحاني  شىڭدالۋى،  وتان  سۇيگىشتىككە  تاربيەلەنۋى  ەسكەرىلەدى. اتاۋلاردىڭ   قازاق  حالقىنىڭ  نامىسىنا  جانە  ادەت،  عۇرپىنا  زىيان  اكەلمەۋى  قاتاڭ  ساقتالادى.

2.3. - باپ.  قالالار  مەن  ەلدى  مەكەندەرگە  ادامداردىڭ  اتى  بەرىلمەيدى. كوشەلەرگە،  الاڭدارعا ، دەمالىس  كەشەندەرىنە  جانە  كاسىپ  ورىندارىنا  تاريحي  تۇلعالاردىڭ،  ەلگە  ەرەكشە  ەڭبەك  سىڭىرگەن  عالىمداردىڭ،  مادەنيەت،  ادەبيەت  پەن  ونەر  جانە  مەملەكەت ،  قوعام  قايراتكەرلەرىنىڭ   اتتارى  بەرىلەدى. سونىمەن  قاتار  ءبىر  ادامنىڭ  اتى  رەسپۋبليكا  بويىنشا   ءار  وبلىستا  ۇشتەن  اسپاۋى  قاجەت  جانە  ەسىمدەرىن  بەرگەن  كەزدە ولاردىڭ  دۇنيەدەن  قايتقانىنا  بەس  جىل ءوتۋى  ءتيىس. ءتىرى  ادامداردىڭ  ەسىمدەرىنە  اتاۋ  بەرىلمەيدى.

2.5. - باپ. قازاقستان  رەسپۋبليكاسى   اۋماعىنداعى  دياسپورالار  شوعىرلانا  ورنالاسقان  جەرلەردە  قازاق  ەلىنە  ەڭبەگى  سىڭبەگەن  جانە  تاريحىنا  قاتىسى  جوق،  سول  دياسپورالاردىڭ   تاريحي  تۇلعالارىنىڭ  اتتارىن  ەلدى  مەكەنگە، كوشەلەرگە،  كاسىپورىندارعا  جانە  مادەني-سپورتتىق  كەشەندەرگە  بەرۋگە  تىيىم  سالىنادى.

2.6. - باپ.   تاريحي  ادىلەتتىكتى  قالپىنا  كەلتىرۋ  ماقساتىندا  قالا،  ەلدى  مەكەن،  كوشە  جانە الاڭداردىڭ  اتاۋلارىن  وزگەرتىلۋىن  ىسكە  اسىرۋ  كەزىندە،  بۇرىنعى  اتاۋلار  يەلەرىنىڭ  قازاق  ەلىنىڭ تاريحىنا،  عىلىمىنا ، مادەنيەتىنە،  ەكونوميكالىق   دامۋىنا  قوسقان  ۇلەستەرىن  انىقتاۋ  قاجەت. قازاق  ەلىنە  ناقتىلى   ەڭبەگى  سىڭبەگەن  ادامداردىڭ  اتىنا  بەرىلگەن  اتاۋلاردىڭ  وزگەرتىلۋى،  وسى  زاڭعا  سايكەس  ىكە  اسىرىلادى.

2.7.- باپ.    قالالاردا  جانە  ەلدى  مەكەندەردە  ەسكەرتكىش، مەموريالدىق  تاقتالاردى  ورناتۋ   جانە   كوشە  اتتارىن  بەرۋ   جەرگىلىكتى  ونوماستيكالىق  كوميسسيانىڭ   ۇسىنۋى  بويىنشا، تەك قازاق  رەسپۋبليكاسى  وكىلەتتى  ورگاندارىنىڭ   كەلىسىمىمەن  جەرگىلىكتى  اكىمشىلىكتىڭ   شەشىمى  ارقىلى  جۇزەگە  اسىرىلادى.

2.8. - باپ.   قالالار  مەن  ەلدى  مەكەندەردە جۇرگىزىلگەن  قۇرىلىستار  بويىنشا  كوشە  بۇزىلسا، وندا  بۇزىلعان  كوشەنىڭ  اتى   اكىمشىلىكتىڭ  شەشىمىنسىز  اۆتوماتتى  تۇردە  الىنىپ  تاستالادى. كوشە  اتارى  وزگەرتىلگەن  جاعدايدا  ازاماتتاردىڭ   مەنشىكتى  جىلجىمايتىن  مۋلىك  جانە  وزگە  دە  قۇجاتتارى  اۋىستىرىلمايدى،  تەك  ءتيىستى  مەملەكەتتىك  ورگاندار  وزگەرىس  ەنگىزىپ،  راستايدى.

29. - باپ. قالا  ىشىندەگى  شاعىن  اۋداندار،  تۇرعىن  ءۇي  كەشەندەرى،  دەمالىس  جانە  سپورت  ورىندارى،  ويىنساۋىق  ، ساۋدا  جانە  تۇرمىستىق  قىزمەت  كورسەتەتىن   ورتالىقتار  جانە  باسقادا   وبەكتىلەردىڭ   اتاۋلارى  ەلىمىزدىڭ  تاريحىنا ،  ۇلتتىق  رۋحاني  تاربيە  مەن  وتانىن   سۇيۋگە   جانە  حالىقتار  دوستىعىن  نىعايتۋعا  باعىتتالۋى  ءتيىس.

2.10. - باپ.   قالالار  مەن  ەلدى  مەكەندەردىڭ  كوشەلەرىنە   الەمدىك  وركەنيەتكە  زور  ۇلەس  قوسقان، ۇلتتىق  رۋحاني  دامۋعا  ۇلگى  بولاتىن، بەلگىلى  شەت  ەلدىكتەردىڭ   اتىن  بەرۋ  جەرگىلىكتى  تۇرعىنداردىڭ   كەلىسىمى  بويىنشا  ىسكە  اسىرىلادى. قازاق ەلىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنە  قاتىسى  جوق  ۇلتتىق  سانانى  قالىپتاستىرۋعا  پايدا  اكەلمەيتىن  شەت  ەلدىك  تۇلعالارعا   ارنالعان  اتاۋلارعا   جول  بەرىلمەيدى.

2.11. - باپ. قازاقستان  رەسپۋبليكاسىنىڭ   اۋماعىنداعى   تابيعي - گەوگرافيالىق،  توپونوميكالىق ،  ونەركاسىپتىك  جانە  باسقادا  وبەكتىلەر  مەن  مەكەمەلەر  اتاۋلارىن  وزگەرتۋ  جانە  قايتا  جوندەۋ   وسى  زاڭعا  سايكەس  ىسكە  اسىرىلادى.

2.12. - باپ.   رەسپۋبليكاداعى  بارلىق  كاسىپورىندار،  مەنشىكتىك  نىشانىنا  قاراماي،  وزدەرى  وندىرەتىن  ونىمدەرىنىڭ   تاۋارلىق  بەلگىلەرىمەن  اتاۋلارىن   قازاق  تىلىندە  بەرەدى. وسى  اتاۋلار  ەلىمىزدە  قالىپتاسقان      عۇرىپ،  ۇلتتىق   سانا  مەن  نامىسقا  نۇقسان  اكەلمۋى  ءتيىس.

2.13. - باپ.رەسپۋبليكا  اۋماعىنداعى  شىعارىلاتىن  بارلىق  ونىمدەرىنىڭ  بەزەندىرىلۋى  مەن  انوتاتسيالارى تەك  قازاق  تىلىندە  بەرىلەدى.

2.13. - باپ.رەسپۋبليكاداعى  كاسىپورىن  شەتەلدىك  وزىندىك  الەمگە  ايگىلى () ءونىىم  شىعاراتىن  بولسا،  ارنايى  مەملەكەتتىك  رەەستر  بويىنشا  تاۋاردىڭ  اتى  مەن  بەزەندىرىلۋى  ساقتالىنادى.وسىنداي  جاعدايلاردى  رەتتەۋ  ءۇشىن  ۇكىمەت  مەملەكەتتىك  رەەستر  بەكىتەدى.

2.13. - باپ. قاندايدا  ءبىر  توپتاردىڭ   بيلىككە  وز  ىقپالىن  پايدالانىپ،  اكىمشىلىك - اۋماقتىق  جانە  اۋماقتىق  - وندىرىستىك  بىرلىكتەردىڭ ، سونىمەن  قاتار  كوشەلەردىڭ،  الاڭداردىڭ  اتاۋلارىن  جانە  مەكەمەلەردىڭ  اتاۋلارىن  يدەولوگيالاندىرۋعا  تىيىم  سالىنادى.

 

3. قازاقستان  رەسپۋبليكاسىنىڭ   قازاق   ازاماتتارىنىڭ  تەگىن،  اكەسىنىڭ  اتىن  جانە   ەسىمدەرىن  رەتتەۋ.

3.1. - باپ.   قازاق  ازاماتتارىنىڭ  ءوز  ەرىكتەرىمەن  اتا - تەگىنىڭ   جازىلۋىن،  ۇلتتىق  تاريحي ءداستۇر  نەگىزىندە ، قازاق  ءتىلىنىڭ  فونومورفولوگيالىق  نورمالارىنا  سايكەس،  تىلگە  ءتان  ەمەس   اففيكستى  الىپ  تاستاپ، «ۇلى»   جانە  «قىزى»  سوزدەرىن  قوسىپ   نەمەسە  اكەسىنىڭ  اتىنىڭ  تۇبىرلىك  نەگىزىن  ساقتاۋ  ارقىلى   وزگەرتۋگە  قۇقىلى.

3.2. - باپ.   قازاق  ازاماتتارىنىڭ  اتا - تەگى  وزگەرگەن  جاعدايدا،  بۇرىنعى  جەكە  باسىن  انىقتايتىن  كۋالىك  نەگىزىندە  بەرىلگەن  بارلىق   قۇجاتتاردى  ايىرباستاۋ  مىندەتتەلمەيدى، وسى  قۇجاتتارعا  تەك اتا -تەگى  وزگەرتىلگەنى  تۋرالى  ادىلەت  مينيستىرلىگىنىڭ  جەرگىلىكتى  وكىلىنىڭ  راستايتىن  بەلگىسى  قويىلادى.  سونىمەن  قاتار،  ەگەردە  اتا - تەگىن  اۋىستىرعان  ازامات  شەتەلدەرگە  قونىس  اۋدارعان  جاعدايدا  وقۋ  ورىندارىن بىتىرگەنى  جانە  عىلىمي  اتاق  الىۋ  تۋرالى  قۇجاتتارىن  (الىنعان  مەرزىمىنە  قاراماي)  اۋىستىرىپ  الۋعا  قۇقىلى.

3.3.- باپ. ەلىمىزدىڭ  اۋماعىنداعى  جەتىم  بالالار ۇيلەرىندە (پانسيونات، ينتەرناتتاردا) تاربيەلەنەتىن  بالالاردىڭ  اتا-تەگى (ەگەردە  ولاردىڭ  شىققان  تەگىن  بەكىتىپ  راستايتىن قۇجاتى بولماعاندا), قازاقستان  مەملەكەتىنىڭ  تاربيەسىندە  بولۋىنا  بايلانىستى   تەك  قازاق ۇلتتىق  تاريحي  ءداستۇر  نەگىزىنە  ءتان  جازىلۋعا  ءتيىستى.

4. قالا،  ەلدى  مەكەندەر  مەن  كوشە  اتاۋلارىن،  كورىنەكتى  اقپاراتتار  جانە  جارناما   ماتىندەرىن  جازۋ،    رەسىمدەۋ  جانە  بىرىزدەندىرۋدى  رەتتەۋ.

4.1. - باپ. قازاقستان  رەسپۋبليكاسىنىڭ  اۋماعىنداعى  بارلىق  قالالار  مەن  ەلدى  مەكەندەردىڭ  اتاۋلارى  تەك  مەملەكەتتىك - قازاق  تىلىندە  جازىلادى. باسقا  تىلدەگە  اۋدارىپ  جازۋعا  تىيىم  سالىنادى.  حالىقارالىق  قارىم - قاتىناستار  مەن  ءتۋريزمدى   دامىتۋعا   بايلانىستى  كەيبىر  جاعدايدا  قازاقشا  ترانسكريپتسياسى  اعىلشىن  تىلىندە  لاتىن  الىپبيىندە  بەرىلۋى  مۇمكىن.

4.2. - باپ. قالالار  مەن  ەلدى  مەكەندەردە  كوشەلەر،  الاڭدار،  دەمالىس،  سپورت  ورىندارىنىڭ ، ساۋدا  جانە  حالىققا  قىزمەت  كورسەتەتىن   ورتالىقتارىنىڭ  اتاۋلارى   تەك   قازاق  تىلىندە  بەرىلەدى،  وسى  اتاۋلاردىڭ  باسقا  تىلدە  اۋدارىپ  جازىلۋىنا   جول  بەرىلمەيدى.  تەك  دەمالىس ، سپورت  ورىندارى  مەن ساۋدا  جانە  حالىققا  قىزمەت  كورسەتەتىن   كاسىپورىن  مەن  مەكەمەلەردىڭ  جۇمىستارىنىڭ   جارناماسى   قاجەت  بولعان  جاعدايدا،  قوسىمشا  باسقا  تىلدە   جازىلۋى  مۇمكىن.

4.3. - باپ. كورىنەكتى  اقپاراتتار  مەن  جارناما  ماتىندەرىن  جازعاندا  قازاق  ءتىلىنىڭ  گراماتيكالىق  زاڭدىلىعى  ساقتالۋىنا   قاتاڭ  تالاپ  قويىلادى. ولاردى  بەزەندىرۋدە  ەستەتيكالىق ، رۋحاني  تاربيەگە،  ۇلتتىق   ەرەكشەلىكتەرگە  زىيان  كەلتىمەۋى  نەگىزگى  شارتى  بولۋى  ءتيىس.  كورىنەكتى  اقپاراتتار  مەن  جارنامالاردىڭ  مازمۇنىندا  زورلىقتى ماداقتاۋ، پارنوگرافيا   جانە  ۇلتتىق  نامىسقا ،  ۇلتارالىق  قاتىناستارعا،  جاستار  تاربيەسىنە  جانە تاريحي شىندىققا نۇقسان  كەلتىرەتىن  تۋرا  نەمەسە  جاناما  ۇعىمداردى  ناسيحاتتاۋعا  تىيىم  سالىنادى.

4,5. - باپ. كورىنەكتى  اقپاراتتار  مەن  جارنامالاردىڭ  بەزەندىرۋىلۋى  جوعارى  كوركەمدىگى  مەن  تاربيەلىك  ماعىناسىنىڭ   تالاپقا  ساي  بولۋى  قاتاڭ  قاداعالانادى.

4,6. - باپ. كورىنەكتى  اقپاراتتار،  جارنامالار  جانە وتاندىق  كاسىپورىنداردىڭ  اتاۋلارى  مىندەتتى  تۇردە  قازاق  الىپبيىندە  جازىلادى. كەيبىر  شەت  ەلدىك  الەمگە  تانىمال (يميدج  نىشانىنداعى برەندتەر) فيرما مەن  تۇتىنۋ  تاۋارلارىنىڭ  اتاۋلارىنىڭ جازىلۋىنىڭ  شەت  تىلدەگى  نۇسقاسى ساقتالادى جانە مەملەكەتتىك تىلدە بەرىلەتىن ماتىننەن بولەكتەپ، كىشىرەيتىلگەن تۇردە بەرىلەدى. جانەدە  وسى  شەت  تىلىندەگى  اتاۋلاردىڭ  جازىلۋى  قازاق  ءالىپبيىنىڭ  كوركەمدىك  دەڭگەيىنە  نۇقسان  كەلتىرمەۋى  ءتيىستى.

4,7. -باپ. كورىنەكتى  اقپاراتتار  مەن  جارنامالاردى  بەزەندىرۋدە  مەملەكەتتىك  رامىزدەردى   ورىنسىز  پايدالانۋعا  تىيىم  سالىنادى. مەملەكەتتىك  ءرامىزدى    پايدالانۋ  ارنايى  زاڭدىق  كۇشى  بار  اكتىمەن  بەكىتىلەدى.

 

5. زاڭنىڭ   ورىندالۋى   جانە  قورعالۋى

5.1. - باپ. زاڭنىڭ  ورىندالۋىن  رەسپۋبليكا  اۋماعىندا   بارلىق   مەملەكەتتىك  ورگاندار  قامتاماسىز  ەتەدى.

5.2. - باپ. زاڭنىڭ  ورىندالۋ  بىرجۇيەلىلىگىن  قامتاماسىز  ەتۋ  ءۇشىن   مەملەكەتتىك  ونوماستيكالىق   كوميسسيا  قۇرىلادى (ارى  قاراي  كوميسسيا  دەپ  اتالادى) .   كوميسسيا :

-  ونوماستيكا  ماسەلەلەرىنىڭ(توپونوميكا، استرونوميكا، انترونوميكا، كوسمونوميكا، ەتنونيميكا، ەرگونوميكا، ويكونيميكا، زوونيميكا  جانە ت. ب.)  شەشىلۋىن،   زاڭداستىرىلۋىن  جانە  ءبىر  جۇيەگە  كەلتىرىلۋىن  مەملەكەتتىك  ءتىل  ساياساتىنىڭ  دامۋى  مەن تاريحي،  مادەني  مۇرالاردىڭ  اتاۋلارىنىڭ  قايتارىلۋىمەن  بايلانىستىرۋدى  قامتاماسىز  ەتەتىن  ۇسىنىستاردى  دايىندايدى.

-   ونوماستيكا   سالاسىندا  پايدا  بولاتىن  جاڭا  اتاۋلاردى  زاڭعا  سايكەستەندىرە  ۇسىنۋ،  گەوگرافيكالىق   جانە  تاريحي - مادەني   ءپان دەڭگەيىندە  دامۋىنا  ىقپال  جاساۋ

-   مينيسترلىك  پەن  ۆەدومستۆولارعا  انىقتامالار،  سوزدىكتەر  جانە اتلاس  پەن  كارتا  جاساعاندا  ونوماستيكا  ماسەلەسىنە  بايلانىستى  ادىستەمەلىك  كومەك  كورسەتەدى

5.3. - باپ. اتاۋلاردى  بەكىتۋ  ونوماستيكالىق  كوميسسيانىڭ  ۇسىنىسى  بويىنشا  جەرگىلىكتى  ءوزىن  ءوزى  باسقارۋ  ورگاندارى  مەن  اكىمشىلىك  شەشىمدەرىمەن  وسى  زاڭ  شەڭبەرىندە  ىسكە  اسادى.

5.4. - باپ. وبلىستىق،  قالالىق  جانە  اۋداندىق  اكىمشىلىك  اتاۋلاردىڭ  جازىلۋىنا،  جارنامالاردىڭ  ءماتىنىنىڭ   وسى  زاڭعا  سايكەس  بولۋىن قاداعالاپ، ەگەردە  زاڭ  بۇزۋشىلىق  بولعان  جاعدايدا  كىنالىلەردى  ازاماتتىق  جاۋاپقا  تارتىپ،  ايىپ  پۇل  سالۋعا  قۇقىلى.

5.5.- باپ. رەسپۋبليكانىڭ  بارلىق  اۋماقتارىنداعى ،  مەنشىكتىك  نىشانىنا  قاراماي ،  كاسىپورىنداردىڭ، مەكەمەلەردىڭ  جانە  شەت  ەلدىك  زاڭدى  تۇلعالاردىڭ  باسشىلارى  اتاۋلار  مەن  جارنامالارعا  جانە  ودىرىستىك  ونىمدەرىن  بەزەندەندىرۋگە  بايلانىستى  زاڭ  بۇزۋشىلىقتى جىبەرگەندەرى  ءۇشىن  جاۋاپقا  تارتىلىپ، وننان  ەلۋگە  دەيىن  ايلىق ورتا  ەسەپتەۋ  كورسەتكىش  كولەمىندە  ايىپ   تولەۋگە  ءتيىستى.

5.6. - باپ. مەكەمەلەر  مەن  كاسىپورىنداردىڭ  اتاۋلارىندا،  جارنامالاردا  مەملەكەتتىك  تىلدە  جازىلعان  ماتىندەگى  قاتەلەر  ءۇشىن  وسى  مەكەمە،  كاسىپورى  باسشىلارى   بەستەن   ون  بەس  ايلىق  ورتا  ەسەپتەۋ  كورسەتكىش  كولەمىندە  ايىپ  تولەيدى.

5.7. - باپ. ونوماستيكاعا   بايلانىستى  تۋىندايتىن  ماسەلەلەردى  شەشۋ  جانە  زاڭدى  تۇلعالار  مەن  جەكە  ازاماتتاردىڭ  وسى زاڭنىڭ  شەڭبەرىندە   جۇمىس  ىستەۋىن  باقىلاۋ  جەرگىلىكتى  بيلىككە  مىندەتتەلەدى.

 

6.  زاڭنىڭ   قازاقستان  رەسپۋبليكاسىنىڭ  باسقا  دا  زاڭدارىمەن  سايكەستەندىرىلۋى.

6.1. - باپ. زاڭىنىڭ   قولدانىسقا ەنگىزىلۋىنە  بايلانىستى،  وسى  زاڭعا  قاتىسى  بار  زاڭدار  مەن  زاڭ  ورىندالۋىنا  قاتىسى  بار  اكتىلەردى   ءبىر  جۇيەگە  كەلتىرۋ  ۇكىمەتكە  مىندەتتەلەدى.

7. زاڭنىڭ  ءوز  كۇشىنە ەنۋى.

7.1.- باپ. زاڭ   ءوز  كۇشىنە، رەسمي  جاريالاعان  كۇننەن  باستاپ  ەنەدى.

دايىنداعاندار:

بولات  دۇيسەمبى دوس    كوشىم

بەيبىت  قويشىباەۆ

قاسەن   قوجا  احمەت

وتەگەن  يقسانوۆ

«ۇلت  تاعدارى»  قوزعالىسى

الماتى  قالاسى، 2008 جىل