«ارۋاناداي بەينەڭ قالدى ماڭگىلىك!»
وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن 64 جاسقا قاراعان شاعىندا ەسىمى بۇكىل قازاق ەلىنە بەلگىلى اقىن، ايتىسكەر، رەسپۋبليكالىق اقىندار ايتىسىنىڭ بىرنەشە مارتە جۇلدەگەرى حانشا رايسوۆا دۇنيەدەن ءوتتى. قارالى حاباردى اقىننىڭ قىزى ەستىرتكەن.
حانشا رايسوۆا 1956 جىلدىڭ 5 قازانىندا الماتى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. الماتى پەدوگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىن «بۋحگالتەرلىك ەسەپ» جانە «قازاق ادەبيەتى» ماماندىقتارى بويىنشا تامامداعان. رەسپۋبليكالىق ايتىستاردىڭ بىرنەشە مارتە جۇلدەگەرى، حالىقارالىق يۋنەسكو سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، اقىندار مەكتەبىنىڭ ۇستازى، الماتى وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ كورنەكتى مادەنيەت قايراتكەرى، رەسپۋبليكالىق اقىندار ايتىسىنىڭ بىرنەشە دۇركىن جۇلدەگەرى، الماتى وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى حانشا مۇسابايقىزى رايسوۆانىڭ دۇنيەدەن وتۋىنە بايلانىستى كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولدادى.
«حانشا مۇسابايقىزى 1980-1990 جىلدارى ايتىس ونەرى قايتا جاندانعان تۇستا جارق ەتىپ كورىنگەن اقىنداردىڭ ءبىرى ەدى. ول مادەني قۇندىلىقتارىمىزدى جانە رۋحاني قازىنامىزدى دارىپتەپ، ەل ىشىندەگى جانە حالىقارالىق جىر سايىستارىندا جۇلدەلى ورىنداردى جەڭىپ الدى. ەل-جۇرتتىڭ ايرىقشا قۇرمەتى مەن ىقىلاسىنا بولەندى. يۋنەسكو سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. جاس ونەرپازداردى ءسوز زەرگەرى بولۋعا باۋلىپ، جەتىسۋ وڭىرىندە اقىندار مەكتەبىن قالىپتاستىرۋعا اتسالىستى.
قازاقتىڭ ايتىس اتتى ادەبي مۇراسىن وركەندەتۋگە مول ۇلەس قوسقان حانشا مۇسابايقىزىنىڭ جارقىن بەينەسى ۇمىتىلمايدى. حالقىمىز بەلگىلى اقىننىڭ ەسىمىن ءاردايىم ارداق تۇتادى، – دەپ جازىلعان پرەزيدەنتتىڭ جەدەلحاتىندا.
Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ۇجىمى اتىنان مارقۇمنىڭ تۋعان-تۋىستارى مەن جاقىندارىنىڭ قايعىسىنا ورتاقتاسىپ، كوڭىل ايتامىز.
قۋات قايرانباەۆ:
اقىن قانىشانىڭ رۋحىنا
قاپال جاقتان،
اقىن-سارا ەلىنەن،
اقەشكى مەن بايانجۇرەك تورىنەن.
اق جاۋلىق ساپ تۇسكەنىڭدە ايتىسقا،
العاشقى رەت ءسىزدى سوندا كورىپ ەم...
جامان-جاۋتىك جاقىنداسا جاي ءتۇستىڭ،
ارزان قالجىڭ ايتپاۋشى ەدى قايتا ىشكىم،
ساحىنادا سومداپ انا بەينەسىن،
اتانىپ ەڭ قانىشاسى ايتىستىڭ!
قولدا باردا قۇنى تومەن التىننىڭ،
ءدال وزىڭدەي قۇرمەتتەيدى سالتىن كىم.
قاسيەتتى دومبىرانى قولعا الىپ،
حاس ونەرىن وبەكتەپ ەڭ حالقىڭنىن.
تىرشىلىكتىڭ تۇيتكىل جايىن تۇيە شىن،
تىعىرىقتا تاپتىڭ ءسوزدىڭ جۇيەسىن.
اق كيمەشەك – امانات دەپ انامنان،
حاس ونەردىڭ قاستەرلەپ ەڭ كيەسىن.
كەزدەرىڭ جوق ساسقان جانە تاسقان دا،
جىعىلمادىڭ تاعدىر تومەن باسقاندا.
شيىر-شيىر جولمەن ءجۇرىپ كوتەردىڭ،
قارا ولەڭنىن قاسيەتىن اسپانعا
ورتامىزدا ءجۇرۋشى ەدىڭ ءسان قۇرىپ،
تاعدىر سولاي،
تاعى ءسوندى تاڭعى ءۇمىت.
قانىشا اپكە، جاننات بولسىن مەكەنىڭ
ارۋاناداي بەينەڭ قالدى ماڭگىلىك!
قازاقتىڭ سارى تەنتەگى قۋانىش اقىن:
- قازاقتىڭ اقىندار ايتىسى ونەرىنىڭ كوگىندە جارق ەتىپ كورىنگەن اقىنداردىڭ ءبىرى، تىلەۋلەسىم، اقىندار ايتىسىنىڭ ىستىعى مەن سۋىعىن بىرگە كورگەن كوزكورگەنىم حانشا اقىن دا ومىردەن وزدى...
ول مادەني قۇندىلىقتارىمىزدى جانە رۋحاني قازىنامىزدى دارىپتەپ، رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق اقىندار ايتىستارىندا جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنىپ، قۇرمەت مەن ىقىلاسقا بولەنە ءبىلدى .
جاس دارىنداردى باۋلىپ، بار كۇش-جىگەرىن جەتىسۋ ءوڭىرىنىڭ اقىندار مەكتەبىن دامىتۋعا ارنادى.
اقىندار ايتىستارىندا كەزدەسكەن كەزىمىزدە ەمەن-جارقىن وي ءبولىسىپ، ءبىر جاساپ قالۋشى ەدىك...
تالدىقورعانداعى كىتاپحانادا بولعان ونلاين-كەزدەسۋىنە الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى قاتىسقاننان كەيىن اقىندار ايتىسىنىڭ كەلەشەگى تۋرالى ءبىراز وي ءبولىسىپ، پاندەميا بىتكەن سوڭ ۇسىنىسىمىزدى اقىندار وداعىنا ۇسىنۋعا كەلىسكەن ەدىك...
بەۋ، جالعان-اي...
قازاقتىڭ ايتىس ونەرىن وركەندەتۋگە مول ۇلەس قوسقان حانشا اقىننىڭ جارقىن بەينەسى ۇمىتىلمايدى. حالقىمىز ارقاشان اقىندارىنىڭ ەسىمىن ارداق تۇتادى.
حالقىما، اقىندارعا، وتباسىنا، تۋعان-تۋىستارىنا، جەتىسۋ ءوڭىرىنىڭ ەلىنە قايعىلارىنا ورتاقتاسىپ كوڭىل ايتامىن. ەل امان، جۇرت تىنىش بولىپ، قاتارىمىز سيرەمەسىن.
جيىرما شاقتى كۇن بايلانىسسىز وڭىرگە كەتىپ قالىپ ەم. مىنا سۋىق حاباردى كەشتەۋ ەستىپ وتىرمىن. قازاقتىڭ ايتىس ونەرىندە ويىپ العان ورنى بار حانشا اقىن ومىردەن وزىپتى... ايتىس اۋىلىنىڭ اقىندارىنا، مارقۇمنىڭ وتباسىنا قايعىنى ءبولىسىپ، كوڭىل ايتام...
مۇقاش سەيتقازيەۆ:
بىرەۋلەر قۋ بايلىقتى مانساپ ەتتى،
بىرەۋلەر از عۇمىردا ءان ساپ ءوتتى.
.. اسەلحاننىڭ سوڭىنان ىلە - شالا،
اسىعىس انا جاققا حانشا كەتتى..
باق تايماسىن بازارلى، اجارلى ەلدەن،
قايران قازاق، از ەمەس قازاڭ كورگەن.
" ءبىزدىڭ كوورديناتتاردى اتقىلاۋدا "
مومىشۇلى ايتقانداي اجال - مەرگەن.
.. بۇلت شالماۋىن تىلەدىك كوك اسپاننىڭ،
اداسپاۋىن تىلەدىك تاۋ اسقاننىڭ.
.. حانشا اقىن ءبىرى ەدى جىر - وتاۋدىڭ،
ۋىعىن وڭ قولىمەن قاداسقاننىڭ.
اققۋىنان ايرىلسا كول ءدىر ەتكەن،
اقىنىنان ايرىلسا ەل ءدىر ەتكەن.
.. جۇيرىكتەردىڭ ءبىرى ەدى-اۋ ايتىستاعى،
جەتىسۋدىڭ جالاۋىن جەلبىرەتكەن.
شىلدەنىڭ ەرتەڭ جاڭا اپتاسى ما،
ۇقساي ما ءومىر شاحمات تاقتاسىنا؟
ۇلىتاۋدان قايعىرىپ كوڭىل ايتام،
حانشانىڭ اۋلەتىنە، وتباسىنا...
Abai.kz
