قازاق «ىشتەن شىققان جاۋ جامان» دەپ بەكەرگە ايتپاسا كەرەك. تاريحقا كوز جىبەرسەك، تالاي ىشتەن شىققان وپاسىز ساتقىنداردىڭ كەسىرىنەن ەل، حالىق زارداپ شەكتى. ماسەلەن، «وتىرار اپاتى». التى اي جوشى مەن شاعاتايدىڭ قالىڭ قولى الا الماعان قامالدى ىشتەن شىققان ساتقىننىڭ كەسىرىنەن ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە جەر جاستاندىرادى. ارينە، ەلىنە، جەرىنە، تىلىنە قاستاندىق جاساپ جۇرگەن مۇنداي ادامداردى «ءتىرى ماڭگۇرت»، «شىرىگەن جۇمىرتقا» دەگەن اتاۋلاردى مۇحتار شاحانوۆ اعامىز دا بەرىپ ءجۇر. دەگەنمەن، ول اتاقتان قورقىپ جاتقان وپاسىزدار جوق. قازاقتىڭ تاريحىنا، بولمىسىنا، سالت-داستۇرىنە تۇكىرەتىندەر كوبەيىپ كەتتى. ءتىپتى، قازاقتىڭ مەملەكەتىن تاۋەلسىز ەمەس دەپ ەسەپتەيتىندەر قانشاما! بىرەۋ تويىپ سەكىرسە، بىرەۋ توڭىپ سەكىرەدى. ايتەۋىر، قاستاندىق جاساپ جاتقاندار ءوزىمىزدىڭ قازاقتان دا، سۋىمىزدى ءىشىپ، نانىمىزدى جەپ جاتقان ورىستان دا شىعىپ جاتىر...

قازاق «ىشتەن شىققان جاۋ جامان» دەپ بەكەرگە ايتپاسا كەرەك. تاريحقا كوز جىبەرسەك، تالاي ىشتەن شىققان وپاسىز ساتقىنداردىڭ كەسىرىنەن ەل، حالىق زارداپ شەكتى. ماسەلەن، «وتىرار اپاتى». التى اي جوشى مەن شاعاتايدىڭ قالىڭ قولى الا الماعان قامالدى ىشتەن شىققان ساتقىننىڭ كەسىرىنەن ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە جەر جاستاندىرادى. ارينە، ەلىنە، جەرىنە، تىلىنە قاستاندىق جاساپ جۇرگەن مۇنداي ادامداردى «ءتىرى ماڭگۇرت»، «شىرىگەن جۇمىرتقا» دەگەن اتاۋلاردى مۇحتار شاحانوۆ اعامىز دا بەرىپ ءجۇر. دەگەنمەن، ول اتاقتان قورقىپ جاتقان وپاسىزدار جوق. قازاقتىڭ تاريحىنا، بولمىسىنا، سالت-داستۇرىنە تۇكىرەتىندەر كوبەيىپ كەتتى. ءتىپتى، قازاقتىڭ مەملەكەتىن تاۋەلسىز ەمەس دەپ ەسەپتەيتىندەر قانشاما! بىرەۋ تويىپ سەكىرسە، بىرەۋ توڭىپ سەكىرەدى. ايتەۋىر، قاستاندىق جاساپ جاتقاندار ءوزىمىزدىڭ قازاقتان دا، سۋىمىزدى ءىشىپ، نانىمىزدى جەپ جاتقان ورىستان دا شىعىپ جاتىر...

قازاقتىڭ تاريحىن جوققا شىعارعان ۆلاديمير جيرينوۆسكي سەكىلدىلەردى  استە ۇمىتۋعا بولمايدى. الماتى قالاسىندا تۋىلىپ، وسىندا وسكەن ۆلاديمير ماسكەۋگە وقۋعا كەتەدى. كەتكەندە دە مول كەتەدى. سولايشا ماسكەۋدە جاس ساياساتكەر بولىپ قالىپتاسادى. بىراق ول سۋ ىشكەن قۇدىعىنا تۇكىرەدى. قازاقستاندا تۋىلىپ وسكەنىن ەسكەرمەستەن، قازاق ەلى بولماعان دەپ الەمگە جار سالادى. ارينە،  مۇنداي وپاسىزداردان ساقتانىپ ءومىر ءسۇرۋ كەرەكتىگىن دە ەلىمىزدىڭ ساياسي تاجىريبەسى دالەلدەپ بەردى. وسىدان بەس جىل بۇرىن ءوزىن كەرەمەت ساياساتكەر، تاريحشى سانايتىن ۆلاديمير جيرينوۆسكيدىڭ «ەحو موسكۆى» راديوسىنا بەرگەن سۇحباتى ەستەرىڭىزدە بولار. ونىڭ سونداعى سوزدەرى بۇكىل قازاقتىڭ نامىسىن قوزدىردىپ، قانىن قايناتقان ەدى. ول «نەت كازاحسكوگو يازىكا. ي پيسمەننوستي نە بىلو. ۆووبششە نيچەگو نەت تام» دەپ سوققان ەدى سول كەزدە؟ سول جولى ول قاتتى كەتكەن ەدى. ونىڭ مۇنداي مالىمدەمەسىن ەستىگەن قازاق قاۋىمىنىڭ «باس جارىلسا - بورىك ىشىندە، قول سىنسا - جەڭ ىشىندە» قالدىرمايتىنى بەلگىلى ەدى. جۇرت قاتتى دۇرلىكتى، بيلىك تە ءۇنسىز قالمادى. ايتسە دە، ورىس بيلىگى ونى جازالاۋدىڭ ورنىنا بىزدەرگە «جىندىمەن جىندى بولماڭدار» دەگەندەي عانا سىڭاي تانىتتى. ءبىر قىزىعى، بۇنى مالىمدەگەندە ول «جىندى» ونشا-مۇنشا ەمەس مەملەكەتتىك دۋمانىڭ ۆيتسە-سپيكەرى ەدى. ال، «ەحو موسكۆى» راديوسى وسىنداي سۇحباتتى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى نەنى كوزدەگەن ەدى؟ وسى جاقتار ارادان 7 جىل وتسە دە شەشىلمەي كەلەدى.

جيرينوۆسكي سياقتى سۋ ىشكەن قۇدىققا تۇكىرەتىندەر قازىر تىپتەن كوبەيىپ كەتتى. ىشتەن شىققان شۇبار جىلانداردىڭ ىشىندە ءوزىمىزدىڭ قازاقتار دا جوق ەمەس. ەڭ جامانى، ولاردىڭ ءتىرى ماڭگۇرتتىگى. بيلىك تە مۇنداي ادامدارعا ءتيىستى جازاسىن بەرىپ، شارا قولدانباي جاتىر. نەگە ەكەنى بەلگىسىز؟ پاۆلودارلىق داۆيد گانەلين دەگەن ۇستازسىماق ءانۇرانىمىزدى كەمسىتىپ، تۋىمىزعا ءبىر تۇكىرگەنىن بۇكىل باق شۋلاپ جازدى. بىراق ونى جازالاعان ەشكىم بولمادى. وسىلايشا جابۋلى قازاندى جابۋلى كۇيىندە قالدىرىپ كەتە بەردى. باسقا ەل بولعاندا ونداي وپاسىزداردى تەمىر توردىڭ ار جاعىنان بىراق شىعارار ەدى. اتتەڭ، ءبىزدىڭ قازاقتىڭ جومارتتىعى سونداي، ەڭ اۋىر قىلمىس جاساعان ادامدى دا وسىلاي جازاسىز قالدىرا بەرەدى.

ەلىمىزدە ءوز كۇندەرىن كورىپ، ەركىن دامىپ جاتقان ورىس ءتىلدى باسىلىمدار سوڭعى كەزدەرى قازاق ۇلتىنا قارسى شىعاتىن ماقالالاردى ءجيى جازاتىن بولدى. بۇل باسىلىمداردىڭ ارقاسىندا ۇلكەن ءبىر كۇش تۇر. ايتپەسە، مۇنداي باسىلىمداردى جاۋىپ تاستاۋعا بيلىكتىڭ قاۋقارى جەتەدى. ءاي دەيتىن اجا، قوي دەيتىن قوجا وسىلايشا شىقپاي جاتىر. سول باسىلىمداردىڭ باستى نىساناسى - قازاق ۇلتشىلدارىن ماسقارالاۋ. ولاردىڭ پىكىرلەرىنە قارسى تۇرۋ. بۇعان دا كەلىسۋگە بولار. يدەولوگيالىق كوزقاراس قايشىلىعى، پىكىرتالاس، كۇرەس دەگەن بار. ايتسە دە، شەكتەن شىعىپ، بۇكىل قازاقتى، قازاق ءتىلىن، قازاقتىلدىلەردى، قازاقتىڭ تاريحىن، قازاقتىڭ مادەنيەتىن كوپە-كورنەۋ مازاق ەتۋ، جوققا شىعارۋشىلىق تىم بەلەڭ الىپ بارادى. ءتىپتى ءار ءنومىر سايىن قازاقتى قارالايتىن ءبىر ماتەريال شىقپاسا، ىشتەرى اۋىراتىن حالگە جەتتى. تىلىنە، دىنىنە، ناسىلىنە، الەۋمەتتىك ورتاسىنا قاراي كەمسىتۋشىلىككە جول بەرمەيتىن اتا زاڭىمىزدى اياققا تاپتاۋدان يمەنبەيتىن بولدى. قوعامنىڭ بولىكتەرىنىڭ اراسىنا الاۋىزدىققا تۇرتكى بولىپ جاتسا دا، ەكى ەل اۋزىنا ءتورت ەل قاقپاق بولىپ تۇراتىن بيلىكتى دە، حالىقتى دا كورمەي تۇرمىن.  بۇلاي دەگەن سەبەبىم، «ۆرەميا» باسىلىمى مەن «zona.kz» سايتتارى سياقتى ورىس ءتىلدى باق-تار تىم شەكتەن شىعىپ بارادى. دانيار اشىمباەۆ سياقتى ماڭگۇرت، ءوزىن «قازاق ەمەسپىن، قازاقستاندىقپىن» دەپ ەسەپتەيتەتىن وپاسىزداردى سۇحباتتارىندا كەڭ ناسيحاتتايتىنداي بۇل باسىلىمدار نەنى كوزدەپ جۇرگەنەنىن ەشكىم بىلمەيدى. دانيار اشىمباەۆ سياقتى شىرىگەن جۇمىرتقالار قازاقشا ەكى ءارىپتىڭ باسىن قوسىپ زورعا وقي الادى ەكەن. داكەڭنىڭ دوستارى دا وزىنە تارتقان شىرىگەن جۇمىرتقا. قازاق بولا تۇرا وزدەرىن «مەن ورىسپىن» دەپ ەسەپتەيدى ەكەن كوبىسى. ولاردىڭ جانىبەك سۇلەەۆ دەگەن تاعى ءبىر دوسى «ناعىز قازاقتار» مەن «شالا قازاقتاردىڭ» اراسىنا شي جۇگىرتىپ، وت تاستاپ ءجۇر. بۇل تەك رەسمي مالىمەتتەر عانا. ونىڭ بۇل سياقتى دوستارى قانشاما ەكەنى، قازاقستاندا ءوز ۇلتىنا قارسى شىعاتىن شىرىگەن جۇمىرتقالاردىڭ قانشاما ەكەنى بەلگىسىز.

ورىستاندىرۋ ساياساتىنىڭ كەسىرىنەن، كەڭەس وداعى كەزىندە قازاقتاردىڭ ءبىر بولىگى قازاق ءتىلىن ۇمىتىپ قالعانى راس. الايدا، تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى جيىرما جىل ورىستانعان قازقاتاردى قايتا قازاقتاندىرۋعا جەتەرلىك ۋاقىت ەدى. ارينە، ول ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ كەرەك. قازاقشا بىلمەيتىن، قالا قازاقتارىنىڭ ىشىندە ۇلتجاندىلار از ەمەس. سونىمەن قاتار، قازاق ءتىلىن بىلە تۇرا ەلىنە وپاسىزدىق جاسايتىن ساتقىندار دا جوق ەمەس. مۇحتار شاحانوۆ بۇل تۋرالى: «ەندى كورمەگەندى قازاق سولاردان كورەتىن بولادى. مۇنداي شالا قازاقتار ۇلكەن كۇشكە اينالدى. بيلىك ورگاندارىندا وتىرعانداردىڭ دەنى سولار» - دەپ بەكەرگە ايتپاعان ەدى. بيلىكتىڭ ۇلتتىق سيپاتىمىزعا، تاريحىمىزعا، تىلىمىزگە بايلانىستى مازاق قىلۋ، قورلاۋ، دالەلسىز سوزدەر ايتۋعا قارسى ارنايى جازا قولدانۋعا مۇمكىنشىلىكتەرى بار. الايدا، شاحانوۆ ايتقانداي، قارعا قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايدى. سەبەبى، بيلىكتە وتىرعان كوپ شەنەۋنىكتەردىڭ ءوزى شىرىگەن جۇمىرتقاعا اينالعان.

«ۆرەميا» باسىلىمى مەن «zona.kz» سايتتارىنان بولەك «Central Asia Monitor» گازەتى دە ۇدايى اۋەزحان قودار، جانىبەك سۇلەەۆ سياقتى شىرىگەن جۇمىرتقالاردى قازاققا قارسى سويلەتەدى. «سۆوبودا سلوۆا» گازەتىنىڭ دە باعىتى سول. كىلەڭ وتىرىك بايبالام، وتىرىك ويبايلاۋ. «ورىستار كەتىپ جاتىر»، «ورىستىلدىلەر قىسىم كورىپ جاتىر»، «20- جىلدارى جاپپاي قازاق تىلىنە كوشەتىن بولدىق. بۇل قالاي؟ ەلدىڭ ىشىندە ۇلكەن كوتەرىلىس بولىپ كەتپەي مە؟» - دەپ حالىق ىشىنە ادەيى وسىنداي ويلار تاستاپ وتىرادى. اقپارات مينيسترلىگى، ادىلەت مينيسترلىگى، ىشكى ساياسات ورگاندارى قايدا قاراپ وتىرعانىنا تاڭىم بار. بۇل بارىپ تۇرعان باسسىزدىق ەمەس پە؟ ەلىمىزدە اركىم ءوز بەتىمەن كەتتى. ءبىر كەزدەگى «ءبولىپ ال دا، بيلەي بەر» ساياساتىنىڭ كەرى. الدە، وسىلاردى جازالايتىن اتا زاڭىمىزدا زاڭ جوق پا؟ اركىم اۋزىنا كەلگەنىن ايتاتىن بولدى. مۇنىمەن قويماي «شالا-قازاق» پەن «ناعىز قازاقتى» ءبولىپ، «مامبەتيزم» دەگەندى شىعارىپ، قازاق حالقىن ءبىر-بىرىنە ايداپ سالىپ جاتىر. «ناشا كازاشا» جوباسىنىڭ ازىلكەشسىماقتارى قازاقتى قورلاۋدىڭ شەگىنە جەتتى. وسىناداي كەزدە، وسىنداي وپاسىزداردىڭ شىرىگەن اۋزىنا گراناتا تاستاپ جىبەرگىڭ كەلەدى ەكەن.

جارايدى دەلىك. بۇل شىرىگەن جۇمىرتقالاردىڭ ءجاي عانا اقپاراتتىق شابۋىلى. ال «مۇستافا شوقايدى» ساتقىنعا تەڭەپ، سول ءۇشىن اقىن قاسىمحان بەگمانمەن سوتتاسىپ جاتقانى ءۇشىن وسكەمەندىك «فلەش» گازەتىنە نە ايتا الامىز؟ الاش كوسەمى مۇستافا شوقايدى «قازاقستان مەن ورتا ازيانىڭ بولا الماي قالعان ءامiرشiسi, فاشيستiك ۇيىمنىڭ باسشىسى، فاشيستەرمەن سىبايلاس بولعان» دەپ قارالاعان وسكەمەندىك «فلەش» گازەتىن سوت اقتاپ شىقتى. قاسىمحان بەگمان اعامىز سوتقا قايتا شاعىمدانىپ، قالاي دا بولسا جەڭۋىم كەرەك دەپ جاتىر. ال ونى قولداپ جاتقان قالىق بۇحارا قايدا؟ بيلىك نە ىستەپ وتىر؟ ونىڭ سوتتا جەڭىلگەنى بۇكىل قازاقتىڭ ساي-سۇيەگىن سىرقىراتتى. ەڭ قىزىعى، اعامىز ادۆوكات تاڭداۋدان جاڭىلسا كەرەك. وزىنە ۇلتى باسقا گالينا حۆان دەگەن ادۆوكاتتى جالداپتى. وزگە ۇلتتىق ادۆوكوت قازاق ۇلتشىلدىعىن قايدان ءتۇسىنسىن؟ مۇستافا شوقايدى قايدان ءبىلسىن؟ ەگەر، ءوزىمىزدىڭ ۇلتشىل قازاقتان بىرەۋدى جالداعاندا، بالكىم قالايدا بولماسىن جەڭەر مە ەدى؟ جاقىندا ەكىنشى سوت پروتسەسى باستالادى ەكەن. تاريحشىلاردان مامبەت قويگەلدى قازاقستان تاريحشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ اتىنان مۇستافا شوقايعا جاعىلعان بۇل كۇيەنى اقتاۋعا باعىتتالعان بىرنەشە قۇجات دايىنداپ جاتىر-مىس. ودان بولەك، تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنان مۇستافا شوقايعا قاتىستى تاريحي انىقتاما قۇجاتتاردى اقىن اعامىز سۇراتقان ەكەن. قىسقاسىن ايتقاندا، ەكىنشى سوتقا اقىن اعامىز جان-جاقتى ازىرلەنۋدە. ءبىرىنشى سوت وتىرىسىنا دا بارىنشا دايىندالىپ، بۇكىل شوقايتانۋشى عالىمداردىڭ ەڭبەكتەرى بەرىلگەن. بىراق وسكەمەن قالالىق سوتىنىڭ شەشىمى بويىنشا اقىن اعامىز سوتتا جەڭىلدى. بۇل دەگەن، الاش كوسەمى، قوعام قايراتكەرى، قازاق ءۇشىن قىزمەت جاساعان مۇستافا شوقاي ساتقىن بولىپ شىقتى دەگەن ءسوز. بۇل وسكەمەندىك «فلەش» گازەتىنىڭ بۇكىل قازاق تاريحىنا تۇكىرىپ جاتقاندىعىن، جوققا شىعارىپ جاتقاندىعىن كورسەتەدى. ال بۇكىل قازاق بولىپ ءبىر عانا گازەتكە قارسى شىعا الماي اۋزىمىزعا قۇم قۇيىلىپ وتىرمىز. بۇدان اسقان سور قاسىرەت، زور قاسىرەت بولماسا كەرەك؟

سوت  تورەشىلەرى  شەشiمدەرىندە: «ماقالاداعى تەرiس پiكiر فيلمنiڭ اۆتورىنا،  ياعني، سىزگە ەمەس، ءفيلمنىڭ  كەيiپكەرiنە قاتىستى ايتىلعان»، - دەگەن ءۋاج ايتىپتى. بۇعان قارسى «حالىق ءسوزى» گازەتىندە بەرگەن سۇحباتىندا قاسىمحان بەگمان: «سوندا وسكەلەڭ ۇرپاق مۇستافا شوقايدى ۇلت زيالىسى دەپ ەمەس، فاشيستىك ۇيىمنىڭ جەتەكشىسى دەپ تانۋى كەرەك پە؟ سوتتىڭ شەشىمىنە ادامنىڭ كۇلكىسى كەلەدى. مەنىڭ كەيىپكەرىمدى فاشيست، ساتقىن دەپ جاتسا، ءفيلمدى تۇسىرگەن مىنا مەنىڭ كىم بولعانىم سوندا؟ ءفاشيستى ناسيحاتتاپ، ەلىمىزگە كەراعار دۇنيە جاساعان ادام بولىپ شىقپايمىن با؟ مۇستافا شوقايدى قارالاعاندارعا بۇكىل تۇركى دۇنيەسى ايقاي سالدى. اناۋ ستامبۋلدان ابدۋاقاپ قارادان باستاپ، ۇلتىم دەگەن بارلىق ازاماتتار ءۇن قاتتى» - دەپ جاۋاپ قايىردى. ايدالاداعى تۇركى باۋىرلارىمىز بۇعان جان بەرىسىپ قايعىرىپ ءجۇر. ال ءبىز ءبىر حالىق بولىپ نەگە ءۇنسىز وتىرمىز؟

جوعارىدا قازاقتىڭ تاريحىنا قارسى شىعىپ جاتقانداردىڭ دەنى بۇلىنگەن قازاقتار ەكەنىن ايتىپ وتتىك. سولاردىڭ ءبىرى - الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى سەرىك سەيدۋمانوۆ. مىڭ جارىم جىلدىق تاريحى بار الماتى دەگەن اتاۋعا جارماسىپ جۇرگەندەردى ۇمىتتىق پا دەسەك، ولاي بولماي شىقتى.  ءار جەردەن ءبىر قىلتيىپ شىعىپ،  پىكىر ايتاتىن وندايلار  قالاعا كەڭەس ۇكىمەتى تاڭبالاپ بەرگەن  «الما-اتا» دەگەن اتاۋىن قايتارىپ بەرۋ قاجەت دەيدى. جالپى سوڭعى رەت بۇل ماسەلە وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن قىزۋ تالقىعا سالىنعان بولاتىن. ءباسپاسوز بەتىندە عالىمدارىمىز قىزىل كەڭىردەك بولىپ ايتىسىپ-تارتىسقانى ءالى ەسىمىزدە. الماتىمىز «الما-اتا» بولىپ وزگەرىپ كەتۋىنە ءسال-اق قالعان ەدى.   ابىروي بولعاندا، ات توبەلىندەي عانا تاريحشى الماتى اتاۋىنىڭ مىڭ جارىم جىلدىق تاريحى بار ەكەنىن دالەلدەپ، ونى «ءوز ورنىندا» قالدىردى. وسىلايشا قالانىڭ ورىسشا اتاۋىن قالپىنا كەلتىرەمىن دەپ اۋرەلەنگەن كەيبىرەۋلەردىڭ اۋزىنا قۇم  قۇيىلدى. دەگەنمەن ءبىز ويلاعانداي ەمەس، بۇل ماسەلەنىڭ قىزۋى ءالى دە  باسىلماپتى.  جاقىندا الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى سەرىك سەيدۋمانوۆ ەگەر  ونوماستيكا تۋرالى زاڭ قابىلدانار بولسا، الماتى اتاۋى «الما-اتا» بولىپ وزگەرۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى. «ءيا، قالا وسىلاي اتالۋى مۇمكىن. بۇل قالا اكىمىنىڭ جانە مەنىڭ يدەيام. «الما-اتا» دەگەن وتە ادەمى ەستىلىپ، ادەمى جازىلىپ، ادەمى سەپتەلەدى»، - دەيدى ول «جاس قازاق» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا. ارينە، ورىستانعاندار ءۇشىن سولاي ادەمى ەستىلەدى. دەمەك، سەرىك سەيدۋمانوۆ تا ورىستانعان. ەڭ سوراقىسى س.سەيدۋمانوۆ قالانىڭ «الماتى» دەپ اتالۋى كەزدەيسوقتىق دەيدى. «كونستيتۋتسيانى جازعان كەزدە ەشكىممەن اقىلداسۋ بولعان جوق. سوسىن «الماتى» دەپ جازىپ جىبەرگەن»، - دەيدى ول. بىلدەي ءبىر قالانىڭ باسشىلىعىندا وتىرعان ازاماتتىڭ پىكىرى وسىنداي بولعان سوڭ تاريحىمىز قالايشا ءادىل جازىلىپ، قالايشا مادەنيەتىمىز ءوسسىن دەپ ويلايدى ەكەنسىڭ. «الما-اتا» دەپ اتاۋ تاريحىمىزدى بۇرمالاۋ دەپ تالاي تاريحشىلار ەسكەرتىپ جاتىر. كەزىندە 1921 جىلدارى وراز جاندوسوۆ باستاعان قازاق زيالىلارى كۇش سالىپ قالانىڭ «الماتى» دەگەن اتاۋىن قايتارىپ العان بولاتىن. ونى قازاقتار قولداعان. ءبىز قالامىزدىڭ تاريحي اتاۋىن بۇرمالاۋعا جول بەرمەۋىمىز كەرەك. ەگەر، الماتى «الما-اتا» بولىپ وزگەرەتىن بولسا، قازاقتىڭ سورى قايناعانى. ونسىز دا «پەتروپاۆل»، «پاۆلودار» ت.ب. قالالارىمىزدى قازاقشا اتاۋمەن اتاي الماي ءجۇرمىز. سەبەبى، ول جەردەگى ورىستار قالانىڭ اتاۋىن قىزعىشتاي قورىپ وتىر. ەگەر، ءبىز دە «الماتىمىزدى» قورعاي الماساق وندا كىم بولعانىمىز؟

بۇگىنگى كەيبىر قازاقتاردىڭ احۋالى وسىنداي. ءوز ۇلتىنا، ءوز تىلىنە، ءوز تاريحىنا قارسى شىعىپ جاتىر. مۇمكىن، اقىر زامانننىڭ بەلگىلەرىنىڭ ءبىرى وسى شىعار. ادامداردىڭ حايۋانداردان پارقى قالماي بارا جاتىر. ءتىپتى، حايۋانداردىڭ ءوزى تۋعان ىندەرىن قىزعىشتاي قوريدى. ال بىزدەگى كەيبىرەۋلەر ءوز تۋعان جەرىن قورۋ بىلاي تۇرسىن، كورگە يتەرۋدە. سۋ ىشكەن قۇدىقتارىنا تۇكىرۋدە.

«اباي-اقپارات»