بۇگىنگى تاڭدا پولشا مەن بەلارۋس شەكاراسىندا ۇلكەن ساياسي داعدارىس باستالدى. وعان مينسكتىڭ قىرسىق ساياساتى سەبەپكەر. لۋكاشەنكو بيلىگى شەكارا ماڭىنا مىڭداعان تاياۋ شىعىستىق بوسقىنداردى الداپ اكەلىپ، ولاردى باتىسقا قىسىم جاساۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانۋدا. بۇل بوسقىندار داعدارىسىنا كىم سەبەپكەر، پۋتين بە، الدە لۋكاشەنكو ما دەگەن سۇراق باتىس ساراپشىلارى اراسىندا كەڭىنەن تالقىلانۋدا. 

«Frankfurter Allgemeine Zeitung» جۋرنالىنىڭ ساراپشىلارى داعدارىستىڭ ارتىندا پۋتين ەمەس، لۋكاشەنكو تۇر دەيدى. ولاردىڭ ويىنشا، بۇل ساياساتقا كرەمل ارالاسقان ەمەس. «مەنىڭ ويىمشا لۋكاشەنكونى كرەمل باسقارادى دەگەن ۇلكەن قاتەلىك، ولاي ەمەس»، - دەيدى نەمىس ساراپشىسى شتەفان مايستەر. ونىڭ ويىنشا، بۇل ستراتەگيانى لۋكاشەنكونىڭ قورعانىس سالاسىنداعى ساراپشىلارى ويلاپ تاپقان جانە وسى ارقىلى ولار باتىستى بوپسالاپ، ۇزىلگەن ديالوگتاردى قالپىنا كەلتىرۋدى ماقسات ەتەدى. وسى ارقىلى ول ءتىپتى، سانكتسيانى الدىرىپ، ماسكەۋمەن كەلىسسوز جۇرگىزۋدە دە مانەۆرلار جاساۋعا الاڭدار اشۋدى كوزدەيدى.

تاعى ءبىر نەمىس ساراپشىسى بۇل داعدارىسقا تەك لۋكاشەنكو جاۋاپتى دەگەن ويدا. «لۋكاشەنكو جاسايتىن ارەكەتتىڭ بارلىعى دا ماسكەۋدىڭ ويى دەۋ دۇرىس ەمەس»، - دەيدى «عىلىم مەن ساياسات» قورىنىڭ ساراپشىسى سابينا فيشەر. ونىڭ ويىنشا،  « ماسكەۋ راسىمەن دە لۋكاشەنكونى قاتتى قولدايدى، سول ارقىلى ونىڭ بيلىگىن ساقتاپ قالۋعا مۇددەلى، دەگەنمەن ونى تولىق باقىلاۋدا ۇستامايدى». «مينسكتە وتىرعان لۋكاشەنكو ءپۋتيننىڭ جۇيكەسىنە سالماق سالۋدا. ءپۋتيننىڭ لۋكاشەنكوعا اسەرى جايلى اڭگىمە تىم اسىرا ايتىلعان», - دەيدى فيشەر.

لۋكاشەنكو بيلىگىنىڭ تاقتا وتىرعانىنا مىنە 26 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن لۋكاشەنكو ءوز بيلىگىن ۇستاپ قالۋ ماقساتىندا وپپوزيتسيانى قاتاڭ باسىپ-جانشىپ كەلدى. سونىمەن قاتار، ول رەسەي مەن باتىس اراسىندا ءتۇرلى كەزەڭدە ويىن ويناپ، ەكى جاقتى ساياسات ۇستانۋعا تىرىستى. 2020 جىلعى سايلاۋ مەن ارتىنشا بولعان ءىرى حالىقتىق تولقۋلار لۋكاشەنكونىڭ بۇل ويىنىن توقتاتتى. بۇل جاعدايدا ونى پۋتين قۇتقارىپ قالدى. رەسەي ارنايى كۇشتەرىن جىبەرىپ، بيلىكتى ۇستاپ قالدى. رەسەيدىڭ ءوز مۇددەسى دە بار ەدى، ماسكەۋ تولقۋلار رەسەيگە دە اسەر ەتەدى دەپ سانادى. «ەشقانداي مايدان بەلارۋس جەرىنە وتپەۋى ءتيىس»، - دەدى رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك دۋماسى.

لۋكاشەنكو ءۇشىن رەسەيدىڭ كومەگى ونىڭ بيلىگىن ساقتاپ قالسا دا، ماسكەۋگە دەگەن تاۋەلدىلىگىن ارتتىرا ءتۇستى. ول ەندى كرەملگە قارىزدار ەدى. ال ەۋروپا بۇل جولى لۋكاشەنكونىڭ ارەكەتىنە بارىنشا قاتاڭ قاراپ، سانكتسيالارمەن سوققىلاي باستادى. بەلارۋس باسشىسى باتىسقا قارسى جاۋاپ جاساۋدىڭ امالىن ىزدەدى. 2010 جىلى ول بوسقىنداردى العاش رەت ەۋروپاعا قارسى قولدانۋعا تىرىسقان، دەگەنمەن ول ويى ىسكە اسپادى. ال 2021 جىلى بۇل يدەياسىن جۇزەگە اسىرا باستادى. كەي ماماندار بۇل ساياساتتى ۇستانۋ بارىسىندا مينسك تۇركيانىڭ سيريا بوسقىندارىنا قاتىستى تاجىريبەسىنە سۇيەنبەك بولعان دەيدى.

«لۋكاشەنكو باتىستى وزىمەن ديالوگقا كەلۋگە كوندىرۋگە تىرىسپاق. ەگەر وعان  انگەلا مەركەل قوڭىراۋ شالسا، وندا بۇل ول ءۇشىن جەتىستىك. سارسەنبى كۇنى مەركەل ەكى مارتە وعان قوڭىراۋ شالعان بولاتىن. ول وسىلايشا تىعىرىقتان شىعىپ، ءوزىنىڭ تاۋەلسىز ساياسات ۇستناۋ جۇرىستەرىن ارتتىرۋدى كوزدەيدى»، - دەيدى سراپشى مايستەر.

پولشا شەكارادا بارىنشا اسكەر توپتاستىرىپ، قاتاڭ ساياسات ۇستانۋعا تىرىسسا دا، 2021 جىلى بەلارۋس شەكاراسى ارقىل گەرمانياعا 10 مىڭنان استام بوسقىن كەلىپ ۇلگەرگەن. قازىر بەلارۋس جەرىندە كەمى 15 مىڭ بوسقىن بار، مينسك ولاردى بارىنشا ساياسي ساۋدادا قولدانباق. پولشا شەكارادا كوزدەن جاس شىعاراتىن گاز بەن سۋ قولدانۋدا، الايدا بۇل بوسقىندار لەگىن ازايتار ەمەس. بەلارۋس ارانداتۋشىلارى مەن باق وكىلدەرى الدىڭعى شەپكە بوسقىن بالالار مەن ايەلدەردى جىبەرىپ، ءتۇرلى سيۋجەت جاساۋعا تىرىسىپ جاتىر. ونى لۋكاشەنكو «باتىستى قۇبىجىق ەتۋ» ءۇشىن جاساۋدا.

بەرليننىڭ ايتۋىنشا لۋكاشەنكونىڭ بۇيرىعىمەن ءتۇرلى ەلدەردەن بوسقىنداردى اكەلۋدىڭ جولى جاسالعان. ولار تاياۋ شىعىس ەلدەرىنە بارىپ، «بەلارۋس جەرى ارقىلى گەرمانياعا وتۋگە بولادى» دەگەن جالعان اقپاراتتى بارىنشا تاراتىپ جاتىر.ءتىپتى ماروككو، تۋنيس ەلدەرىمەن قاتار، لاتىن امەريكاسىنداعى ۆەنەسۋەلاعا دەيىن اتالمىش حاباردى تاراتقان دەگەن اقپاراتتار بار.

ماسكەۋ بۇل داعدارىسقا ەش قاتىسى جوعىن بىرنەشە مارتە مالىمدەدى. الايدا كەي ساراپشىلار ولاي ەمەس دەگەن ويدا. سەبەبى بەلارۋس ۇشاقتارىنىڭ الەۋەتى وسىنشا بوسقىندى اكەلۋگە قاۋقارسىز، سوندىقتان رەسەي ۇشاقتارى قولدانىلۋى مۇمكىن. لۋكاشەنكو ءتىپتى بوسقىنداردى وتكىزبەسە ەۋروپاعا باراتىن گازدى توقتاتىپ تاستايتىنىن دا ايتتى. بۇل تەك قانا ەۋروپا ەلدەرىن ەمەس، سونىمەن قاتار ماسكەۋدى دە الاڭداتادى. سەبەبى ماسكەۋ كەلىسىمشارتتى ورىنداماسا، وعان جاڭا سانكتسيالار سالىنا باستايدى. پۋتين بۇل مالىمدەمەگە بىردەن جاۋاپ قاتىپ، «ولاي بولمايدى» دەدى. دەگەنمەن بەلارۋس باسشىسى ءوز ايتقانىنان قايتپايتىن سياقتى. «لۋكاشەنكو گازدى جاۋىپ تاستايمىن دەگەنى، تەك قانا ەۋروپاعا ەمەس، رەسەيگە دە ۇلكەن سيگنال»، - دەيدى مايستەر.

پۋتين بيلىگىن پولشا-بەلارۋس شەكاراسىنداعى ساربازداردىڭ كوپتىگى دە الاڭداتادى. وقىستان تاراپتار اراسىندا قارۋلى قاقتىعىس بولسا، وندا رەسەي وعان ارالاسۋعا تۋرا كەلەدى. ال پولشا ناتو قۇرامىنداعى مەملەكەت، سوندىقتان مۇنداي قاقتىعىستىڭ سوڭى ۇلكەن سوعىسقا اينالۋى مۇمكىن. كرەمل ۋكراينا ماڭىنا ءجۇز مىڭنان استام اسكەر توپتاستىردى جانە ماسكەۋ ءۇشىن قازىر كيەۆتىڭ ۇستانىمى ماڭىزدىراق.

«Frankfurter Allgemeineنىڭ» جازۋىنشا پۋتين مەن لۋكاشەنكو ءبىر ءبىرىن ۇناتپايدى. ولاردىڭ قاتىناسى ۋشىققان كۇيدە جانە تەك مەديادا عانا جىلى كورىنىستەر بار. «ونىڭ ماقساتى تاۋەلسىز بەلارۋس مەملەكەتىندە ءومىر ءسۇرۋ»، - دەيدى مايستەر.

بوسقىندار بويىنشا داعدارىس ۋشىققان ساتتە، بەلارۋس پەن گەرمانيا اراسىندا كەلىسىم جاسالۋى مۇمكىن. الايدا پولشا بيلىگى ەشقانداي كەلىسىمدى مويىندامايتىنىن ايتتى.

«مەن گەرمانيا پرەزيدەنتىنە پولشا ەشقانداي كەلىسىمدى مويىندامايتىنىن ايتتىم. ەگەر كەلىسىمدەر ءبىزدىڭ كوزقاراسىمىزدى، ۇستانىمىمىزدى ەسكەرمەسە، ءبىزدى قانداي دا ءبىر مىندەتتەمە الدىنا قويسا، وندا ءبىز ول كەلىسىمدەردى البەتتە مويىندامايمىز. ءبىز ەشقانداي دا كەلىسىمدى مويىندامايمىز دا، ورىندامايمىز دا. بىزبەن كەلىسپەي ەشتەڭە دە ىسكە اسپايدى. ءبىز ءوزىمىزدىڭ ساياساتىمىزدى ءوزىمىز انىقتايتىن تاۋەلسىز ەلمىز», – دەدى پولشا پرەزيدەنتى دۋدا.

بوسقىندار داعدارىسى ۋشىقتى. الدا قاقاعان ايازدار. داعدارىس پولشا شەكاراسىمەن بىرگە بالتىق ەلدەرىن دە شارپۋى مۇمكىن. لۋكاشەنكو تاۋەكەلگە بارۋعا دايىن.

كا مىرزا

Abai.kz