(اڭگىمە)

«...اينالدە-ە-ەم سەنە-ە-ەن ەلى-ءى-ءىم، جاساي بە-ە-ەر، ماڭگى-ءى-ءى جاسا-ا-ا... قازاقستان-ا-ان!..». ءانشى بالانىڭ جۇزىندە اۋزىنداعى اگۋگايىنا ەرۋ بولارلىق جىلت جوق ەدى. ساحناعا سۇلدەرىن سۇيرەتىپ شىققان. اقي مۋزىكانتتىڭ يەگى شوشاڭ ەتە قالعاندا شىرقاي جونەلدى مە، شىرقىراي جونەلدى مە، ايتەۋىر زال سىلتىدەي تىندى. شانشۋداي قادالعان ءجۇز قارالى كوز ءجۇزىن ورتەپ بارا جاتتى ما، الدە جىلۋى ءجۇز جىلعا قامساۋ بولارلىق مۇسىركەۋ باعىشتاپ وتىردى ما، ول اراسىن دا ايىرىپ بولمادى. كورگەنى كورەرمەن ەدى. كوڭىلى قاراشا ۇيدە بوزداپ وتىرعان...

قاراشا ءۇيدىڭ ازاسى قاراشا اۋىلدىڭ ازانشىسىن سەمىرتكەنمەن، تۇندىگىن تۇمشالاي المادى. كىرمەنىڭ قازاسىنا دا سەلت ەتپەيتىن مارعاۋ ەلدىڭ بورىكتىسى مەن بوكسەلىسىنىڭ ءىز سالماعانى جوق. كوڭىل ايتا كەلىپ جاتتى. كۇبىر-سىبىرىن پىش-شىنا جەتەكتەتىپ كەتىپ جاتتى. شارۋاسى قوڭىلتاق، شيتتەي جەتىمەكتەرى كۇپىنىڭ بيتىنشە ورگەن قارالى شاڭىراقتا ولىكتى جونەلتەرلىك نە سيىق بارى قاي-قايسىسىنا دا جۇمباق ەدى.

(اڭگىمە)

«...اينالدە-ە-ەم سەنە-ە-ەن ەلى-ءى-ءىم، جاساي بە-ە-ەر، ماڭگى-ءى-ءى جاسا-ا-ا... قازاقستان-ا-ان!..». ءانشى بالانىڭ جۇزىندە اۋزىنداعى اگۋگايىنا ەرۋ بولارلىق جىلت جوق ەدى. ساحناعا سۇلدەرىن سۇيرەتىپ شىققان. اقي مۋزىكانتتىڭ يەگى شوشاڭ ەتە قالعاندا شىرقاي جونەلدى مە، شىرقىراي جونەلدى مە، ايتەۋىر زال سىلتىدەي تىندى. شانشۋداي قادالعان ءجۇز قارالى كوز ءجۇزىن ورتەپ بارا جاتتى ما، الدە جىلۋى ءجۇز جىلعا قامساۋ بولارلىق مۇسىركەۋ باعىشتاپ وتىردى ما، ول اراسىن دا ايىرىپ بولمادى. كورگەنى كورەرمەن ەدى. كوڭىلى قاراشا ۇيدە بوزداپ وتىرعان...

قاراشا ءۇيدىڭ ازاسى قاراشا اۋىلدىڭ ازانشىسىن سەمىرتكەنمەن، تۇندىگىن تۇمشالاي المادى. كىرمەنىڭ قازاسىنا دا سەلت ەتپەيتىن مارعاۋ ەلدىڭ بورىكتىسى مەن بوكسەلىسىنىڭ ءىز سالماعانى جوق. كوڭىل ايتا كەلىپ جاتتى. كۇبىر-سىبىرىن پىش-شىنا جەتەكتەتىپ كەتىپ جاتتى. شارۋاسى قوڭىلتاق، شيتتەي جەتىمەكتەرى كۇپىنىڭ بيتىنشە ورگەن قارالى شاڭىراقتا ولىكتى جونەلتەرلىك نە سيىق بارى قاي-قايسىسىنا دا جۇمباق ەدى.

بولجالسىز كەلگەن اجالدا قايىرىم دا بولمايتىنىن ايتىپ، سارسەن شال مەن قيدا كەمپىر، ءبىرى كۇرسىنتىپ، ءبىرى كۇڭىرەنتىپ وتىردى. توقساننان اسقاندا بارىپ جانارى سۋالعان ەنەسىنە جەتپىسىندە تاياق بولۋعا جاراپ قالعان قيدا كەمپىر، ەلۋدىڭ ۇشەۋىنە دە جەتە الماي كەتكەن اكەسىنىڭ توردەگى سۋرەتىنە بۇرىلا شۇقشيىپ: «مىنا بالا ما؟ ءويبۇ-ءۇ-ءۇ، جاپ-جاس ەكەن عوي!» - دەگەن. ونسىز دا كوز الدىنداعى بار دۇنيە بۇلدىراي شايقاتىلىپ تۇرعان شەشەسى كەمسەڭدەپ قويا بەردى. اۋزىن سيپاي بەرىپ الاقانداعى ناسىبايدى قىزىل يەكتىڭ جىقپىلىنا تاستاي سالعان سارسەن شال، استىڭعى ەرنىن تولعاپ وتىرىپ باسۋ ايتقان بولدى: «كەلىن، توقتاپ-توقتاپ زىلا.. سەندەي زاسىمدا مەن دە بەس بالامەن زەسىر قالعام...». سوسىن ەرىننىڭ جيەگىنە قالقىپ شىققان تىشقاننىڭ قيىنداي قوڭىرقاي تۇيىرشىكتەردى ءتىلدىڭ ۇشىمەن سۇيكەپ الىپ، ىرگەگە قاراي بۇركىپ-بۇركىپ جىبەردى دە، كايپ بوپ وتىرىپ قالدى.

***

اكەسى مۇڭكىر-ناڭكىردىڭ جولىن توسىپ، ءبىر تومپەشىكتىڭ استىندا قالعاندا، بار پارىزدى ءبىر-ءبىر ۋىس توپىراققا جۇك قىلعان جۇرت، تىمىرايىپ تاراستى. ال ەرتەسىنە-اق ۇلى جىڭگىردىڭ ۇلى ءدۇبىرى قاڭعالاقتاعان قۋ باستاردى ويدان-قىردان دومالاتىپ جاتتى. اۋىل ناۋرىز مەيرامىن قارسى العان. راسىندا، تىرىلەردىڭ شارۋاسى شاش ەتەكتەن ەدى. كوپتى كورگەندەر ءانشى بالاعا دا، ولگەننىڭ ارتىنان ولمەك جوعىن ۇقتىرىپ باققان. باقسا... تىرىلەردىڭ كوڭىلىن قالدىرساق، ماسقارانىڭ كوكەسى سول بولماق دەپ ماسەلەنى توتەسىنەن قويماپتى. تەك كلاستىڭ ابىرويى ءۇشىن، كوپتەن قاپەردە جۇرگەن كونتسەرتتىك ءنومىرىن قۇنتتاي كورسىن دەپ، مۇعالىمى ساۋىن ايتقان ەكەن. اكتيۆيستىڭ دە اكەسى ولەتىنىن بىلمەي قالعان قۇربىلارى ءابىرجىپ وتىرعان كورىنەدى. «بالا عوي، تۇك تە ەتپەيدى» دەدى سارسەن شال. «بارا عوي، ۇيات بولادى» دەدى شەشەسى...

...زالداعى جۇرت جىم بولعانمەن، «تاپ، اكەسى اياق استىنان ءتىرىلىپ كەلگەندەي اۋەلەتۋىن»، «ي-ي-ي، قايتسىن ەندى، بالانىڭ اتى بالا ەمەس پە...»، «باسە، وسىدا نەمنىڭ قايعىسى بار دەيسىڭ»، «قويماي شاقىرتىپ العانىم قانداي جاقسى بولعان...» دەسكەن اركىمىنىڭ ىشىندەگى ءبىر-ءبىر اۋىز، كۇڭكىلىنەن جاڭىلمادى. بىراق، شانشۋداي قادالعان كوزدەردەگى مىسقىل مەن مۇسىركەۋدى، ءانشى بالا ءبارى ءبىر وقي العان جوق. كورگەنى كورەرمەن دەمەسەڭ، كوڭىلى قاراشا ۇيدە بوزداپ وتىردى.

«اباي-اقپارات»