رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار سوڭعى شيرەك عاسىرداعى ەڭ قۋاتتى ءارى اۋقىمدى سانكتسيالار سانالادى. سانى جاعىنان ول يران، سولتۇستىك كورەيا مەن بەلارۋس ەلىنە سالىنعان سانكتسيالاردى دا باسىپ وزدى. وسىنىڭ ءوزى رەسەي بيلىگىنىڭ قانشالىقتى اگرەسسيالىق قادامعا بارىپ، قارسى رەاكتسيا العانىنىڭ كورسەتكىشى بولسا كەرەك. 

رەسەيگە ۋكرايناعا سوعىس اشىپ، باسىپ كىرگەنى ءۇشىن سانكتسيالاردىڭ بەس پاكەتى سالىندى. ءبىرىنشى پاكەت رەسەيدىڭ لۋگانسك جانە دونەتسك اتتى سەپاراتيستەردىڭ ءوزىن رەسپۋبليكا دەپ جاريالاۋىن رەسەيدىڭ رەسمي مويىنداۋىنا بايلانىستى بولدى.

سانكتسيالاردىڭ ءبىرىنشى پاكەتى

21 اقپاندا امەريكا قۇراما شتاتتارى ءوز ازاماتتارىنا لۋگانكس پەن دونەتسكتى رەسەي تاراپى مويىنداعانى ءۇشىن دونباسسقا ينۆەستيتسيا سالۋعا تىيىم سالدى. ۆەب، پرومسۆيازبانك جانە ولاردىڭ 42 ەنشىلەس ۇيىمى، ونىڭ ىشىندە تسسكا فۋتبول كلۋبىنا، رەسەيدىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ بالالارىنا، مىسالى دەنيس بورتنيكوۆ، پەتر فرادكوۆ، ۆلاديمير كيريەنكو قارسى سانكتسيالار ەنگىزىلدى.

گەرمانيا «سولتۇستىك اعىن 2» گاز قۇبىرىن سەرتيفيكاتتاۋدى توقتاتتى. بۇل رەسەي ءۇشىن اسا قۋاتتى سوققى بولدى دەسەك تە بولادى. سەبەبى اتالمىش قۇبىر ارقىلى رەسەي ەۋروپاعا گاز ساتۋدى ەسەلەپ ارتتىرىپ، پايدانى ەسەلەپ تابۋدى جوسپارلادى. الايدا ملردتاعان دوللار كەتكەن جوبا اقىرى ىسكە قوسىلمادى.

ۇلىبريتانيا بەس رەسەيلىك بانككە جانە ءۇش رەسەيلىك كاسىپكەرگە گەننادي تيمچەنكو، بوريس روتەنبەرگ، يگور روتەنبەرگكە قارسى سانكتسيا سالدى. اۋستارليى مەن كانادا رەسەيدىڭ كاسىپكەرلەرى مەن مەملەكەتتىك دۋما دەپۋتاتتارىنا قارسى سانكتسيالاردى توپەلەپ سالۋدى ءجون كوردى. جاپونيا ەلى دە سانكتسيالارعا قوسىلدى.

ەۋروپالىق وداق سەپاراتيستەردى قولداعان رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ 351 دەپۋتاتىنا قارسى سانكتسيالار سالدى. ولاردان بولەك سانكتسيانىڭ سۋىق جەلى  سەرگەي شويگۋعا، اندرەي كوستينگە، يگور شۋۆالوۆقا، ماريا زاحاروۆاعا، مارگاريتا سيمونيانعا، ۆلاديمير سولوۆەۆكە دە ءتيدى. رەسەي نارىعىنداعى بىرنەشە كومپانيالار سانكتسيا جاريالانعان ساتتە اكتسيالارى قۇلدىرىپ، كومپانيانىڭ ەنشىلەس ۇيىمدارىن ساتا باستادى. بۇل سانكتسيا سالۋدىڭ باسى بولاتىن.

سانكتسيالاردىڭ ەكىنشى پاكەتى 

ۇلىبريتانيا رەسەيگە ۋكرايناعا باسىپ كىرگەنى ءۇشىن سانكتسيا سالۋ بويىنشا بەلسەندىلىك تانىتۋدا. ەكىنشى پاكەتتى دە سولار باستادى. اەروفلوتقا ۇلىبريتانياعا ۇشۋعا تىيىم سالىنىپ، ەل اۋماعىندا دەپوزيت اشۋعا شەكتەۋ قويىلدى.  سونداي-اق رەسەيگە مۇناي وڭدەۋگە ارنالعان تەحنولوگيالار مەن جابدىقتاردى يمپورتتاۋعا تىيىم سالىندى. ءدال وسىنداي شارالار بەلارۋسكە دە قولدانىلادى.

اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن رەسەيگە قارسى جويقىن سانكتسيالار پاكەتىن جاريالادى. رەسەيلىك كومپانيالاردىڭ دوللارمەن، ەۋرومەن، فۋنتپەن جانە يەنمەن ەسەپ ايىرىسۋ مۇمكىندىگىن شەكتەۋ،  جوعارى تەحنولوگيالىق ونىمدەردىڭ يمپورتىنا شەكتەۋلەر قويۋ، رەسەيدىڭ ءىرى مەملەكەتتىك كومپانيالارى ءۇشىن اقش جانە ەۋروپا نارىعىندا قارىز الۋدى شەكتەۋلەر مەن رەسەي قارىزىن وتەۋگە شەكتەۋلەر قويۋ ىسكە استى. رەسەي ساياساتكەرلەرى مەن اسكەري شەندىلەردىڭ تۋىستارىنا سانكتسيالار سالىنىپ، ولاردىڭ سىرتتاعى قارجىلارى بۇعاتتالدى. اقش ءوز اۋماعىنداعى رەسەي بانكتەرىنىڭ اكتيۆتەرىن بۇعاتتاۋدى ىسكە اسىردى.

ەو سانكتسيالارعا قوسىلىپ، رەسەيدىڭ 300-دەن استام كومپانياسىنا سانكتسيالار سالۋدى ىسكە اسىردى. رەسەي ازاماتتارىنىڭ ۆيزا الۋىن قيىنداتۋدى باستادى جانە رەسەي اكتيۆتەرىن تاركىلەۋ مەن بۇعاتتاۋدى ىسكە اسىردى.

25 اقپاندا ەۋرووداق، ۇلىبريتانيا، اقش جانە كانادا پرەزيدەنت پۋتينگە ونىڭ اكتيۆتەرىنە تىيىم سالۋدى كوزدەيتىن سانكتسيالار سالعانىن جاريالادى. پۋتين ەۋروپالىق وداقتىڭ سانكتسيالار تىزىمىندە سيريا مەن بەلارۋس پرەزيدەنتتەرى باشار اساد پەن الەكساندر لۋكاشەنكودان كەيىن ءۇشىنشى مەملەكەت باسشىسى بولىپ تىركەلدى.

27 اقپاندا جاپونيا پۋتينگە قارسى سانكتسيالار سالعانىن جاريالادى. 28 اقپاندا اۋستراليا پۋتينگە قارسى قارجىلىق سانكتسيالار ەنگىزىپ، وعان كىرۋگە تىيىم سالدى، ال شۆەيتساريا ەو سانكتسيالارىنا قوسىلدى.7 ناۋرىزدا جاڭا زەلانديا پۋتينگە كىرۋگە تىيىم سالسا، 17 ناۋرىزدا ءپۋتيننىڭ اكتيۆتەرىنە بۇعاتتاۋ قوياتىنىن مالىمدەدى.

سانكتسيالاردىڭ ءۇشىنشى پاكەتى

ەۋروپالىق كوميسسيا توراعاسى ۋرسۋلا فون دەر لەيەن جاڭا ءۇشىنشى سانكتسيالار پاكەتىن جاريالان ەدى. اقش، ەو، كانادا جانە ۇلىبريتانيانىڭ بىرلەسكەن سانكتسيالارى رەسەي رەزەرۆتەرىن تولىق بۇعاتتاۋ، رەسەيدەن كەلگەن ينۆەستورلار ءۇشىن «التىن پاسپورتتار» باعدارلاماسىن جويۋ، كەيبىر رەسەيلىك بانكتەردى SWIFT جۇيەسىنەن اجىراتۋدى كوزدەدى.

ەۋروپالىق وداق 2022 جىلدىڭ 12 ناۋرىزىنان باستاپ رەسەيدىڭ جەتى بانكىن SWIFT-تەن اجىراتتى: ۆتب، روسسيا، وتكرىتيە، نوۆيكومبانك، پرومسۆيازبانك، سوۆكومبانك جانە ۆەب سولاردىڭ قاتارىندا بولدى.

اقش قورعانىس سالاسىنا قاتىستى 22 رەسەيلىك كومپانياعا قارسى سانكتسيالار سالۋ مەن مۇناي-گاز جابدىقتارىنا ەكسپورتتىق باقىلاۋدى بۇعاتتايتىنىن جاريالادى.

گەرمانيا، فينليانديا، ۋكراينا، نورۆەگيا، ۇلىبريتانيا جانە ەۋروپالىق وداق رەسەيمەن عىلىم جانە ءبىلىم سالاسىنداعى بايلانىستارىن ءۇزدى. ۇلىبريتانيانىڭ زەرتتەۋ جانە يننوۆاتسيالار اگەنتتىگى رەسەيلىك ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن بايلانىسى بار بريتاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەردەگى جوبالارعا ارنالعان 50 گرانتتى توقتاتتى.

اقش پەن ەۋروپا ەلدەرى رەسەيلىك كومپانيا ونىمدەرىن الماۋ، رەسەيلىك ونىمدەرگە سالىقتى ءوسىرۋ مەن رەسەي ۇشاقتارى ءۇشىن اۋە كەڭىستىگىن جابىق دەپ جاريالاۋدى ىسكە اسىردى.

ءتورتىنشى جانە بەسىنشى پاكەتتەر

ەۋروپالىق كوميسسيا رەسەيگە قارسى قوسىمشا سانكتسيالار جاريالادى. رەسەيلىك بولات ونىمدەرىنىڭ يمپورتىنا تىيىم سالۋ، اسكەري-ونەركاسىپتىك كەشەنمەن بايلانىستى بىرقاتار مەملەكەتتىك كاسىپورىندارمەن كەز كەلگەن مامىلەلەر جاساۋعا تولىق تىيىم سالۋ، رەسەيدىڭ ەنەرگەتيكالىق سەكتورىنا جاڭا ينۆەستيتسيالارعا تىيىم سالۋ، ەو-دان رەسەيگە قىمبات اشەكەي بۇيىمدار مەن تاۋارلاردى ەكسپورتتاۋعا تىيىم سالۋ ىسكە استى. اگرەسسيانى قولداعان بەلارۋستىڭ دسۇ-عا كىرۋ راسىمىنە توسقاۋىل قويىلدى. رەسەيدىڭ دەفولتقا جاقىن دەڭگەيى بەلگىلەنە باستادى، ال رەسەيلىك ونەرپازدار مەن سپورتشىلاردى ءتۇرلى حالىقارالىق شارالاردان شەتتەتۋ ىسكە استى.

رەسەيگە سانكتسيا سالۋ بويىنشا التىنشى پاكەت ەو ەلدەرى اراسىندا تالقىلانۋدا. بۇل ەڭ قۋاتتى سانكتسيالار بولاتىنى ايتىلۋدا. ەو-عا مۇشە 27 ەلدىڭ وتىرىسىندا رەسەيگە قارسى التىنشى سانكتسيالار پاكەتىن قابىلداۋ ازىرگە مۇمكىن بولماي تۇر. ۆەنگريا مۇناي ەمبارگوسىنا قارسىلىق تانىتۋدا. الايدا ەو ەلدەرى ۆەنگرياعا رۇقسات ەتە وتىرىپ رەسەي گازى مەن مۇنايىنا ەمبارگو جاريالاۋ نەمەسە وعان وتەماقى بەرۋ ارقىلى ونى ىسكە اسىرۋ جولىن جاساۋدا. بۇل رەسەي ءۇشىن اپاتتى سانكتسيا بولماق، سەبەبى رەسەي مۇنايى مەن گازىن باستى ساتىپ الۋشلار ەو ەلدەرى. دەمەك، رەسەي بيۋدجەتى قارجىلىق تاپشىلىققا تاپ بولماق.

ال مەدۆەدەۆ رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار ونداعان جىلدار بويى ساقتالۋى مۇمكىن دەگەن ويدا. ال ساراپشىلار رەسەيگە سالىنعان سانكتسيا كرەمل قانشا ماقتاسا دا، رەسەي ەكونوميكاسىنا وڭدىرتپاي سوققى جاساعانىن مويىنداپ وتىر. توقساننىڭ توقىراۋىنداي حالىق كوك پاكەت كوتەرىپ، كوشە جاعالا كەتۋى دە مۇمكىن دەيدى كەي جاندار. ءتىپتى رەسەي ساۋدا جولدارىنان ايىرىلىپ، جاڭا لوگيستيكالىق جولدار ىزدەۋگە ءماجبۇر بولۋدا...

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz