وتكەن كۇندەر... شىعىس تۇركىستان... تۇتاس قازاق
شىعىس تۇركىستانداعى ەلدىڭ مۇنداعى ەلگە، ايگىلى «قازاق» گازەتى مەن «سارىارقا» گازەتىنە ىلكى زاماندا جازعان ءۇشبۋ حاتىن قاتار جاريالاپ وتىرمىز. جاريالاي وتىرىپ ايتپاعىمىز مىناۋ: بۇگىنگى قازاقتا ۇلتتىق نامىستان، كەمەل ويدان، قايرات پەن جىگەردەن كەندە ەمەس. كەندە ەمەس بولاتىن سەبەبى ىرىلىك قانىندا، رۋحىندا، تەگىندە بار. تەك سول قازاعىمىز امان بولسىن، الىستاعى باۋىرلار باباقونىسىنا ورالىپ، اسپان تاۋلارعا بىتكەن ارشاداي جايقالىپ، قاۋلاپ وسە بەرسىن.
سونىمەن، تومەندەگى حاتتار... تومەندەگى حاتتار وتكەن كۇندەردىڭ التىن ارقاۋ كۇمىس باۋىن ۇزبەي ۇستاۋعا ۇمتىلعان شىعىس تۇركىستان - تۇتاس قازاق كەڭىستىگەنەن سىر اڭعارتادى.
باسپاحانا تۋرالى
«قازاق» باسقارماسىنىڭ باسپاحانا تۋرالى جازعان سوزىنە ءىشىمىز ەرىپ، قىتاي قول استىنداعى كۇنەس ەلىنىڭ قازاقتارى «ازامات» سەرىكتىگىنە 600 سوم جىبەردىك. (قازىرگى اقشا ەسەبىنە سالساق، 600 سوم - 1 ميلليون تەڭگەدەن اساتىن قاراجات. رەد.) الاش ۇراندى قازاق بالاسى «اھ!» دەسىپ قولعا العان ىسىنەن ءبىز دە قۇر قالمالىق دەدىك. الاش تۋىنىڭ استىندا ءبىز دە قوسىلدىق. قاراڭعى ءبىر شەت جەردەن بىزدەر قوسىلعاندا باسقا كوزى اشىق، كوڭىلى سەرگەك قاي قازاق قاراپ قالار دەيمىز. ءبۇتىن التى الاش بولىپ ءبىر باسپاحاناعا يە بولا الماسا، قانشا نوعايعا كۇلكى بولمايمىز با؟ باياعىدان بەرلى تەلمىرگەنىمىز از با؟
شىعىس تۇركىستانداعى ەلدىڭ مۇنداعى ەلگە، ايگىلى «قازاق» گازەتى مەن «سارىارقا» گازەتىنە ىلكى زاماندا جازعان ءۇشبۋ حاتىن قاتار جاريالاپ وتىرمىز. جاريالاي وتىرىپ ايتپاعىمىز مىناۋ: بۇگىنگى قازاقتا ۇلتتىق نامىستان، كەمەل ويدان، قايرات پەن جىگەردەن كەندە ەمەس. كەندە ەمەس بولاتىن سەبەبى ىرىلىك قانىندا، رۋحىندا، تەگىندە بار. تەك سول قازاعىمىز امان بولسىن، الىستاعى باۋىرلار باباقونىسىنا ورالىپ، اسپان تاۋلارعا بىتكەن ارشاداي جايقالىپ، قاۋلاپ وسە بەرسىن.
سونىمەن، تومەندەگى حاتتار... تومەندەگى حاتتار وتكەن كۇندەردىڭ التىن ارقاۋ كۇمىس باۋىن ۇزبەي ۇستاۋعا ۇمتىلعان شىعىس تۇركىستان - تۇتاس قازاق كەڭىستىگەنەن سىر اڭعارتادى.
باسپاحانا تۋرالى
«قازاق» باسقارماسىنىڭ باسپاحانا تۋرالى جازعان سوزىنە ءىشىمىز ەرىپ، قىتاي قول استىنداعى كۇنەس ەلىنىڭ قازاقتارى «ازامات» سەرىكتىگىنە 600 سوم جىبەردىك. (قازىرگى اقشا ەسەبىنە سالساق، 600 سوم - 1 ميلليون تەڭگەدەن اساتىن قاراجات. رەد.) الاش ۇراندى قازاق بالاسى «اھ!» دەسىپ قولعا العان ىسىنەن ءبىز دە قۇر قالمالىق دەدىك. الاش تۋىنىڭ استىندا ءبىز دە قوسىلدىق. قاراڭعى ءبىر شەت جەردەن بىزدەر قوسىلعاندا باسقا كوزى اشىق، كوڭىلى سەرگەك قاي قازاق قاراپ قالار دەيمىز. ءبۇتىن التى الاش بولىپ ءبىر باسپاحاناعا يە بولا الماسا، قانشا نوعايعا كۇلكى بولمايمىز با؟ باياعىدان بەرلى تەلمىرگەنىمىز از با؟
ەگەر قازاقتىڭ ءبىر باسپاحاناسى بولسا، ءارتۇرلى گازەتا، جۋرنال باسىلىپ، قازاقشا مەكتەپ كىتاپتارى كوبەيىپ، كوزىمىز اشىلار ەدى.
ماقسۇت ءتايجى ساسانۇلى،
مولدا نۇربەكۇلى،
قۇسبولات بايبولاتۇلى،
جايىربەك ساسانۇلى،
راقىم اقىلبەكۇلى،
جيەنالى مەيىرمانۇلى.
«قازاق» گازەتى. 1916 جىل،17 مارت. №222
ۇلت قازىناسى
قىتاي جەرى سارسۇمبەدەن «سارىارقا» باسقارماسىنا مىناداي حات كەلدى:
«قازاق حالقى ءوز الدىنا اۆتونوميالى قاتارلى جۇرتتىڭ ءبىرى بولادى دەگەندى ەستىپ، قايىرلى بولسىن ايتامىز. دەگەنىمىزگە جەتكىزىپ، حالقىمىز جاقسى اتپەن كوركەيۋىنە اللا جاردەم بەرسىن. قازاق حالقى ءوز الدىنا ۇلت قازىناسىن اشتى دەگەندى ەستىپ، مۇندا بىزدەر 800 سومداي اقشا جيناپ ەدىك. ەندى وسى اقشانى ءبىز قايدا جىبەرەمىز، ادرەس كورسەتۋلەرىڭىزدى وتىنەمىز. مۇعالىم ءناسىپباي ءھام بايموللا قاراكە بالالارى».
باسقارما: شەت مەملەكەتتە تۇرعان اعايىندارىمىز الاش ارۋاعىن ارداقتاپ، اتسالىسقانىنا اللا رازى بولسىن ايتامىز. الىستاعى اعايىن مۇنداي كوڭىل كورسەتكەندە، جاقىنداعى الاش، ينشاللا، ايانار دەگەن وي جوق. ۇلت قازىناسىنا اقشا جىبەرۋشىلەرگە ۋاقىتشا ادرەس مىناۋ:
گ. سەميپالاتينسك، حاليليۋ گابباسوۆۋ.
«سارىارقا» گازەتى. 1918 جىل، 7 مارت. № 32
(حاتتاردى «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالىنا دايىنداپ ۇسىنعان اۋىت مۇقيبەكۇلى).
«Abai.kz»