ءالى كۇنگى ماقتانىشىمىز – «اتا-بابامىز اتتان تۇسپەگەن جاۋگەرشىل بولعان» دەگەن داقپىرت اتاق. اقىندارىمىز ءالى كۇنگە دەيىن سونى جىرلايدى. البەتتە دوسپامبەت، ماحامبەت سەكىلدى تاريحي فەنومەندەر بولعان. الايدا بۇگىنگى تاڭدا اكىمنەن العان پاتەردىڭ ەسىگىن ىشتەن جاۋىپ الىپ، «مەن كوك ءبورىمىن!» دەپ ولەڭ جازۋ ماعان كۇلكىلى سەكىلدى.

Cىزدەر شىڭعىس حاندى دارىپتەسەڭىزدەر، وندا گيتلەر دە كەرەمەت. وندا ناپولەون دا، ستالين دە كەرەمەت. ەگەر سىزدەر ادامنىڭ ۇلىلىعىن ونىڭ پاراساتىمەن، ىزگىلىگىمەن ەمەس، تەك جاۋلاپ الۋ قۇدىرەتىمەن ولشەسەڭىزدەر، وندا شىڭعىس حانعا تابىناسىزدار. بىراق، شىڭعىس حانعا تابىنعان قوعام ەشقاشان ىزگىلىكتى قوعام بولمايدى.

قوعامدى بۇزاتىن – شىڭعىس حاندى قازاق قىلعىسى كەلەتىن جازۋشىلار، تاريحقا ارالاساتىن كورىپكەلسىماق دەپۋتاتتار مەن سەناتورلار، رۋىن دارىپتەپ، ازعانتاي توبىرعا كوسەم بولعىسى كەلەتىن الاياقتار.

قورقاق ادامنىڭ بارلىعى بيلىك باسىنداعى بىرەۋدىڭ قارا كۇشىن ءپىر تۇتادى. بىرەۋگە زورلىق-زومبىلىق جاساعان ادامدى كەرەمەت كورەدى.

قازاقتىڭ اڭىزىندا، فولكلورىندا شىڭعىس حان تۋرالى بىردە-ءبىر جاعىمدى ءسوز جوق. ونى ويلاپ تاۋىپ جۇرگەن كەيىنگى ساۋاتى شامالى، كومپلەكستارى بار جازۋشىلار.

سەن، مىسالى، پاتەر الۋ ءۇشىن پرەزيدەنتتى ماقتادىڭ نە، نەمەسە اتاق الۋ ءۇشىن ءمينيستردى ماقتادىڭ نە، اكىمدى ماقتادىڭ نە – ءوزىڭنىڭ رۋىڭدى، ۇلتىڭدى ماقتاۋ تۋرا سونداي جاعىمپازدىق.

رۋحانيات دەگەن بۇل تەك فيلوسوفيا مەن ادەبيەتتە ايتىلاتىن نارسە ەمەس… رۋحانيات دەگەن ءسىزدىڭ جۇمىسقا تامىر-تانىسسىز ورنالاسۋ مۇمكىندىگىڭىز، سوتقا بارىپ ءادىل شەشىم تابۋ مۇمكىندىگىڭىز. ويىڭىزداعىنى اشىق ايتىپ، قورىقپاي ءومىر ءسۇرۋ حاقىڭىز.

پاراسات بىرەۋ عانا. بۇل – ادامزاتتىڭ وزىق ويى، عىلىم، ءبىلىم جانە وركەنيەت. دارۆيننىڭ ەۆوليۋتسيا تەورياسىن جوققا شىعاراتىن ورتادا پاراسات جوق. دايەكسىز سوقىر سەنىم، نانىمعا نەگىزدەلگەن ورتادا پاراسات جوق. ۇلتشىلدىققا، يدەولوگياعا ۋلانعان ورتادا پاراسات جوق.

الاياقتار ەشتەڭەدەن قورلانبايدى. ۇندەمەي ءوز ەسەبىمەن كۇنەلتۋدەن دە، وتىرىك ماقتاۋ-ماداقتاۋدان دا، جالعان ەسەپ بەرۋدەن دە ارلانبايدى. كەرىسىنشە، ولار سول ءبىر ايلاكەرلىگىن اسقان اقىلدىڭ، دانالىقتىڭ بەلگىسى دەپ ساناۋى مۇمكىن.

مەن ارابتاردىڭ باي مەملەكەت ەكەنىن مويىندايمىن. بىراق ولاردى دامىعان مەملەكەت دەپ ەسەپتەمەيمىن. دامىعان قوعام دەپ ەسەپتەمەيمىن. ويتكەنى، دامۋدىڭ الدىڭعى شارتى – دەموكراتيا، ءسوز بوستاندىعى، عىلىمنىڭ دامۋى. بۇلاردىڭ ەشقايسى اراب الەمىندە جوق. سوندىقتان ولار كەرەمەت سۇيسىنەتىن ەل ەمەس.

ءدىن بار جەردە عىلىم دامىمايدى. ەشقاشان. ويتكەنى، عىلىم دەگەن – ىزدەنىس. ءدىن دەگەن – دوگما. سوندىقتان ءدىن بار جەردە عىلىمنىڭ دامۋى مۇمكىن ەمەس.

ءبىز ادەتتە ءال-فارابي مەن اۆيتسەنناعا، بيرۋني مەن ۇلىقبەككە يسلام الەمىنىڭ عالىمدارى دەگەن اتاۋ تاعىپ قويامىز. بۇل دۇرىس ەمەس. وكىنىشكە قاراي، ءدىن مەن عىلىمنىڭ قاتار دامۋى مۇمكىن ەمەس. ءدىن – ءاردايىم عىلىمعا سالىناتىن اۋىزدىق.

ءال-فارابي سەكىلدى، ەينشتەين سەكىلدى، يبن سينالاردىڭ بارلىعى – ءدىن تاراپىنان جاسالعان زورلىق-زومبىلىققا قاراماستان، وسى عىلىمدى دامىتقان ادامدار. ءبارى – كوزى ءتىرى كەزىندە قۋعىن-سۇرگىن كورگەن ادامدار. جوردانو برۋنولار سول ءۇشىن وتقا جانعان. سوندىقتان ادامزاتتىڭ ەڭ ۇلكەن قاھارماندارى – ءبىز ايتاتىنداي، باتىرلار، باسقالار ەمەس، عالىمدار.

ءدىندار ەمەس، زايىرلى، ۇلتشىل ەمەس، تولەرانتتى، پاتريوتتارىنان ليبەرالدارى باسىم، سول ءداۋىردىڭ وزىق تەحنولوگيالارىنا قول جەتكىزگەن، عىلىمى مەن ونەرى جەتىلگەن قازاق ءتىلدى قوعام كورگىم كەلەدى.

ءبىز ءوزىمىزدى رۋحاني باي حالىقپىز دەپ ماقتاعاندى جاقسى كورەمىز. باتىس ەلدەرىن رۋحاني ازعىن دەيمىز. الايدا جەمقورلىقتىڭ كوكەسى ولاردا ەمەس، بىزدە.

تۇلعادان «كۋلت» جاساۋ، كوسەم ىزدەۋ، جەكە باسقا تابىنۋ – دامىماعان قوعامنىڭ بارىنە ءتان.

دارحان ابدىك

Abai.kz