(نەگىزى، بۇل ماقالام جاريالانىپ كەتكەن ەدى. بىراق، كەيىنگى كەلگەن
تىڭ ويلارعا بايلانىستى ءبىراز تولىقتىرىپ، ازداعان وزگەرىستەر ەنگىزىپ وتىرمىن. بۇل ايتقاندارىم، ماقالانى وزگەرتپەي كەلتىرە وتىرىپ،
سوڭىنان قوسىمشا بەرىلدى)

تامعانىڭ (قازاقشا كوبىنەسە تاڭبا دەپ ايتىلادى) قازاق (كوشپەلى تۇركى) قوعامىندا پايدا بولۋى - باسىندا كوشپەندى حالىقتاردىڭ ءوز مالدارىن، جەرلەرىن، مۇلىك-بۇيىمدارىن بەلگىلەيتىن بەلگى بولىپ قالىپتاسقانى انىق. كەي رۋلاردىڭ اتالۋىنا تامعاسىن قوسىپ ايتۋ، نەمەسە رۋ اتىنىڭ دا تامعاسىنا بايلانىستى ايتىلۋى (م: «اشامايلى...»، «تەرىستامعالى...»، «تاراقتى» ت.س.س.) كوپشىلىككە بەلگىلى قۇبىلىس. ءار رۋعا تامعا بەلگىلەۋ تۋرالى كوپتەگەن اڭىز-اڭگىمەلەردىڭ ءبىرازى وسى كۇندەرگە دە جەتكەن. كەي قازاق اڭىزدارى ءار رۋعا تامعا بەلگىلەۋدى تاۋكە حاننىڭ اتاقتى «جەتى جارعىسىمەن» بايلانىستىرادى.

قازىرگى قازاق ۇعىمىندا رۋ تامعاسى – قاسيەتتى ۇعىم رەتىندە قالىپتاسىپ وتىر. ول تۇسىنىكتى دە، ويتكەنى ءار رۋدىڭ تامعاسى كونە تاريح قويناۋىنان بىزگە جەتكەن، اتا-بابالارىمىزدىڭ ماڭگىلىك ەسكەرتكىشى (م: ەۆروپالىقتار قامال، قالا ت.ب. گەربتەرىن ماقتان ەتەدى عوي). ولاردى ەسكى مازارلاردان، اتا-بابالاردان قالعان ەسكەرتكىشتەردەن، قارۋ-جاراقتاردان، كەيبىر جادىگەر تۋىندىلارىنان ت.ب. جەرلەردە كەزدەستىرىپ ءجۇرمىز.

قانداي دا بولسىن زەرتتەۋشىنىڭ ءار رۋدىڭ (تايپانىڭ) ۇراندارىنىڭ دا شىعۋ تەگى، ماعىناسى - رۋ تامعالارمەن قاتار ايرىلماي جۇرەتىن ماڭىزى بار ەكەندىگىن ەشقاشان ۇمىتپاۋى مىندەتتى. قازاق (بۇرىنىراقتاعى) ومىرىندە ۇران-تامعالاردىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەندىگىن مىنا مىسالمەن كورسەتە كەتەلىك. سالت-داستۇرلەردىڭ (اسىرەسە قىتاي قازاقتارىنىڭ تۇرمىسىنىڭ) بىلگىرى، مارقۇم جازۋشى قۇرمانباي تولىباەۆ اقساقال كەزىندە بىلاي اڭگىمەلەگەن ەدى: «...قىتاي جەرىندە ۇلكەن ءبىر استا البان مەن سۋان (ۇلى ءجۇز رۋلارى) جىگىتتەرى توبەلەسىپ قالىپ، ءبىرى «رايىمبەك»، ءبىرى «بايسۋان» دەپ ۇرانداپ شىعا كەلدى. اتقا قونىپ، دەلەبەسى قوزعان قازاق توقتاۋشى ما ەدى! شارت-شۇرت باستالىپ، ەل دۇرلىگىپ كەتتى. ەشكىم اراشانى تىڭدار ەمەس! سوندا وقيعانىڭ باسىندا العاشىندا ساسىپ قالعانىمەن، توبەدە وتىرعان اقساقالدار بۇلارعا ءبىر جىگىتتى جۇمسادى. ول جىگىت بار داۋىسىمەن «باقتيارلاپ» ۇرانداپ توپقا شاۋىپ كىردى دەرسىڭ! سول ساتتە قىزۋ قامشىلاسۋ-سويىلداسۋ ساپ تيىلىپ، قارسى جاقتار نە ىستەرىن بىلمەي توقتاپ قالدى...» بۇل اڭگىمەدەن تۇيىندەيتىنىمىز، ءار رۋ ءوز ۇرانىن ايتىپ بىرىنە-ءبىرى قارسى شىققاندارىمەن، جالپى تايپانىڭ ورتاق ۇرانىن ەستىگەندە، وزدەرىنىڭ تۋىس ەكەندىگىن بىردەن ەستەرىنە تۇسىرگەندىگى.

تامعالاردىڭ شىعۋ تاريحىن تۇبەگەيلى زەرتتەۋمەن كەزىندە شاكارىم، شوقان، تىنىشپاەۆ سىندى اتالارىمىز جانە اريستوۆ، تومسەن، ەمرە سياقتى ت.ب. عالىمدار دا اينالىسقان، ال قازاق تاريحىندا تامعالاردىڭ الاتىن ورنى بولەك، ەرەكشە ەكەندىگى بەسەنەدەن بەلگىلى.

قازىرگى كۇندە بىزگە جەتكەن تىنىشپاەۆتىڭ، اريستوۆتىڭ سالعان تامعالارىنىڭ ۇلگىلەرى بار. سوندىقتان ءوز زەرتتەۋلەرىمىزدى سول كىسىلەردىڭ سالعان تامعالارىنا قاراپ، سالىستىرا وتىرىپ، جۇرگىزە الامىز.

قازاق رۋلارىنىڭ تامعالارىنىڭ جالپى ءتۇر-نىسانىنا (فورما) قىسقاشا توقتالا كەتسەك، بۇل جەردە وسى ىسپەن كوپتەگەن جىلداردان بەرى اينالىسىپ، زەرتتەپ كەلە جاتقان وقىتۋشى، ارحيتەكتور، ديزاينەر ا. ورداباەۆتىڭ توقتامدارىن (ول كىسىنىڭ سالا مامانى ەكەندىگىن ەسكەرە وتىرىپ) كەلتىرە كەتەلىك:  «ۇلى ءجۇزدىڭ رۋلارىنىكى – دوڭگەلەك تەكتەس; ورتا ءجۇزدىڭ رۋلارىنىكىندە سىزىقشالار، بۇرىشتار باسىم; ال كىشى ءجۇزدىڭ رۋلارىنىڭ تاڭبالارى ءارتۇرلى فورمالاردىڭ كوپتىگىمەن ەرەكشەلەنەدى». بۇدان جاسايتىن قورىتىندىمىز: ۇلى ءجۇز رۋلارى ەجەلدەن بىركەلكى تۋىستاس، جاقىن اتالاردان قالىپتاستى دەسەك، ورتا، اسىرەسە كىشى ءجۇز رۋلارىنىڭ قۇرامىنا ءارتۇرلى كەزەڭدەردە باسقا دا رۋلار قوسىلىپ وتىرعاندىعىن كورسەتەدى.

ءبىزدىڭ نەگىزگى تاقىرىبىمىز - قازاق تورەلەرىنىڭ تامعالارىنا كەلسەك، ونىڭ ناقتى شىققان ۋاقىتى وتە ەرتە زاماننان قالىپتاسقان ءتارىزدى. بۇرىنعى زەرتتەۋشىلەردىڭ تۇجىرىمدارىنا سۇيەنسەك، ءۇش تاعان (تاراق) تارىزدەس ()  تامعا - بيلىك بەلگىسى، ياعني تاق تۇرعىسىن بەينەلەيتىن بولسا كەرەك. بۇعان قوسىمشا دالەل رەتىندە قازاق تۇسىنىگىندەگى «نوقتا اعاسى» ۇعىمىن تالداي كەتەيىك: ول الدەبىر تايپانىڭ ۇلكەن، اعا رۋى دەگەندى بىلدىرەدى. مىسالى، ۇلى جۇزدە – «جالايىر», ورتا جۇزدە – «تاراقتى»، كىشى جۇزدە – «تابىن» رۋلارى  وسى جۇزدەر ىشىندە «نوقتا اعاسى»، اعا بالاسى بولىپ سانالادى. بۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىمىز، وسى «نوقتا اعا» اتالعان رۋلاردىڭ تامعالارىنىڭ «تورە» تامعاسىنا ۇقساستىعى (ەسكەرتۋ: ءدال، سونداي ەمەس، ۇقساس ەكەنىن ۇمىتپايىق). سوعان قاراعاندا، ءار تايپانىڭ ءوز «نوقتا اعالارىن» ەرەكشە سيلاپ، اعا بالاسى اتاپ، جولىن بەرۋ سياقتى سالت-داستۇرلەرى ءالى كۇنگە دەيىن قازاق ىشىندە ساقتالىپ كەلگەندىگى، بۇل رۋلاردى تايپانىڭ باسقا رۋلارى شىڭعىس ۇرپاقتارىنان كەيىنگى كەزەكتى تۇردە ۇلكەن، سىيلى ساناعاندىقتارىنان تۋىنداعانى كورىنىپ تۇرادى. سوندىقتان، ولاردىڭ تامعالارىنىڭ «تورە» نەمەسە «سۇلتان» تامعالارىمەن ۇقساستىعىن وسىنداي سەبەپتەرمەن بايلانىستىرامىز. بۇل تامعالاردىڭ «تورە» تامعاسىمەن ۇقساس سەبەپتەرىن وسىلاي تۇسىندىرۋگە بولار دەپ ەسەپتەيمىز، ياعني اعايىنداس باسقا رۋلار «نوقتا اعاسى» رۋلارىنىڭ ويلارىمەن، تالاپتارىمەن ساناسىپ، سىيلاپ وتىرعان.

ناقتى تورە تامعاسىنىڭ سيپاتىنا كەلسەك ءارتۇرلى پىكىرلەردى كەزدەستىرىپ ءجۇرمىز. بارلىق پىكىرلەر تامعانىڭ «ءۇش ءتىستى» (ۇشتاعان، ورىسشاسى: ترەزۋبەتس) ەكەندىگىنە توقتالعانىمەن، ونىڭ «تىستەرىنىڭ» قالاي قاراعانى جونىندە ءارتۇرلى پىكىرلەر ايتىلادى. بىرەۋلەر ءتىس باعىتتارى تومەن () دەسە، كەيبىرەۋلەر جوعارى () قارايدى دەيدى.

جالپى العاندا، وسى تەكتەس ۇشتاعان (ترەزۋبەتس) تاڭباسى ادامزات تاريحىندا وتە ەرتەدەن قالىپتاسسا كەرەك، وعان مىسال رەتىندە گرەك ميفولوگياسىنداعى تەڭىز قۇدايى پوسەيدوننىڭ قارۋى وسى تارىزدەس ءۇش ءتىستى نايزا ەكەندىگىن، ودان بەرىدە دە مۇحاممەد پايعامبارىمىز (س.ع.ا.) زامانىنداعى حازىرەتى ءاليدىڭ قارسىلاسى مەرحاب پالۋاننىڭ دا نايزاسى ءۇش ءتىستى ەكەندىگىن دالەل رەتىندە كەلتىرۋىمىزگە بولادى...

...تامعا ءتۇرى، بەلگىلەردىڭ باعىتى قازاق ۇعىمىندا وتە ماڭىزدى، سىرتقى ءپىشىنى ءدال ۇقساس، پىشىندەس تامعالاردىڭ باعىتىنا قاراي (م: بۇرىش تامعالار < جانە >), ياعني سىزىقتاردىڭ قاراعان باعىتىنا بايلانىستى تىپتەن باسقا، وتە الشاق رۋلارعا ءتان بولۋى ىقتيمال. سوندىقتان، الدەبىر تامعانىڭ قاي رۋعا تيىستىلىگىن ايتۋ ءۇشىن بەلگىنى، ونىڭ باعىتىن، بارلىق ەلەمەنتتەرىن ناقتى، تۇگەلدەي ءبىلۋ قاجەت. بۇل وتە ماڭىزدى، ويتكەنى سىرت جاعىنان وتە ۇقساس تامعاعا الدەبىر ەلەمەنت (قوسىمشا سىزىق، نوقات، شەڭبەر ت.س.س.) قوسىلسا، ول تىپتەن باسقا رۋ نەمەسە تايپاعا (ت.ب. پاتريارحالدىق قۇرىلىمدار) ءتيىستى بولۋى ابدەن مۇمكىن.

ەندى قازاق تورەلەرىنىڭ تامعاسىنىڭ ءتۇرىن، سۋرەت باعىتىن انىقتاي تۇسەيىك.

مۇحامەتجان تىنىشپاەۆ («يستوريا كازاحسكوگو نارودا» الماتى. 2002.) «قازاق رۋلارىنىڭ ۇراندارى مەن تامعالارى» ەڭبەگىندە تورە تامعاسىن مىنانداي تۇرعىداعى سۋرەتتە (تۇردە) كورسەتكەن جانە بارلىق تورەلەردىڭ ۇرانى «ارحار» ەكەندىگىن جازىپ، بۇعان قوسىمشا نايمان ەلىنىڭ (تورەلەرىنىڭ) ۇرانى – «ساڭقاي»، ال ارعىن ەلىنىڭ (تورەلەرىنىڭ) ۇرانى – «ابىلاي» دەپ اتاپ كەتەدى.

ال پروفەسسور قايرات زاكيريانوۆ («تيۋركسكايا ساگا چينگيسحانا» الماتى. 2006) مونعوليادا بولعان ساپارىندا شىڭعىسحان كەشەنىندەگى ءدال وسى تامعانىڭ تىستەرىنىڭ جوعارى قاراپ تۇرعانىن كورگەنىن ايتادى. (ەسكەرتۋ: قۇرمەتتى پروفەسسوردىڭ كوپتەگەن ويلارىمەن، سوزدەرىمەن، ونىڭ ىشىندە قازاقتىڭ ۇلى حانى ابىلاي تۋرالى جازعاندارىمەن تولىقتاي كەلىسپەيتىنىمىزدى بىلدىرەمىز.)

بۇل جەردە ەكى تاراق ۇلگىسىنە (جوعارى جانە تومەن قاراعان) قوسىمشا ۇستىندە (استىندا) تىك سىزىقشا بار ەكەندىگىن بايقايمىز. بۇل دەگەنىمىز الدىندا ايتقان تاراق (ۇشتاعان) تاڭبادان باسقا تاڭبا دەگەن ءسوز.  

تورەلەر شەجىرەسىن زەرتتەۋشى جاس عالىم – ا. احمەتوۆ 2013 جىلى تاتارستاندا بولعانىندا ونداعى تاتار تۋىنداعى (تاتار تۋع) تامعاداعى ۇشتاعاننىڭ تىستەرى جوعارى قاراپ تۇرعانىن بايقاپ، تاتارستان اكادەمياسىنىڭ عالىمدارىنا ولاردىڭ قاتەلەسىپ كەلگەندەرىن دالەلدەپ بەردى جانە وعان اكادەميانىڭ پرەزيدەنتى باس بولىپ بارلىعى دا كەلىستى.

سونىمەن، الدىندا ايتقانىمىزداي، تامعا (تىستەرىنىڭ) باعىتتارى ءارتۇرلى بولسا، وندا بۇنداي تامعالاردىڭ ء(ارتۇرلى باعىتتالعان) ەكەۋى دە ءبىر-اق رۋعا تيەسىلى بولماۋى مۇمكىن ەكەندىگىن تاعى ءبىر ايتا كەتەلىك.

م. تىنىشپاەۆتىڭ جانە دە باسقا دا دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، «تورە تامعاسىنىڭ» مىنانداي سۋرەتتە ەكەندىگىن (باسقاشا ەمەس) تولىعىمەن سەنىمدى تۇردە ايتا الامىز. ۇلى عالىمىمىز م. تىنىشپاەۆتىڭ ەڭبەگىنە سۇيەنە وتىرىپ، مونعوليا، تاتارستاندىقتار جانە كەيبىر وزىمىزدەگىلەردىڭ دە تامعا جوعارى قارايدى دەگەندەرى قاتە ەكەنىن تولىق دالەلدەي الامىز. الايدا، وسى ەڭبەكتى قاراي وتىرىپ، ءدال وسى تاڭبانىڭ «قىرعىز» رۋىنىڭ دا تاڭباسى ەكەندىگىنە كوز جەتكىزدىك. بۇل قالاي دەپ ويلانساق، ونىڭ ەشقانداي دا قۇپياسى جوق ەكەنىنە ۇلى عالىم-ويشىل-اقىن شاكارىمگە سۇيەنە وتىرىپ كوز جەتكىزۋگە بولادى. ابىلاي حاننىڭ قىرعىزداردى ويسىراتا جەڭىپ، ولاردىڭ كوپتەگەن ادامدارىن (ەسىرەي) ارعىن ىشىنە اكەلىپ، سىڭدىرگەنىن (قىرعىز اتالاتىن اتالار جالايىر ىشىندە دە كەزدەسەدى – «قىرعىز انداس») جانە ولاردىڭ ءوسىپ-ءونىپ «جاڭا جانە بايقىرعىز» دەگەن ەكى بولىس ەلگە اينالعانى بەلگىلى وقيعا. ولاي بولسا ولاردىڭ دا تاڭبالارى تۋرا وسىلاي بولۋى زاڭدىلىق دەپ تۇيىندەيمىز.

ەندىگى ايتارىمىز، م. تىنىشپاەۆتىڭ ەڭبەگىنە مۇقيات قاراساڭىز «تورە نەمەسە سۇلتان تاڭباسىنىڭ» ءسال ەرەكشەلىگى بار ەكەندىگى اڭعارىلادى، ياعني، ۇشتاعاننىڭ (ترەزۋبەتس) سىرتقى ەكى اشاسىنىڭ باسى سىرتقا قاراي ءسال يمەكتەۋ بولىپ كەلگەن.

ايتكەنمەن دە بۇل دا ءالى دە بولسا، «تورە تاڭبانىڭ» تولىق نۇسقالارى ەمەس. ارينە، ءبىز م. تىنىشپاەۆ (سىزۋدى تولىق مەڭگەرگەن ينجەنەر) قاتەلەستى دەپ ايتايىن دەپ وتىرعان جوقپىز، تەك قانا جوعارىداعى سۋرەتتەگى تاڭبادا ءبىر ەلەمەنتتىڭ (نەگىزىنەن بۇل ەلەمەنت - جارتى اي، تىك سىزىقشا نەمەسە دوڭگەلەك تۇرىندە) جەتىسپەۋىن باستىرۋدان نەمەسە (ال تولىق نۇسقالارى تومەندەگىدەي ەكى ءتۇرلى) قايتا كوشىرۋدەن كەتكەن بولار دەپ ويلايمىز.

سونىمەن، «تورە تاڭباسىنىڭ» («تامگا سۋلتانسكايا») بارلىق ەلەمەنتتەرى سالىنعان، تولىق تۇرلەرىن كەلتىرەمىز.

بۇل ءتورت نۇسقانىڭ دا ءوزارا ەرەكشەلىكتەرى بار ەكەندىگى بايقالىپ تۇر. ونى ءبىز قازاق تورەلەرىنىڭ جۇرگەن ورتاسىمەن بايلانىستىرامىز، ياعني 1 جانە 2 نۇسقا – ۇلى ءجۇز تورەلەرىنە، ال 3 جانە 4 نۇسقالار كوبىنەسە ورتا جانە كىشى ءجۇز تورەلەرىنە ءتان بولىپ كەلەدى.

بۇعان تاعى قانداي ءسوزسىز دالەلىڭ بار دەگەن سۇراق تۋىنداۋى مۇمكىن. الدىندا ايتقان جاس تاريحشى، شەجىرەشى ا. احمەتوۆ ەكەۋمىزدىڭ جەتىسۋداعى ابىلاي حاننىڭ ۇلدارى سىعاي، تاعاي، سوك ۇرپاقتارىنىڭ (تالدىقورعان ماڭى) بەيىتتەرىندەگى ەسكەرتكىش-تاستارداعى قاشالعان سۋرەت-تاڭبالاردى جانە پروفەسسور امان شوتاەۆ اعانىڭ اتالارى تولەك، مامىرحان، ساتەمىر، شوتا سۇلتانداردىڭ ء(ادىل ۇرپاقتارى) كۇمبەزدەرىندەگى تاڭبالاردى (الماتى وبلىسى، كەربۇلاق اۋدانى) ورىنبور دالاسىندا تۇسىرىلگەن سۋرەتتەردەگى تاڭبالارمەن سالىستىرا زەرتتەگەن ەدىك. سوناۋ ورىنبور مەن جەتىسۋدىڭ ءبىر تۇكپىرىندەگى ەسكەرتكىش دۇنيەلەر بىردەي شىعىپ جاتسا، بۇدان اسقان دالەل كەرەك ەمەس بولار دەپ قورىتىندىلايمىز (سۋرەتتەر بار).

جانە ءبىر ايتا كەتەتىن جاعداي، ايتقان تورە قورىمدارىندا تاڭبامەن قوسا قاراما-قارسى ءسۇزىسىپ جاتقان ارحارلاردىڭ سۋرەتتەرى قاشالعان (كوپتەپ كەزدەسەدى). بۇدان جالپى تورەلەردىڭ ۇرانى «ارحار» ەكەندىگى دە (بار قازاق بالاسى سياقتى ءار جەردەگىلەر ءوز اتالارىن دا ايتادى، مىسال جوعارىدا كەلتىرىلدى) كورىنەدى. ال نەگە ولاي دەسەڭىز، ونى ەندى بولەك تاقىرىپتا قاراعان دۇرىس بولار. ايتكەنمەن، ول ۇران دا وتە ەرتەدە قالىپتاسقان، ءتىپتى ءبىرىنشى تۇرىك قاعاناتىنىڭ ۇرانى، بەلگىسى «كوك ءبورى»، ال ەكىنشى تۇرىك قاعاناتىنىكى - «ارحار» دەگەن پىكىردى دە وقىعانىمىز بار...

قوسىمشا: ماقالامىزدا ءبىراز نارسەگە توقتالا كەلىپ، ءبىرتالاي پايىمدار جاساپپىز. الايدا، ول سونىمەن اياقتالدى، بارلىعى دا انىقتالدى، تۇيىندەر تولىق شەشىلدى دەگەن ءسوز ەمەس، قايتا، كەرىسىنشە، الداعى ويلارعا، زەرتتەۋلەرگە جول اشادى دەگەن ءسوز!

ماقالامىزدا، تاڭبانىڭ تىستەرى جوعارى ەمەس، تومەن قاراپ تۇرعانىن انىقتاپ ايتا كەلە، ولاردىڭ قازىرگى كۇنگە جەتكەن بارلىق ءتورت نۇسقاسىن دا كەلتىرىپپىز:

«...سونىمەن، «تورە تاڭباسىنىڭ» («تامگا سۋلتانسكايا») بارلىق ەلەمەنتتەرى سالىنعان، تولىق تۇرلەرىن كەلتىرەمىز.

بۇل ءتورت نۇسقانىڭ دا ءوزارا ەرەكشەلىكتەرى بار ەكەندىگى بايقالىپ تۇر. ونى ءبىز قازاق تورەلەرىنىڭ جۇرگەن ورتاسىمەن بايلانىستىرامىز، ياعني 1 جانە 2 نۇسقا – ۇلى ءجۇز تورەلەرىنە، ال 3 جانە 4 نۇسقالار كوبىنەسە ورتا جانە كىشى ءجۇز تورەلەرىنە ءتان بولىپ كەلەدى...»...

بۇل تۇجىرىمدارىمىزدىڭ قاتەلىگى جوق سياقتى، الايدا، بىرنەشە سۇراقتار تۋىندايدى. 1) ءبىرىنشى نۇسقاداعى توبەسىندەگى «اي» بەلگىسى قازاق مۇسىلمان بولعان سوڭعى قالىپتاسقان ءۇردىس دەلىك; 2) قالعان نۇسقالارداعى وزگەرىستەر سەبەبى نەدە; 3) شىنىمەن، تامعا تىستەرى نەگە تومەن قاراعان; 4) سىرتقى تىستەردىڭ ءسال يمەكتەۋ بولۋ سەبەپتەرى نەلىكتەن; 5) ەگەر بۇل ءۇشتىستى نايزا دەسەك، ونىڭ سابى نەگە كورسەتىلمەيدى جانە نايزا بەينەسى جوعارى قاراۋ كەرەك ەدى عوي... مىنە وسىنداي جانە دە ت.ب. سۇراقتار جاۋابىن كۇتىپ تۇرعانداي! ولاي بولسا قاراستىرىپ كورەلىك.

الدىڭعى ۇلكەن بۋىن وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، بىزدە وسى تاڭبا «ۇشتاعان» «تاراق» دەگەن ۇعىمدارمەن سانامىزدا قالىپتاستى، سوندىقتان باسقاشا ويلاعان دا جوقپىز. ال، بۇل ويىمىز الدىندا ايتقان سۇراقتارعا تولىقتاي جاۋاپ بەرە المايدى. ولاي بولسا ماسەلەنى باسقا قىرىنان قاراپ كورەلىك.

بۇل تامعانىڭ شىعۋ توركىنى نايزا دا ەمەس، تاراق تا ەمەس، باسقاشا زات بەينەسى دەسەك شە؟ شىڭعىسحاننىڭ توتەم-قۇسى قارشىعا دەگەن دەرەك-پىكىردى كوپشىلىك بىلەتىن دە بولار. مەنىڭشە، ماسەلەنىڭ شەشۋى وسى جەردە سياقتى!

تامعانىڭ مىنا نۇسقاسىنا  مۇقيات كوز سالىپ، ويلانىپ كورىڭىز! بۇل سۋرەت كوككە سامعاعان سۇڭقار بەينەسى عوي (مىنا سۋرەتتە سىرتقى ەكى ءتىس تىم ءيىلىپ كەلتىرىلگەن)! سۇڭقاردى كۇندە كورىپ جۇرگەن ەشكىم جوق شىعار، ولاي بولسا، ءبىر ءسات ۋاقىت تاۋىپ تەرەزەدەن كوككە ۇشقان كەپتەرگە قاراڭىزشى! ءدال وسى تامعانى كورەسىڭ دەر ەدىم...

ازكەن التاي

جەتىسۋلىق

Abai.kz