8 ماۋسىمدا باستالىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن جالعاسقان ءورت قازاق قوعامىنىڭ توبەسىنەن جاي تۇسىرگەندەي بولدى. ءيا، بۇگىن ەلدە جالپىۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى.

كەشە سەمەيدەگى قايعىلى جاعدايعا بايلانىستى ءورت بولعان جەرگە ۇشىپ بارعان قاسىم-جومارت توقاەۆ وسىنداي شەشىم قابىلدادى. پرەزيدەنت ەت-جاقىنىنان ايىرىلعان اعايىننان مەملەكەت باسشىسى رەتىندە كەشىرىم سۇرادى. سوسىن وسى وقيعاعا كىنالىنىڭ ءبارى زاڭ جۇزىندە جاۋاپقا تارتىلادى دەدى. بۇل ورتتەن كوز اشپايتىن وڭىرلەردە تۇراتىن حالىق ءۇشىن پرەزيدەنت تاراپىنان 30  جىلدان اسا ۋاقىت بويى، زارىعا كۇتكەن اتالى ءسوز ەدى.

بۇل ازا تۇتۋدىڭ ءتۇپ سەبەبى «وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ سۇبەلى سالالارداعى جىلىكتىڭ مايلى باسىن ۇستاعان ۋاعىندا ەلگە جانى اشىمايتىن تىرلىكتەر جاسايتىندىعىنان تۋىندايدى» دەگەن سەمەيدىڭ سانالى ازاماتتارىنىڭ ورتاق قوعامدىق پىكىرىنىڭ جانى بار.

«سەمەي ورمانى» ت.ب. ايماقتارداعى ورمان مەكەمەلەرى ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى مەملەكەت ىشىندەگى مەملەكەت بولىپ كەلدى. بۇرىنعى پرەزيدەنت بۇعان كوز جۇما قارادى. قازاق ءتىلدى جەرگىلىكتى تۇرعىندار بۇكىل شىعىس وڭىرلەرى بويىنشا جوعارعى مانساپتى قىزمەتكە ورمان سالاسى بويىنشا جولاتىلمادى. بۇل سالانىڭ قۇلاعىن ۇستاعان وزگە ۇلت وكىلدەرى ءدال وسى كەزگە دەيىن ويلارىنا كەلگەندى ىستەپ كەلدى. ەندى ونى بيىلعى «سەمەي ورمانىنا» قاراستى ەكى بىردەي ءورت توعايلى ايماقتارداعى كوزبوياۋشىلىق پەن سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ تامىرىنىڭ تەرەڭگە كەتكەنىن ايقارا اشتى. بۇرىن بۇل سالاعا قاتىستى تۇيتكىلدى دۇنيەلەردى باق ۇلتارازدىق قارىم-قاتىناسقا سىزات تۇسىرىلەدى دەپ جازدىرمايتىن. ءتىپتى، كوبەيدەي كوپ ورمان قورعاۋعا قاتىستى گرانتتاردىڭ قىزىعىن وزگە ۇلت وكىلدەرى ۇتىپ الىپ، قازاققا دىم دا تيمەيتىنى بۇركەمەلەنىپ ايتىلماي كەلەتىندى. ورمانعا قاتىستى بولىنگەن قارجىلاردى وزگە ۇلت وكىلدەرى قۇرعان ءتۇرلى فيرامالار يگەرىپ وتىرعانى وت باسى وشاق قاسىندا قازاقتار ءوزارا سىبىرلاپ قانا ايتاتىن اڭگىمەگە اينالعالى قاشان!؟

14 بىردەي ادامنىڭ ءولىمى وسى ۋاقىتقا دەيىنگى بارشا بىلىق پەن شىلىقتىڭ بەتىن اشىپ بەردى. باق «ويباي وبلىس اكىمىنە جۇمىسىن دۇرىس اتقارا الماعانى ءۇشىن سوگىس جاريالاندى»، دەپ جارىسا جازۋدا.

وسىعان وراي ءبىز سوزگە تارتاقانداردىڭ ىشىندە: «بىراق قۇرىلعانىنا جىل تولماعان وبلىستىڭ باسشىسىنا سوگىس بەرۋ بىرجاعى دۇرىس شىعار، ەكىنشى جاعىنان قۇرىلىعانىنا 30 جىلدان اسقان، ەشبىر وبلىس اكىمىن ەسىگىنەن قاراتپايتىن «سەمەي ورمانىنىڭ» تىزگىنىن ۇستاعانداردى جوعارىدان باسقارىپ وتىرعانداردا اۋىر جازادان تىس قالماي، وسى سالاداعى جەمقورلىق پەن ۇلتتىق كەمىسىتۋشىلىك جويىلسا ەكەن»، - دەيدى اتىن اتاماۋدى وتىنگەن ءبىر ورمانشى.

10 وزگە ۇلت وكىلى ىشىندەگى 4 قازاقتىڭ ءبىرىنىڭ تۋىسى اعاسىنىڭ جالعىز ۇلىنان ايىرىلىپ قارا جامىلىپ وتىرعان جىگىتتەردىڭ ءبىرى: «بۇنداي مەملەكەتتىك ماڭىزى بار سالالاردى جەرگىلىكتى ءتيتۋلدى ۇلتتىڭ وكىلدەرى بيلەمەي، ءىس العا ەش باسپاي، وسىلايشا ارىستاي ازاماتتارىمىزدان ايىرىلىپ وتىرا بەرەمىز»، - دەپ كۇرسىنە كوزى جاساۋرايدى.

سۋ شاشا سالسا بولدى تەز سونەدى دەگەن پيعىلمەن مينيسترلىك پەن باسقا دا جاۋاپتى ورگاندار اپاتتىڭ اۋقىمى بويىنشا قاتە بولجام جاساۋىنىڭ اياعى اۋىر قازاعا ۇلاستى. قالىڭ ەل قارا جامىلدى.

قايعىدان قايعىرعان جۇرتتىڭ ورتاسىنان تابىلعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ:

- كوڭىل ايتۋعا ارنايى كەلىپ تۇرمىن. بۇل – بۇكىل حالقىمىز ءۇشىن ۇلكەن قاسىرەت. ەلىمىزدىڭ قايعىسى. بەكەم بولىڭىزدار. ورنى تولماس قايعى ەكەنىن تۇسىنەمىن. سىزدەرگە جان-جاقتى كومەك كورسەتۋ جونىندە ۇكىمەتكە تاپسىرما بەردىم. ۇكىمەتكە نەمەسە ماعان جەكە وتىنىشتەرىڭىز بولسا، ايتىڭىزدار. بارلىق ءوتىنىشتى ورىندايمىز. قازا تاپقان ازاماتتار قايتىپ كەلمەيدى. بىراق ءومىر جالعاسادى. وسى قايعىلى جاعدايعا كىنالىلەردىڭ ءبارى زاڭ بويىنشا جاۋاپقا تارتىلادى. دۇيسەنبى كۇنىن ەلىمىز بويىنشا جالپىۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى دەپ جاريالادىم. ءبىز قازا تاپقان ازاماتتاردى ەسكە الامىز. سابىر ساقتاپ، بەكەم بولىڭىزدار. قارا جامىلعان شاڭىراقتارعا كومەك كورسەتىلەدى تاس تۇسكەن جەرىنە اۋىر. مەملەكەت باسشىسى رەتىندە وسى جاعداي ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىن، - دەپ باسۋ ايتتى.

قازاق تاپقانداردىڭ وتباسىلارىنا ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەر جاساالعانىمەن ومىردەن وزعان جانداردى تىرىلتە المايدى عوي؟!

وسى ورتكە قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، كىنالىنىڭ ءبارى ەندى تەرگەۋ كەزىندە انىقتالادى. مەملەكەت باسشىسى بۇل جاعدايدان مىندەتتى تۇردە ءتيىستى قورىتىندى شىعارامىز دەپ كەسىپ ايتتى.

«تەرگەۋ جۇرگىزىلگەنى ورىندى بىراق وسى ۋاقىتقا دەىنگى ورىن العان بارلىق بىلىق، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار تاعى باسقاسى نازاردان تىس قالماي تەرگەلسە ەكەن. ءبىز قايتىس بولعان ارىسىمىزدىڭ ءتىرىلىپ كەلمەسىن بىلەمىز. تەك ولاردىڭ ارۋاعى رازى بولۋى ءۇشىن تەرگەۋ ءادىل جۇرگىزىلسە ەكەن»، - دەيدى باسىنا قايعى ورانعان اكەلەردىڭ ءبىرى.

بىراق جۇرتتىڭ كوڭىلىندەگى كۇپتى سۇراق: ءورت قاشان سوندىرىلەدى؟ نە دە بولسا، جاقسىلىقتان ءۇمىت ەتىپ، بۇل اپات ەلىمىزدە ورىن ورىن العان زوبالاڭنىڭ سوڭى بولسىن دەپ تىلەيىك!..

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz