بۇگىن ادەبيەت ابىزى مارقۇم ءابىش كەكىلباەۆ «بابا باسىلىم» دەپ اتاعان «قازاق ادەبيەتى گازەتىنىڭ» شىققانىنا 90 جىل تولدى. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ورگان باسىلىمى بولىپ تابىلاتىن گازەتتىڭ العاشقى سانى 1934 جىلى 10 قاڭتاردا جارىق كورگەن ەدى.

سۋرەت: الەۋمەتتىك جەلىدەن الىندى

مەرەيلى داتاعا وراي قر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالاەۆا حانىم:

«بۇگىن ەلىمىزدىڭ شەجىرەلى باسىلىمنىڭ ءبىرى – «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ العاش جارىق كورگەنىنە 90 جىل تولىپ وتىر. كەزىندە ب. مايلين، ع. مۇسىرەپوۆ، س. سەيفۋلين، ءى. جانسۇگىروۆ سياقتى ادەبيەتىمىزدىڭ الىپتارى ىرگەسىن قالاعان تاريحي باسىلىم ءسوز ونەرىنىڭ التىن قازىناسى. وقىرمانىنىڭ كوزايىمىنا اينالعان گازەتتىڭ ءار بەتى – تۇنعان تاريح، ءالى دە جازارى تاۋسىلماعان. مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاعان رەفورمالارى مەن حالىق ءۇشىن ماڭىزدى اقپاراتتارىن قالىڭ وقىرمانىنا تالماي جەتكىزىپ، ۇلتىمىزدىڭ تاريحي سانا-سەزىمىن جاڭعىرتىپ كەلەدى. باسىلىم قوعامىمىزدىڭ رۋحاني ازىعىنا اينالىپ، جاس قالامگەرلەردىڭ شىعارماشىلىعىن شىڭدايتىن ابىرويلى الاڭعا اينالدى»، - دەپ جازدى.

سۋرەت: الەۋمەتتىك جەلىدەن الىندى

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ەكس-توراعاسى، تانىمال اقىن ۇلىقبەك ەسداۋلەت:

«قازاق ادەبيەتىنىڭ» تامىرى تەرەڭدە، بۇتاعى - بيىكتە، جەمىسى - جۇرتىنىڭ جۇرەگىندە! كەشەنى بۇگىنمەن جالعاعان، ەرتەڭگە رۋحاني جول سالعان ورەلى دە وركەندى گازەت. «قازاق ادەبيەتى» گازەتى ءتىل مەن ادەبيەتتىڭ، ونەر مەن مادەنيەتتىڭ، ءداستۇر مەن تاريحتىڭ، ءبىلىم مەن وركەنيەتتىڭ تاعلىمدى، ونەگەلى جارشىسى! مەرەيتويىڭ قۇتتى بولسىن، قازاق ءباسپاسوزىنىڭ ابىزى!»، - دەپ جازدى.

توقسان جىل ۇلتتىڭ رۋحاني ازىعىنا اينالعان گازەتتى قۇتتىقتاپ جاتقانداردىڭ قاراسى مول.

سۋرەت: الەۋمەتتىك جەلىدەن الىندى

تانىمال جازۋشى، دراماتۋرگ دۋمان رامازان:

«قازاق ادەبيەتى» قازاق حالقىنىڭ ءوزىن-ءوزى كورەتىن ايناسى، قولىنداعى تۋى، ارى، ۇياتى، نامىسى. ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني وسۋىنە، جان-جاقتى دامۋىنا، ۇلت رەتىندە كەمەلدەنۋىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. ءتىپتى كەڭەس وكىمەتى كەزىندە دە بۇل باسىلىمنىڭ قازاق قوعامىنداعى ورنى مەن ىقپالى ەرەكشە بولدى. ەلىمىز بەن ۇلتىمىزدىڭ مۇددەسىن قورعادى، مادەنيەتىن، ونەرىن، ادەبيەتىن، عىلىم-ءبىلىمىن، سالت-ءداستۇرىن، ادەت-عۇرپىن دارىپتەدى، كەڭىنەن ناسيحاتتادى. قازاقتىڭ قادىر-قاسيەتى مەن انا ءتىلىمىزدى ساقتاۋعا ۇيىتقى بولدى، تاباندىلىق تانىتتى. ۇلتتىعىمىزدى جوعالتپاۋعا، اسقاق رۋحىمىزدى ءوشىرىپ الماۋعا، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەستى توقتاتپاۋعا بارىن سالدى. وسىناۋ قاسيەتتى جولدا ەشتەڭەدەن تايىنىپ، تارتىنعان جوق. سول ءۇشىن «قازاق ادەبيەتى» گازەتى مەن وندا ءار كەزەڭدە قىزمەت ىستەگەن قالام قايراتكەرلەرىنە العىس ايتامىن.

ريزاشىلىعىم شەكسىز. وسى مىندەتتى تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن دە لايىقتى جالعاستىردى. سوعان ءوزىمنىڭ دە تامشىداي بولسا دا ۇلەس قوسقانىمدى ماقتانىش ەتەمىن. الداعى ۋاقىتتا دا تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باياندى بولۋىنا، ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني تۇلەۋىنە، انا ءتىلىمىزدىڭ تۇعىرىنا قونۋىنا، ادەبيەتىمىز بەن ونەرىمىزدىڭ كەڭىنەن قانات جايۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسا بەرەتىنىنە كامىل سەنەمىن»، - دەپ اعىنان جارىلدى.

«قازاق ادەبيەتى» گازەتى ءار اپتا سايىن، جۇما كۇنى شىعادى. «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ 1934 جىلى 10 قاڭتاردا جارىق كورگەن العاشقى سانىندا «قازاق ادەبيەتى» - ۇلت مادەنيەتىن كوتەرۋدە ۇلكەن ورىن السىن» دەگەن ءسوز بەتاشار رەتىندە ۇلكەن ارىپتەرمەن تەرىلدى. العاشقى سانىنان-اق گازەتتىڭ ماقساتى وسىلاي ايقىندالدى.

العاشقى باس رەداكتور - عابيت مۇسىرەپوۆ، جاۋاپتى حاتشى - مۇحامەدجان قاراتاەۆ بولدى. گازەت العاشقى جىلدارى بەلگىلى ءبىر جۇيەمەن جارىق كورمەسە دە ءوز وقىرمانىن رۋحاني دۇنيەمەن سۋسىنداتتى. وعان دالەل – گازەتتىڭ تارالىمى 1934 جىلى 1-3 مىڭ كولەمىندە بولسا، 1935 جىلى 3500-گە جەتۋى.

دەسە دە، 1940-1954 جىلدارى گازەتتىڭ شىعۋى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن توقتاپ قالدى. 15 جىلدىق ۇزىلىستەن كەيىن 1955 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا قايتا شىعا باستادى. قايتا جارىق كورگەن باسىلىمنىڭ باس رەداكتورى سىرباي ماۋلەنوۆ بولدى.

وسى جىلدان باستاپ گازەت ءبىر جۇيەگە ءتۇسىپ، وزىندىك جولىن قالىپتاستىردى. قازاق ادەبيەتىن دامىتۋ جونىندەگى جەمىستى جۇمىسى ءۇشىن باسىلىم 1984 جىلى، ءوزىنىڭ 50 جىلدىق مەرەيتويىندا «حالىقتار دوستىعى» وردەنىمەن ماراپاتتالعان. «قازاق ادەبيەتى» - ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني ايناسى، ەلىمىزدىڭ ادەبي ءھام مادەني ءومىرىن جان-جاقتى قامتيتىن باسىلىم.

اپتالىق ونەر سۇيگىش وقىرمان قاۋىمنىڭ ەستەتيكالىق تالعامىن تاربيەلەۋدە ەلەۋلى ءرول اتقاردى.

«قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ ۇجىمىنا، بارلىق جۋرناليستەرگە شىعارماشىلىق شابىت، ەڭبەكتەرىنە تابىس تىلەيمىز! قازاقستاننىڭ وركەندەۋى جولىندا قالامدارىڭىز مۇقالماي قىزمەت ءۇشىن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز.

Abai.kz