اقىلبەك شاياحمەت. بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
– بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
– ويتكەنى، تاۋ قۇلاپ، ورتەنگەن ورمان.
– بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
– ويتكەنى، قۇلپىرىپ وسكەن گۇل سولعان.
– بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
– ويتكەنى، جۇزەگە اسپاعان كوپ ارمان.
– بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
– ويتكەنى، مال-مۇلكىڭ، بارلىعى قالعان.
– بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
– ويتكەنى، اجالعا ەشكىم دە بولا الماس قورعان.
– بۇل دۇنيە نەگە جالعان؟
ويتكەنى، شىن ءومىر كۇتىپ تۇر الدان.
بىردەن ون بىرگە دەيىن
(ەرەسەكتەرگە ارنالعان ساناماق)
ءبىر!
تۋرا ءجۇر!
ەكى!
جاقسى ويعا بەكى!
ءۇش!
بيىكتەن تومەن ءتۇس!
ءتورت!
جۇرەكتى شالماسىن دەرت.
بەس!
قيىننىڭ ءتۇيىنىن شەش!
التى!
ءبۇتىنىڭ بولماسىن جارتى.
جەتى!
كورىنسىن ماقساتتىڭ شەتى.
سەگىز!
ءسوز ارىق، ءىس بولسىن سەمىز.
توعىز!
ءومىرىڭ بولسىن اڭىز.
ون!
الىسقا اپارسىن جول!
ون ءبىر!
ۇيقاسى كەلمەي تۇر، قۇرعىر!
سۇحبات
– كۇندە كورىپ ءجۇرمىز،
ءبارىن ءبىلىپ ءجۇرمىز...
جەمقور، پاراقور، پالەقور
قايدا؟
– ءبىزدىڭ ەلدە!
– سىبايلاس، ۋداي ماس، ميسىز باس
قايدا؟
– ءبىزدىڭ ەلدە!
– جاعىمپاز، قۇمارپاز، اقىلى از
قايدا؟
– ءبىزدىڭ ەلدە!
– ءبىر اياعى جەردە،
ءبىر اياعى كوردە،
ول نە؟
– بىلسەڭ دە بىلمە،
كورسەڭ دە كورمە،
كورەسىنى كورمەي
كورگە دە كىرمە.
– نەگە؟
– ءجونسىز ساۋال قويىپ،
ميدى جەمە!
ديالوگ
- باستا نەگە كوز بەن قۇلاق جوعارى؟
- ولار كورۋ جانە ەستۋ قۇرالى.
- مۇرىن نەگە تومەن تۇرعان ولاردان؟
- دەم الۋعا، ءيىس سەزۋگە جارالعان.
- اۋىز با ەكەن قام جاسايتىن ءاردايىم.
- تاماق جەۋگە، ءسوز سويلەۋگە ول دايىن.
- ىشىندە ونىڭ تۇرعان جوق پا وتىز ءتىس.
- وتىز ءتىسىڭ – سىرتتان قورعار بەكىنىس.
- ال اۋىزدا سالاقتايدى ءتىل نەگە؟
- ءتىلدىڭ، ءسىرا، پايداسى كوپ ەلگە دە.
- نە ايتار ەدىڭ باستى ۇستاعان مويىنعا؟
- مويىن باستى بۇرعىزبايدى قيىنعا.
- سوندا قالاي باعالايسىڭ يىقتى؟
- يىق جۇكتى كوتەرۋمەن سۇيىكتى.
- كەۋدە جايلى كورگەن جاندار نە دەيدى؟
- كەۋدەسى كەڭ بولسا ەلىن دە ەلەيدى.
- ەكى اياققا قانداي تالاپ قوياسىڭ؟
- سول اياقپەن ءجۇرىپ دۇنيە جياسىڭ.
- ەكى قولدىڭ بار ما كورگەن قۇرمەتى؟
- جۇمىسى ونىڭ – ادامعا ەتكەن قىزمەتى.
- مۇنىڭ ءبارىن بيلەپ تۇرعان سوندا كىم؟
- ول ءوزىڭنىڭ باسىنداعى مي، جانىم!
- ادام نەگە تۇرادى ەكەن ەلجىرەپ؟
- تەبىرەنىپ، تولعانتاتىن – ول جۇرەك!
مونولوگ
جەلىپ جەتتىم جەتپىسكە،
نە ءبىتىردىم تال تۇستە.
تازارتتىم با توبىلدى،
سالدىم با وتكەل ەرتىسكە؟
اشتىم با ءبىر كەن كوزىن،
سويلەدىم بە ەل ءسوزىن.
جۇرت قينالىپ جۇرگەندە
كورسەتتىم بە مەن ءتوزىم؟
الدە كەيىن قالدىم با،
بوركەمىكتەۋ بولدىم با.
جاعىمپازدى جادىگوي
جاقتان ۇرا الدىم با؟
جالباقتاماي تورەگە،
بىرگە مىنگەن كەمەگە
جولاۋشىعا جانى ىزگى
كورسەتتىم بە ونەگە؟
كورىپ ءجۇرىپ سىي ءتۇرلى،
قاندىردىم با ۇيقىمدى.
شامام كەلمەي قالدى ما
وياتۋعا جۇرتىمدى؟
جانىم اشىپ حالقىما،
نە قالدىردىم ارتىما.
بەرىك بولا الدىم با
اتا-بابا سالتىنا؟
ساقتادىم با ءتىلىمدى،
ۇستادىم با ءدىنىمدى.
نەگە، بىراق، جۇرەگىم
ءتىلىم-ءتىلىم ءتىلىندى؟
نالامدى كىم ءتۇسىندى،
مۇڭ تولتىردى ءىشىمدى.
ءوز الىمشە جاسادىم
قولدان كەلگەن ءىسىمدى.
تۇرسام ءبارىن سارالاپ،
بولعان شىعار قاناعات.
ەندىگى ءىستى اياقتاۋ
ۇرپاعىما امانات!
* * *
قىتاي جاتىر جەرىمنىڭ ءبىر شەتىندە،
ورىس جاتىر جەرىمنىڭ ءبىر شەتىندە.
قوجا قىلعان سولاردى قوڭىسىما،
ايتشى، اللا، ءوزىڭنىڭ قۇدىرەتىڭ بە؟
تاۋى، قىرى، وزەنى قازاعىمنىڭ
سالادى ەسكە بابامنىڭ تازا كۇنىن.
قۇلپىتاستار قيسايعان كۇڭىرەنىپ
جەتكىزەر مە حالىقتىڭ ازا-مۇڭىن؟!
وزەندەردىڭ تازا ەدى سۋى قانداي،
جاعاداعى جاپ-جاسىل نۋى قانداي؟!
سونداي جۇمساق بولاتىن توپىراعى،
باسىپ قالساڭ – تابانىڭ جىلىنارداي.
ويلاساق دا ءجۇرمىز دەپ انىق باسىپ،
قاز-ۇيرەكتى ۇركىتتىك مامىق تاسىپ.
جوتا-بەلدەن كيىكتەر اۋا كوشىپ،
وزەن-كولدەن كەتىپتى بالىق قاشىپ.
وتكەن ءوتتى، كەتتى دەپ بۇرىنعىلار،
ىشكە بۇگىپ جاتا ما سىرىن بۇلار.
تۋىپ-وسكەن جەردە دە، قاراپ تۇرسام،
تولىپ كەتتى قۋلار مەن جىرىندىلار.
جەتپەي جاتىر ايتقان ءسوز سانالىعا،
الدەكىمنىڭ جاساعان امالى ما؟!
تازا اۋانى ءسىمىرىپ جۇتسام دەپ ەم،
گازدىڭ ءيىسى تىرەلدى تاماعىما.
جاقسىلىققا بۇرىلىپ ەل نيەتى،
جاۋىن جاۋىپ، تازارىپ جەردىڭ بەتى،
مۇسىلماننىڭ دۇعاسى قابىل بولىپ،
جەلمەن، سۋمەن كەتسە ەكەن كەلگەن دەرتى.
* * *
ءتاۋرات، زابۋر، ءىنجىل، قۇران – ءتورت كىتاپ،
تورتەۋىنسىز قالار ەدى جۇرت جۇتاپ.
جىپىرلاعان جاپىراعى بولماسا،
ادامدارعا سايا بولماس قۇر بۇتاق.
ءبارى ەسەپتە – وتكەن جولىڭ، باسقان ءىز،
باسقا كەلگەن تاۋقىمەتتەن قاشپاڭىز.
ءجابىر كورسەڭ اڭدىپ جۇرگەن دۇشپاننان،
جۇرەگىڭە قورعان بولار – بەس پارىز.
اش جۇرسە دە ورازا مەن نامازىن
ۇمىتپاعان جانى جومارت قازاعىم.
كەيىنگىلەر زەيىن قويىپ ءجۇرسىن دەپ،
جازىپ كەتكەن نازىمى مەن عازالىن.
سول قازاقتى ءدىنسىز دەگەن كۇنشىلدەر
ءازازىل مە؟ ايتىڭدارشى، كىمسىڭدەر؟!
ادامزاتى جارالعان دەپ مايمىلدان،
ءالى كۇنگە اتەيست بوپ جۇرسىڭدەر.
بىرەۋ جاياۋ، مىنسە بىرەۋ ارباعا،
ورىن تابار بارلىعىنا كەڭ دالا.
تۋىستارىڭ قازا كەلسە توسىننان،
امالسىزدان جۇگىنەدى مولداعا.
* * *
سۋىق ءتيدى تاماعىما.
جوتەلدىم.
قامشى ءتيدى تۇششى ەتىمە.
كوتەردىم.
كوزدەپ اتقان وعى ءتيدى دۇشپاننىڭ،
قۇداي سالسا، مەن كوندىم.
اللا جازسا، امان-ەسەن وتەرمىن.
ساقتا مەنى وتتان، سۋدان، اپاتتان،
ءتىل تيگەندە، كوز تيگەندە نە ەتەرمىن؟!
* * *
ءتاي تۇردىم.
قاز باستىم.
تاعى اتتادىم.
قوپاردىم توڭ بولعان قىرتىستى قاپ-قالىڭ.
بويىما جۇقتى ما تەر توگىپ تاپقانىم؟
بىرەۋگە جاقتىم.
بىرەۋگە جاقپادىم.
ارتىما قارادىم.
ايالداپ، توقتادىم،
وسىنشا جول جۇرسەم، بويىمدا جوق پا ءمىن؟!
ارمان نە مىنگەن سوڭ سيپالاپ ات جالىن،
كەڭ جولعا اپارسا كىشكەنتاي سوقپاعىم.
ىلگەرى جۇرۋگە كەي كەزدە جوق ءحالىم،
كوكىرەك كەي كەزدە – قايناعان وت-جالىن،
راقات پا، ازاپ پا، الدىنا كەپ تۇرمىز
ارتىندا نە بارى بەيمالىم قاقپانىڭ...
اقىلبەك شاياحمەت
Abai.kz
