كەيىنگى كەزدەرى ەلىمىزدەگى ءباسپاسوزدىڭ جاعدايى مۇلدەم ءماز ەمەستىگى ەشكىمگە دە قۇپيا ەمەس. ءبىر قىزىعى، قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە قانشا گازەت شىعاتىندىعى تۋرالى ناقتى مالىمەتتى دە ەش جەردەن كەزدەستىرە المايسىڭ.

رەسمي دەرەكتەر جۇرتتى ابدەن شاتاستىرىپ بىتەدى. ماسەلەن، ەلىمىزدىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى بىلتىرعى تامىز ايىندا بارلىعى 2204 گازەت تىركەلگەندىگىن حابارلايدى. مۇنىڭ ىشىندە قازاقشاسى قانشا ەكەندىگىن ءتىپتى، ءبولىپ تە ايتپايدى. «ەلىمىزدە گازەتتەر نەگىزىنەن قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە شىعادى» دەگەن جالپىلاما اقپاراتپەن شەكتەلەدى. ال ۆيكيپەدياعا جۇگەنسەك، ول 1156-عا دەيىن ءتۇسىپ كەتەدى. سوندا مۇنىڭ قايسىسىنا سەندىك؟ ال وسىنشاما گازەتتىڭ شىن مانىندە شىعىپ تۇرعاندىعى قانشا؟ ول جايلى ەشكىم دە ءتىس جارمايدى.

ويتكەنى بىزدە، ءسىرا، بۇكىل بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ىشىندە تەك الەمجەلى عانا قالاتىن شىعار. مىسال ما؟ جەتىپ ارتىلادى. ايتالىق، ءماجىلىس جانىنداعى قوعامدىق پالاتانىڭ مۇشەسى، «حالىقارالىق سوتسيولوگيا جانە ساياسات» قوعامدىق قورى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى مارات شيبۋتوۆتىڭ جازۋىنا قاراعاندا، ۇلتتىق كىتاپ پالاتاسى مەن «تمد ءباسپاسوزى» اتتى جيناعىنىڭ بەرگەن مالىمەتتەرىنە سايكەس، ەلىمىزدە 2010 جىلى بارلىعى 1197 گازەت شىعىپ تۇرعان. ال سودان كەيىن قۇلدىراۋ باستالعان. 2015 جىلى بۇل كورسەتكىش 1131-گە تۇسسە، 2020 ودان نەبارى 644 گازەت قانا قالعان. ودان بەرگى جاعداي مۇلدەم قۇپياعا اينالدى. ويتكەنى بۇل سالاداعى ستاتيستيكالىق مالىمەتتى ەش جەردەن كەزدەستىرە المايسىز. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى بىرەۋ-اق.  ەگەر گازەتتەر سانى وسەر بولسا، ونى ەشكىم دە قۇپيا ۇستاماس ەدى. دەمەك، كەيىنگى ءتورت جىلداعى جاعداي ءتىپتى دە ءماز ەمەس.

گازەتتەردىڭ تارالىمى دا دابىل كوتەرەرلىكتەي. ول كورسەتكىش جالپىلاي العاندا 2014 جىلدان 2022 جىلدار ارالىعىندا سەگىز ەسەگە دەيىن قۇلدىراعان. جارناما بەرۋشىلەر ازايىپ كەتتى، ولاردى وقىرماندارعا جەتكىزەتىن پوشتا قىزمەتى دە سىن كوتەرمەيدى، گازەتتەردى وتكىزەتىن جەر دە جوق. وزگەسىن بىلاي قويعاندا، ۇلكەن قالالاردىڭ وزىندە گازەت دۇڭگىرشەكتەرى ساۋساقپەن سانارلىقتاي عانا. نەگىزىنەن بىرەۋى اكىمدىكتىڭ قاسىندا، ال ەكىنشىسى تەمىر جول بەكەتىندە ورىن تەبەدى. وسىمەن گازەت ساۋداسى اياقتالادى.

سونىمەن شىنىمەن گازەتتەردىڭ تىرشىلىگىمىزدەن باز كەشىپ كەتۋىنە از عانا ۋاقىت قالدى ما؟ وزىمىزشە وي ويلاپ، پىكىر قورىتۋعا جەتەلەيتىن، سانامىزدى جاڭعىرتىپ وتىراتىن گازەت دەگەن قۇدىرەتتەن ايىرىلىپ قالساق نە بولامىز؟ بۇعان كىم كىنالى؟ وقىرمان با، الدە زامان تالابىنا سايكەس كەلمەيتىن گازەتتىڭ ءوزى مە؟

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz