مەن، مىسالى سولتۇستىك وبلىستاردا ۇزاق جىلدار قىزمەت ەتتىم. بۇل جاقتىڭ قازاقتارىن دا، ورىستارى مەن نەمىستەرىن دە، ءتىپتى وزگە دە ۇلتتاردى دا، اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەي الاتىنداي سونشالىقتى جاقسى بىلەمىن. ادامدارى وتە قاراپايىم، ەڭبەكقور بولىپ كەلەدى. ارينە، بۇعان ەشقانداي داۋىم جوق. 

ءبىزدىڭ ايتايىق دەگەنىمىز مۇلدە باسقا جاعداي. بۇل وڭىردەگى قازاقتاردىڭ كەمشىلىگى، مۇمكىن ورىس مەكتەپتەرىندە وقىعاندىقتان بولار جانە سلاۆيان ۇلتتارىنىڭ اراسىندا وسكەندىكتەن بە، ءوزىنىڭ انا تىلىنەن اجىراپ، داستۇرىنەن قارايىپ قالعان (زەرەندى، قورعالجىن اۋداندارى عانا ءوزىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىن ساقتاپ قالعان). سونىمەن قاتار، مىنا پاۆلودار جاعىنىڭ تۇرعىلىقتى قازاعى دا، مۇلدە وزدەرىن جوعالتىپ العان. وتكەن عاسىردا وسى ولكەدەن (پاۆلودار), قازاقتىڭ تالاي ۇلى ادامدارى شىعىپ ەدى. ول ەندى وسىدان ەلۋ، الپىس جىل بۇرىن. ەندى، بۇل جاقتان قازاقتىڭ رۋحىن كوتەرەتىندەي، مادەنيەتى مەن ونەرىن، ادەبيەتىن، ءتىپتى، قازاقستاندى، ياعني ايتقاندا، قازاق مەملەكەتىن العا سۇرەيتىندەي ازاماتشالار مەن ازاماتتاردىڭ شىعۋى ەكىتالاي. نەگە؟! كەيىنگى تولقىن وكىلدەرى، جاپپاي ورىس مەكتەپتەرىندە وقىپ، ۇلتتىق كەلبەتىنەن، داستۇرىنەن اجىراپ قالعان. بۇل ولكەنىڭ قازاقتارىن ون بەس، جيىرما جىلداي ۇلتتىق ساناسى قالىپتاسىپ، قالپىنا كەلگەنشە، ناقتىراق ايتارىم، مەملەكەتتىك قىزمەتتەرگە جولاتپاۋ كەرەك. ايتپەسە، ەلىمىزدى رەسەيدىڭ گۋبەرنياسىنا اينالدىرىپ جىبەرەدى. شىندىعىن ايتساق، قازىرگى اكىمدەرىنىڭ تۇسىندا، اناۋ قوستاناي، پاۆلودار وبلىستارى وسىعان اينالىپ كەتتى ەمەس پە؟ ەندى، بۇل وڭىرلەردى قازاق حالقىنا  قايتىپ جاقىنداتارسىڭ؟!

ەكس-پرەزيدەنتتىڭ تۇسىندا (ن.نازارباەۆ) ەلىمىزدە مىقتى پرەمەر-مينيسترلەر بولىپ ەدى. نۇرلان بالعىمباەۆ، اكەجان قاجىگەلدين، يمانعالي  تاسماعامبەتوۆ، باقىتجان ساعىنتاەۆ سياقتى ازاماتتار. بۇلار قازاق  مەملەكەتىنە، قازاق حالقىنا وتە جاقىن ادامدار ەدى جانە قازاق  مەملەكەتىنىڭ  قالىپتاسۋىنا كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى. ءتىپتى، ءاليحان سمايىلوۆتىڭ ءوزى دە ۇلتىمىزدىڭ جاعدايىنا قارايتىن ادام بولاتىن. سوندىقتان، قادىرمەندى بيلىك يەسىنە ايتارىمىز، حالقىمىزدىڭ ءتىلىن، مادەنيەتىن، ونەرىن، سونىمەن  قاتار، ادەبيەتىن سيلايتىن مينيستر مەن پرەمەردى تاعايىنداساڭىز ەكەن. ايتپەسە، ۇلتىمىزدىڭ جاستارى، حالقىمىزدىڭ بولاشاعى ءوزىنىڭ ۇلتتىق سيپاتىنان مۇلدە ايىرىلىپ بارا جاتىر. ءبىز، تاۋەلسىز ەل ەمەسپىز بە!

قۇل قازاقتار دەپ كىمدەردى ايتامىز؟!

مىسالى، رەسەي قازاقتارىن الايىق. ولاردا قازىر نە قالدى، تۇكتە دە قالعان جوق. نە انا ءتىلى جوق، نە ۇلتتىق ءداستۇرى جوق، ءتىپتى، مۇسىلمان جۇرتى دەپ تە ايتۋعا اۋىزىڭ بارمايدى. قىز-كەلىنشەكتەرى حريستيان ورىسقا، كاتوليك نەمىسكە، وزگە دە ءدىن وكىلدەرىنە تۇرمىسقا شىعا بەرەدى. ەركەكتەرى دە سولاي، ۇيلەنەدى. بۇلاردى ەندى قازاق دەپ، مۇسىلمان دەپ  قالاي ايتاسىڭ! قارا ورىستار نەمەسە ءوزىنىڭ ۇلت ەكەنىن جوعالتقان قارا قۇلدار دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى. لاتىن امەريكالىق ادەبيەتتە كوپ كەزدەسەتىڭ قۇل تەودور، سونداي-اق، كۇڭ يزاۋرالار سەكىلدى. ءتىپتى، وسى رەسەي قازاقتارىن، تاۋەلسىز قازاقستانعا جولاتىپ تا كەرەگى جوق، ەلدى بۇلدىرەدى.

بەيسەنعازى ۇلىقبەك،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz