بىرنەشە جىلدان بەرى شيكىزات ەكسپورتتاۋشىلارىنا ققس قايتارۋ بيۋدجەت ءۇشىن ايتارلىقتاي اۋىرتپالىققا اينالدى. بيىلعى جىلدىڭ ءۇش توقسانىندا عانا ول ءۇش ەسەگە ءوسىپ، 946 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. ساراپشىلار بۇل تاجىريبەدەن باس تارتاتىن كەز كەلدى مە الدە بالاما بار ما دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كوردى.

جىلدان جىلعا ەل بيۋدجەتى ەكسپورتتاۋشىلارعا ققس قايتارۋ مۇمكىندىكتەرىن ىزدەۋگە ءماجبۇر، 2023 جىلى بۇل ءۇردىس توقتاتىلىپ، بيزنەستىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى. بيىل، سومالاردىڭ وسكەنىنە قاراماستان، قايتارىم جاسالدى، بىراق بيۋدجەت شىعىنىن تولتىرۋ ءۇشىن ۇلتتىق قوردان جوسپارلانعاننان دا كوپ، 2 تريلليون تەڭگە قارىز الۋعا تۋرا كەلدى. ەل ىشىندە بۇل تاجىريبەنى قايتا قاراۋدىڭ ۋاقىتى كەلدى دەگەن اڭگىمە كوپتەن بەرى ايتىلىپ ءجۇر. 2008 جىلى ۇكىمەت ەلىمىزدە شيكىزاتتى وڭدەمەيتىن كومپانيالارعا ققس قايتارۋىن جويۋ ماسەلەسى كوتەرگەن بولاتىن.

الايدا بارلىعى سول كۇيى قالدى. كورشىلەس رەسەي فەدەراتسياسىندا دا ققس قايتارۋدى جويۋ تۋرالى پىكىرتالاستار جۇرۋدە، بۇل ءۇردىستى جاقتاۋشىلار «جوعارى وڭدەۋ – تومەن سالىقتار» ءپرينتسيپى بويىنشا فيسكالدىق جۇيەنى قۇرۋدى ۇسىنىپ وتىر. قىتايدا ەكسپورتتاۋشىلارعا ققس قايتارۋ وتە يكەمدى جانە ەكسپورتتىق ءونىمنىڭ ءاربىر ءتۇرىنىڭ وزىندىك مولشەرلەمەسى بار، بۇل ەڭ الدىمەن ەلدىڭ مۇددەسىن ەسكەرىپ، بيزنەستى ىنتالاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

وسى ورايدا Taspanews.kz تىلشىلەرى قازاقستاندا ققس قايتارۋ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ قانداي نۇسقالارىن جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىنىن انىقتادى.

ەكسپورتتاۋشىلارعا ققس قايتارۋىن 50%-عا قىسقارتۋ

بىرنەشە جىلدان بەرى «اق جول» پارتياسى ەكسپورتتاۋشىلارعا ققس قايتارۋ تاجىريبەسىن رەتتەۋگە شاقىرىپ كەلەدى. پارتيا ليدەرى، ءماجىلىس دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ ققس قايتارۋدى ازايتۋدان باستاۋدى ۇسىنىپ وتىر.

«ققس قايتارۋدى تۇبەگەيلى جويۋ مۇمكىن ەمەس، بۇل جالپى الەمدىك تاجىريبە، قازاقستاننىڭ قوسارلانعان سالىقتى بولدىرماۋ ماقساتىنداعى سەرىكتەس مەملەكەتتەرمەن حالىقارالىق كەلىسىمدەرى بار. ققس ءاردايىم تاۋار ەكسپورتىنان سول تاۋاردىڭ تۇتىنۋ جەرىندە تولەنەدى. شيكىزاتشىلارعا ققس بيۋدجەتتەن، ياعني، وتاندىق بيزنەستىڭ مەملەكەت ىشىندە تولەيتىن سالىعى ەسەبىنەن قايتارىلادى. دەمەك، شيكىزاتشىلار (وليگارحتار) ءبىزدىڭ تابيعي رەسۋرستارىمىزدى پايدالانسا دا، ءبىز ولارعا ۇستىنە سالىعىن دا قايتارىپ بەرۋىمىز كەرەك ەكەن. جالپى، كونستيتۋتسيا بويىنشا جەر مەن جەر قويناۋى - حالىقتىڭ مەنشىگى، دەمەك بۇدان نەگىزگى پايدانى كورۋشى حالىق نەمەسە حالىق تۇرىندەگى مەملەكەتتىك بيۋدجەت بولۋى كەرەك. سوندىقتان كونستيتۋتسيانى رەتكە كەلتىرۋ ارقىلى ماسەلەنى شەشۋ قاجەت. ول ءۇشىن مەتودولوگيانى رەتتەۋ كەرەك.

مىسالى، «اق جول» دەمپارتياسى ققس قايتارۋدى قوسىلعان جوعارى قۇنى بار دايىن نەمەسە وڭدەلگەن ءونىمدى ەكسپورتتاۋشىلارعا قايتارۋدى ساقتاۋدى ۇسىنادى. ال شيكىزاتتى ەكسپورتتاۋشىلارعا ققس قايتارۋدى تىم بولماعاندا 50% قىسقارتۋ كەرەك. سول ارقىلى بيۋدجەت شىعىندارىن تومەندەتىپ، شيكىزاتشىلاردى ءونىمدى مەملەكەت ىشىندە وڭدەۋگە مۇددەلى ەتەمىز. ايتپەسە، 30 جىل ىشىندە مەملەكەتكە كوپتەگەن ءىرى ينۆەستورلار كەلدى، الايدا ولاردىڭ ەشقايسىسى بىردە ءبىر ءىرى مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىن سالىپ بەرگەن جوق. ولارعا شيكى مۇنايدى شەتەلگە شىعارۋ تيىمدىرەك. ينۆەستورلاردىڭ قولىن بۇراۋ دا دۇرىس ەمەس، كەرىسىنشە، ءوندىرۋ سالالارىنا ولاردى تارتۋعا مۇددەلىمىز. ال، مۇنداي ەكونوميكالىق مەحانيزمدەر ارقىلى جۇمىس ىستەي وتىرىپ، وڭدەۋگە تۇسەر ينۆەستيتسيالاردى ىنتالاندىرىپ، بيۋدجەتكە دەگەن اۋىرتپالىقتى ازايتۋعا بولادى»، – دەيدى ازات پەرۋاشەۆ.

Abai.kz