«اتامۇرا» باسپاسىنان شىققان باسىلىمداردىڭ ەرەكشەلىكتەرى

كىتاپ – ادامزاتتىڭ ەڭ قۇندى بايلىعى، مادەنيەت پەن ءبىلىمدى ناسيحاتتاۋشى، ءومىردىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرۋشى جانە ادامنىڭ جاقىن دوسى.  شەكسپير: «كىتاپ ماعان تاقتان دا قىمبات»، - دەپتى. ال، ۇلى اباي:

«پايدا ويلاما، ار ويلا،
تالاپ قىل ارتىق بىلۋگە.
ارتىق ءبىلىم كىتاپتا،
ەرىنبەي وقىپ كورۋگە»، - دەگەن ءسوز قالدىرعان.

مەن بالا كەزىمنەن-اق، بالالار ادەبيەتىن مەكتەپ باعدارلاماسىنا ساي بەرىلگەن كىتاپتارمەن بىرگە وقۋدى ادەتكە اينالدىرعانمىن. بىردە انام ەكەۋمىز الماتىنىڭ گوگول كوشەسىندە ورنالاسقان «اتامۇرا»  كىتاپ دۇكەنىنە وقۋلىق الۋعا باردىق. مەن ءۇشىن بۇل كۇن باسقا الەمدى اشۋمەن تەڭ بولدى. شىنىمەن، باسقا الەم! دۇكەننىڭ ءىشى تولى كىتاپ. بارلىعى ادەمى بەزەندىرىلگەن. «مەنى وقى، مەنىمەن سىرلاس» دەگەندەي، سورەدەن قول بۇلعاپ، كوز تارتادى. كىتاپتىڭ ديزاينى ونىڭ تارتىمدىلىعىنا قالاي اسەر ەتەتىنىن سول جەردە سەزىندىم. ءدال سول كۇننەن باستاپ مەن كىتاپتىڭ ىشىنە عانا ەمەس، سىرتىنا، ونىڭ بەزەندىرىلۋىنە، مۇقابانىڭ ادەمىلىگىنە نازار اۋداراتىن بولدىم. ءتىپتى، باسپا ءىسىنىڭ مامانى بولامىن دەگەن ارمان سول ساتتە كوڭىل تۇكپىرىندە قىلاڭ بەرىپ، كەيىن جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە جەتەلەپ كەلدى. وسە كەلە تالعامىمىزعا ساي وزگە دە كىتاپتارعا كوز سالدىق. قازاقستاندا ءدال سونداي كىتاپتاردى شىعاراتىن باسپالار كوپ. بىراق، ەلىمىزدە باسپا سالاسىندا وزىندىك ورنى بار، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتايتىن جەتەكشى باسپا ول  – «اتامۇرا» باسپاسى دەسەك ارتىق ايتپاعان بولار ەدىك.

تاۋەلسىز ەلدىڭ باسپاسى

«اتامۇرا» – پوليگرافيا، باسپا ءىسى، كىتاپ ساۋداسى بويىنشا ماماندانعان كورپوراتسيا. 1992 جىلى 4 اقپاندا قۇرىلعان. «اتامۇرا» اتاۋىمەن باسپا ءىسىن باستاعان سول كەزدە بەلگىلى جۋرناليست، بۇگىندە مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى – مۇحتار قۇل-مۇحاممەد. رەسپۋبليكالىق «جاس الاش» گازەتىنىڭ 1992 جىلعى 25 شىلدەدەگى نومىرىنە مۇحتار قۇل-مۇحاممەدتىڭ سۇحباتى شىققان. وندا: «جاڭا باسپانىڭ جۇمىسىن باستاۋ ءۇشىن بانكتەن 20 پروتسەنتتىك وسىمگە كەلىسىپ نەسيە العانىن، العان نەسيەگە كەپىلدىك بەرگەن ساقتاندىرۋ كومپانياسىنا جانە 8 پايىزدىق ءوسىمپۇل تولەيتىن بولعانىن»  ايتادى.

بۇگىنگى الىپ تسەح، ىرگەلى ۇجىم – «اتامۇرانىڭ» كىتاپ بيزنەسى وسىلاي باستالعان ەكەن.

تاريحىنا كوز جۇگىرتسەك، ەڭ العاش سول 1992 جىلى جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە تالپىنعان ابيتۋريەنتتەرگە ارنالعان كومەكشى قۇرال رەتىندە كىتاپشالار شىعاردى. ونى وقىعان تالاپكەرلەرگە قاجەتتى ءپان بويىنشا قابىلداۋ ەمتيحانىن تاپسىرۋ جەڭىل بولاتىن ەدى. سول جىلداردان بەرى باسپا ءوزىنىڭ ونىمىمەن حالىقتى ءبىلىم كوزىمەن ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتۋدە. كومەكشى كىتاپشا شىعارا باستاعان باسپا، كەيىن مەكتەپ وقۋلىقتارىن، ەنتسيكلوپەديالاردى، شەتەلدىڭ روماندارىمەن قوسا «ەستەلىكتەر» سەرياسىمەن كىتاپتار باسىپ شىعاردى.

«اتامۇرا» – ۇلتتىڭ مۇراسىن ناسيحاتتايدى

«اتامۇرا» باسپاسىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى – ەڭ الدىمەن، ونىڭ شىعارعان كىتاپتارىنىڭ مازمۇنى مەن ساپاسىندا جاتىر. باسپادان شىققان ءاربىر باسىلىم ءوز وقىرمانىنا تەك عىلىمي-زەرتتەۋ ەڭبەكتەرىن، كلاسسيكالىق ادەبيەتتى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار قازاقتىڭ ۇلتتىق رۋحىن، تاريحي مۇراسىن جان-جاقتى تانىتۋعا ارنالعان شىعارمالاردى ۇسىنادى. وسىلايشا، باسپا قازاق ادەبيەتىنىڭ التىن قورىنا قوسىلعان كوپتەگەن ماڭىزدى شىعارمالاردى جاريالاپ كەلەدى.

بۇگىندە مۇحتار ابرارۇلىنىڭ باسشىلىعىمەن جۇمىسى جونگە قويىلعان «اتامۇرا» كورپوراتسياسىنىڭ ءىسىن ءبىر كەمىتپەي، كەرىسىنشە دامىتا وتىرىپ، قازاق رۋحانياتىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان راقىمعالي ابرارۇلى قۇل-مۇحاممەد.

باسپانىڭ نەگىزگى ماقساتى – ۇلتتىق مادەنيەت پەن ءبىلىمدى ناسيحاتتاي وتىرىپ، بولاشاق ۇرپاققا قاجەتتى رۋحاني ازىق بەرۋ. راقىمعالي ابرارۇلى جەتەكشىلىك ەتەتىن الىپ كورپوراتسيا – «اتامۇرا» اۋەلگى ماقساتىنان، العاشقى مۇراتىنان ءبىر اينىماي كەلەدى. «كىتاپتار پەرزەنتحاناسى» - ۇلتتىق رۋحتى كوتەرۋ جۇمىستارىن قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكالىق شىعارمالارى مەن جاڭا زامان تالابىنا ساي شىعارمالار ارقىلى جۇزەگە اسىرۋدا.

باسپانىڭ ەرەكشە اتاپ وتەتىن بىرنەشە ونىمدەرى بار. ولار باسپانىڭ تاريحىندا اسا ماڭىزدى ورىن العان. 1993 جىلى «اتامۇرا» باسپاسىنان «قازاق الەمى» كىتابى جارىق كوردى. استىنا «قازاقتىڭ سانى قانشا؟» دەگەن تاقىرىپشا قوسىلدى. كىتاپتىڭ اۆتورى – بەلگىلى دەموگراف ماقاش ءتاتىموۆ.

160 بەتتىك كىتاپتىڭ ءار بەتىندە تسيفرلار مەن كەستەلەر تۇزىلگەن. بۇل باسپانىڭ رەداكتورى مەن كوررەكتورىنىڭ وتە مۇقيات بولۋىن تالاپ ەتتى. كىتاپتىڭ مۇقاباسىن بەزەندىرگەن ورنەك ودان ءارى قاراي «اتامۇرا» باسپاسىنىڭ ءتولتاڭباسىنا اينالدى.

1995 جىلى «اتامۇرا» باسپاسىندا «قازاقستان تاريحى» اتاۋىمەن قازاق مەكتەپتەرىنىڭ 10 سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنالعان وقۋلىق باسىلدى. وسىلايشا مەملەكەتتىك ەمەس، جەكەمەنشىك باسپا العاش ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپكە ارناپ وقۋلىق شىعاردى. ونى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم مينيسترلىگى بەكىتكەن.

2005 جىلى 5-ساۋىردە «اتامۇرا» باسپاسى ءوز وقىرماندارىن عانا ەمەس، الەمنىڭ كىتاپقۇمار تۇرعىندارىن ءدۇر سىلكىندىردى. قازاق تىلىندە «زاحير» اتتى روماندى ۇسىندى. بۇل كىتاپ 83 ەلدە ءبىر كۇندە 8 ميلليون دانامەن شىعىپ، ساۋداعا ءتۇستى.

1995 جىلى شىققان «اباي» ەنتسيكلوپەدياسى باسپانىڭ زور تابىسى بولدى. 720 بەتتىك قالىڭ كىتاپتىڭ اننوتاتسياسى ونىڭ قانداي ەكەنىن ايقىنداپ تۇر. وندا «اقىننىڭ وسكەن-ونگەن ورتاسى، باي مۇراسى، دۇنيەگە كوزقاراسى، ەستەتيكاسى، پوەتيكاسى، قوعامدىق-ساياسي وي-پىكىرلەرى، تاعىلىمى، داستۇرلەرى جان-جاقتى ءسوز بولادى» دەلىنگەن.

«اتامۇرا» باسپاسىنىڭ اتا-بابانىڭ سالت-ءداستۇر سالاسىنداعى كەلەسى كوز قۋاندىراتىن ءونىمى احمەت توقتابايدىڭ «قازاق تازىسى» كىتابى. ول باسپادان 2013 جىلى ءتۇرلى-ءتۇستى البوم تۇرىندە شىقتى. ءۇش تىلدە: قازاقشا، ورىسشا جانە اعىلشىنشا.

بۇل باسپانىڭ ءونىمىن ءار كورمە مەن ءىس-شارالاردان دا كورۋگە بولادى. باسپا «ۇلى جىبەك جولىمەن» ءحىى حالىقارالىق كىتاپ جانە پوليگرافيا كورمەسى اياسىندا ب. سوقپاقباەۆتىڭ ەكى تىلدە قايتا باسىلعان «مەنىڭ اتىم قوجا» جانە «بالالىق شاققا ساياحات» اتتى كىتاپتارىنىڭ تۇساۋكەسەرىن وتكىزدى.

قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە بارىپ، باسپاگەرلىك-رەداكتورلىق جانە ديزاينەرلىك ونەر كافەدراسىنىڭ ستۋدەنتتەرىمەن جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، «ۇلت رۋحانياتىن دامىتۋداعى باسپانىڭ ءرولى مەن مەكتەپ وقۋلىقتارىنىڭ قوعامدا الاتىن ورنى» دەگەن تاقىرىپتا شەبەرلىك ساعاتىن وتكىزىپ قايتتى. جەر-جاھانداعى باسپاگەرلەردىڭ باسىن قوساتىن فرانكفۋرت قالاسىنداعى ءداستۇرلى 76-شى كىتاپ جارمەڭكەسىنە قاتىستى. 130 مەملەكەت قاتىسقان كىتاپ كورمەسىنە «اتامۇرا» باسپاسى دا ءوز ونىمدەرىن ۇسىندى. وسىلايشا باسپا ءوزىنىڭ مارتەبەسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىپ، بيىك شىڭداردان كورىنۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى.

«اتامۇرا» كورپوراتسياسى قازىرگى تاڭدا كىتاپ باسۋ سالاسىنىڭ ۇزدىگى عانا ەمەس، حالىققا رۋحاني جانە مادەني تاربيەنى ناسيحاتتاۋشى دا. كۇن سايىن وزگەرىپ جاتقان باسپا تەحنولوگياسىن دا الدىمەن «اتامۇرا» قولداناتىنى دا شىندىق. ونىڭ ءاربىر جاڭا كىتابىنىڭ استارىندا تاريحي قۇندىلىق، مادەني مۇرا مەن تەرەڭ ويمەن قاتار،جاھاندانۋدىڭ جاڭالىقتارى جاتىر. ەندەشە،بۇل باسپا—بولاشاقتىڭ باسپاسى.

سۋرەت اۆتوردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.

ايىم الماسقىزى نۇرقاليەۆا

قازمۋ-دىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ 1 كۋرس ستۋدەنتى

Abai.kz