تەڭ تەڭىمەن، تەزەك تەڭگەمەن

استانا ۋاقىتىمەن ساعات 15:12 كەزىندە فورەكستەگى تەڭگەنىڭ دوللارعا شاققانداعى كروسس-قۇنى 515-كە جەتتى. نەگىزى ءبىز قازاقستان قور بيرجاسىنداعى (KASE) ساۋدا-ساتتىق ناتيجەلەرىنە كوبىرەك كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. بىراق KASE-دەگى ساۋدا سەسسياسى اياقتالماعاندىقتان بۇگىنگى ناقتى نارىقتىق كۋرس بويىنشا اقپارات شىققان جوق. سوندىقتان ءدال قازىر ۆاليۋتا ايىرباستاۋ بەكەتتەرى ءوز كۋرسىن فورەكستەگى باعامعا سۇيەنىپ وتىرىپ قويۋدا.

كەشكە اقىرعى كۋرس 515-تەن تومەن بولادى دەپ سەنەمىن. 510 توڭىرەگىنە جايعاسۋى عاجاپ ەمەس. بىزگە قازىر ەكى ماسەلەنى انىقتاپ الۋ كەرەك؟ ءبىرىنشىسى - تەڭگەمەن دەپوزيت ۇستاپ وتىرعاندار ۇتتى ما، الدە ۇتىلدى ما؟ ەكىنشىسى – باعامنىڭ جىلدام قۇبىلۋىنا نە سەبەپ بولدى؟ دوللار كۇشەيدى مە، الدە تەڭگە السىرەدى مە؟ وسىلارعا رەت-رەتىمەن جاۋاپ بەرە كەتسەم.

ەڭ الدىمەن بىزگە، وسى 2024 جىل باستالا سالعاندا كۋرس قانداي بولدى، سونى انىقتاپ الۋ كەرەك. قور بيرجاسى ءوز جۇمىسىن باستاعان 3 قاڭتاردا، ياعني 2024 جىلدىڭ العاشقى جۇمىس كۇنىندەگى ساۋدا-ساتتىق ناتيجەسىندە تەڭگە كۋرسى ءبىر دوللارعا 457,06 كورسەتكەن. بۇگىن باعام 510 بولادى دەپ توپشىلاساق، وندا تەڭگەنىڭ 11 اي ىشىندە دوللارعا شاققاندا 11,6 پايىزعا ارزانداعانىن بايقايمىز. بيىل بانك دەپوزيتتەرىندەگى ورتاشا سىياقى مولشەرلەمەسى 13,6% بولعانىن ەسكەرسەك، وندا تەڭگەلىك دەپوزيت ۇستاعاندار قازىر 2 پايىز پليۋستە. دوللارلى دەپوزيتتىڭ ورتاشا سىياقىسى 0,9-1% دەڭگەيىندە بولدى. وندا دوللار ۇستاعاندار 1% پليۋستە دەپ ايتا الامىز. دەمەك، ينفلياتسيا فاكتورىن ەسكەرمەسەك، وندا تەڭگەلىك دەپوزيت كىرىستىلىگى بويىنشا دوللارلى دەپوزيتكە قاراعاندا تيىمدىرەك بولدى. بىراق بۇل ينفلياتسياسىز ەسەپ قانا. ەگەر ينفلياتسيانى قوسساق، وندا كارتينا وزگەرەدى.

بيىلعى تەڭگەدەگى ينفلياتسيانىڭ قازىرگى جىلدىق ءمانى 8,5%. وندا 11,6+8,5 = 20,1. 20,1-13,6 = 6,5. تەڭگەدەگى ينفلياتسيا فاكتورىمەن ەسەپتەسەك، بيىل تەڭگەلەي دەپوزيت ۇستاعاندار 6,5 پايىزعا مينۋسقا كەتتى. ال قازىر اقش-تا دوللاردىڭ ورتاشا ينفلياتسياسى 3% دەڭگەيىندە. 3-1 = 2. سوندا دوللارمەن دەپوزيت ۇستاعاندار 2% مينۋستا.

تەڭگەگە نە بولدى؟

تەڭگەنى قۇلاپ بارا جاتقان رۋبل وزىمەن بىرگە تومەن تارتۋدا. سەبەبى، فورەكستەگى ءرۋبلدىڭ كروسس-كۋرسى گازپرومبانككا سانكتسيا سالىنعالى بەرى كۇرت قۇلادى. قازىر فورەكستەگى باعامى 109,9. رۋبل/تەڭگە پاريتەتىن 5 دەپ ساناعاندا ول 549,5 كروسس-كۋرسىنا، ال 4,7 دەپ ساناعاندا ول 516,53 كروسس-كۋرسىنا تىرەپ تۇر. دەمەك، فورەكس قازىر تەڭگە رۋبل پاريتەتىن 4,7 دەڭگەيىندە قابىلداعانىن انىقتاي الامىز.

گازپرومبانك گاز كونتراكتتارى بويىنشا ەۋروپا جانە باسقا دا ەلدەردەن ۆاليۋتا اكەلىپ تۇرعان رەسەيدەگى جالعىز رەسمي كانال بولاتىن. ونىڭ بۇعاتتالۋى نارىقتا اجيوتاج تۋعىزدى جانە ينۆەستورلاردىڭ رۋبلدان تەزىرەك قۇتىلا باستاۋىنا الىپ كەتتى. قازىر بيرجالاردا بارلىعى جاپپاي رۋبل ساتۋدا جانە رەسەيدە باسقا ۆاليۋتالاردى ايتپاعاندا ءتىپتى يۋان تاپشىلىعى قاتتى سەزىلەدى.

ءدال وسىنداي جاعدايدا اقش كەرىسىنشە دوللاردى كۇشەيتۋگە بارىن سالدى. DXY يندەكسى 106,2-گە جەتىپ وتىر. بۇل دوللار بارلىق الەمدىك ۆاليۋتالاردىڭ مۇرنىن قاناتىپ جاتىر دەگەن ءسوز. ترامپ انتيگلوباليست جانە ول دوللار ينفلياتسياسىن بولدىرماۋعا ۋادە بەرگەن. بۇل ينۆەستورلاردىڭ ءالسىز ۆاليۋتالاردان كەتىپ، دوللاردىڭ اينالاسىنا قايتا توپتاسا باستاۋىنا جول اشادى. شىندىعىن ايتساق، تەڭگەگە اۋىرلاۋ زامان كەلە جاتىر. ونى وسى قاراشا ايىنداعى كاSە-دەگى ساۋدا-ساتتىق كولەمىنەن بايقاۋعا بولادى. ءبىر كۇندىك ورتاشا ساۋدا كولەمى رەكوردتىق 240 ميلليون دوللارعا جەتەيىن دەپ قالدى. دەمەك ينۆەستورلار تەڭگەدەن دوللارعا جاپپاي اۋىسۋدا.

بىزگە نە ىستەۋ كەرەك؟

ەڭ بولمايتىن ءىس – ءدال قازىر ايىرباستاۋ بەكەتىنە جۇگىرۋ. قازىر دوللاردىڭ سپەكۋلياتيۆتى، ەموتسيونالدى تولقىندا ءوسىپ تۇرعان كەزى. ەرتەڭ سپەكۋلياتسيا كوبىگى باسىلعاندا ءسىز ۇتىلىپ قالاسىز. 2022 جىلى رەسەي سوعىس اشقاندا دوللاردى 512 تەڭگەگە ساتىپ العان ادامداردى جەكە تانيمىن. ولار ەكى جىل كۇتىپ، سول كۋرسقا ەندى عانا كەلىپ وتىر. ۇلتتىق بانكتىڭ كونۆەرتاتسيالى جانە ينتەرۆەنتسيالىق جۇمىسىنىڭ اسەرى كەلەسى اپتادا انىق بايقالاتىن بولادى. قاتتى دوللار العىڭىز كەلىپ بارا جاتسا، قۇرىعاندا كەلەسى اپتانى كۇتىڭىزدەر دەپ ايتار ەدىم.

ايبار ولجاەۆ، جۋرناليست، قارجى تاقىرىبىنداعى شولۋشى

ەسكەرتۋ: ماتەريال 28.11.2024 ج جازىلعان. ماتەريالداعى كەي دەرەكتەر ەسكىرگەن بولۋى مۇمكىن.

Abai.kz