وتكەن جىلى قاراشا ايىنىڭ العاشقى سەيسەنبىسىندەگى اقش پرەزيدەنت سايلاۋىندا جاھاندىق جىلىنۋدى جەلەۋ ءىتىپ ۇلتتىق ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانۋدان باس تارتقان، «ادامدىق قۇقىق»، «ءسوز بوستاندىعى» دەپ ملليونداعان ەلگە زاڭسىز كىرگەن شەتەلدىكتەردى قابىلداعان، لگبت سياقتى ساتانيستىك ۇيىمداردى قارجىلاندىرۋعا ترليونداعان اقشا بولگەن دەموكراتتار پارتياسى ويسىراي جەڭىلىپ، رەسپۋبليكاشىل ترامپ جەڭىسكە جەتتى.

ترامپتىڭ قايتا ورالۋىن اقش پەن ەۋروپانىڭ سولشىل باسىلىمدارى، رەسەي، قىتايدىڭ جالدانبالى جازعىشتارى «زامان اقىر» كەلگەندەي ەتىپ سيپاتتادى. ترامپتىڭ جەڭىسىن «الەمنىڭ ءبىرىنشى باي ادامى» دەلىنەتىن يلون ماسكتىڭ قولداۋىمەن بايلانىستىراتىندار دا جەتىپ ارتىلادى.

قاڭتاردىڭ 20-كۇنى ىڭ-جىڭسىز وتكەن ترامپتىڭ انت بەرۋ ءمۇراسىمى – ەل تاريحىنداعى 47-ءشى پرەزيدەنتتىڭ اق ۇيگە جايدان-جاي كەلمەگەنىن، امەريكا جۇرتىنىڭ شىنايى تاڭداۋى ەكەنىن كورسەتتى. ترامپ انت بەرۋ ءمۇراسىمى وتە سالا، اق ۇيگە بارماستان 20 مىڭ ادام سياتىن سپورت كەشەنىندەگى قارا قۇرىم حالىقتىڭ الدىندا بەرگەن ۋادەلەرىن ورىنداپ، وڭتۇستىك شەكارادا توتەنشە جاعداي جاريالايتىن، قۇداي جاراتقان ەكى جىنىستى عانا تانيتىن، دەموكراتتار ەنگىزگەن «DEI» (اعىلشىنشا سانالۋاندىق، تەڭدىك، كەڭ پەيىلدىلىك سوزدەرىنىڭ قىسقارتىلعانى) كادر تاڭداۋ جۇيەسىنىڭ كۇشىن جوياتىن، تاعى باسقا جارلىقتارعا قول قويدى. تاريحي اكتىلەرگە قول قويعان قالامدارىن كوپكە لاقتىردى، حالىققا قايتاردى. مۇنىڭ ءبارى تەگىن ەمەس ەكەنى انىق.

فرانتسيانىڭ 19-عاسىرداعى ۇلى ويشىلى الەكسيس دە توكۆيلىدىڭ «مەن امەريكانىڭ قۇدىرەتتىلىگىن ءبىلىم وردالارىنان، قور بيرجالارىنىان، زاڭ ورعاندارىنان ەمەس، شىركەۋلەرىنەن تاپتىم» دەگەن ايگىلى ءسوزى بار. بۇگىنگى كۇنى اقش قوعامىن جايلاپ العان سولشىلدىق يدەيانىڭ ىقپالىنان امەريكالىقتاردىڭ كاتوليك ءدىنى نەگىزىندەگى ءداستۇرلى قۇندىلىقتارى قۇيرەۋگە بەت العان، وعان الاڭداعان اقش جۇرتىنىڭ تاڭداۋى كونسەرۆاتيۆ «امەريكانى قايتا قۇدىرەتتەندىرۋ» ۇرانىن كوتەرگەن ترامپقا تۇسكەن.

الدىنعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا بايدەندى قولداعان ميلليادەر يلون ماسكتىڭ بۇل جولعى سايلاۋدا ترامپتى قولداپ، مايدانىن وزگەرتۋىنە دە ەلدەگى سولشىلدىق ناۋقان سەبەپ بولعان. اتاپ ايتقاندا يلون ماسكتىڭ ۇلكەن ۇلى كساۆەنىڭ 18 گە تولعاندا اكەسىنىڭ قارسىلىعىنا قاراماي جىنىسىن وزگەرتكەنى، ونىمەن قويماي اكەسىمەن ات كەكىلىن كەسىسكەنى يلون ماسكتى ەسەڭگىرەتىپ تاستاعان. ماسك ويلانا كەلە ماسەلەنىڭ قاينارىن سولشىلدىق يدەيانى، اسىرە دەموكراتيانى دارىپتەيتىن الەۋمەتتىك جەلىلەردەن تاپقان. ونىڭ تۆيتتەردى قىمبات باعاعا ساتىپ الىپ، ترامپتىڭ اككاۋنتىن بۇعاتتان بوساتىپ، امەريكانىڭ ءداستۇرلى ۇستانىمىن دارىپتەيتىندەرگە اقپارات الاڭىن ۇسىنۋىنىڭ استارىندا دا سول جاتىر ەكەن.

يلون ياسك وتباسىنىڭ مۇرالدىق تراگەدياسى مىسالىنان بولەك، بۇكىل امەريكانى ءدۇر سىلكىندىرگەن كوپتەگەن وقيعالار ورىن العان. ترانسگەرلەردىڭ قىزدارىنا جاساعان زابىرىنە نارازىلىق تانىتقان اتا-انالاردىڭ ارىزدارى قارالۋدىڭ ورنىنا، وزدەرى سوتشىلار جاعىنان «ىشكى تەرروريست» دەپ ايىپتالعان. وتكەن جىلعى «بوينگ» ۇشاعىنىڭ اپاتقا ۇشىراۋ سەبەپتەرىنە تەكسەرۋ جۇرگىزىلگەندە الىپ كومپانيانىڭ تەحنيكالىق بولىمدەرىن كاسىبي ماماندار ەمەس، «كوگىلدىرلەر» باسقارىپ وتىرعانى انىقتالعان.

ادام جاراتىلىسىن وزگەرتۋگە الىپ كەلگەن مۇنداي شەكتەن شىققان دەموكراتيانىڭ الەمگە، شىعىس ەلدەرىنىڭ قوعامىنا دا ەركىندىك سيمۆولىنداي تەرەڭدەپ ەنگەنى بار. تايلاندتىڭ ترانسگەرلەردىڭ جىن ويناعىنىنا ايلانعانىن ايتپاعاندا، «ازيا جولبارىسى» سانالاتىن وڭتۇستىك كورەيادا كەڭىنەن قانات جاڭعان. ءتىپتى باتىس ەلدەرىن ارتتا قالدىرعان. كورەيادا سوڭعى كەزدە «4B» ء(تورت جوق: توسەك قاتىناسىنان، كەزدەسۋدەن، تۇرمىس قۇرۋدان، بالا تابۋدان باس تارتاتىن ) ايەلدەر قوزعالىسى كەڭ ەتەك العان. ايەلدەر تەڭدىگىن دارىپتەيتىن شىعارمالارىمەن بىلتىرعى نوبەل ادەبيەت سىيلىعىن يەلەنگەن جازۋشى حانگاڭنىڭ دا بۇعان اسەرىنىڭ بولعانى ءسوزسىز. ايەلدەردىڭ شەكسىز ەركىندىگىنىڭ اسەرىنەن تۋ كورسەتكىشى تاريحتا بولماعان دەڭگەيگە قۇلدىراپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەڭ تومەنگى شەگىنە جەتكەن.

دەپۋتات ەدىل جاڭبىرشين دە پارلامەنت وتىرىسىندا «ترامپ كوكەدەن سالەم» دەپ، قازاقستاندا لگبت عا زاڭمەن شەكتەۋ قوياتىن مەزگىل جەتكەنىن جەتكىزدى. قاداي دەسەك تە بۇكىل دۇنيە ءجۇزى ساناساتىن الىپ ەلدىڭ ەكى كوشباسشىسى ء(بىرى ساياسي، ەندى ءبىرى عىلىمي) ءداستۇرلى قۇندىلىقتارعا قايتۋ كۇرەسىن باستادى. بىزگە دە باتىسقا قاراپ ەمەس، قىزىل يدەولوگيانىڭ كەسىرىنەن جوعالتقان ءداستۇرلى وتباسىلىق، تىلدىك، دالالىق رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزدى تۇگەندەيتىن كۇن تۋدى.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz