تاريحىمىزدا بۇكىل ءومىرىن تۋعان حالقىنا ارناعان الاش ازاماتتارى از ەمەس. ولاردىڭ ءومىر جولى مەن ارتىنا قالدىرعان مۇرالارىن زەرتتەي وتىرىپ، بولاشاق ۇرپاعىمىزدىڭ سانا-سەزىمىن حالقى مەن وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ۇلتتىق رۋحتا تاربيەلەۋ ماقساتىندا ولاردىڭ مۇرالارىن دارىپتەۋ كەز كەلگەن تاريحشىنىڭ مىندەتى.

قازاق حالقىنىڭ ءبىرتۋار ۇلدارىنىڭ ءبىرى – بەلگىلى تاريحشى، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى شىڭجاڭ قوعامدىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى، لينگۆيست، فولكلوريست، اۋدارماشى، جازۋشى جانە قوعام قايراتكەرى نىعىمەت مىڭجاني. ول 1922 جىلى 22 ناۋرىزدا شىڭجاڭ ولكەسى تولى اۋدانى مايلىجايىر اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1993 جىلى 22 ماۋسىمدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ ا. بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ءتىل عىلىمى ينستيتۋتىنا عىلىمي ساپارمەن كەلگەن شاعىندا كەنەتتەن جۇرەك اۋرۋى ۇستاپ، 71 جاسىندا ومىردەن وتەدى.

ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتىڭ التىن جولى

نىعمەتتىڭ بالالىق شاعى قىتايدىڭ كۇرەسكە تولى كەزەڭىنە تۇسپا-تۇس كەلدى. نىعمەتتىڭ اكەسى مۇقامەتتۇسىپ كوزى اشىق، اۋقاتتى ادام بولسا كەرەك. بالاسى ەس بىلگەننەن اۋىلداعى مولدادان جانە باستاۋىش مەكتەپتە وقىتادى. ودان سوڭ شاۋەشەك قالاسىنداعى ورتا مەكتەپكە بەرەدى. ول مەكتەپتى 1938 جىلى ۇزدىك ناتيجەمەن ءبىتىرىپ، اتالمىش مەكتەپتىڭ قولداۋىمەن 1939 جىلى شىڭجاڭنان كەڭەس وداعىنا وقۋعا باراتىن وقۋشىلار ۇيرەنۋ كۋرسىنىڭ ءتورت مەرزىمدىك ەمتيحانىنا قاتىسىپ، ۇزدىك ناتيجەمەن ءوتىپ، ۇرىمجىگە كەلەدى. كەڭەس وداعىنا وقۋعا بارۋدى كۇتەدى. الايدا سول كەزدە شىڭ شىسايدىڭ كەدەرگىسى سالدارىنان بۇل كەزەكتەگى شەتەلگە شىعىپ وقيتىن وقۋشىلاردىڭ جولى كەسىلەدى. نىعمەت شىڭجاڭ ولكەلىك ساقشى وفيتسەرلەر مەكتەبىنە وقۋعا ءتۇسىپ ەكى جىل وقىپ، ۇزدىك ناتيجەمەن تامامداپ، ولكەلىك قوعامدىق قاۋىپسىزدىك مەكەمەسىنە بارىپ اۋدارماشى بولادى. قوعامدىق قىزمەتىن اۋدارماشىلىق كاسىبىنەن باستاۋى جانە مىڭجانيدىڭ قىتاي ءتىلىن جەتىك مەڭگەرۋى ونىڭ ومىرىندە ۇلكەن كومەگى ءتيىپ، امان قالۋىنا سەبەپ بولعان ءارى قوعامدىق عىلىمداردىڭ سان-سالالى جاقتارىن زەرتتەۋدە قىتايدىڭ جازبا دەرەكتەرى مەن تاريحي ەڭبەكتەرىن ەركىن يگەرۋىنە جول اشادى.

بەس جىلدان كەيىن ولكەلىك قازىنا مەكەمەسىنە جولدانىپ، ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى حاتشىلىق مىندەتىن وتەيدى. سونىمەن قاتار 1942-1949 جىلدارى شىڭجاڭ قازاق-قىرعىز مادەنيەت باس قوعامىنىڭ اتقارۋشى مۇشەسى، ءبولىم باستىعى مىندەتتەرىن، 1947-1949 جىلدارى «ساۋلە» ايلىق جۋرنالىنىڭ (قازاقشا) باس رەداكتورلىعىن، 1948 جىلى گوميندان ورتالىعىنىڭ زاڭ شىعارۋ القاسى قاتارلى قىزمەتتەردى قوسىمشا اتقارعان. 1942-1949 جىلدارى قازاق-قىرعىز مادەنيەت-اعارتۋ ۇيىمىندا قازاق مەكتەپتەرىنە ارنالعان جۇيەلى، ءبىلىم كولەمى ءبىرشاما كەمەلدى ءتىل، ادەبيەت وقۋلىقتار قۇراستىرىپ، وقۋلىق ماسەلەسىن شەشۋگە ارالاسىپ، وڭ ناتيجەگە قول جەتكىزگەن. ولكەلىك ءتىل مەكتەبىنىڭ ۇسىنىسىمەن 1947-1948 جىلدارى سول مەكتەپ وقۋشىلارىنا ءتىل، ادەبيەت، تاريح پاندەرىنەن ساباق بەرگەن.

1949 جىلى  قازان ايىندا قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسى (بۇدان ءارى قكپ. – اۆت.) جەڭىسكە جەتىپ، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلدى. زامان وزگەرىپ، قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ سوتسياليستىك ءداۋىرى باستالدى. شىڭجاڭداعى گوميندان ۇكىمەتى بيلەۋشىلەرى سول جىلدىڭ قازان ايىندا قكپ-نا وزدىگىنەن بەرىلدى. سول قاتاردا نىعمەت مىڭجاني دا كومپارتياعا تىزە بۇككەن گوميندان شەنەۋنىكتەرى قاتارىندا راحىمشىلىققا يە بولدى جانە ول «پايدالانۋعا بولاتىن عالىمدار» قاتارىنا سانالدى [ن. مۇقامەتحانۇلى. نىعمەت مىڭجاني جانە ونىڭ قازاق تاريحى جونىندەگى كونتسەپتسيالارى //بەكماحانوۆ تاعىلىمى، حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنتسيا ماتەريالدارى، – الماتى 18-19 مامىر، 2004 ج. قازاق ۋنيۆەرسيتەتى باسپاسى. 16-ب.].

نىعمەت مىڭجاني 1951 جىلى قىزمەت بابىمەن شي-انعا جولدانىپ، باتىس سولتۇستىك اسكەري-ساياسي كوميتەتتە ۇلتتىق ىستەر كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى، قوسىمشا باسقارما باستىعى مىندەتتەرىن اتقارعان. 1953 جىلى بەيجىڭگە اۋىسىپ بارىپ، ۇلتتار باسپاسى قازاق رەداكتسيا-اۋدارما ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ ىستەگەن. 1958 جىلى بۇكىل قىتاي كولەمىندە جۇرگەن «وڭشىلدارعا قارسى تۇرۋ قوزعالىسى» نىعمەت مۇقامەتتۇسىپۇلىن دا سوقپاي وتپەدى. ول 1960 جىلى «تاريحي قىلمىستى» دەگەن كىنامەن تۇتقىندالىپ، بەيجىڭدەگى تۇرمەگە قامالدى. 1962 جىلى ودان ۇرىمجىدەگى № 1 اباقتىعا اۋىستىرىلدى.

سودان ن. مىڭجاني 1976 جىلى بوستاندىققا شىقتى.

1978 جىلى اقتالىپ شىڭجاڭ ۇيعىر اۆتونوميالى رايوندىق ءتىل-جازۋ كوميتەتىنە قىزمەتكە ورنالاسادى. 1981 جىلى شىڭجاڭ قوعامدىق عىلىمدار اكادەمياسى ءتىل زەرتتەۋ ينستيتۋتى باستىعىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالادى. 1983 جىلى شىڭجاڭ قوعامدىق عىلىمدار اكادەمياسى جاعىنان تەتە اعا زەرتتەۋشى، 1987 جىلى اعا زەرتتەۋشى عىلىمي اتاعى بەرىلدى. 1984 جىلى اۆتونوميالى رايوندىق «ۇزدىك عىلىم تەحنيكا قىزمەتكەرى» بولىپ باعالانعان.

قازاقتىڭ تەگىن شەتەلدەردە دارىپتەگەن عۇلاما

1986 جىلى 31 قاڭتاردان 8 مامىرعا دەيىن فەدەراتسيالىق گەرمانياداعى «تۇرىك ەلى دانەكەرلىگىنىڭ» جانە تۇركياداعى «تۇرىك ءدۇنياسى اراشتۇرمالارى» قوعامىنىڭ شاقىرۋىمەن سول ەكى ەلدە سەگىز رەت عىلىمي كەڭەسكە، ونىڭ ىشىندە گەرمانيادا ءۇش رەت، تۇركيادا ەكى رەت قاتىستى. شەتەلدە ءدارىس وقۋمەن دە اينالىسىپ، گەرمانيادا ءۇش رەت، تۇركيادا ەكى رەت – بارلىعى بەس رەت عىلىمي ءدارىس وقىدى. وقىعان دارىستەرىنىڭ تاقىرىپتارى قىزىقتى ماسەلەلەر بويىنشا ءتىل، تاريح سالالارىن قامتيدى.

1. «قازاقتىڭ تۇپكى تەگى جانە قازاق دەگەن اتتىڭ قاينارى مەن ماعىناسى»;
2. «قازاق حالقىنىڭ قالىپتاسۋ جانە دامۋ داۋىرلەرى»;
3. «بايىرعى قازاق شەجىرەسى جانە قازاق تىلىندەگى تۋىستىق بايلانىس اتاۋلارى»;
4. «قازاق ادەبيەتىنىڭ تارحىنا شولۋ»;
5. «قازاق ءتىل-جازۋى جانە ونىڭ قولدانۋ جاعدايلارى» [جاقسىنىڭ اتى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى //شىڭجاڭ قوعامدىق عىلىمى. 1993 جىل، № 3, 2-ب.].

1989 جىلى امەريكانىڭ گارۆارد (Harvard) ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ شاقىرۋىمەن اقش-تا عىلىمي ساپاردا بولىپ، يسلام ءدىنىنىڭ قازاق حالقىنا تارالۋى، قازاقتاردىڭ ءدىني نانىمدارى مەن دۇنيەتانىمدارى اتتى تاقىرىپتاردا بىرنەشە ۋنيۆەرسيتەتتەردە بايانداما جاساپ، ونداعى ارىپتەستەرىمەن كەزدەسىپ، سۇحباتتار وتكىزەدى.

نىعمەت مىڭجاني قىرۋار عىلىمي جوسپارلارىن ورىنداۋ جولىندا قاجىرلى زەرتتەۋ ىسىمەن شۇعىلداندى. ول اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي ءماسليحات كەڭەسى 4-ءشى كەزەكتى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، 5-ءشى كەزەكتى كوميتەتىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس 7-ءشى كەزەكتى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى اقىلشىلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى مىندەتتەرىن اتقاردى.

مۇنان تىس تاعى دا جۇڭگو تۇركي تىلدەرىن زەرتتەۋ قوعامى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، جۇڭگو ءتۇرلى ۇلت جازۋشىلار عىلىمي قوعامىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، شىڭجاڭ تاريح عىلىمي قوعامىنىڭ مۇشەسى، شىڭجاڭ اۋدارماشىلار قوعامىنىڭ كەڭەسشىسى، شىڭجاڭ فيلوسوفيا قوعامدىق عىلىم عىلىمي قوعامدارى بىرلەستىگىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، شىڭجاڭ بىرلىكساپ نازارياسىن زەرتتەۋ قوعامىنىڭ كەڭەسشىسى، شىڭجاڭ فولكلور قوعامىنىڭ كەڭەسشىسى، شىڭجاڭ قازاق ءتىلى، مادەنيەت زەرتتەۋ قوعامى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى مىندەتتەرىن قوسىمشا اتقارعان. ونىڭ ەلەۋلى سان سالالى قىزمەتتەر اتقارۋى ويى زەرەك، ۋاقىتىنىڭ ءىرى تۇلعاسى بولىپ قالىپتاسۋىنا زور ىقپال ەتتى.

اۋدارماعا سىڭىرگەن ەرەن ەڭبەگى

بۇگىنگى كۇندە عالىمنىڭ ارتىنا قالدىرعان مۇرالارىنىڭ ىشىندە كەيبىرى كوپشىلىك قاۋىمعا تانىس بولسا، ال كەيبىر ەڭبەكتەرى ءالى كۇنگە دەيىن جۇرت نازارىنا تولىق ۇسىنىلماعان. سەبەبى بۇل ەڭبەكتەردىڭ كوپشىلىگى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنداعى باسىلىمداردا جارىق كورگەندىكتەن، وتاندىق قازاقتانۋ عىلىمىندا وزىندىك ورنىن الا الماي كەلەدى. نىعمەت اعامىزدىڭ كوزىنىڭ ءتىرى كەزىندە دۇكەن ماسىمحانۇلىمەن وتكىزگەن سۇحباتىندا:

«جۇرتتىڭ مەنى تاريحشى دەپ جۇرگەنى تاريح سالاسىنداعى ازدى-كوپتى ەڭبەكتەرىمىزگە وراي بولۋى مۇمكىن. جالپى العاندا، مەن بىرنەشە سالادان زەرتتەپ كەلە جاتىرمىن. ياعني ەڭبەكتەرىم قازاق تاريحى، قازاق ادەبيەتى جانە قازاق ءتىلى، قازاق ەتنوگرافياسى قاتارلى سالالاردى قامتىپ جاتىر ەكەن. وسى سالالاردىڭ ءبارىن جيناقتاپ ايتقاندا «قازاقتانۋ»، ياعني «قازاق تۋرالى ءبىلىم» دەيتىن جيناقتىق ۇعىم شىعادى» دەپ ءوزىنىڭ زەرتتەگەن عىلىم سالالارىن اشىپ ايتقان بولاتىن [دۇكەن ءماسىمحانۇلى. ايگىلى عالىم نىعمەت مىڭجانۇلىمەن سۇحبات //شىڭجاڭ قوعامدىق عىلىمى. 1992 جىل، № 2, 9-ب.].

ن. مىڭجانيدىڭ ارتىنا قالدىرعان مۇرالارىن سارالاپ زەرتتەي كەلە ولاردى عىلىمي سالالارى بويىنشا بىرنەشە توپقا ءبولىپ قاراستىرۋعا بولادى.

قازاق تاريحى بويىنشا «قازاق تاريحى» ەڭبەگى شانحايدا شىعاتىن «حان حاي چياۋ» جۋرنالىنىڭ 1947 جىلعى بەس سانىندا قىتاي تىلىندە جاريالاندى. «قازاق تاريحىنىڭ دەرەگى» ۇرىمجىدە شىعاتىن شىڭجاڭ گازەتىنىڭ 1949 جىلعى سانىندا قازاق، ۇيعىر، قىتاي تىلدەرىندە جاريالاندى. «شىڭجاڭداعى قازاقتاردىڭ شارۋاشىلىق جاعدايى جانە قوعامدىق قاتىناستارى» (قىتاي تىلىندە 1952 ج.، 1981 ج. «مال شارۋاشىلىق رايون قوعامى» جۋرنالىندا جاريالانعان).، «الدىڭعى ارمان – اعارتۋشىلىق» (قازاق وقۋ-اعارتۋ تاريحىن باياندايتىن ماقالا) «اعارتۋ» جۋرنالى 1947 ج. «قازاقتىڭ قىسقاشا تاريحى» 1987 جىلى ۇرىمجىدە قازاق، قىتاي تىلىندە باسىلىپ شىقتى. «شارىپقان جايىندا» (تاريحي ومىرباياندىق وچەرك) شىڭجاڭ گازەتى جانە «التاي» جۋرنالىندا 1947 جىلى جاريالاندى.

قازاق ادەبيەتى (فولكلور) سالاسىندا «قىز جىبەك جايىندا» شىڭجاڭ گازەتىندە 1943 جىلى جاريالاندى. «قازاق قيسساسى باقتيار جانە ونىڭ قىرىق بۇتاعى» «شالعىن» جۋرنالىنىڭ №1 سانىندا (قىتاي تىلىندە «شىڭجاڭ حالىق اۋىز ادەبيەتىن زەرتتەۋ حابارلارىنىڭ» №2 سانىندا جاريالاندى). «قازاق حالقىنىڭ اۋىز ادەبيەتى جايىندا» (1980 ج.), «قازاق ادەبيەتىنىڭ قيسسا-داستاندارى» (1982 ج.), «قازاق ادەبيەتىنىڭ حال-ءجايى» (ەرتەدەگى ءبولىمى) 1982 جىلى وقۋلىققا ەنگەن. «دادا قورقىت كىتابى جانە قازاقتىڭ قورقىت جىرى جايىندا» (1982 ج.), «قازاق حالىق داستاندارىنا ءتان كەيبىر دەرەكتەر» (1983 ج.), «قازاقتىڭ ەل اۋزىنداعى ەكى ءجۇز داستانى» (قىتاي تىلىندە 1986 ج.), «قازاقتىڭ ميفتىك اڭىزدارى» (مونوگرافيا، 1996 ج.).

قازاق ەتنوگرافياسى بويىنشا «شىڭجاڭ قازاقتارىنىڭ تۇرمىستىق ادەت-عۇرىپتارى جايىندا» (قىتاي تىلىندە، بەيجىڭ، 1983 ج.), «شىڭجاڭداعى قازاق حالقى» (1981 ج.), «قازاق رۋ-تايپالارىنىڭ تاڭبالارى مەن ۇراندارى جايىندا» (قىتاي تىلىندە. بەيجىڭ، 1983 ج.), «ەلىمىز قازاقتارى» («شالعىن» جۋرنالى 1984 ج №4 سان، 1985 ج. №5 سان).

ءتىل سالاسىندا «قازاق ءتىلىنىڭ تاريحىنا شولۋ»، «شىڭجاڭ داشۋە عىلىمي ماقالالار جيناعى» 1980 ج. №1 سان، «قازاق ءتىل-جازۋىنىڭ تاريحى جايىندا تۇسىنىك» (1980 ج.), «ديۆان لوعات تۇرىكتىڭ قازىرگى قازاق تىلىمەن بايلانىسى» (1980 ج.), «قازاق ءتىل-ادەبيەتىنىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋ داۋىرلەرى» («شالعىن» جۋرنالى 1981 ج.). سونىمەن قاتار «جاۋىنگەر سەميا» اتتى ساحنالىق شىعارماسى، «قۇنكەرلەر» (باللادا، شىڭجاڭ گازەتى، 1946 ج. 6 قاڭتار), «تۇرمىس ءتىلشىسى» (1987 ج.), «تيان-شان تاۋىنداعى ءان» اڭگىمەسى، «قارلىعاش» اتتى ولەڭمەن جازىلعان رومانى (1980 ج.) كوركەم شاعارمالارى جاريالانعان. عالىم قاي سالاداعى زەرتتەۋ ەڭبەكتەرىندە بولسا دا، تاريحيلىق ءپرينتسيپتى قاتاڭ ۇستانا وتىرىپ، قازاق ۇلتىنىڭ قالىپتاسۋى مەن قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى الەۋمەتتىك تاريحي دامۋدىڭ بارلىق ۇردىستەرىن باستان كەشىرگەن تاريحي دامۋدىڭ قورىتىندىسى دەگەن كوزقاراسىن دالەلدەيدى.

عالىمنىڭ ءوزى تىكە جاۋاپتى بولىپ قۇراستىرعان جانە رەداكتسيالاعان ەڭبەكتەرى مەن اۋدارما جاساعان ەڭبەكتەرىنىڭ ءوزى ءبىر توبە. اتاپ ايتار بولساق، «قازاق قيسسالارى» 1 توم («ۇلتتار باسپاسى»، 1983 ج.), «قازاق ءتىلىنىڭ ەملە سوزدىگى» («شىڭجاڭ حالىق باسپاسى»، 1985 ج.), «قازاق جىراۋلارىنىڭ جىرلارى» («شىڭجاڭ حالىق باسپاسى»، 1986 ج.), «قازاق شەجىرەلەرى» جيناعى 1 كىتاپ (ابدىرەشيت بايبولاتوۆپەن بىرگە، 1986 ج.), «قازاق ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگى» 1 توم، (1992 ج. «شىڭجاڭ حالىق باسپاسى»).

ن. مىڭجانيدىڭ مۇرالارى اراسىندا قىتاي تىلىندە جارىق كورگەن قۇندى ەڭبەكتەردىڭ دە اۋدارمالارى ءجيى كەزدەسەدى. ونىڭ قازاق تىلىنەن قىتاي تىلىنە اۋدارعان ەڭبەكتەرى – «ساليحا-سامەن» (سۋ بەيحايمەن بىرلەسىپ اۋدارعان، 1946 ج.), «مانشۇك» داستانى («شىڭجاڭ» گازەتى 1947 ج.), «ءاليا» داستان («شىڭجاڭ» گازەتى 1947 ج.), شاكارىمنىڭ «قازاق شەجىرەسى» (سۋ بەيحايمەن بىرلەسىپ قىتاي تىلىنە اۋدارعان. 1947-1948 جج.), ابايدىڭ «ءبىراز ءسوز قازاقتىڭ ءتۇبى قايدان ششىققانى تۋرالى».

قىتاي تىلىنەن قازاق تىلىنە اۋدارعان ەڭبەكتەرى – «حورچين دالاسىندا»، («ۇلتتار باسپاسى»، 1953 ج.) «باقىتتى بولاشاق» (رومان، 1955 ج.), ءلۋشۋننىڭ «ەسالاڭنىڭ ەستەلىگى»، «قايعىلى قازا» شىعارمالارى («شىڭجاڭ حالىق باسپاسى»، 1974 ج), ماۋزىدۋڭنىڭ «حالىق دەموكراتياسى ديكتاتۋراسى تۋرالى»، «جاڭا دەموكراتيزم جايىندا»، «پراكتيكا جونىندە»، «قايشىلىق جونىندە» قاتارلى شىعارمالارى، ليۋ شاۋچيدىڭ «كوممۋنيستەردىڭ تاربيەلەنۋى جونىندە» اتتى شىعارماسى، «سۋ بويىندا» (كلاسسيكالىق شىعارما، 3-ءشى كىتابى، 1976 ج.), «قىزىل ساراي ءتۇسى» (كلاسسيكالىق شىعارما، 4-6 كىتاپتارى، 1977 ج.).

قورىتا كەلگەندە، نىعمەت مىڭجاني بۇكىل ءومىرىن حالقىنا قىزمەت ەتۋگە، تاريح، ءتىل، ادەبيەت، ەتنوگرافيا عىلىمدارىن دامىتۋعا ارناعان. سوڭعى جىلدارى ءوزىنىڭ مەكتەبىن قالىپتاستىرعان عۇلاما عالىم. عالىمنىڭ اتالمىش ەڭبەكتەرىنەن وزگە دە جاريالاپ ۇلگەرمەگەن قولجازبا مۇرالارى بار. قاراستىرىلعان ماسەلە ونىڭ مۇرالارىنا شولۋ عانا. وسى شولۋدىڭ ءوزى ن. مىڭجاني ەڭبەكتەرىنىڭ قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن ساقتاۋعا، دارىپتەۋگە  جانە بولاشاق ۇرپاققا مۇرا ەتىپ قالدىرۋعا باعىتتالعانىن كورسەتەدى.

تاريح، ەتنوگرافيا، ادەبيەت، ءتىل ماسەلەلەرىنە ارنالعان قۇندى دۇنيەلەرىنىڭ قازاق جەرىندە تانىلماۋى، ناسيحاتتالماۋى، ءالى دە ەڭبەكتەرىنىڭ باسىم بولىگىنىڭ قىتايدا قالۋى ن. مىڭجاني مۇرالارىن تەرەڭىرەك زەرتتەۋگە ۇمتىلدىرادى. الداعى ماقساتىمىز – وسى مۇرالاردىڭ عىلىمي قۇندىلىعىن زەرتتەپ، تاريح عىلىمىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوساتىن ءارى ونىڭ دەرەكتىك قورىن مولايتا تۇسەتىن ن. مىڭجاني ەڭبەكتەرىن تالداپ، عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋ.

 نۇرلىحان ماجيقىزى، 

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ اعا وقىتۋشىسى، تاريحشى-ەتنوگراف

Abai.kz