قالانىڭ پايدا بولۋ سەبەبى ادامداردى توپتاستىرۋ ارقىلى ەكونوميكانى، عىلىم تەحنيكانى جانە مادەنيەتتى دامىتۋ. بۇل وتكەن داۋىردەگى قاتىناس پەن ينفورماتسيانىڭ دامىماعان كەزدەگى قاجەتتىلىكتىڭ تۋىندىسى ەكەنى بەلگىلى. ول كەزدەگى ادامدار ءۇشىن اراقاشىقتىقتىڭ جاقىن بولۋى قارىم-قاتىناسقا، ينفورماتسيا الماسۋعا ماڭىزدى بولدى.

قازىرگى عىلىم-تەحنيكانىڭ دامۋى ارقاسىندا اراقاشىقتىق ادامدار ءۇشىن ماسەلە بولۋدان قالىپ بارا جاتىر. جوعارى تەحنولوگيالاردىڭ دامۋى ناتيجەسىندە ۇيدەن شىقپاي-اق دۇنيە جۇزىمەن ينفورماتسيالىق قارىم-قاتىناس جاساۋعا جانە كەزكەلگەن ينفورماتسياعا قول جەتكىزۋگە جانە قالاعان باعىتتاعى ءبىلىمدى تولىققاندى جەتىلدىرۋگە بولادى. قازىرگى كولىك قۇرالدارى ارقىلى الىس ارالىقتارعا قىسقا ۋاقىت ىشىندە جەتۋگە بولادى. سول سەبەپتى قازىرگى قالالار ءوزىنىڭ بۇرىنعى مۇمكىندىكتەرى مەن ارتىقشىلىقتارىنان ايرىلىپ، ۋماجدالعان ءجىپ تۇيىندەر سەكىلدى بارعان سايىن مۇمكىندىكتەردىڭ كەدەرگىسىنە اينالىپ كەلە جاتقان سەكىلدى بولىپ كورىنەدى.

كولىك كەپتەلىسى، قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋى، قالا قۇرىلىستارىنىڭ بۇزىلۋلارى مەن قايتا سالىنۋى، جولداردىڭ جاڭارتىلۋى، ىسىراپشىلىق، ءتىپتى ەڭ ماڭىزدىسى تابيعي اپاتتارعا توزىمدىلىك، ەپيدەميالىق اۋرۋلارعا توزىمدىلىك سەكىلدى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ قۇنى وتە قىمباتقا اينالىپ بارا جاتىر. جەر اۋداندارى كىشكەنتاي ەلدەردى تۇسىنۋگە بولار، سەبەبى ولار ءۇشىن قالالاسۋدان باسقا شىعار جول جوق. ال حالقى سيرەك قازاقستان سەكىلدى ەلدەردەگى حالىقتىڭ ءبىر ورىنعا تىم تىعىز شوعىرلانۋى تۇسىنىكسىز ءجايىت.

شىنتۋايتىندا قازاقستان تۇرعىندارى ءۇشىن كوپقاباتتى ۇيلەردە تۇرۋدىڭ قاجەتى جوق. كوپقاباتتى ۇيدە تۇرعان حالىق كوبەيمەيدى، وزدەرىن سول تار ورتاعا سايكەستەندىرىپ الادى دا بالا-شاعانى كەدەرگى رەتىندە سانايتىن بولادى. سوندىقتان كوپقاباتتى تۇرعىنۇي قۇرىلىستارىن دوعارۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. كوپقاباتتى ۇيدەر تەك قانا كاسىپورىندار ءۇشىن عانا سالىنۋى كەرەك، سوندا دا ءۇش قاباتتان اسپاۋى ءتيىس. ادامداردى كەڭ جەرگە بىتىراتىپ ورنالاستىرۋ ارقىلى ولاردى كەڭ اۋماقتى يگەرۋگە ىنتالاندىرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. اۆتونوميالى ەنەرگيا جانە سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ تەحنولوگيالارى بارعان سايىن دامۋ ۇستىندە، بولاشاقتا ءار سەميا ورتالىقتانعان ەنەرگيا مەن اۋىزسۋعا تاۋەلسىز بولادى دەگەن ءسوز. جاقىن بولاشاقتا اقىلدى كولىكتەر جانە ادام تاسيتىن دروندار پايدا بولادى. ول كەزدە ادامدار ءۇشىن بالالارىن مەكتەپكە اپارۋ ماسەلە بولماي قالادى. مەكتەپتەر، سۋپەرماركەتتەر، ءجۇمىس ورىندارى، كاسىپورىندارى ايدالادا ءوز الدارىنا تابيعات اياسىندا بولەك ورنالاسسا ادامدار وعان دەمدە جەتىپ بارا الادى. قاتىناس كەپتەلىستەرى بولمايدى. سوندىقتان ءبىز وسى كەلە جاتقان مۇمكىندىكتەرگە الدەن دايىندالىپ، قالالاسۋدى توقتاتۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن.

ونىڭ ورنىنا جوعارى قارقىندى جولداردى جيىلەتىپ سالىپ قاتىناس قۇرالدارىنىڭ جوعارى قارقىندا قاتەرسىز زىمىراۋىنا مۇمكىندىك اشقان ءجون. دامىعان ەلدەردەن ساپالى كولىك قۇرالدارى مەن ءارتۇرلى اگرو-ونەركاسىپتىك تەحنيكالارىنىڭ نارىعىمىزعا ەركىن ەنۋىنە جول اشىپ بارلىق كەدەندىك اۋىرتپالىقتاردى الىپ تاستاۋ كەرەك. سوندا حالقىمىزعا كەڭ اۋماققا بىتىراپ ورنالاسىپ ءومىر سۇرۋگە جانە كەڭ اۋماقتى يگەرىپ اۆتونوميالى ءومىر سۇرۋگە جول اشىلادى دەپ ويلايمىن.

وركەن توقتارۇلى

Abai.kz