بەلگىلى جۋرناليست، تۇركىستان وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى عالىمجان ەلشىباي ەردىڭ جاسى ەلۋگە تولىپ، جان دوسىمدى وسى مەرەيجاسىنا امان-ەسەن جەتكىزگەن اللا تاعالاما سانسىز العىس ايتىپ، وتكەن كۇندەرگە ساعىنىشپەن كوز سالىپ قاراپ وتىرمىن.

عالىمجان دوسىم قاسقاسۋدا، مەن مايبۇلاقتا تۋىپ ءوستىم. ەكى اۋىل ءبىر-بىرىنە جاپ-جاقىن. اراسىن جالپيىپ جاتقان ءۇش-ءتورت قىر عانا ءبولىپ تۇر.  

ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ قاريالارى بالا كەزىندە مەكتەپتى قاسقاسۋعا جاياۋ قاتىناپ وقىعاندارىن ايتىپ وتىراتىن. ءبىز دە قاسقاسۋعا ءجيى باراتىنبىز. بىراق مەكتەپكە ەمەس، ناعاشىمىزدىڭ ۇيىنە قىدىرىپ باراتىنبىز. نەگىزى ەكى وزەندى بويلاي جاتقان ەكى اۋىلدىڭ ادامدارى ەرتەرەكتە ءبىر-بىرىمەن قۇدا بولىپ، قىزدارىن جاقىن جەرگە ءبىر-بىرىنە ۇزاتا بەرگەن عوي. مىسالى، مەنىڭ اجەم قاسقاسۋدىڭ قىزى، كەرىسىنشە عالىمجاننىڭ اناسى ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ قىزى. ەگەر ءبىزدىڭ اۋىلعا كەلىن بوپ تۇسكەن قاسقاسۋدىڭ قىزدارىن جيناسا قۇداي بىلەدى، ءبىر اۆتوبۋس بولاتىن شىعار. ايتەۋىر، ەكى اۋىلدىڭ ادامدارى جولىعا قالسا، ءبىر-بىرىنە جيەن-ناعاشى، ەڭ بولماعاندا قۇدا-قۇداندالى بوپ شىعىپ، مارە-سارە بوپ جاتاتىن.  

ءالى ەسىمدە... ءۇشىنشى سىنىپتا ما ەكەن، ايتەۋىر اپايىمىز «تۋعان جەر» دەگەن تاقىرىپتا شاعىن شىعارما جازىپ كەلۋگە تاپسىرما بەرگەن. ءبارىمىز «مەنىڭ تۋعان جەرىم – مايبۇلاق اۋىلى. ول تاۋدىڭ قويناۋىندا ورنالاسقان. مايتوبە دەگەن توبەسى بار...» دەگەندەي تۋعان اۋىلىمىزدى ماقتاپ، سيپاتتاپ جازىپ كەلگەنبىز عوي. سويتسەك، ءبىر وقۋشى قىز «مەنىڭ تۋعان جەرىم – گەورگيەۆكا» دەپ جازىپ كەلىپتى.  

ءبىزدىڭ اۋىلدان ون شاقىرىمداي جەردە گەورگيەۆكا دەگەن اۋىل بار. قازىرگى اتى -- كوكسايەك. بۇل وسى توڭىرەكتەگى ەڭ ءىرى ەلدىمەكەن. ورتالىق اۋرۋحانا دا، پەرزەنتحانا دا، ەمحانا دا ءبارى وسى اۋىلدا.  

اپايىمىز: «ءاي، پالەنشەەۆا، قالايشا سەنىڭ تۋعان جەرىڭ گەورگيەۆكا بولادى؟ اتا-باباڭ، اكە-شەشەڭ ءومىرى وسى اۋىلدان قونىس اۋدارعان ەمەس قوي...» دەپ شاپ ەتە قالدى. وقۋشى قىز دا قويمايدى: «جوق، مەن گەورگيەۆكاداعى «روددومدا» تۋىلعانمىن عوي» دەپ... سويتسەك، سىنىپتاس قىزىمىز «تۋعان جەر» دەگەندى تۋرا ماعىناسىندا ءتۇسىنىپ، شەشەسىنىڭ قۇرساعىنان شىققان جەردى جازىپ كەلگەن ەكەن.  

سول ايتپاقشى وسى توڭىرەكتەگى اۋىل بالالارىنىڭ بارلىعى، ونىڭ ىشىندە مەن دە، عالىمجان دا سول گەورگيەۆكاداعى «روددومدا» ىڭگالاپ دۇنيەگە كەلىپ، سول جەردە كوزىمىزدى اشىپ، سول جەردە كىندىگىمىز كەسىلگەن. 

سونىمەن جاز شىقسا قاسقاسۋداعى ناعاشىمىزدىڭ ۇيىنە تارتامىز. ءتىپتى اپتالاپ جاتىپ، ناعاشىمىزدىڭ قويىن دا باقتىق، ءشوبىن دە جينادىق. بىراق قانشا بارساق تا ءوز ايتۋىنشا قاسقاسۋدى «جاتقىزىپ-تۇرعىزاتىن»، اۋىلدىڭ ەڭ «بۇزىعى»، «سول اۋىلدى ۇستايتىن» عالىمجانمەن ەش جولىقپاپپىن. الدە مەن ناعاشىما قىدىرىپ بارعاندا ول دا تايىنا ءمىنىپ، ناعاشىسىنا كەتىپ – ءبىزدىڭ اۋىلدا ءجۇردى مە؟ جوق، الدە «مەنىڭ اتىم – قوجاداعىداي» مەن شوپكە كەتكەندە ول قويعا كەتىپ، مەن قويعا كەتكەندە ول شوپكە كەتىپ، جولىمىز تۇيىسپەدى مە، ايتەۋىر، اۋىلىمىز ءتيىپ تۇرسا دا بالا كەزىمىزدە ءبىر-بىرىمىزگە جولىعۋدى جاراتقان يەم جازباپتى. «تۋعان جەرىمىز» ءبىر بولعانىمەن جۇرگەن جەرىمىز ءبىر بولماي تۇر عوي. ايتپەسە ءبىر-اق «تسەنترالنىي» كوشەسى بار الاقانداي اۋىلدىڭ اتامانىن ايلاپ جاتقاندا قالاي كورمەيمىن دەسەيشى... 

ءبىز تەك 1997 جىلدىڭ جازىندا عانا ءبىر-ءبىرىمىزدى تاپتىق. راس، الدىمەن جۋرناليست شاديار مولدابەكپەن تانىستىم. ول ارتىنشا شىم-قالاعا عالىمجاندى الىپ كەلدى. مەن قالالىق «شىمكەنت كەلبەتى» گازەتىندە، عالىمجان ەلشىباي مەن شاديار مولدابەك تولەبي اۋداندىق «تولەبي تۋى» گازەتىنە جۇمىس ىستەپ جۇرگەن كەزدەرى. دوسى ءۇشىن جاندارىن بەرۋگە دايار اڭقىلداعان اقكوڭىل ەكى جىگىتپەن ءا دەگەننەن شۇرقىراپ ارالاسىپ كەتتىك. ۇشەۋمىز دە بويداقپىز، جۇرگەن جەرىمىز قىزىقتى دۋمانعا اينالدى.  

اق باس الاتاۋدىڭ ەتەگىندە جاتقان، ءبىرى -- قاسقاسۋ، ءبىرى -- ەكپىندى اۋىلىندا ءوسىپ، تاۋدان تومەنگە كوپ تۇسپەگەن ەكى جاس جىگىت «تولەبي تۋى» گازەتىنە جۇمىسقا تۇرعان كەزدە العاشىندا اۋدان ورتالىعى لەڭگىردىڭ تىرشىلىگى تىم قىزىق، كوپ دۇنيەسى تاڭسىق كورىنىپتى. بىردە سەنبى كۇنى ەكەۋى جۇمىستا وتىرعاندا كابينەتكە گازەتتىڭ باس رەداكتورى ابدىمالىك راحمانقۇلوۆ باس سۇعىپ: «تاك، جىگىتتەر، دەمالىس كۇنى دە جۇمىسقا شىققاندارىڭ دۇرىس بولعان ەكەن. مەن كەڭشار ارالاپ بارا جاتىرمىن. تاپسىرمالارىڭدى ورىنداپ، جۇمىستارىڭا مۇقيات بولىڭدار... ايتپاقشى، مىناۋ ەسىكتىڭ الدىنداعى گازونعا اباي بولىڭدار، مال تيمەسىن» دەپ تاپسىرمانى نىعىزداپ، شىعىپ كەتەدى.  

باس رەداكتور كەتكەن سوڭ العاش بولىپ شاكەڭ ءتىل قاتىپتى:  

- عالەكە، «گازون» دەگەن نە ول؟..  

- سونى مەن دە بىلمەي وتىرمىن عوي... ءجۇرشى، ەسىكتىڭ الدىن كورەيىك...  

ەكەۋى ەسىكتىڭ الدىنا شىعىپ، بىلاي-بىلاي قارايدى. پالەندەي كوزگە وعاش كورىنەتىن ەشتەڭە جوق. اۋلادا ەسكى ءبىر «گازيك» كولىگى تۇر ەكەن. سونى ارى-بەرى اينالىپ، باس-اياعىن قاراعان جىگىتتەر اقىرىندا «قۇداي بىلەدى، باستىقتىڭ «گازون» دەگەنى وسى بولار» دەپ توپشىلايدى.  

ءسويتىپ ەكى ساباز كابينەتتە وتىرىپ، كەشكە دەيىن كەزەك-كەزەك دالاعا جۇگىرىپ شىعىپ، «گازيكتى» كۇزەتكەن عوي. ءسات سايىن الىپ تەمىردى ءبىر اينالىپ شىعىپ، ەشكىمنىڭ تيمەگەنىنە كوزدەرى جەتكەن سوڭ قايتادان جۇمىستارىنا كىرىسەدى. بۇل كەزدە گازوندا سيىرلار بەيمارال جايىلىپ جۇرگەن. قاراسان كەلگىردىڭ ءبىر-ەكەۋى «گازيككە» كەلىپ سۇيكەنىپ جاتسا، ەكى جىگىت تاسپەن اتىپ، قايتادان گازونعا قۋىپ تاستايتىن كورىنەدى. 

مىنە، وسىلاي ءوسىپ جەتىلدىك، عالىمجان، شاديار ۇشەۋمىزدىڭ جولىمىزدى وسى جۋرناليستكا سالاسى ءتۇيىستىردى. شيرەك عاسىردان استام ۋاقىتتان بەرى ءىششاي دەسپەي، وتباسىمىزبەن ارالاسىپ-قۇرالاسىپ ءجۇرمىز. وسى ومىرىمدە وسىنداي ادال دوستاردى سەرىك ەتكەن جاراتۋشى اللاما سانسىز العىس.  

ءالى ەسىمدە... ۇيلەنىپ، ءۇي بولعاننان كەيىن بىردە جالاقىما قىتايدىڭ كىپ-كىشكەنتاي تەلەديدارىن ساتىپ الدىم. بىراق كوپ ۇزاماي جىل قورىتىندىسى بويىنشا ۇزدىك اتانىپ، سىيلىققا ۇلكەن تەلەديدار الدىم دا كىشكەنتاي تەلەديداردى عالىمعا بەردىم. عالىم جاڭاسىن العاندا ونى شاديارعا بەردى. اقىر سوڭىندا كىشكەنتاي تەلەديدار جاڭادان وتباسىلى بولعان دوسىمىز بەيسەنباي تəجىباەۆقا بۇيىردى. تەلەديداردىڭ ودان كەيىنگى تاعدىرى بەلگىسىز... 

مىنە، اراداعى شىنايى دوستىق، ادال نيەت، قىزىقتى كەزەڭدەردىڭ كۋاسى بولعان وسى شاعىن تەلەديدار سول قيىن شاقتاردا ءبىر-بىرىمىزگە جاناشىر، باۋىرمال بولعان ساتتەرىمىزدى اياز ءبيدىڭ شاپانىنداي ءجيى-ءجيى ەسىمىزگە سالىپ تۇرادى.  

عالىمجان دوسىمنىڭ مىنەزى تاۋدان باستاۋ الاتىن قاسقاسۋ وزەنى سياقتى وتە اساۋ. مانسابى ۇلكەن ەكەن دەپ بىرەۋدىڭ الدىندا مايموڭكەلەمەيدى. تىك مىنەزدى. 

بىردە دوسىم ەكەۋىمىز جولدا كەلە جاتقاندا ونى ۇيالى تەلەفونى شىرىلدادى. عالەكەڭ كەشىكتىرىپ بارىپ، تەلەفوننىڭ كوك كنوپكاسىن باسىپ، "اللو" دەدى.  

- بۇل ەلشىباي ما؟ - دەدى ار جاقتاعى داۋىس. نەگىزى ەلشىباي اتاسىنىڭ ەسىمى عوي. 

- جوق، ونىڭ نەمەرەسى... - دەدى بۇل دا قىرسىعىپ.  

- ەلشىبايدىڭ ءوزى قايدا؟ 

- ول كىسى قايتىس بولىپ كەتتى عوي... 

- نە دەيدى، قاشان؟ 

- وي، ءبىراز بولىپ قالدى... 

- ءويبۇي، مەن ەستىمەپپىن عوي... ۇيات بوپتى-اۋ، كوڭىل ايتۋ كەرەك ەدى... - دەدى دە انا كىسى تەلەفوندى باسا سالدى.  

ارينە، ەلشىباي اقساقالدى كوزىمىز كورگەن جوق، ول كىسى ەرتەرەكتە قايتىس بولىپ كەتسە كەرەك. بىراق عالىمجاننىڭ اكەسى مەن شەشەسى قامىتبەك اتا مەن كۇلپارشىن اپامىزدىڭ قولىنان تالاي ءدام تاتتىق، تالاي رەت اڭگىمەسىن تىڭدادىق. ەكەۋى دە «بار باقىتىم – بالالارىم» دەگەن  ۇستانىممەن عۇمىر كەشىپ، بار كۇش-جىگەرىن ۇرپاعىنىڭ باقىتىنا، سولاردىڭ ءتالىم-تاربيەسىنە، سولاردىڭ ءبىلىم الىپ، ەلىنە ادال قىزمەت ەتۋىنە جۇمساعان قۇداي دەگەن جاندار ەدى. تورىنەن قوناق ۇزىلمەيتىن دوسىمنىڭ ۇيىنە قوناق بوپ كەلىپ، ەكى بولمەسىندە بالا-شاعامىزبەن سىعىلىسىپ جاتامىز. قامىتبەك اتا تاڭ قاراڭعىسىندا اياق شەشەتىن دالىزگە شىعىپ ازان شاقىرىپ، كەمپىرى ەكەۋى ىعى-جىعى جاتقان ادامداردىڭ اراسىنان ارەڭ ورىن تاۋىپ، تۋرا قاسىمىزدا ناماز وقيتىن. ساجدەگە جىعىلعاندا ماڭدايى جاستىعىما ءتيىپ، ىشتەي كۇبىرلەپ وقىپ جاتقان دۇعاسىن دا ەستيتىنمىن.   

ءومىر جولى بۇرالاڭ عوي. عالىمجان اتا-اناسىنىڭ بار جاعدايىن جاساپ، ۇنەمى دەمالىس ورىندارىنا، شيپاجايعا سۇيرەپ جۇرەتىن. دەگەنمەندە قامىتبەك اتام قايتا-قايتا سىرقاتتانىپ، دوسىم اكەسىنىڭ دەنساۋلىعىنا قاتتى الاڭداپ جۇرگەندە ساپ-ساۋ جۇرگەن كۇلپارشىن اپام قۇلاپ، ويلاماعان جەردەن اۋرۋحانادا تۇز-ءدامى تاۋسىلدى ەمەس پە؟ كەمپىرىنىڭ قازاسى اقساقالعا وڭاي تيگەن جوق.  

ارادا ەكى جىل وتكەندە، 2012 جىلدىڭ جازىندا قامىتبەك اقساقال دا اياق استىنان جانساقتاۋ بولىمىنە ءتۇسىپ، دارىگەرلەر بارلىق ەم-دومىن جاساعانىمەن «ەشقانداي ءۇمىت جوق، سوڭعى ساتتە ءوز ۇيىندە، ۇرىق-شۇرىعىنىڭ قاسىندا بولسىن، سول دۇرىس سياقتى» دەپ اۋرۋحانادان شىعارۋعا ءماجبۇر بولدى. ءالى ەسىمدە، ۇل-قىزدارى ءبارىمىز اقساقالدى كوكسايەكتەگى اۋرۋحانادان الىپ شىعىپ، قارا شاڭىراققا جەدەل-جاردەم كولىگىمەن اكەلدىك. شىنىندا ءوز ءۇيىنىڭ تورىندە تەرەڭ ءبىر تىنىستاعان قاريا ارتىنشا و دۇنيەلىك بوپ جۇرە بەردى. ءبىز اۋلادا ءۇي جاققا قاراپ الاڭداپ تۇرعانبىز. ءبىر كەزدە ۇيدەن اششى داۋىس ەستىلىپ، ايەل بالاسىنىڭ شىڭعىرىپ جىلاعان داۋىستارى ەستىلدى. ءدىر-ءدىر ەتىپ ۇيگە قاراي بەتتەي بەرگەنىمدە الدىمنان دوسىم شىعىپ قالدى. سول اۋلادا عالىمجان ەكەۋمىز ءبىر-ءبىرىمىزدى قۇشاقتاسىپ ەڭىرەپ جىلاعانىمىز ءالى ەسىمنەن كەتپەيدى. قانشاما جىلدان بەرى قولىنان ءدام تاتىپ، جاقسىلىعىن كورگەن قامىتبەك اتام دا، كۇلپارشىن اپام دا ءبىزدىڭ دە اكە-شەشەمىزدەي، ەڭ جاقىن، قيماسىمىزداي بولىپ كەتكەن ەكەن-اۋ...  

اتامىزدىڭ قىرىق اسى وتەتىن كەزدە ءبىر كۇن بۇرىن قاسقاسۋداعى قارا شاڭىراققا جينالدىق. كەڭ زالعا اۋىلدىڭ اقساقالدارى، سوسىن ءبىراز جەكجاتتار جايعاسقان. ەتتى جەپ، سورپانى ءىشىپ بولعاننان كەيىن دە ەل تاراي قويمادى. وتكەن-كەتكەندى ايتىپ، اقساقالدار جاعى اۋىلدىڭ ءبىراز شارۋالارىن تالقىلاپ، ۇزاعىراق وتىرىپ قالدى.  

شاي كەلگەنشە ەرمەك بولسىن دەپ ءبىر اڭگىمەنى باستادىم. ۇزاق-سونار اڭگىمە. اۋىلداعىلار اڭگىمەگە شولدەپ-اق قالعان ەكەن. اقساقالدار دا، كەلگەن قوناقتار دا اۋىزدارى اشىلىپ وتىرىپ تىڭدادى. ەلتىپ كەتكەندەرى سونشالىق بىرەۋىنىڭ كەسەسى سىلدىر ەتە قالسا، ءبارى جالت قاراپ، الا كوزىمەن اتا جونەلەدى. «تىنىش وتىر!» دەگەندەرى عوي.  

ەل شاي ءىشىپ جاتىر. مەن ديۆاننىڭ ۇستىنە وتىرىپ الىپ اڭگىمەنى جىبەرىپ جاتىرمىن. قۇددى ءبىر قىزىق كينو ءجۇرىپ جاتقانداي سىرتتا جۇرگەن ەكى-ءۇش كىسى دە بولمەگە سىعىلىسىپ كىرىپ، ساماۋرىننىڭ قاسىنا جالپ-جالپ ەتىپ وتىرا قالدى.  

شاي دا ءبىتتى، اڭگىمە دە ءبىتتى. «مىنا بالانىڭ اڭگىمەسى دە، اڭگىمەنى ايتۋى دا جاقسى ەكەن...» دەپ، شالداردىڭ ماقتاعانىنا ەلىرىپ كەتتىم-اۋ دەيمىن، تاعى ءبىر اڭگىمەنى باستادىم. بۇل جولى كىتاپتان وقىعان ءبىر حيكايانى جىبەردىم. شاپاندارىنىڭ ەتەكتەرىن قاققىلاپ، ورىندارىنان تۇرۋعا ىڭعايلانعان شالدار قايتادان وتىرا كەتتى.  

اللا تاعالام سول كۇنى ارتىستىك قابىلەتىمە دەم بەرگەن سياقتى، ايتەۋىر، اڭگىمەمە ەل كادىمگىدەي ۇيىپ وتىر. اڭگىمە شارىقتاۋ شەگىنە جەتىپ، ابدەن قىزعان تۇسىنا كەلگەن كەزدە ەسىك اشىلدى. ەسىكتى اشقان جاس جىگىت الدىمەن ىشكە ءبىر كوز جۇگىرتىپ الدى دا، توردە وتىرعان اقساقالدىڭ بىرەۋىنە «كوكە، قايتپايمىز با؟ ءسىزدى كۇتىپ تۇرمىز...» دەپ، يەگىن كوتەردى. 

اقساقال «قازىر...» دەدى دە، قولىن ءبىر سىلتەدى.  

وتىرعاندار ەسىكتەن سىعالاعان الگى جىگىتتى الا كوزبەن ءبىر اتتى دا: «اڭگىمەڭدى جالعاستىرا بەر...» دەگەندەي قايتادان ماعان قارادى. ارى قاراي كوسىلە جونەلدىم.  

سالدەن كەيىن ەسىك قايتادان اشىلدى. بۇل جولى تولىق ەمەس. كىشكەنتاي عانا ساڭىلاۋدان الگى جىگىتتىڭ مۇرنى كورىنىپ: «كوكە... كۇتىپ تۇرمىز...» دەگەن ءالسىز داۋسى ەستىلدى. وتىرعاندار جالت قاراپ ەدى، ەسىك تە سارت ەتىپ جابىلا قالدى.  

اڭگىمە جىلاندار تۋرالى ەدى. وقيعاسى ناعىز قىزىق جەرىنە كەلگەن. «ەندى نە بولار ەكەن؟» دەپ، بولمەدەگىلەردىڭ ءبارى ماعان قاراپ وتىر. ءبىرازدان كەيىن ەسىك تاعى اشىلىپ، مۇرىندى جىگىت قايتادان باس سۇعا بەرگەن. اقساقالدار جاعى شارت كەتتى: 

- ەي، اتا-باباڭنىڭ سەنىڭ.... قايتا-قايتا ەسىكتى اشىپ، اڭگىمەنىڭ شىرقىن بۇزا بەردىڭ عوي... ءبىر قۇداي ۇرعان بالا ەكەنسىڭ ءوزىڭ... قايتاتىن بولساڭ، قايتساي ۇيىڭە... -- دەپ ورتادا وتىرعان اقساقالدى، الگى جىگىتتىڭ اكەسىن يىعىنان ءتۇرتىپ-ءتۇرتىپ قالدى. ءسويتىپ ەدى ول دا اشۋلانىپ شىقتى: 

- قايتپايمىن ۇيگە... وزدەرىڭ قايتا بەرىڭدەر. ءوزىم ءبىر نارسە قىپ جەتەمىن... 

ەسىك سارت ەتىپ جابىلدى. اكەسىن شاقىرعان جىگىت زىم-زيا جوق بولدى. ودان كەيىن اڭگىمە اياقتالعانشا ەسىكتى ەشكىم اشپادى. 

ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا تارادىق. اۋىلدىڭ كىسىلەرى ۇيلەرىنە قايتتى. كەلگەن جەكجاتتارعا كورشى ۇيگە توسەك سالىندى.  

عالىم دوسىم ەكەۋىمىز ءۇيدىڭ بۇرىشىندا ەرتەڭگى بولاتىن استىڭ كەيبىر شارۋالارىن ويلاسىپ، اڭگىمەلەسىپ تۇرعانبىز. ەسىكتىڭ الدى قاراڭ-قۇراڭ ادام. ءبىر كەزدە جاس بالا جۇگىرىپ كەلدى دە: «ورالحان دەگەن كىم؟» دەپ سۇرادى. دوسىم مەنى مەڭزەدى. سويتسە جاس بالا:  

- ءسىزدى شالدار كورشى ۇيگە شاقىرىپ جاتىر... 

- جاي ما؟  

- كەپ اڭگىمە ايتسىن دەيدى... 

سويتسەم اۋىلدىڭ شالدارى ۇيلەرىنە قايتپاستان جەكجاتتار جاتقان بولمەگە بارىپ، «الگى بالانىڭ اڭگىمەسىن تىڭدايىق» دەپ، ءبىر بالانى جۇگىرتىپ جىبەرىپتى. قۇددى ءبىر ءوزىمدى كينومەحانيك سياقتى سەزىندىم. «ورالحان كەپ، جاقسى ءبىر كينو قويىپ بەرسىن» دەگەن سياقتى...  

اڭگىمەنى دە تىڭدايتىن ادامعا ايتقان جاقسى عوي. كەيدە  اۋىلدىڭ وسىنداي اقساقالدارىن ساعىناتىنىڭ بار. 

كەلىنشەگىم گۇلنار ءۇشىنشى پەرزەنتىمىزدى بوسانار كەزدە اللا ءوزى كەشىرسىن «ءسابيدىڭ ەسىمىن كىم قويامىز؟» دەپ، الدىن-الا اقىلداستىق. ۋزي اپپاراتى ارقىلى ۇل بالا ەكەنىن كۇنى بۇرىن بىلگەنبىز. مەن «ەڭ جاقىن دوسىمنىڭ ەسىمىن، ياعني، عالىمجان دەپ قويامىن» دەدىم.  

كەلىنشەگىم قارسى بولمادى. ءبارىبىر زاگس-كە بارىپ، قۇجات الاتىن سەن عوي دەگەن بولار... شىنىندا عالىمجان مەنىڭ ەڭ جاقىن ارالاساتىن، ەڭ سىرلاس، ەڭ مۇڭداس دوسىم. سونىمەن 2012 جىلى عالىمجان دەگەن ۇلىم دۇنيەگە كەلدى. تامىلجىعان تامىز ايى بولاتىن.  

دوسىم عالىمجان دا، كەلىنشەگى راۋشان دا التىن جاندار عوي. اقكوڭىل ءارى ءمارت، ءارى جومارت. بالامنىڭ ەسىمىن «عالىمجان» دەپ قويعانىنا دوسىم قاتتى ريزا بولدى دا، ءبىر تۇندە تارازعا كەلىپ، ۇلىما كولىك مىنگىزدى. كادىمگى تەمىر تۇلپاردىڭ كىلتىن تارتۋ ەتتى. «ويپىرماي، مۇنداي دا بولادى ەكەن-اۋ... دوسىمنىڭ ەسىمىن قويعانىمىز بەك دۇرىس بولعان ەكەن ءدا...» دەپ، بىرازعا دەيىن ەسىمىزدى جيا الماي جۇردىك.  

سودان كەلىنشەگىم گۇلنار ەكەۋىمىز دانىگىپ الدىق. قازىر ينتەرنەتتە بارلىق اقپارات بار عوي. كەلىنشەگىم عالامتوردى اقتارىپ، ايلار مەن كۇندەردى ەسەپتەپ، قىز تۋدىڭ قامىن جاساپ باقتى. اللا قولداپ، قىز تۋسا، ەسىمىن راۋشان دەپ قويماقشى... ياعني، بۇل جولى عالىمجاننىڭ كەلىنشەگىن اينالدىرىپ كورمەكشى بولدىق. «التىن شىققان جەردى بەلدەن قاز» دەسەك تە قۋلىعىمىز ىسكە اسپادى. ءتورتىنشى پەرزەنتىمىز دە ۇل بولدى. اللا تاعالام قولداپ، ايتەۋىر، بالاپاندارىمىز امان بولسىن!  

ناعىز ادال دوس وسى عالىمداي بولۋى كەرەك. سول دوسىما ايتامىن: «ءبىزدىڭ ۇيدەگى عالەكەڭ وسكەندە جۋرناليست بولاتىن سياقتى. قازىردەن گازەت-كىتاپتىڭ بەتتەرىن اقتارىپ وتىرادى. وسى بالانى ەكەۋىمىز جۋرناليست قىپ شىعارساق، كەيىن ماقالالارىن «عالىمجان ورالحانۇلى» دەپ جازادى ەمەس پە؟ ماقالا ۇستىندە ەكەۋمىزدىڭ ەسىمدەرىمىز قاتار تۇرادى» دەپ، قالجىڭداپ قويامىن. ارينە، بءارىن ءبىر اللا بىلەدى. امان بولسىن! ءدال قازىر كىشكەنتاي عالىمجان 6-سىنىپتا وقىپ ءجۇر. 

شىمكەنتكە بارعان سايىن عالىمجاننىڭ ۇيىنە سوقپاي كەتپەيمىز. ەگەر بىلدىرمەي كەپ كەتكەنىمىزدى ەستىپ قالسا جاتىپ كەپ رەنجيدى. كەلىنشەگى راۋشان دا ءبىز كەلەدى دەگەننەن قۇدا كۇتكەندەي بارىن قازانعا سالىپ، داستارحانىن جايناتىپ وتىرادى. سوسىن كەلىنشەگىم ەكەۋىن ءبىر جىل قاماپ قويساڭ دا قۇداي بىلەدى، اڭگىمەلەرى تاۋسىلمايدى. 

استانادا جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىمدە ءبىر مەرەكەلىك دەمالىستا تارازعا كەلىپ، وتباسىممەن شىمكەنت جاققا قاراي جولعا شىقتىق. ادەتتەگىدەي عالىمجان دوسىم تەلەفون شالدى. 

- ويباي، ورەكە، سەندەردى شىمكەنت جاققا قاراي شىقتى دەگەندى ەستىپ، قازانعا ەت سالايىن دەپ جاتىرمىز، - دەپ.  

- وي، عالەكە، اۋرە بولماي-اق قويساڭدار دۇرىس بولار ەدى. ءبىزدىڭ ارالايتىن جەرىمىز كوپ بولىپ تۇر.  

- جوق، نەسىنە اۋرە بولامىز... اندا-ساندا شىمكەنتكە ءبىر كەلگەندە ۇيدەن ءدام تاتپاي كەتكەندەرىڭ ۇيات بولادى. ەتتى قاي ۋاقىتقا دايىندايىق؟ 

- عالەكە، شىنىندا ءبىزدىڭ كىرىپ شىعاتىن جەرىمىز وتە كوپ بوپ تۇر. الدىمەن تۇلكىباستاعى قايىن جۇرتقا كىرەمىز. ولار دا ەت اسىپ كۇتىپ وتىر. ودان اعامنىڭ ۇيىنە «قۇتتى بولسىن» ايتىپ شىعۋىمىز قاجەت. كەلەسى اپتادا بەسىك توي ىستەيىن دەپ جاتىر. سول قۋانىشتارىمەن الدىن-الا قۇتتىقتاپ شىعا سالايىق دەپ ەدىك. ولار دا ەت اسىپ، كۇتىپ وتىر. ەڭ سوڭىندا ءىنىم باقىتجاننىڭ ۇيىنە بارىپ قونامىز. ولار دا قازانعا ەت سالىپ كۇتىپ وتىر... وسىنشاما ەتتى ءبىر كۇندە جەپ شىعۋ اسقازانعا دا وڭاي بولماس... سوندىقتان شاي ىشە سالساق دۇرىس بولار ەدى. بارىنە ريزامىز... 

شىنىمدى ايتسام، جوعارىدا ايتقان ۇيلەرگە كىرىپ شىعۋدى جوسپارلاعانىمىز راس. بىراق، ولاردىڭ قانداي تاماق ىستەپ كۇتىپ وتىرعانىن ءبىر قۇداي بىلەدى ەمەس پە؟ بىزدىكى تەك دوسىمىزدىڭ وتباسىن اياق استىنان اۋرەگە سالمايىقشى، مەيلىنشە جەڭىل-جەلپى بىرنارسە ىستەي سالسا دەگەن وي ەدى.  

سونىمەن دوسىم ەكەۋىمىز ارى اقىلداستىق، بەرى اقىلداستىق. كەلىنشەكتەرىمىز دە سويلەستى. قىسقاسى، ولار پالاۋ ىستەپ كۇتىپ وتىراتىن بولدى.  

تۇلكىباسقا قايىنجۇرتقا كىردىك. كىرگەن كەزدە گاز پليتانىڭ ۇستىندە تۇرعان قازانعا بىردەن كوزىم ءتۇسىپ، ىشىندە ءپىسىپ جاتقان تاماق ەت ەمەس ەكەنىن بىردەن سەزدىم. ويتكەنى، قازاننىڭ قاقپاعىنىڭ جان-جاعىن ورامالمەن جاۋىپ قويعان ەكەن. قىسقاسى، قايىن جۇرتتان پالاۋ جەدىك.  

ودان دوسىمنىڭ ۇيىنە بارساق، كەلىنشەگى ادەمىلەپ پالاۋ باسىپ قويعان ەكەن. «ۇيالعان تەك تۇرماس» دەگەن، «ءاپ-بارەكەلدى، پالاۋ جەمەگەلى كوپ بولىپ ەدى» دەپ، قولدى جۋىپ وتىرا قالىپ، كۇرىشتى تاعى سوعىپ الدىق.  

ءتۇس قايتا اعامنىڭ ۇيىنە باردىق. نەگىزى الدىن-الا ەسكەرتپەي بارعانبىز عوي. بارساق، اعام مەن جەڭگەم جۇمىستا، ەكى قىزى، بالاسى بار ەكەن. ەكى قىز ىلدىم-جىلدىم شاي دايىندادى. داستارحانعا وتىرا بەرگەندە اعامنىڭ قىزى «اسىعىس ەمەس شىعارسىزدار، ءبىر تاماق ىستەپ جىبەرەيىن» دەپ سۇرادى. 

- نە تاماق ىستەيسىڭ؟ 

كەلىنشەگىم ەكەۋمىز جىمىڭ-جىمىڭ ەتىپ قاتار سۇراپپىز عوي. 

اعامنىڭ قىزى ويلانىپ قالدى: 

- لاعمان ىستەپ جىبەرەيىن... 

- وي، جوق، راحمەت، ءبىز وتە اسىعىسپىز... شاي ىشەمىز دە تۇرامىز. اعام مەن جەڭگەمە سالەم ايت. جول الىس بولعاندىقتان توي كۇنى كەلە المايىن دەپ تۇرمىز. سوندىقتان الدىن-الا قۇتتىقتاپ شىعايىق دەدىك... 

- وندا تۇننەن قالعان تاماق بار ەدى. سونى جىلىتىپ جىبەرەيىن... 

- نە تاماق؟ 

- پالاۋ... - دەيدى عوي اۋزىن تولتىرىپ... 

قىسقاسى، تۇننەن قالعان تاماقپەن شاي ىشتىك.  

ءسويتىپ ەندى باقىتجان ءىنىمنىڭ ۇيىنە قاراي شىقتىق.  

كولىكتىڭ رۋلىندە كەلە جاتىپ كەلىنشەگىمنەن سۇرايمىن عوي: 

- گۇلنار، وسى ءبىزدىڭ باقىتجاننىڭ ۇيىندەگى كەلىننىڭ توركىنى قاي جاق ەدى؟ -- دەپ... 

- تاشكەنت عوي، - دەدى كەلىنشەگىم جۇلىپ العانداي... 

- ەندى تاشكەنتتەن كەلگەن كەلىن بۇگىن ەت اسىپ وتىر دەپ ويلايسىڭ با؟ – دەدىم قۋلانا قاراپ.  

كەلىنشەگىم دە تۇسىنە قويدى. ءبىر-بىرىمىزگە قاراپ احاحالاپ كۇلىپ جىبەرىپپىز عوي. قۇداي سىيلاعاندا توركىنى تاشكەنتتىك كەلىنىم ەت اسىپ كۇتىپ وتىر ەكەن. 

تاعى ءبىر قىزىقتى وقيعا، عالىمجاننىڭ كولىك ايداۋدى ەندى-ەندى ۇيرەنىپ جۇرگەن كەزى بولاتىن. ءتىپتى ول كەزدە دوسىم كولىك ايدايدى دەگەنگە ءوز باسىم سەنبەيتىنمىن دە...  

بىردە تارازدان شىمكەنتكە اسىعىس كەپ، وبلىستىق اكىمشىلىككە كىرسەم، قارسى الدىمنان عالەكەڭ شىعىپ قالدى. امانداسىپ، شۇرقىراسىپ جاتىرمىز. ءوزىم وتە اسىعىس، اكىمشىلىكتەگى جۇمىسىمدى بىتىرە سالىپ، قايتادان تارازعا تارتايىن دەپ تۇرعام...  

عالەكەڭ اۆتوۆوكزالعا دەيىن شىعارىپ سالاتىن بولدى. سىرتتا 10-15 مينۋتتاي كۇتتىم. شارۋاسىن ءبىتىرىپ ول دا شىعا قالدى. وتە اسىعىسپىز. كوشە بويلاي تاكسيگە قول كوتەردىك. قىرسىققاندا ءبىر تاكسي توقتامايدى عوي. سول كەزدەگى وبلىس اكىمى ءو. شوكەەۆ تاكسيلەردى ايالدامانىڭ قاسىنا تۇرعىزبايتىن ءبىر ءتارتىپ ەنگىزگەن بولاتىن. ءسويتىپ تسۋم-عا دەيىن جاياۋ كەلدىك. «گازەلگە» مىنە سالايىق» دەسەم، عالەكەڭ كونبەيدى. اقىرىندا ءبىر تاكسيدى توقتاتىپ، ايتقان باعاسىنا بىردەن كەلىسىپ، اۆتوۆوكزالعا جەتىپ الدىق. تاكسيدەن تۇسسەك، كوشە جاعالاي تۇرعان كوپ كولىكتەردىڭ ىشىندە كوكپەڭبەك «وپەل» تۇر. عالەكەڭنىڭ دە كولىگى وسىنداي كوكپەڭبەك بولاتىن. 

سول كەزدە بارىپ دوسىم:  

- ايتپاقشى، مەن الگىندە اكىمشىلىككە كولىگىممەن كەلگەنمىن عوي... نەعىپ تاكسي ۇستاپ ءجۇرمىز؟ – دەپ ماعان قارايدى.  

- مەن قايدان بىلەيىن، عالەكە... – دەپ، مەن وعان قارايمىن.  

سويتسەم، عالەكەڭ كوك «وپەلىن» ارەڭ-ارەڭ دەگەندە اكىمشىلىكتىڭ ارتىنداعى تۇراققا قويىپ، ىشكە كىرگەندە دوسىن كورگەن سوڭ ەسى شىعىپ، مەنىمەن بىرگە ىلەسىپ جۇرە بەرىپتى عوي. ال، كەپ كۇلەيىك... 

عالەكەڭنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، شارۋا شەشكىش. قۇداي بىلەدى، وڭتۇستىكتە وعان شارۋاسىن ايتىپ، كومەك سۇراماعان ارىپتەستەر مۇلدەم از شىعار. سودان بولار جولدا جۇرسە دە، جۇمىستا وتىرسا دا، اس ىشكەندە دە عالەكەڭنىڭ قولىنان ۇيالى تەلەفونى تۇسپەيدى. قاسىندا وتىرعان سوڭ نە ايتىپ جاتقانىن ەستيسىڭ عوي... 

- الەۋ، اعا، قالايسىز؟.. سىزدەردە قاننىڭ بارلىق توبى تابىلا ما؟ – دەپ، ءبىر باس دارىگەرمەن سويلەسىپ جاتتى ءبىر كەزدە... 

- ويباي، عالەكە، قان نە ءۇشىن كەرەك؟ جاي ما؟ – دەپ شوشىپ كەتتىم ول اڭگىمەسىن اياقتاپ، تەلەفونىن جانىنا قويعان سوڭ.  

- «كاراۆاننىڭ» مەنشىكتى ءتىلشىسى دانيل شەمراتوۆ رەانيماتسيادا جاتىر ەكەن. جاڭا عانا جۋرناليستەردىڭ ورتاق چاتىندا «دانيلعا قان كەرەك» دەگەندى وقىپ، قان ورتالىعىنا حابارلاسىپ جاتقانىم عوي، - دەدى عالەكەڭ. 

ارتىنشا «وتىرار» ارناسىنداعى زاۋرە جەڭگەيگە حابارلاسىپ، دانيلعا قاجەتتى قاننىڭ تابىلعانىن ايتىپ، الگى دارىگەردىڭ تەلەفون ءنومىرىن بەرىپ جاتتى. 

تاعى بىردە شاي ىشە بەرگەندە «حاباردىڭ» وپەراتورى نۇرماحان مۇساتوۆ حابارلاستى. ءسوز ىڭعايىنان بايقاعانىم ءبىر جاقىنىن اۋرۋحاناعا جاتقىزباق بولعان سياقتى.  

عالىمجان دوسىم: 

- نۇرەكە، كارديولوگيانىڭ باس دارىگەرىمەن سويلەسىپ قويدىم. ساعات ونعا تامان كەلسىن دەگەن. مەنىڭ اتىمنان بارا بەرىڭىز، - دەدى. 

ودان بەرىدە ءوزىم دە شىمكەنتكە بارعاندا بەلگىلى جۋرناليست ەركىن دوسىمبايمەن كەزدەسىپ قالدىم. اماندىق-ساۋلىقتان كەيىن ەرەكەڭ زايىبى ناۋقاستانىپ، استاناعا جول ءجۇرىپ بارا جاتقانىن ايتىپ قالدى.  

عالەكەڭ سالعان جەردەن:  

- ەرەكە، ەگەر قارجى جاعىنان قىسىلىپ تۇرساڭىز بىردەن ايتىڭىز. كومەكتەسەمىن عوي... – دەپ، قولىن قالتاسىنا سالا بەردى. 

مىنە، ءبىزدىڭ عالىمجان دوسىمىز وسىنداي جان. كوپتىڭ العىسىن العان ازامات. قاشان كورسەڭ الدەكىمدەردىڭ شارۋاسىن شەشۋمەن جۇگىرىپ جۇرەدى. بۇل عالەكەڭنىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىنە اينالىپ كەتكەن. ارينە، تالاي جىلدان بەرى وڭتۇستىكتەن تابان اۋدارماي قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقاندىقتان شىعار، ونىڭ بۇل وڭىردە تانىمايتىن ادامى كەمدە-كەم. بىراق، جۇرتتىڭ ءبارىن تانيتىن ىقپالدى ادامداردىڭ وزدەرى الدارىنا ءوتىنىش ايتىپ كەلگەندەردىڭ شارۋاسىنا كوپ باس قاتىرا بەرمەيدى عوي. ال، ءبىزدىڭ عالەكەڭنىڭ جۇرەگى جۇمساق. بارەكەلدى، ناعىز دوس سەندەي-اق بولسىن.  

مىنە، مەن وسىنداي دوستارىممەن ماقتانامىن. سوناۋ قيىن دا قىزىقتى شاقتاردا تابىسقان شاديار ۇشەۋمىزدى اللا تاعالام ماڭگىلىك دوس ەتسىن. سول اللا تاعالام عالەكەڭنىڭ كوپكە كومەكتەسسەم دەگەن اق-ادال نيەتىڭە باق-بەرەكەسىن ءۇيىپ-توگىپ بەرە بەرسىن.  

بۇگىندە قىزى ىڭكار نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە، ۇلى زاڭعار نازارباەۆ مەكتەبىندە ءبىلىم الىپ ءجۇر. لايىم، ۇمىتتەرىن اقتاسىن. قۇداي قوسقان جارىڭ راۋشان ەكەۋلەرىڭ قۇداي بەرگەن بالاپاندارىڭ ىڭكار مەن زاڭعاردىڭ باقىتى مەن قۋانىشىن ۇزاعىنان كورە بەرىڭدەر. ەردىڭ جاسى ەلۋ تەك قۇت-بەرەكەسىمەن كەلسىن. ەلگە ءاردايىم جاقسىلىعىڭ تيە بەرسىن. ءبىز سەنىمەن ماقتانامىز، عالەكە! 

ورالحان ءداۋىت، 

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz