بيىلعا 2025 جىلى ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىندا مەكسيكانىڭ استاناسى مەحيكو قالاسىنداعى باس وپەرا ساحناسى – پالاسيو دە بەللاس ارتەس تەاترىندا (Palacio de Bellas Artes) ماڭىزدى مادەني وقيعا ءوتتى.

الەمنىڭ ءۇزدىڭ وپەرا جۇلدىزدارى: ماريا كاللاس، پلاسيدو دومينگو، لۋچانو پاۆاروتتي، جۋان مانۋەل سەررات،  حوسە كاررەراس سەكىلدى ت.ب. وپەرا ونەرى ساڭلاقتارىنىڭ ءىزى قالعان تانىمال ساحنادا جەرلەسىمىز، وپەرا ءانشىسى لادا قىسىقوۆانىڭ (Lada Kyssy) دا جۇلدىزى وڭىنان تۋدى. بۇل ساحنادا ول تانىمال كەڭەس-ورىس كومپوزيتورى دميتري شوستاكوۆيچتىڭ «متسەن ۋەزدىنىڭ ماكبەت حانىمى» نەمەسە «كاتەرينا يزمايلوۆا» ء(2شى رەداكتسياسىنىڭ اتاۋى) اتتى بەلگىلى وپەراسىنىڭ باستى پارتياسى كاتەرينا رولىندە ورىنداعان دەبيۋتى بولاتىن. ۇلكەن حالىقارالىق قۇرامداعى شىعارماشىلىق توپتىڭ مۋزىكالىق جەتەكشىسى بولىپ رەسەيلىك مارين تەاترىنان تالانتتى ءانشىسى، ءارى ديريجەر ميگران اگادجانيان، قويۋشى-رەجيسسەرى ارگەنتينانىڭ بۋەنوس-ايرەس قالاسىنان ارنايى مارسەلو لومباردەرو شاقىرىلعان. 20 جىلدان اسا ءانشى بولعان  ەسىمى امەريكانىڭ ەكى قۇرلىعىندا دا كەڭىنەن تانىس ونىڭ شىعارماشىلىعى وسى قۇرلىقتاعى ءىرى وپەرا تەاترىنىڭ ديرەكتورلىعىمەن جالعاسىن تاۋىپ ول ءارى قويۋشى رەجيسسەر رەتىندە دە تانىمالدىققا يە. وسى جانە وزگە حالىقارالىق ورىنداۋشىلار شىعارماشىلىق توبىنىڭ باسىندا جەرلەسىمىز ءانشى لادا قىسىقوۆا كۇردەلى «كاتەرينا يزمايلوۆا» وپەراسىنىڭ باستى پارتياسى ۇلكەن ابىرويمەن ورىنداپ شىقتى. ساحنالىق پارتنەرى تالانتتى ءانشى سەرگەي رادچەنكونىڭ دا جاس تا بولسا شىعارماشىلىق قورجىنى دۇنيە ءجۇزىنىڭ ءبىراز وپەرا تەاترلارىنىڭ جوبالارىمەن تولى تانىمال انشىلەردىڭ ءبىرى. ول كەزىندە ەلىمىزىدڭ كۇلاش بايسەيىتوۆا اتىنداعى حالىقارالىق انشىلەر كونكۋرسىنىڭ جەڭىمپازى بولعان رەسەيلىك ءانشى بۇگىندە يتاليادا تۇرادى.

لادا الماتى قالاسىنىڭ تۋماسى، 6 جاسىنان باستاپ مۋزىكامەن اينالىسىپ، كەيىن پ.چايكوۆسكي اتىنداعى الماتى مۋزىكالىق كوللەدجىن حور ديريجەرى ماماندىعى بويىنشا بىتىرەدى. حوردىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى، وقۋ وزاتى، ءاردايىم ساحناعا شىعۋعا، ءان ايتۋعا قۇشتار بولىپ ءوسىپ جەتىلەدى. قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىن حور ديريجەرى ماماندىعى بويىنشا وقۋىن جالعاستىرعان لادانىڭ جان-جۇرەگىنىڭ قالاۋى جەڭىپ جەكە ءان ايتۋعا دەگەن قۇشتارلىعى ءوسىپ، ءبىر جىلىن جوعالتسا دا قايتادان ارنايى ءان سالۋ ماماندىعى بويىنشا ءبىرىنشى كۋرسقا وقۋعا ءتۇسىپ ءانشى رەتىندە وقۋىن قايتا باستايدى. كونسەرۆاتوريانىڭ اعا وقىتۋشىسى سنەجانا برينيۋك سىنىبىندا وپەرا جانە كونتسەرتتىك مانسابىن باستايدى. مۋزىكالىق ءبىلىمى، تەوريالىق دايىندىق دەڭگەيى جوعارى بولعانىمەن كلاسسيكالىق ءان ايتۋدىڭ قىر سىرىن يگەرۋدە يتالياندىق bei canto ورىنداۋشىلىق شەبەرلىكتى شىڭداۋدا ءبىراز، تالماي ەڭبەكتەنەدى. قازاقستاندا وتكەن بىرنەشە رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق ۆوكاليستەر بايقاۋلارىندا جەڭىسكە جەتكەن لادا ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ العاشقى باسپالداقتارىن اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا (2002-2011جج.) جاسادى، وسى جەردە ول ساحنادا شاعىن ليريكالىق سوپرانو  داۋىسىنا ارنلعان ەكىنشى پارتيالاردان باستاپ كۇردەلى ءبىرىنشى پلانداعى پارتيالاردى ورىنداۋعا قول جەتكىزدى. ءانشى ءوزى سەكىلدى ۇلكەن ساحناعا كەلگەن ساتتەن باستى پارتيادا ونەر كورسەتۋ جاس ورىنداۋشىنىڭ ۇلكەن ارمانى دەسەكتە، بۇل ءانىشىنىڭ بولاشاعىنا كەرى اسەر ەتەتىن قاۋىپتى «قىزىعۋشىلىق» ەكەنىن مويىندايدى. ول وزىنەن كەيىنگى جاستاردىڭ جادىندا بولسىن دەپ ساقتاندىرادى ءجون كورەدى. ونىڭ: «سەيچاس زامەچايۋ، چتو دەۆوچكي پريحوديات ۆ تەاتر، دليا امبيتسي يم وچەن پرياتنو سرازۋ پەت گلاۆنىە پارتي - ليۋچيۋ، ۆيولەتتۋ، ەتا پراكتيكا پاگۋبنايا. گولوسا سترادايۋت، وني بىسترو يزناشيۆايۋتسيا، پورتياتسيا، شكولا، كوتوروي نا توت مومەنت ۆلادەيۋت پەۆتسى، مومەنتالنو «ستيراەتسيا»، ي چەلوۆەك وستاەتسيا ودين نا ودين س وركەستروم، سو ۆسەمي ترۋدنوستيامي، كوتورىە نۋجنو پرەودولەۆات نا ستسەنە» [https://www.inform.kz/ru/geograficheskie-granicy-ne-stesnyayut-menya-kazahstanskaya-opernaya-pevica-lada-kyssy_a3384285] – دەيدى.

ءوزىمىزدىڭ وپەرا ساحناسىنان ەكىنشى پارتيالاردى ورىنداي ءجۇرىپ لادا جانىنداعى ارىپتەستەرى نۇرجامال ۇسەنباەۆا، جاميليا باسپاقوۆا سەكىلدى ت.ب. ساحنا شەبەرلەرىنىڭ ورىنداۋىن، سپەكتاكلدەگى ميزانستسەنالاردى جادىندا ساقتايدى. بۇل جالپى وپەرا تەاترىندا شىعارماشىلىق جولىن باستاعان كوپتەگەن جاس انشىلەردىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولى جانە لادا دا باسىنان وتكىزەدى. ەسەسىنە 3 اپتادا 4 بىردەي جەتەكشى وپەرا پارتياسىن ورىنداپ ساحناعا شىعۋ ءۇشىن ۇلكەن كاسىبي دايىندىق پەن جاۋاپكەرشىلىك، ءومىرىن ونەرگە تۇتاستاي ارناۋى كەرەك بولاتىن. «تراۆياتادا» - ۆيولەتتا، «بوگەمادا» ميۋزەتتا، «يولانتادا» بريگيتتا جانە «جارقاناتتا» ادەل پارتيالارى جاس ءانشىنىڭ دەبيۋتتىك جۇمىسى رەتىندە ەرەكشە ەستە قالدى. ساحنادا ءوزىن تولىققان كاسىبي ءانشى رەتىندە دالەلدەۋگە اسىققان لادانىڭ باستى ۇستانىمى سۇيىكتى جۇمىسىن ەشتەڭەگە الاڭداماي بەرىلە اتقارۋى، قيىندىققا مويىمايتىن قايسارلىعى، باستىسى، ەڭبەكقورلىعى. ءانشىنىڭ نەگىزگى جۇمىس قۇرالى داۋىسى بولعاندىقتان ول داۋىسىن جەتىلدىرۋ، ۇنەمى جاتتىقتىرۋ، جاڭا قيىندىقتارعا توتەپ بەرەتىندەي ەتىپ دايىنداۋدا جەكە ۋاقىتىن دا، كۇش-جىگەرىن دە اياعان ەمەس. اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ رەپەرتۋارىنا ەنەتىن «ليۋچيا دي لاممەرمۋر» وپەراسىنان باستى پارتيا ليۋچيانى ورىنداۋعا بايلانىستى دايىندىق بارىسىندا ول سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن تاجىريبەلى پەداگوگ، بەلگىلى حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىمال وپەرا پريمادونناسى اننا نەترەبكونىڭ ۇستازى بولعان تامارا نوۆيچەنكوعا بارىپ 7 كۇن بويى جاتا-جاستانا تىڭداپ، وقىپ ۇيرەنۋىن ايتۋعا بولادى.

لادا قازاقتىڭ اباي اتىنداعى ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترى رەپەرتۋارىنداعى: دج.ۆەرديدىڭ «تراۆياتاسىندا» - ۆيولەتتا، ي.شتراۋستىڭ «جارعاناتىندا» - ادەل، دج.ءروسسينيدىڭ «سەۆيل شاشتارازىندا» - روزينا، دج.ءپۋچچينيدىڭ «بوگەماسىندا» - ميۋزەتتا، «تۋراندوتىندا» - ليۋ، ج.بيزەنىڭ «كارمەنىندە» - ميكاەلا، پ.چايكوۆسكيدىڭ «ەۆگەني ونەگينىندە» - تاتيانا، «يولانتادا» - بريگيتتا، ش.گۋنونىڭ «فاۋستىندا» - مارگاريتا، ن.ريمسكي-كورساكوۆتىڭ «پاتشا قالىڭدىعىندا» - مارفا جانە ت.ب. پارتيالاردى ۇلكەن تابىسپەن ورىنداپ ءوزىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ۇشتادى. ءانشى داۋىسى ليريكو-كولوروتۋرالىق باستى پارتيالاردان شىڭدالىپ، بەكي كەلە ليريكو-درامالىق پارتيالارعا اۋىسىپ ورىنداۋشىلىق مۇمكىندىگى مەن داۋىس دياپازونى اشىلا ءتۇستى. ول ەلىمىزدىڭ شەتەلدەگى مادەنيەت كۇندەرى اياسىندا كوپتەگەن كونتسەرتتەردە، پاراليمپيادا ويىندارىنىڭ اشىلۋىندا، سامميتتەردە ونەر كورسەتتى، تەلەۆيزيالىق شوۋلار مەن باعدارلامالاردىڭ قاتىسۋشىسى بولدى، قازاق توپىراعىندا وتكەن ەحرو – 2017 جابىلۋ سالتاناتىندا ونەر كورسەتتى.

قازىرگى تاڭدا يتاليادا تۇراتىن ل.قىسىقوۆا جۇمىس بابىندا نەمىس، يتاليان جانە اعىلشىن تىلدەرىن مەڭگەرگەنگەن. يتاليادا شىعارماشىلىق ءوسۋ جولىندا: لادا ميرەللا فرەني، رەناتا سكوتتو، ماريو مەلاني، البەرتو زەددا، راينا كابايۆانسكا، حوسە كاررەراس، اللا سيموني، ۋيليام ماتتەۋتستسي، ميەتتا سيگەلە، ميكەلا سبۋرلاتي، كارلو مورگانتي، ەمانۋەلە ليپپي، سونداي-اق لورەنتسو باۆاي جانە دجۋليو زاپپا سەكىلدى  يتالياندىق ساحنا شەبەرلەرىمەن جانە پەداگوگ ۇستازدارمەن جۇمىس ىستەپ تاجىريبە جيناقتايدى.

ونىڭ شەتەلدىڭ وپەرا ساحناسىندا شەبەرلىگىن ارتتىرۋى سوناۋ 2011 جىلى يتاليانىڭ ريۆا-دەل-گاردا قالاسىندا وتكەن «ريككاردو زاندوناي» اتتى بايقاۋدا «ۇزدىك كامەرالىق مۋزىكا ورىنداۋشىسى» اتانۋدان باستالعان. ءارى قاراي شەتەلدىك كونكۋرستاعى جۇلدەلى جولى سول جىلى البانيانىڭ تيران قالاسىنا الىپ كەلىپ، وسىندا وتكەن «ماريا كراي بايقاۋىندا» ءۇشىنشى سىيلىقتىڭ يەگەرى اتاندىردى. ەۋروپانىڭ ورتالىعىندا تانىلعا باستاعان انشىگە جان-جاقتان ۇسىنىستار كەلىپ تۇسە باستايدى. كەلەسى جىلى ول دج.ۆەرديدىڭ «تراۆياتا» وپەراسىنان ۆيولەتتا پارتياسىن كولۋمبيانىڭ مەدەللين قالاسىندا لورەنتسو مونكلوامەن بىرگە ورىندادى، 2013 جىلى لادا كيسسي يتاليانىڭ كالياري قالاسىندا ۆ.ا.موتسارتتىڭ «فيگارونىڭ ۇيلەنۋى» وپەراسىنان گرافينيا پارتياسىن مونكلوامەن بىرگە گۋبەرت سۋداننىڭ مۋزىكالىق جەتەكشىلىگىندە مارينا لاۋرا بيانكانىڭ رەجيسسۋراسىندا ساحناعا شىقتى. شىعارماشىلىق ىزدەنىس، توقتاۋسىز وقىپ-ۇيرەنۋ ۇدەرىسى لادانىڭ كۇن تارتىبىنە ەنىپ ول ءوزىنىڭ سۇيىكتى ىسىمەن تولىق اينالىسۋعا مۇمكىندىك الدى. وپەرا ونەرىنىڭ استاناسى يتاليا، گەرمانيا، اۆستريا مەملەكەتتەرىنىڭ قالالارىنداعى وپەرا ساحنالارىندا ءساتتى ونەر كورسەتكەن لادانىڭ ءوز كورەرمەنى قالىپتاسا باستادى.

2014-2019 جج. تەاتر ماۋسىمىندا لادا يتاليانىڭ ريۆا-دەل-گاردا قالاسىندا وتكەن «ريككاردو زاندوناي بايقاۋىنىڭ» ەكىنشى سىيلىعىن جەڭىپ الدى، سونىمەن بىرگە مۇحيت اسىپ برازيليانىڭ سان-پاۋلۋ قالاسىندا ماريا كاللاس اتىنداعى كونتسەرت زالىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا ارنالعان كونتسەرتتىك باعدارلاماسىنا قاتىسىپ ارنايى سىيلىقتىڭ جەڭىمپازى اتاندى. وسى كەزدە ول اۆسترياداعى «Tiroler Festspiel Festival Erl» فەستيۆالىنە 3 جىلعا تۇراقتاپ ول ساحنادا: دج.ۆەرديدىڭ «تراۆياتا» وپەراسىنان ۆيولەتتا پارتياسىن تيتو چەكەرينيمەن، دج.ءپۋچچينيدىڭ «بوگەما» وپەراسىنان ميمي پارتياسىن پاولو كاريگنانيمەن، دج.ۆەرديدىڭ «نابۋككو» وپەراسىنان  ەبيگايل پارتياسىن تانىمال ديريجەر گ.ف.كاراياننىڭ سوڭعى شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى گۋستاۆ كۋنمەن، دج.ءروسسينيدىڭ «ۆيلگەلم تەلل» وپەراسىنان ماتيلدا پارتياسىن، ۆ.ا.موتسارتتىڭ «سيقىرلى فلەيتا» وپەراسىنان ءبىرىنشى حانىمى مەن ەكىنشى حانىمىدى  بومسوكپەن، ر.ۆاگنەردىڭ  «پارسيفالىندا» بليۋمەنمەدحەن، ر.ۆاگنەردىڭ «ۆالكيرياسىندا» ورتليندە پارتياسىن بىرگە ورىندايدى. لادا سونىمەن بىرگە دج.ۆەرديدىڭ «رەكۆيەمىندە» سوپرانو پارياسىن ورىنداي وتىرىپ ماەسترو گۋستاۆ كۋنمەن CD/DVD تاسپاسىنا جازدى.

كارانتين ۋاقىتىندا جانە كەيىنگى تەاتر ماۋسىمدارىندا لادا دج.ۆەرديدىڭ «بال-ماسكاراد» وپەراسىنان امەليا پارتياسىن (رەجيسسەرى رودۋلي گايتانۋ), سونىمەن قاتار ف.چيلەانىڭ «ادريان لەكۋۆرەرىندە» ادريانانىڭ جانە ا.دۆورجاكتىڭ «سۋ پەرىسى» فيلمىندە سۋ پەرىلەرى (رەجيسسەرى حينريح حورستكوتتە) وبرازدارىن سومدايدى. لادانىڭ ولدەنبۋرگ مەملەكەتتىك تەاترىنداعى وركەستر جەتەكشىلەرى گەنريك ۆەستمانمەن جانە ۆيتو كريستوفارومەن بولعان وسى كەزەڭدەگى ساحناداعى شىعارماشىلىق جۇمىسى تەاتر سىنشىلارىنىڭ جوعارى باعاسىنا يە بولدى. اۆستريادا دج.ءپۋچچينيدىڭ «توسكا» وپەراسىندا اۆستريالىق «Gars اm Camp» فەستيۆالىندە يوحاننەس ۋايلدنەردىڭ قويىلىمىندا جانە رەجيسسەر رەتىندە ۆولفگانگ گراتچمايەرمەن بىرگە توسكا پارتياسىن ورىندادى. 2019 جىلى گەرمانيادا مينو ماراني ("فەستۋنگ ەرەنبرەيتشتەين") قويىلىمىندا كوبلەنتس تەاترىندا ۆەرديدىڭ «ترۋبادۋر» وپەراسىندا لەونورا پارتياسىندا ءساتتى ونەر كورسەتتى.

البانيانىڭ تيران قالاسىندا دج.ۆەرديدىڭ «بال-ماسكاراد» وپەراسىنداعى امەليا پارتياسىن  دانيولا كۋراي جانە رەجيسسەر مارينا لاۋرا بيانكي باسقارۋىندا جوعارى دەڭگەيدە ورىنداپ شىعۋى (2022 ج.), دج.ۆەرديدىڭ «دون كارلوس» وپەراسىنان ەليزابەتتىڭ پارتياسىن ماركۋس بوشتىڭ قويىلىمىندا گەرمانيانىڭ حايدەنحايم قالاسىنداعى تەاتر ساحناسىنان ورىنداۋى (2023 ج.) ەستە قالارلىقتاي بولىپ ورىندالدى. Lada Kyssy گەرمانيانىڭ كەلن وپەرا تەاترىندا دج.ۆەرديدىڭ «بال-ماسكاراد» وپەراسىنداعى (2024 ج.) باستى پارتيا  امەليانى ورىنداۋى وتكەن جىلدىڭ سۇبەلى جۇمىسى بولاتىن. بۇگىندە جەر شارىنىڭ ءار تاراپىنان ءتۇسىپ جاتقان شاقىرۋلاردىڭ ىشىنەن ءوزىنىڭ داۋىسىنا كەلەتىن، تارتىمدى شىعارماشىلىق جوبالاردى ورىنداۋ ءۇشىن لادا تارتىنباي ونەر كورسەتۋگە، تىنىمسىز ەڭبەكتەنۋگە دايىن.

د.شوستاكوۆيچتىڭ «متسەن ۋەزدىنىڭ ماكبەت حانىمى» وپەراسى باتىستا قىزىعۋشىلىق تۋدىرعان، كەڭەستىك رەسپۋبليكالار تەاترلارىندا دا اسا كوپ قويىلماعان شىعارمالاردان. وپەرانىڭ تاعدىرى، ساحنالىق جولى كەڭەستىك يدولوگيانىڭ كۇشىنە مىنە باستاعان كەز – 1934 جىلى جازىلىپ بىرنەشە تەاتردىڭ رەپەرتۋارنان كورىندى. بەلگىلى كەڭەستىك مۋزىكا زەرتتەۋشىسى ي.سوللەرتينسكي بۇل وپەرا تۋرالى: «شوستاكوۆيچتىڭ جاڭا وپەراسى وسى ۋاقىتقا دەيىنگى كەڭەستىك مۋزىكا دۇنيەگە الىپ كەلگەن تۋىندىلاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ماڭىزدى شىعارمالاردان… شوستاكوۆيچتىڭ وپەراسى — قۋاتتى الەۋمەتتىك تراگەديا نەمەسە اۆتوردىڭ ءوزى انىقتاعانداي ونىڭ كەيىپكەرلەرى تاڭقالارلىق مۋزىكالىق – ينتوناتسيالىق رەاليزممەن بەدەرلەنگەن «تراگەديالىق ساتيرا» - دەپ باعالاعان بولاتىن. شوستاكوۆيچتىڭ مۋزىكالىق پارتيتۋراسىنداعى كاتەرينا كەلبەتى اينالاسىنداعى الىپساتار ساۋداگەرلەر جايلاعان قوعامنىڭ ساتيرالىق كىلتتە سۋرەتتەگەن مۋزىكالىق وبرازدارىنا قاراما-قايشى وپەرا پارتيتۋراسىنىڭ جارقىن بەتتەرى. شوستاكوۆيچتىڭ وتكىر مۋزىكالىق ءتىلى كاتارينانى قورشاعان ورتانى، كوپەستەردى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءدىن قىزمەتكەرلەرى، قولىندا بيلىگى بار توپتاردىڭ بەينەلى سۋرەتتەرى جارقىن كورىنىس تاپقان. ساحنادا ىلعي ماس كۇيىندە كورىنەتىن ءدىني قىزمەتكەرلەر، پاراقور جاندارم، ازعىنداعان كوپەستەردىڭ جەكەلەنگەن جانە توپتىق سۋرەتتەرى بەينەلى بەرىلگەن. كومپوزيتور ولاردىڭ تايازدىعى، رۋحاني ازعىندىققا ۇشىراعان توعىشارلىقتى بىرىكتىرەتىن بەينەلى كەلبەتىن سيپاتتاپ بەرە العان. 1936 جىلى وپەرا جايلى بولشەۆيكتەردىڭ باس گازەتى «پراۆدادا» «سۋمبۋر ۆمەستو مۋزىكي» اتاۋىمەن باس ماقالا جاريالانىپ، وڭباي سىن سىرىعىنا ىلىككەن بۇل وپەرا بۇكىل كەڭەستىك ءداۋىردىڭ مۋزىكالىق تەاتر تاريحىنىڭ ءارى قاراي دامۋىنا (كەرى دامۋىنا) ىقپال ەتكەن تۋىندىلاردىڭ ءبىرى.

رەجيسسەر م.لومباردەرو د.شوستاكوۆيچتىڭ بۇل وپەراسىن بۇعان دەيىن دە بىرنەشە مارتە ساحنالاعان. بۇل سپەكتاكلدەگى نەگىزگى يدەيا قازىرگى قوعامداعى ايەلدىڭ ورنىن كاتەرينانىڭ تاعدىرى ارقىلى بارلايدى. وپەرادا رەجيسسەر ايەل تاعدىرىن ورىس نەمەسە كەڭەستىك داۋىردىكى دەپ شەكتەپ كورسەتپەيدى. جالپى ادامزاتتى تولعاندىراتىن ماسەلە بولعان ايەل ادامنىڭ قوعامداعى ورنى، تاڭداۋ ەركىندىگى، زورلىق-زومبىلىق كورسەتىلۋى، وتباسىلىق بۋللينگ ت.ب. ماسەلەلەردىڭ وتكىر كورىنىسى. بۇل دۇنيەنىڭ ءتورت قۇبىلاسىندا دا كەزدەسەتىن ءجايت. رەجيسسەر وپەرانىڭ نەگىزگى وقيعا وتەتىن ورنى ەتىپ مال سويىلاتىن قاساپحانانى تاڭداعان. وسى جەردە بولاتىن اڭگىمەنىڭ اۋانى مەن كوتەرىلگەن تاقىرىپتار سان الۋان: ساياسي، الەۋمەتتىك، جەكە باستىڭ بوستاندىعى، ماحاببات، ساتقىندىق، ارمانداردىڭ كۇيرەۋى ت.ب.  وپەرا فينالىندا «پراۆدا» گازەتىندە جاريالانعان باس ماقالانى دەكوراتسيا رەتىندە ەكرانعا شىعارا وتىرىپ كەڭەستەر وداعىنداعى يدەولوگيالىق ۇستانىمدارىنىڭ اۆتورعا كورسەتكەن شەكتەۋىن دەن ەسكە سالادى.

قاساپحانانىڭ يەسى بوريس ءوزىنىڭ قاتىگەز دە  قاتال مىنەزىمەن اينالاسىنىڭ بارىنە وكتەمدىگىن كورسەتەدى. ءوزىنىڭ قايرات جىگەرسىز، بولبىر ۇلىنا دا، كەلىنى كاتەريناعا دە قىسىم كورسەتەدى، كاتەرينانى امالسىزدان قورعانۋعا ماجبۇرلەيدى. تۇرمىستاعى زاڭدى كۇيەۋى زينوۆيدەن تيتتەي جىلى قاباق، قولداۋ تابا الماعان كاتەرينا  جاس قىزمەتشى جىگىت سەرگەيمەن كوڭىل قوسادى. سەرگەيدى بارىنشا جاقسى كورگەن ول ءارى قاراي ەشتەڭەدەن تايىنباي، سەزىكتەنگەن ءوز ءۇيىنىڭ بىرنەشە ادامىن ولتىرۋگە دەيىن بارادى. اۆتوردىڭ انىقتاۋىنشا لادا ورىنداعان وپەراداعى باستى كەيىپكەر – كاتەرينا يزمايلوۆا كوپ ايەلدىڭ ءبىرى ەمەس. بولمىسى بولەك، جانى سۇلۋ، جۇرەگى نازىك جاراتىلعان جاس ايەلدىڭ توعىشارلىق پەن قاتىگەزدىك جايلاعان ورتا قاپاسىنا كونبەگەن تاعدىرلى جان. وپەرا رەجيسسەرىنىڭ ساحنالىق شەشىمىندە شىن قاندىقول ماكبەت كاتەرينا ەمەس، كاتەرينانىڭ قولىمەن قىلمىس وتىن كوسەپ كۇنىن كورەتىن «سۇيىكتىسى» سەرگەي. رەجيسسەر وپەرادا جاۋىزدىقتىڭ باستى سەبەپكەرى كاتەرينانىڭ سۇيگەن جىگىتى سەرگەي ەكەنىن اشۋعا كۇش سالعان جانە كورەرمەندى سەندىرە العان.

وپەرا كومپوزيتورىنىڭ رەجيسسۋراسىنا ءمان بەرگەن زەرتتەۋشى م.زەمليانيتسىنا «كومپوزيتورسكايا رەجيسسۋرا ۆ وپەرە د.شوستاكوۆيچا «لەدي ماكبەت متسەنسكوگو ۋەزدا»  اتتى كانديداتتىق زەرتتەۋىندە «كونتسەپتسيا شوستاكوۆيچا ينايا: يز ۋبيتسى ۆ جەرتۆۋ، سترادايۋششۋيۋ ي ۆىزىۆايۋششۋيۋ گلۋبوكوە سوچۋۆستۆيە – ۆوت پۋت، كوتورىي پروحوديت پەرەمەششەننايا يز سۋدەبنوگو وچەركا ۆ وپەرۋ جەنا ۋبوگوگو كۋپچيكا كاتەرينا لۆوۆنا يزمايلوۆا. سۆوي پرەستۋپلەنيا وپەرنايا كاتەرينا سوۆەرشاەت ۆو يميا ليۋبۆي» - دەگەن وي تۇيەدى. بۇل سپەكتاكل رەجيسسۋراسى دا وسى ۇستانىمدى  جالعاستىرا وتىرىپ ايەل ماڭدايىنا جازىلعان تاعدىرى، تاڭداۋى، ەركىندىك رۋحى مەن ماحابباتىن بارىنشا كورسەتۋگە ارنالعان.

لادانىڭ بۇعان دەيىنگى ساحنادا ورىنداعان پارتيالارىنىڭ ىشىندە درامالىق سوپرانو داۋسىنا ارنالعان پارتيالار بولسا داعى كاتەرينا پارتياسىنىڭ ورنى بولەك. كاتەرينانىڭ مۋزىكالىق ءتىلى، ساحنادا سومدالعان مۋزىكالى-درامالىق بەينەسى تولىعىمەن تىڭداۋشىنى وزىنە باۋراپ ونىڭ ايانىشتى ءحالىن، بارىنشا جاناشىرلىعىن وياتادى. اۆتوردىڭ پارتيتۋراسىندا باستى كەيىپكەردىڭ باقىتتى كەزەڭى مەن ساۋلەلى شاقتارىن بەرەتىن جۇمساق ليريكاعا تولى بولىكتەر مەن ءومىرىنىڭ كولەڭكەلى ساتتەرىن بەينەلەيتىن ساحنالاردا وتكىر ينتوناتسيالارعا قۇرىلعان مۋزىكالىق بولىكتەر مول. كاتەرينانىڭ مۋزىكالىق ءتىلى تۇگەلدەي قىلمىسكەر سەرگەيدى اقتاۋ مىندەتىن ورىندايدى. وپەرادا كاتەرينادان باسقا جاعىمدى كەيىپكەر جوق بولعاندىقتان بارلىق باسقا كەيىپكەرلەر – دەلدال ساۋداگەرلەردىڭ ءومىرىنىڭ كورىنىسى بولعان.

لادانىڭ ورىنداۋىنداعى كاتەرينا وبرازىنىڭ جەلىسى، كومپوزيتوردىڭ زاماناۋي مۋزىكالىق لەيتموتيۆىنىڭ باعىتىمەن ءۇزىلىسسىز دامي وتىرىپ I اكتىسىندەگى قاراپايىم، سوزىلىڭقى اريوزودان باستالىپ، II اكتىدەگى كاتارينا جان دۇنيەسىنىڭ ەكىگە جاراتىن جايسىزدىقتارى ارقىلى وپەرانىڭ فينالىندا باستى كەيىپكەردىڭ ءولىم الدىنداعى مينۋتتارداعى تەرەڭ قايعىلى ليريكاسىنا دەيىن دامۋ جولىنان ءجۇرىپ وتەدى. كاتەرينانىڭ مۋزىكالىق ءتىلى مەن سەزىم الەمىن ورىنداۋشى ىشكى جان-دۇنيەسىمەن ءتۇسىنىپ، سەزىنە ورىنداي العان. ءانشىنىڭ ىشكى تۇيسىگى مەن تەمپەرامەنتىنە جاقىن كەلەتىن باستى كەيىپكەر پارتياسىن ورىنداپ شىققان لادانىڭ جۇمىسىنا وپەرا ونەرىنىڭ تىڭدارماندارى، جان-جاقتان ارنايى كەلگەن ماماندار مەن جەرگىلىكتى باق وكىلدەرى وتە جوعارى باعا بەردى.

تۇساۋكەسەر سپەكتاكلدەردىڭ بارلىعىنا بيلەتتەر تولىق ساتىلىپ انشلاگپەن ءوتۋى قويىلىمنىڭ ءساتتى وتكەندىگىن كورسەتتى. وپەرانىڭ باستى پارتياسىن ورىنداۋشى لادانىڭ دا بۇل جەتىستىككە قوسقان ۇلەسى مول. مەكسيكانىڭ وپەراسۇيەر كورەرمەندەرى وزدەرىنىڭ ىقىلاسپەن تاماشالاپ تىڭدايتىن انشىلەرىنىڭ قاتارىنا تالانتتى جەرلەسىمىز لادا قىسىقوۆانى دا قوسقانى انىق.

جاس ءانشىنى الدا ۇلكەن شىعارماشىلىق جوسپارلار، جاڭا پارتيالار كۇتىپ تۇر. بيىلعى جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا كولۋمبيانىڭ مەدەلين قالاسىنداعى مەتروپولەتانو تەاترىندا (Teatro Metropolitano de Medellín) دج.ءپۋچچينيدىڭ «تۋراندوت» وپەراسىنان تۋراندوت پارتياسى لادانىڭ ورىنداۋىندا جوسپارلانعان. وتانداسىمىز، تالانتتى ءانشى لادا قىسىقوۆانىڭ الەمدىك وپەرا ساحناسىنداعى شىعارماشىلىق بەلەستەرىن باعىندىرۋعا جاساعان ءاربىر قادامىنا ساتتىلىك تىلەيمىز. ءاردايىم جولى اشىق، تابىسى مول بولۋىنا تىلەكتەسپىز.

امانگەلدى مۇقان، تەاترتانۋشى

Abai.kz