مەن ءۇشىن ءماجىلىستىڭ VIII شاقىرىلىمىنىڭ ورنى بولەك. VIII شاقىرىلىم — «جاڭا قازاقستاننىڭ» تۇلابويى تۇڭعىشى.

ول وتكەن وتىز جىلدىقتا كەتكەن ۇپايدى تۇگەندەۋ ءۇشىن كەلگەندەردەن قۇرالعان شاقىرىلىم. بارلىق دەپۋتاتتار بولماسا دا، ءبىراز تۇلعالاردىڭ وسىنداي بيىك ماقساتپەن، ۇلى مۇراتپەن سايلاۋعا ءتۇسىپ، دودادان ۇتىپ كەلگەنى بەلگىلى.

سول بوگەنايى بولەك VIII شاقىرىلىم دەپۋتاتتارى كەزەكتى سەسسيالارىرىن اياقتاپ، وڭىرلەردەگى سايلۋشىلارىمەن كەزدەسۋگە اتتاندى.

وسى قارساڭدا ءبىز دە جۋرناليست سەرىك جولداسباي باۋىرىمىزعا سۇحبات بەرىپ، ءماجىلىس تۋرالى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرگەن بولدىق.

سونىمەن، ءماجىلىستىڭ VIII شاقىرىلىمى دا كوزدى اشىپ-جۇمعانشا ءۇش جىلدى ارتقا تاستادى. مەرزىمىنەن بۇرىن تاراپ كەتپەسە، ەندى ەكى-اق جىلى قالدى.

ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ اعامىز ءبىر جىلدى قورتىندىلاپ، بايانداما جاسادى.

داۋ جوق، كوپ جۇمىس اتقارىلعان. ناتيجەسى دە جامان ەمەس، جاقسى. ءوزىم دە ۇنەمى بايقاپ وتىرام، ەرمۇرات باپي، سامات مۇساباەۆ، ەدىل جاڭبىرشين، نۇرتاي سابيليانوۆ، ازات پەرۋاشەۆ، ءادىل جۇبانوۆ، قازىبەك يسا، مۇرات ابەنوۆ، ەربولات ساتىبالدين، ەرلان سايروۆ، ابزال قۇسپان، اسحات ايماعامبەتوۆ، باقىتجان بازاربەك، ەلنۇر بەيسەنباەۆ، ماقسات تولىقباي، رينات زايىت، جاناربەك ءاشىمجان، باتىرحان وڭباەۆ باستاعان ءبىر توپ دەپۋتات ءۇش جىل بويى وتە بەلسەندىلىك تانىتتى. ءبىراز دەپۋتاتتار ءماجىلىس تاريحىندا اتالماعان ەسىمدەردى اتاپ، سىنداپ باقتى. ءوز جاندارىنان شىعارىپ، تۇزەتكەن نەمەسە تولىقتىرعان نورمالار دا از بولماعانىن كورىپ وتىرمىز.

سونىڭ ىشىندە، ەدىل جاڭبىرشين اعامىز باستاعان دەپۋتاتتاردىڭ ىقپالىمەن جاڭا نورما قابىلدانىپ، سول نورماعا ساي، بۇدان بىلاي «سامۇرىق-قازىنا» اق-ى ديۆيدەندتەرىن ۇكىمەتپەن بولىسەتىن بولدى.

بۇنى مەن ءماجىلىستىڭ ءبىر جەڭىسى دەپ باعالايمىن. قۇتتى بولسىن!

بىراق، زور جەڭىسى بۇل ەمەس!

سونداي-اق، قازىبەك يسا باستاعان دەپۋتاتتاردىڭ باستاماسىمەن قابىلدانعان ءبىر نورماعا ساي، ەندى قازاقستان ازاماتتىعىن الاردا شەتەل ازاماتتارى مەملەكەتتىك تىلدەن «ەمتيحان تاپسىراتىن» بولدى.

قازىبەك كوكەم قانشا جالاۋلاتقانىمەن، بۇل ەندى تۇككە كەرەگى جوق، تەك پوپۋليستىك ۇرانمەن قابىلدانعان نورما.

سەبەبى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بەلگىلەيتىن تىزبە بويىنشا كاسىپتەرگە يە جانە تالاپتارعا ساي كەلەتىن ادامدارعا; ەتنيكالىق قازاقتارعا، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسى راتيفيكاتسيالاعان حالىقارالىق شارتتار نەگىزىندە جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋعا قۇقىعى بار ادامدارعا بۇل نورما قولدانىلمايدى!

قىرعىز ءوز تۋىسىمىز عوي، ورىس پەن بەلارۋستەن قازاق تىلىنەن الۋعا جاراماسا، وندا ول نورمانىڭ نە قاجەتى بار؟!

ءيا، ءماجىلىس بولعان سوڭ، زاڭ اياسىندا مەملەكەتتىڭ قۇقىقتىق اكتىلەرىن ازىرلەۋ، ۇسىنۋ، تالقىلاۋ، قابىلداۋ، تىركەۋ، قولدانىسقا ەنگىزۋ، وزگەرتۋ، تولىقتىرۋ، ولاردىڭ قولدانىسىن توقتاتۋ، توقتاتا تۇرۋ جانە ولاردى جاريالاۋ — ونىڭ كۇندەلىكتى جۇمىسى.

ءبىردى-ەكىلى دەپۋتاتتىڭ ءبىردى-ەكىلى زاڭعا ءبىردى-ەكىلى جاڭا نورمانى، ەدىل تەرەكبايۇلى قۇساپ، تابانداپ وتىرىپ ەنگىزتىپ، قابىلداتىپ جىبەرۋى — جاي عانا قالىپتى قۇبىلىس.

مەن ءسوزىمنىڭ باسىندا «بۇل شاقىرىلىمنىڭ بوگەنايى بولەك» دەگەن ءسوزدى بوسقا ايتقان جوقپىن. بۇل شاقىرىلىم وتكەن وتىز جىلدىقتا تەك ءبىر توپ ادامنىڭ عانا مۇددەسى ءۇشىن جاسالعان سحەمانى ءتۇپ-تامىرىمەن تالقانداۋى كەرەك ەدى.

ول — «ۇلتتىق كاسىپكەرلەر تۋرالى» زاڭنىڭ كۇشىن جويىپ، قولدانىستاعى زاڭدار مەن نورماتيۆتىك قۇجاتتاردى ۇكپ-دان زالالسىزداندىرۋ.

وكىنىشكە وراي، مىنە، ءۇش جىل ءوتتى، دەپۋتاتتار ونىڭ ماڭىنا دا جولاي العان جوق. كوبىندە، ءماجىلىس تورىنەن ەسكى جۇيەنى، ونىڭ قۇرۋشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى سىناۋدان ارىعا بارا المادى.

مەن مىنا سۇحباتىمدا دا ايتتىم، تاعى قايتالاپ ايتايىن، نازارباەۆ دەگەن الىپ ءپىل! «ەشتەمەدەن قامىقپايمىن، ەشتەمەدەن جالىقپايمىن، ەشقانداي ءسوز ماعان دا تيمەيدى!» دەپ، ءوزى ايتقانداي، ول كىسى ەشتەمەدەن قايمىقپايدى ەكەن. ايتپەسە، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى از سىنالىپ جاتقان جوق، حالىقتىڭ ءبىر ءبولىمى ول كىسىنى قارعاپ-سىلەۋمەن كەلەدى;

ءماجىلىس تورىنەن ەرمۇرات باپي اعام قانشا مارتە سىقپىرتتى.

رەتى كەلگەندە قازىبەك يسا دا ايانىپ قالعان جوق.

توراعا ەرلان قوشانوۆتىڭ ءوزى: «وتىز جىل بويى قازاقستاندا سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسى قولدانىلدى. الايدا، ۋاقىت وتە كەلە، ۇزاق جىلدار بويى جۇمىس ىستەگەن مودەل ۇلكەن ساياسي داعدارىسقا الىپ كەلدى. بۇعان نەگىزىنەن مەملەكەتىمىزگە ءبىر عانا ادام ۇستەمدىك ەتىپ، ەلدىڭ بار بايلىعىن ساناۋلى ادام يەلەنۋى سەبەپ بولدى. بۇل جايت قوعامنىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋعىزدى جانە ەلدىڭ دامۋىن تەجەدى…»، - دەپ قاسقا ماڭدايدان قاسقيتىپ تۇرىپ ۇردى.

ءتىپتى، پرەزيدەنتتىڭ ءوزى دە: «اشىعىن ايتۋ كەرەك، ول وتستاۆكاعا كەتكەنىمەن، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولىپ وتىرعان كەزدە ساياسي سىپايىلىقتى ساقتاي بەرمەيتىن…»، - دەپ اشىق سىناعان جوق پا؟!

سودان نە شىقتى؟

تۇك تە!

نازارباەۆ قالاسا، ماسكەۋگە بارادى، قالاسا تاشكەنتكە تارتىپ كەتەدى. كەشە عانا جارقىلداپ ءوزى سالدىرعان باس مەشىتتە ءجۇر. جانى امان بولسا، نۇرەكەڭ ءالى دە الىپ ءپىل قۇساپ، مىناۋ جالعاندى جالپاعىنان باسا بەرمەك. دەپۋتاتتار شۋلاپ-شۋلاپ قالا بەرمەك…

اباي اتامنىڭ سوزىمەن ايتساق، «سەن بۇلقىندىڭ، ول كەتتى، جان دەگەن جوق ول سەنى…» بولىپ تۇر عوي…

ءيا، جۋرناليستەر مەنەن دە ۇنەمى سۇراي بەرەدى، «ءسىز نەگە نازارباەۆتى سىنامايسىز؟» دەپ. شىنىمدى ايتسام، مەنىڭ كرىلوۆ مارقۇم جازىپ كەتكەندەي، پىلگە ۇرگەن قاندەن بولعىم كەلمەيدى. دەپۋتاتتاردىڭ دا ونداي بولعانىن قالامايمىن…

قىسقاسى، ەندى قالعان ەكى جىلدا، قاتتى ايتسام كەشىرىپ قويسىن، ءماجىلىس مىنا تۇرلەرىمەن نازارباەۆتىڭ ءبىر تال قىلشىعىن دا قيسايتا الماسى انىق. «جاڭا قازاقستان قۇرمىز» دەپ، ارىستانداي ايباتپەن كەلگەن دەپۋتاتتاردىڭ الدىنىڭ ءۇمىتى ءۇزىلىپ، تورىعا باستاپتى.

بۇل — السىزدىكتىڭ، باس ءيۋدىڭ بەلگىسى. نەگىزى، وزدەرىنىڭ جەلگە پىشاق الا جۇگىرىپ جۇرگەندەرى بولماسا، «جاڭا، ادىلەتتى، تازا قازاقستان» قۇرۋ — وسى دەپۋتاتتاردىڭ وزدەرىنىڭ قولىندا تۇر.

ەسكى بيلىكتىڭ ەڭ جاندى جەرى — «ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى تۋرالى» زاڭ. سوندىقتان، ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ەندىگى قالعان ەكى جىلدا اناۋ جەلگە الا جۇگىرگەن پىشاقتارىن سول زاڭعا سىلتەپ، قاسەكەڭنىڭ — قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ بارىندا قارپىپ قالۋى كەرەك!

دەپۋتات اعايىندار بار كۇشىن سوعان سالىپ، سول زاڭنىڭ كۇشىن جويىپ، قولدانىستاعى زاڭدار مەن نورماتيۆتىك قۇجاتتاردى ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنان زالالسىزداندىرا السا، وندا VIII شاقىرىلىم — بۇكىل الاش جۇرتىنىڭ الدىندا ەڭ ابىرويلى شاقىرىلىم بولىپ، تاريحقا قالماق. قالعانىنىڭ ءبارى ادەتتەگى بوس ءسوز — جەلگە پىشاق الا جۇگىرۋ…

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz