ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ اگەنتتىگىنىڭ 2025 جىلعا ارنالعان ورتاشا گرانت بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازى – «ورتالىق ازيا جانە وڭتۇستىك كاۆكاز ءسوز بوستاندىعى جەلىسى» قوعامدىق بىرلەستىگى (CASCFEN) «تۇركى الەمى: ورتاق مۇرادان ورتاق كەلەشەككە» اتتى جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى جالعاستىرۋدا.

جوبا قازىرگى زاماندا تۇركى الەمىندە ينتەگراتسيانىڭ تەرەڭدەي تۇسۋىنە باعىتتالعان قادامدارعا قولداۋ كورسەتۋ سيپاتىندا. جوبانىڭ ماقساتى – تۇركى الەمىندە وسى باعىتتاعى اتقارىلىپ جاتقان قادامداردى، ورتاق مۇرامىزعا قاتىستى تاريحي دەرەكتەردى تۇركى الەمىنە، سونىڭ ىشىندە بالالارعا، جاسوسپىرىمدەر مەن جاستارعا جەتكىزۋ.

جوبا اياسىندا بىرقاتار جۇمىستاردىڭ اتقارىلۋى، سونداي-اق تاقىرىپقا قاتىستى تۇركيا، ازەربايجان جانە وزگە دە تۇركى مەملەكەتتەرىنەن شىققان مامانداردىڭ پىكىرلەرى نەگىزىندە 12 ماقالا ازىرلەۋ كوزدەلگەن.

وسى ماقالامىزدا تۇركى الەمىندە ماڭىزدى ورىنعا يە بولىپ، ورتاق قۇندىلىققا اينالعان مۋزىكا جايىندا ءسوز قوزعايمىز. بۇل باعىتتاعى سۇحباتتاسۋشىلارىمىز – ءۇ.گادجيبەكوۆ اتىنداعى باكۋ مۋزىكالىق اكادەمياسىنىڭ «اۋىزشا ءداستۇرلى ازەربايجان كاسىبي مۋزىكاسى جانە ونىڭ جاڭا باعىتتارىن زەرتتەۋ: ورگانولوگيا مەن اكۋستيكا» عىلىمي-زەرتتەۋ زەرتحاناسىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، ونەرتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت راۋف ءباحمانلى جانە قازاقستاندىق ادەبيەتتانۋشى-عالىم، دۇنيەجۇزىلىك جاس تۇركى ادەبيەتى بىرلەستىگىنىڭ (DGTYB) قازاقستانداعى وكىلى، جازۋشى-پۋبليتسيست ەركىنبەك سەرىكباي.

تۇركى حالىقتارى ەجەلدەن مۋزىكاعا ايرىقشا ءمان بەرگەن

الدىمەن ايتا كەتۋ كەرەك، تۇركى حالىقتارى ەرتە زامانداردان مۋزىكاعا اسا زور ءمان بەرگەن. تاريحي دەرەكتەردەن بەلگىلى بولعانداي، عۇن، ۇيعىر، تۇرىك، سەلجۇق، وسمان يمپەريالارىنىڭ قالىپتاستىرعان مۋزىكالىق مۇرالارى تۇركى حالىقتارىنىڭ ورتاق مۋزىكاسىن جاساعان. جالپى العاندا، تۇركى مۋزىكاسىنىڭ تامىرى سوناۋ كونە داۋىرلەرگە – ورتالىق ازيادا كوشپەلى ءومىر سۇرگەن تۇركى حالىقتارىنىڭ مادەنيەتىنە بارىپ تىرەلەدى.

كوشپەلى تۇركىلەر، وعىز تۇركىلەرى ءاردايىم تابيعاتپەن ەتەنە بايلانىستا بولعان، بۇل ءوز كەزەگىندە ولاردىڭ مۋزىكاسىنا دا ىقپال ەتكەن. سەبەبى مۋزىكالىق اسپاپتار كوبىنە تابيعاتتا كەزدەسەتىن ماتەريالداردان جاسالاتىن.

ماسەلەن، ەرەۆان تۇرىكتەرىنىڭ ەڭ سۇيىكتى مۋزىكالىق اسپابى سانالاتىن تۇتىك ەرەۆاننىڭ اتاقتى «شاللاق ورىگى» اعاشىنان جاسالاتىن. ال تاريحى ءبىزدىڭ زامانىمىزدان مىڭ جىل بۇرىنعى كەزەڭگە بارىپ تىرەلەتىن ney – اعاشتان، قامىستان، قوعانىڭ ساباعىنان نەمەسە قولادان جاسالعان ۇرمەلى مۋزىكالىق اسپاپ.

وسى قاتاردا قامىستان، جاڭعاق، فۋندۋك، ورىك اعاشتارىنان جاسالاتىن بالابان دا بار. بۇل اسپاپتىڭ بۇكىلالەمدىك ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرا تىزىمىنە ەنگىزىلۋى ءۇشىن ازەربايجان مەن تۇركيا بىرلەسكەن قادامدار جاساعان.

سونىمەن بىرگە ازەربايجاننىڭ جانە بۇكىل تۇركى جىراۋلار دۇنيەسىنىڭ نەگىزگى اسپابى بولىپ سانالاتىن قوبىز (تەرى جانە اعاش قاقپاقپەن قاپتالادى), ازەربايجاندا كەڭ تارالعان، ۇرمەلى اسپاپ سانالاتىن زۋرنا (كوبىنە جاڭعاق، ورىك اعاشىنان جاسالادى), سونداي-اق سىرتقى تۇرپاتى دومبىراعا ۇقساس، ءۇش ىشەكتى شەرتىلمەلى مۋزىكالىق اسپاپ – تامبۋر، ىشەكتى-شەرتىلمەلى رۋباب، سونداي-اق «تۋلۋم» دەپ اتالاتىن تۇركىلەر قولدانعان اسپاپتاردى اتاپ وتۋگە بولادى.

وسى اسپاپتاردىڭ ءبىرى – رۋد. ەجەلگى ىشەكتى مۋزىكالىق اسپاپ سانالاتىن رۋد جايلى نيزامي گانجاۋيدىڭ «ەسكەندىرناما» داستانىندا دا بىلاي دەپ سۋرەتتەلەدى:

«ءانشى، رۋدتى وينا، جەت جانىما،

ويات مەنى بۇل قاتىگەز ۇيقىدان دا».

كاسپيدىڭ قوس جاعالاۋىنان ءبىر كوزقاراس

كورىپ وتىرعانىمىزداي، ورتاق تۇبىردەن شىققان حالىقتاردىڭ وزگە دە مادەني قازىنالارى سەكىلدى، مۋزىكا دا تەك دىبىستاردىڭ ۇيلەسىمى عانا ەمەس، ول – جادتىڭ، بولمىستىڭ، رۋحتىڭ جانە ويدىڭ مۋزىكالىق تىلدە بەينەلەنۋى. كاسپيدىڭ ەكى جاعالاۋىنداعى ەكى تۇركى ەلى – ازەربايجان مەن قازاقستان – وسى مۋزىكالىق جادتىڭ ءارى ساقتاۋشىسى، ءارى جاساۋشىسى رەتىندە ماڭىزدى مىندەتتەردى اتقارىپ كەلەدى.

بۇل جادتىڭ كونە باستاۋى – ميفتەن شىندىققا، اڭىزدان تاريحقا وتكەن، اڭىزعا اينالعان ءبىر تۇلعا – دەدە قورقىت (Dede Korkut; قورقىت اتا، Dede Gorkut, Dada Qorqud) بەينەسىمەن بايلانىستى. دەدە قورقىت تەك قانا داستان قاھارمانى نەمەسە جىرشى ەمەس. ول – جىراۋ، اقىن-جىرشى، مۋزىكانت، ويشىل، قانشاما بەدەلدى اقساقالدىڭ بەينەسى. تۇركى الەمىندە مۋزىكانت تەك ونەر يەسى بولىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە حالىق جادىن ارقالاعان، ءسوز بەن اۋەندى بىرىكتىرىپ، ونى كەلەشەككە جەتكىزەتىن مادەنيەت پەن ونەردىڭ، رۋحانياتتىڭ تاسىمالداۋشىسى سانالعان.

دەدە قورقىتتىڭ داستاندارداعى قىزمەتى – ءسوز ايتۋى، قوبىز تارتۋى، دۇعا وقۋ ارەكەتتەرى – شىن مانىندە، ورتا ازيادان (تۇركىستاننان) تاياۋ شىعىسقا دەيىن سوزىلعان مۋزىكا مادەنيەتىنىڭ العاشقى فورماسى ەدى. بۇل ءداستۇر قازاقستانداعى كۇيشىلىك، جىرشىلىق جانە قوبىز ونەرىندە دە، ازەربايجانداعى جىراۋلىق ونەردە، mugham داستۇرىندە جانە سازبەن سۇيەمەلدەنگەن داستانداردا دا ساقتالىپ قالعان.

جازبامىزدىڭ وسى بولىمىنەن باستاپ ءبىز قازاقستان مەن ازەربايجان مىسالىندا ورتاق تۇركى مۋزىكالىق جادىنان كەشەدەن قالعان مۇرا مەن ەرتەڭگە اپارار قازىنانى ىقشام تۇردە جەتكىزۋگە تىرىساتىن بولامىز.

راۋف ءباحمانلى: تۇركى مادەنيەتىندە ءسوز بەن مۋزىكانىڭ اجىراماس بايلانىسى بار

ماسەلە جونىندە العاشقى پىكىر بىلدىرگەن راۋف ءباحمانلى اتاپ ءوتتى: تۇركى مادەنيەتىندە ءسوز بەن مۋزىكانىڭ اجىراماس بايلانىسى بار. ول بىلاي دەدى: «بۇل بايلانىس ەڭ ايقىن تۇردە دەدە قورقىتتىڭ بەينەسىندە كورىنىس تابادى. دەدە قورقىت – ءارى سويلەيتىن، ءارى ويلايتىن، ءارى ورىنداۋشى تۇلعا. ول ءسوزدىڭ دانالىعىن دا، اۋەننىڭ سيقىرىن دا بويىنا سىڭىرگەن ارحەتيپتىك بەينە. داستانداردا ونىڭ “قوبىز تارتىپ، ءسوز ايتۋى” – جاي عانا كوركەم سيپاتتاما ەمەس، بۇل – تۇركى رۋحىنىڭ اۋىزشا جانە مۋزىكالىق جادىنا نەگىزدەلگەن مادەنيەت مودەلىنىڭ سيمۆولى».

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، saz بەن قوبىز – ءبىرى ازەربايجاننىڭ جىراۋلىق داستۇرىندە، ەكىنشىسى قازاق دالاسىندا – ءبىر ارحايكالىق دۇنيەتانىمنىڭ ەكى ءۇنى بولىپ تابىلادى:

«Saz-دىڭ دەدە قورقىتپەن بايلانىستىرىلۋى سياقتى، قوبىز دا سول ۇلى بابامىزبەن ساباقتاسىپ، قاسيەتتى مۋزىكالىق اسپاپ رەتىندە تانىلادى. دەدە قورقىت – قازاقستان مۋزىكا تاريحىنداعى جىراۋلىق پەن فيلوسوفيالىق دانالىقتىڭ بەينەسى. مۇنداي پاراللەل كەزدەيسوق ەمەس – بۇل ورتاق رۋحاني جانە مۋزىكالىق كودتاردىڭ ۋاقىت اعىمىندا ەكى گەوگرافيادا دا ءمانىن ساقتاپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى».

ايتىلدى: «ازەربايجانداعى جىراۋلىق ونەر – saz سۇيەمەلدەۋىمەن ايتىلاتىن ءسوز ونەرى. جىراۋ – ءارى اقىن، ءارى كومپوزيتور، ءارى ءبيشى، ءارى ورىنداۋشى. ال قازاقستاندا “اقىن” نەمەسە “جىرشى” – ياعني داستان ايتۋشى، يمپروۆيزاتور مۋزىكانت – وسى مىندەتتى اتقارادى. ەكەۋى دە ءسوز بەن اۋەندى توعىستىرعان ءتىرى ەنتسيكلوپەديا. بۇل مادەنيەت يەلەرى مىڭداعان جىلدار بويى حالىقتىڭ تاريحى، قاھارماندىق داستاندارى، ەتيكالىق جانە ەستەتيكالىق وي-پىكىرلەرى جايلى ءبىلىمدى ساقتاپ، جەتكىزىپ وتىرعان».

جازبامىزدىڭ وسى تۇسىندا ەكى قىزىقتى ەسكەرتپەنى اتاپ وتكەن ءجون. ءبىرىنشىسى – حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اكبار گوشالىنىڭ «ادەبيەت گازەتىندەگى» (14.06.2022) «تۇركى حالىقتارى ادەبيەتىنىڭ كەزەڭدەلۋى – ازەربايجاننان كوزقاراس» اتتى زەرتتەۋ ماقالاسىنان. وندا ماڭىزدى جايتتارعا توقتالا كەلە، اۆتور بىلاي دەپ جازادى:

«بۇگىنگى كۇنى جالپى تۇركى ادەبيەتى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، جەكە تۇركى مەملەكەتتەرى مەن قاۋىمداستىقتارىنىڭ ادەبي ورتالارىنداعى ەڭ باستى، ورتاق قۇبىلىستاردى، تۋىندىلاردى نەگىزگە الامىز. ءوزارا ادەبي-مادەني بايلانىستاردا سول ورتالاردىڭ ورتاق وتكەننەن ورتاق بولاشاققا اپارار جولدىڭ تالاپتارىنا بارىنشا جاۋاپ بەرە الاتىن ەسكەرتكىشتەرى مەن قولتاڭبالارىن قازىرگى زاماننىڭ ۇندەۋلەرىمەن ۇشتاستىرا قاراستىرۋ – ەڭ ءتيىمدى بالاما».

بۇل دايەكسوزدى جايدان-جاي ەسكە الىپ وتىرعان جوقپىز. ماسەلە مىنادا: ءدال وسىنداي ءبولۋ نەمەسە كوزقاراستى مۋزىكاعا، جالپى ونەرگە دە قولدانۋعا بولادى. ەڭ كەمىندە، ويتكەنى ادەبيەت، اسىرەسە پوەزيا، مۋزىكامەن ەتەنە بايلانىستى، ءارى ونەردى ولاردىڭ بىرەۋىنسىز ەلەستەتۋ مۇلدەم مۇمكىن ەمەس.

قازاق حالىق ءان شىعارماشىلىعىنىڭ ەڭ كەڭ بولىگى – تۇرمىستىق اندەر

ەكىنشى ەسكەرتپە – ونەرتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور لالا ھۇسەيىنوۆانىڭ «حالىق گازەتىندەگى» 15.12.2023 جىلعى «قازاق حالقىنىڭ مۋزىكاسى» اتتى ماقالاسىنداعى ويلارىمەن بايلانىستى. اۆتور اتاپ كورسەتەدى: قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى مۋزىكا مادەنيەتى حالىقتىق جانە اۋىزشا ءداستۇرلى كاسىبي مۋزىكا شىعارماشىلىعىن وزىنە بىرىكتىرەدى. بۇعان حالىق اندەرى، داستاندار، اسپاپتىق مۋزىكا، سونداي-اق كاسىبي ءانشى مەن كۇيشى-كومپوزيتورلاردىڭ باي شىعارماشىلىعى كىرەدى:

«...قازاق اندەرىنىڭ ەكى اتاۋى بار: ء“ان” جانە “ولەڭ”. ء“ان” – مۋزىكالىق جاعىن بىلدىرسە، “ولەڭ” ونى ادەبي جانر رەتىندە سيپاتتايدى. اندەردى ورىنداۋ بارىسىندا قازاقتار كوبىنەسە دومبىرا اسپابىنىڭ سۇيەمەلىن قولدانادى. بۇل اسپاپ كاسىبي ورىنداۋشىلاردىڭ نەگىزگى قۇرالى بولۋىمەن بىرگە، تۇرمىستىق مۋزىكادا دا كەڭىنەن قولدانىلادى. قازاق حالىق اندەرىنىڭ جانرلىق جىكتەلۋىنە ەڭبەك، عۇرىپتىق، تۇرمىستىق جانە تاريحي اندەر كىرەدى».

اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، توي اندەرىنىڭ ىشىندە «جار-جار» اندەرى كەڭ تارالعان.

بەلگىلەنگەندەي، قازاق حالىق ءان شىعارماشىلىعىنىڭ ەڭ اۋقىمدى بولىگىن تۇرمىستىق اندەر قۇرايدى. قازاقتىڭ تۇرمىستىق اندەرى اراسىندا وزگە حالىقتارداعى سياقتى (وزبەك، قىرعىز، ازەربايجان) ديالوگتىق (ايتىس تۇرىندەگى) فورما كەڭ تاراعان. مۇنداي تۇرلەر ايتىس دەپ اتالادى.

زەرتتەۋشىنىڭ پىكىرىنشە، جالپى العاندا ديالوگ فورماسى قازاقتىڭ ءان شىعارماشىلىعىندا ايرىقشا تانىمال.

ماقالادا سونىمەن قاتار قازاقتاردىڭ تاريحي تۇرعىدا قىرىققا جۋىق مۋزىكالىق اسپابى بولعانى دا ايتىلعان.

ەركىنبەك سەرىكباي: ورتاق مۋزىكالىق جادى – بولاشاقتاعى مادەني كوپىرلەردى قۇرۋدا بىرەگەي مۇمكىندىك بەرەدى

ءبىزدىڭ كەلەسى ساراپشىمىز ەركىنبەك سەرىكباي اتاپ ءوتتى: بىزگە كەشەدەن miras بولىپ جەتكەن بۇل مۋزىكالىق قازىنا – جاي عانا فولكلور ەمەس، ول مادەني كود، بولمىستىڭ كورسەتكىشى ءارى كرەاتيۆتى بولاشاقتىڭ قاينارى. ول بىلاي دەدى:

«ازەربايجان مەن قازاقستاننىڭ ورتاق مۋزىكالىق جادى – بولاشاقتاعى مادەني كوپىرلەردى قۇرۋدا بىرەگەي مۇمكىندىكتەر تۋدىرادى».

ە. سەرىكبايدىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى جىلدارى ازەربايجان مەن قازاقستان اراسىنداعى مادەني ىنتىماقتاستىق اياسىندا ۇيىمداستىرىلعان مۋزىكا فەستيۆالدەرى، شەبەرلىك ساباقتارى جانە ءوزارا كونتسەرتتىك باعدارلامالار وسى بىرلىكتىڭ نەگىزىن قالاپ وتىر:

«الايدا مۇنداي ءىس-شارالاردى ودان دا جۇيەلى ءارى ستراتەگيالىق دەڭگەيگە كوتەرۋ قاجەت», – دەدى ول.

سونىمەن قاتار ول XXI عاسىردىڭ – تسيفرلاندىرۋ عاسىرى ەكەنىن دە باسا ايتتى:

«وسىعان بايلانىستى كونە تۇركى مۋزىكاسىنىڭ ءتۇرلى جانرلارىن، ورىنداۋشىلارىن جانە اسپاپتارىن قامتيتىن ورتاق مۋلتيمەديالىق بازا جاسالۋى ءتيىس. قازاق جىرلارى، ازەربايجان مۇعامى، قوبىز، saz جانە دومبىرا ورىنداۋلارى، كونە داستانداردان ۇزىندىلەر، جىراۋلىق جانە ايتىس ۇلگىلەرى ءبىر پلاتفورمادا جيناقتالىپ، حالىقارالىق عىلىمي جانە مۋزىكالىق قاۋىمداستىققا اشىق تۇردە ۇسىنىلۋى قاجەت. بۇل ءارى عىلىمي زەرتتەۋلەرگە نەگىز بولار ەدى، ءارى “تۇركى الەمى مۋزىكالىق اتلاسى” يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋعا ناقتى مۇمكىندىك بەرەر ەدى».

وتكەننىڭ بولاشاققا ترانسفورماتسياسى

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، ازەربايجاننىڭ جىراۋلىق ونەرى مەن قازاقتىڭ اقىندىق ءداستۇرى – ورتاق مۇرا رەتىندە جەكەلەي ەمەس، ورتاق تامىر نەگىزىندە الەمگە ۇسىنىلۋى ءتيىس. «Saz بەن دومبىرانىڭ ورتاق تۇركى رۋحاني الەمىندەگى فۋنكتسياسى» تاقىرىبىندا حالىقارالىق سيمپوزيۋمدار ۇيىمداستىرۋ، عىلىمي ەڭبەكتەر مەن دەرەكتى فيلمدەر ءتۇسىرۋ، مەكتەپ باعدارلامالارىنا ەنگىزۋ – وسى باعىتتاعى ماڭىزدى قادامدار بولار ەدى.

ءوز كەزەگىندە ر. ءباحمانلى بىلاي دەدى: ەگەر ءبىز بۇل مۇرانى بولاشاققا جەتكىزگىمىز كەلسە، ونى جاستارعا تانىستىرۋىمىز، زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن ۇشتاستىرۋىمىز قاجەت:

«ەلەكتروندى مۋزىكادا saz بەن دومبىرانىڭ ءۇنى، حيپ-حوپ ىرعاقتارىنىڭ ۇستىندە جىراۋلىق دەكلاماتسيا، انيماتسيا ارقىلى بەرىلگەن داستان موتيۆتەرى – مۇنىڭ ءبارى قازىر مۇمكىن. مادەنيەت تەك ساقتالۋ ءۇشىن ەمەس، جاسالۋ ءۇشىن دە بار. وتكەننىڭ رۋحىن بولاشاقتىڭ تەحنولوگياسىمەن ءتىرى، تارتىمدى ءارى بولىسۋگە بولاتىن قالىپقا كەلتىرۋ – ونى جاڭا ۇرپاق ءۇشىن اناعۇرلىم ءماندى ەتەدى».

وسىلايشا، تۇركى الەمىنىڭ ورتاق مۋزىكاسىنا ارنالعان جازبامىزدى قورىتىندىلاي كەلە، ازەربايجاندىق زەرتتەۋشى-جازۋشى اكبار گوشالىنىڭ ءسوزىن ەسكە الا وتىرىپ ايتا الامىز: قازاقستان مەن ازەربايجاننىڭ ورتاق مادەني-ونەر، سونىڭ ىشىندە مۋزىكالىق مۇراسى – تەك وتكەننىڭ ەسكەرتكىشى ەمەس، بولاشاقتىڭ ستراتەگيالىق مادەني كاپيتالى. ءبىز مۇنى بۇكىل تۇركى الەمىنە تەلىپ ايتامىز: بۇل مۇرا – تەك ىشەكتى اسپاپتاردىڭ تەربەلىسىندە، داستانداردىڭ اۋەنىندە عانا ەمەس، تاريحي جادتا، بولمىس (يدەنتيتەت) ساناسىندا جانە بولاشاققا ارنالعان مادەني جوبالاۋدىڭ الەۋەتىندە ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. دەدە قورقىتتان باستالعان بۇل جول – تۇركى الەمىنىڭ ويشىلدارى مەن ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ ىزىمەن بۇگىنگە جەتىپ، ەندى بۇكىل الەمگە تارالۋدا.

سوڭىندا ءبىر جايتتى دا اتاپ وتكەن ءجون. ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ پەن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ بىرلەسىپ اشقان – باۋىرلاس ەلدىڭ ازەربايجانعا تارتۋى رەتىندە فيزۋلي قالاسىندا سالىنعان بالالار شىعارماشىلىعىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ قۇرمانعازى ەسىمىمەن اتالۋىن دا كەزدەيسوقتىق دەۋگە بولمايدى. سەبەبى قۇرمانعازى ساعىربايۇلى – قازاق حالقىنىڭ كلاسسيك كومپوزيتورى، اسپاپشى ءارى ۇلى حالىق ونەرپازى. قۇرمانعازى ەسىمىنىڭ ازات ەتىلگەن فيزۋليدە ماڭگىلىككە قالدىرىلۋى ەكى ۇلى ونەرپازدىڭ رۋحاني بايلانىسىن، ولاردىڭ رۋحىنىڭ شاتتانۋىن دا بىلدىرەدى. بۇل، سونداي-اق، تۇركى الەمىنىڭ مۋزىكالىق جانە ادەبي رۋحىنىڭ بىرلىگىن دە بەينەلەيدى.

جاۆيد شاحۆەرديەۆ

بۇل ماقالا ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ اگەنتتىگىنىڭ قارجىلاي كومەگىمەن جۇزەگە اسىرىلعان «تۇركى الەمى: ورتاق مۇرادان ورتاق كەلەشەككە» جوباسى اياسىندا دايىندالعان. ماقالادا بەرىلگەن پىكىرلەر مەن تۇجىرىمدار اۆتورعا تيەسىلى جانە ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ اگەنتتىگىنىڭ رەسمي ۇستانىمىن بىلدىرمەۋى مۇمكىن.

Abai.kz