2020 جىلى اقش-تىڭ دەلدالدىعىمەن قول قويىلعان اۆراام كەلىسىمدەرى يزرايل مەن اراب ەلدەرى اراسىنداعى ءوزارا ارىپتەستىكتىڭ جاڭا مودەلىن ۇسىندى.

اۆراام كەلىسىمدەرى – يزرايل مەن بىرنەشە اراب ەلدەرى اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستاردى قالىپقا كەلتىرۋگە باعىتتالعان بىرقاتار كەلىسىمدەر. بۇل اتاۋ يۋدايزم، يسلام جانە حريستيان دىندەرى ورتاق رۋحاني اتاسى دەپ سانايتىن ءىنجىل پايعامبارى اۆراامعا (يبراھيم) قاتىستى.

باستاما 2020 جىلدىڭ تامىز ايىندا جاريالاندى، ال 15 قىركۇيەكتە اق ۇيدە رەسمي قول قويۋ ءراسىمى ءوتتى. وعان اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ دەلدالدىعىمەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ، باحرەيننىڭ جانە ءيزرايلدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى مەن كوشباسشىلارى قاتىستى.

بۇل كەلىسىمدەر ەگيپەتپەن (1979) جانە يوردانيامەن (1994) جاسالعان بەيبىتشىلىك كەلىسىمدەرىنەن كەيىن ءيزرايلدىڭ اراب ەلدەرىمەن قارىم-قاتىناسىن رەسمي تۇردە قالىپقا كەلتىرۋ جولىنداعى العاشقى قادام بولدى.

كەيىنىرەك ماروككو بۇل باستاماعا 2020 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا، ال سۋدان 2021 جىلدىڭ باسىندا قوسىلدى. دەگەنمەن، سۋدان بۇگىنگى كۇنگە دەيىن كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ پروتسەسىن ءالى اياقتاعان جوق.

كەلىسىمدەر يزرايل مەن اراب ەلدەرى اراسىنداعى ۇزاق ۋاقىت بويى جاسىرىن ىنتىماقتاستىقتى رەسمي تۇردە بەكىتۋدى ماقسات ەتكەن. 2010 جىلدارى ايماقتىق مەملەكەتتەر يراننىڭ جانە ونىڭ يادرولىق باعدارلاماسىنىڭ ارتۋىنا قاتىستى ورتاق الاڭداۋشىلىقتاردىڭ اياسىندا بىرتىندەپ جاقىنداي ءتۇستى.

ايماقتاعى قاۋىپ كۇشەيگەن سايىن بارلاۋ اگەنتتىكتەرى مەن ەكى جاقتىڭ جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەرى اراسىندا بايلانىستار باستالدى، ال 2018 جىلعا قاراي يزرايل شەنەۋنىكتەرىنىڭ پارسى شىعاناعى ەلدەرىنە ساپارلارى ۇيرەنشىكتى جاعدايعا اينالدى.

بۇل پروتسەسس 2020 جىلى شارىقتاۋ شەگىنە جەتتى، سول كەزدە يزرايل مەن ءباا ترامپتىڭ بەيبىتشىلىك جوسپارىندا كوزدەلگەندەي، باتىس جاعالاۋىنىڭ ءبىر بولىگىن اننەكسيالاۋ جوسپارلارىن توقتاتا تۇرۋ ءۇشىن قارىم-قاتىناستاردى قالىپقا كەلتىرۋگە كەلىستى.

بەيبىت كەلىسىمگە باعىتتالعان بۇل قادام ماروككو ءۇشىن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ راباتتىڭ باتىس ساحاراداعى ەگەمەندىگىن مويىنداۋىمەن قاتار ءجۇردى، ال سۋدان ءۇشىن ول تەرروريزمدى قولدايتىن مەملەكەتتەر تىزىمىنەن الىنىپ تاستالدى جانە حالىقارالىق قارجىلىق كومەككە قول جەتكىزدى.

سونىمەن قاتار، كەلىسىمدەردىڭ ءمانى ديپلوماتيا سالاسىمەن عانا شەكتەلمەيدى. اۆراام كەلىسىمدەرىنە قاتىسۋشىلار ءوزارا ينۆەستيتسيالارعا، ساۋداعا، تۋريزمگە، سونداي-اق تەحنولوگيا الماسۋعا جانە اسكەري ىنتىماقتاستىققا جول اشتى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ،

س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

Abai.kz