باستالعان داعدارىس قۋات تاپشىلىعىنىڭ وزەكتىلىگىن باسەڭدەتتى
قانات بوزۋمباەۆ، KEGOC باسشىسى:
الماتى. 21 مايا. كازتاگ – اقجول سادەشوۆ. ەكونوميكالىق ءوسۋ قارقىنىنىڭ تومەندەگەنىنە، جانە ونىڭ سالدارىنان رەسپۋبليكاداعى قۋات پايدالانۋدىڭ قىسقارعانىنا قاراماي، قازاقستان ءۇشىن ەنەرگيا تاپشىلىعى ءالى وزەكتى بولىپ قالىپ وتىر. داعدارىس «ح ساعاتىن» ءۇش جىلعا كەيىنگە ىسىردى. سوندىقتان پايدا بولعان تىنىستاۋ مۇمكىنشىلىگىن پايدالانىپ، ەل، الداعى ەلەكتر قۋاتىن پايدالانۋدىڭ وسۋىنە ەلەكترەنەرگەتيكاسىنىڭ ەسكىرگەن نىساندارىن جەتىلدىرىپ، جاڭالارىن ىسكە قوسىپ دايىندالۋى كەرەك. بۇل تۋرالى قازتاگ تىلشىسىنە «KEGOC» اق پرەزيدەنتى قانات بوزۋمباەۆ اڭگىمەلەپ بەردى.
- قازاقستان ەكونوميكاسىندا داعدارىس باستالماي تۇرىپ قۋات تاپشىلىعى وزەكتى بولدى، بىراق ەكونوميكالىق دامۋ قارقىنىنىڭ تومەندەۋى ونىڭ وزەكتىلىگىن باسەڭدەتتى. سىزدىڭشە، ەلدە قۋات تۇتىنۋ وسكەنىنىڭ العاشقى بەلگىلەرىن قاي جىلى بايقاۋعا بولادى جانە ول كەزەڭدى وتاندىق ەلەكترەنەرگەتيكا سالاسى قالاي قارسى الادى؟
قانات بوزۋمباەۆ، KEGOC باسشىسى:
الماتى. 21 مايا. كازتاگ – اقجول سادەشوۆ. ەكونوميكالىق ءوسۋ قارقىنىنىڭ تومەندەگەنىنە، جانە ونىڭ سالدارىنان رەسپۋبليكاداعى قۋات پايدالانۋدىڭ قىسقارعانىنا قاراماي، قازاقستان ءۇشىن ەنەرگيا تاپشىلىعى ءالى وزەكتى بولىپ قالىپ وتىر. داعدارىس «ح ساعاتىن» ءۇش جىلعا كەيىنگە ىسىردى. سوندىقتان پايدا بولعان تىنىستاۋ مۇمكىنشىلىگىن پايدالانىپ، ەل، الداعى ەلەكتر قۋاتىن پايدالانۋدىڭ وسۋىنە ەلەكترەنەرگەتيكاسىنىڭ ەسكىرگەن نىساندارىن جەتىلدىرىپ، جاڭالارىن ىسكە قوسىپ دايىندالۋى كەرەك. بۇل تۋرالى قازتاگ تىلشىسىنە «KEGOC» اق پرەزيدەنتى قانات بوزۋمباەۆ اڭگىمەلەپ بەردى.
- قازاقستان ەكونوميكاسىندا داعدارىس باستالماي تۇرىپ قۋات تاپشىلىعى وزەكتى بولدى، بىراق ەكونوميكالىق دامۋ قارقىنىنىڭ تومەندەۋى ونىڭ وزەكتىلىگىن باسەڭدەتتى. سىزدىڭشە، ەلدە قۋات تۇتىنۋ وسكەنىنىڭ العاشقى بەلگىلەرىن قاي جىلى بايقاۋعا بولادى جانە ول كەزەڭدى وتاندىق ەلەكترەنەرگەتيكا سالاسى قالاي قارسى الادى؟
- قازىرگى ۋاقىتتا ەلەكترەنەرگەتيكا سالاسى ەكونوميكانىڭ اعىمداعى ەلەكتر تۇتىنۋ دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋدە. بىراق بىلتىردىڭ وزىندە رەسپۋبليكاداعى ەلەكترەنەرگياسىن تۇتىنۋ 80,6 ملرد كۆت/ساع. بولىپ، ال ونى ءوندىرۋ - 80,1 ملرد كۆت/ساع. بولدى. ياعني بىزدەر جارتى ميلليارد كۆت/ساع-تى يمپورتتادىق. ەگەر، مىسالى، ءبىزدىڭ بارلىق ەلەكتر ستانتسيالارىمىز ۇزدكسىز ەلەكتر شىعارىپ وتىرسا، وندا ولاردىڭ شىعاراتىن قۋاتىنىڭ ەڭ كوپ جىلدىق كولەمى شامامەن 80 ملرد كۆت/ساع بولادى. ولار 2008 جىلى وندىرگەن قۋاتى ولاردىڭ شىڭى، ەلەكترستانتسيالار بۇدان ارتىق قۋات وندىرە المايدى.
مەن 2006 جىلدان باستاپ ەلىمىزدى قۋات تاپشىلىعى كۇتىپ تۇر دەپ ەسكەرتكەنمىن. جانە وتكەن قىستا ول ناقتى كورىنىس تابۋى ءتيىس ەدى. سونىمەن قاتار، باستالعان داعدارىس بۇل پروبلەمانىڭ رەسپۋبليكا ءۇشىن وزەكتىلىگىن باسەڭسىتىپ، ءبىرىنشى كەزەكتە قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىنە قىسقى ايلاردى قينالماي وتۋىنە كومەكتەستى. ارينە اپاتتار، ەلەكتر ەنەرگياسىن جەتكىزۋدى شەكتەۋ جانە ت.ب. بولىپ جاتىر. ولار نەگىزىنەن كورشىلەردىڭ كىناسىنان جانە ايماقتىق بولگىش جەلىلەردىڭ توزىعى جەتكەندىگىنەن ورىن الۋدا.
ءبىز 2009 جىلى ەلەكتر قۋاتىن تۇتىنۋ 73,5 ملرد كۆت/س دەڭگەيىندە بولادى دەپ بولجايمىز، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 8,8% از. تيىسىنشە، بيىلعى جىلى ەلەكتر قۋاتىنىڭ ءوندىرىسى 73,6 ملرد كۆت/س دەڭگەيىندە كۇتىلىپ وتىر. الايدا ءبىزدىڭ بولجامدارىمىز بويىنشا، 2010 جىلدان باستاپ ەلەكتر قۋاتىن تۇتىنۋ ءبىر پايىزعا جۋىق ءوسىپ، 74,2 ملرد كۆت-س قۇرايدى. ال 2011 جىلدان باستاپ تاعى دا داعدارىسقا دەيىنگى دەڭگەي – جىلىنا 6-7% شىعادى. 2012 جىلدىڭ باسىنا قاراي ءبىز تاعى دا ەلەكتر قۋاتىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن سەزىنەتىن بولامىز.
باسقاشا ايتقاندا، ەل 3 جىلعا جۋىق ۋاقىتقا دەمالىس الدى.
بىراق بۇعان قاناعاتتانۋعا بولمايدى. سوڭعى جىلدارى ءبىز قوعامنىڭ ەلەكتر ەنەرگەتيكاعا دەگەن وڭ قاتىناسىن قالىپتاستىردىق، حالىق ەلدە ەلەكتر قۋاتىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن بولدىرماۋ ءۇشىن سالانى دامىتۋعا ينۆەستيتسيا قۇيۋ كەرەك ەكەندىگىن تۇسىنە باستادى.
قۋات ءوندىرۋ سالاسىندا 2011 جىلعا قاراي مويناق گەس-ءى سالىنادى، بيىلعى جىلى بالقاش جەو بويىنشا جۇمىستار باستالادى. ونىڭ قۋاتىن ۇەج-گە بەرۋ ءۇشىن «الما» كىشى ستانتسياسىمەن بايلانىستىرىلعان 500 كۆ جەلىلەردى سالۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز، وسىلايشا، وڭتۇستىكتە ەنەرگەتيكالىق شەڭبەر قۇرىلادى.
بيىلعى جىلعا كەلسەك، ءبىز جوعارى ۆولتتى جەلىلەردىڭ قۇرىلىسىن اياقتاپ قالدىق، 4-ءشى توقساندا «قازاقستاننىڭ سولتۇستىك-وڭتۇستىگى» ەكىنشى ءترانزيتىن ىسكە قوسامىز. بۇل سولتۇستىك ايماقتاردان تاسىمالداناتىن ەلەكتر قۋاتىنىڭ كولەمىن ەكى ەسەگە ارتتىرىپ، وڭتۇستىك ءوڭىر ءۇشىن اسا قاجەت 700-800 مۆت قۋات بەرەدى. بۇدان باسقا، قاڭتار ايىنان بەرى اقتوبە وبلىسى سولتۇستىك قۋات كوزدەرىمەن بايلانىستىرىلدى، بۇل رەسپۋبليكادا وندىرىلەتىن ەلەكتر قۋاتىن ءتيىمدى ۇيلەستىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
- ايتپاقشى، «جاسىل قۇتقارۋ» ەكولوگيالىق قوعامى KEGOC-تىڭ «مويناق گەس-ءىنىڭ قۋاتىن بەرۋ سۇلباسى» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ەرەكشە قورعالاتىن اۋماقتار تۋرالى زاڭدى بۇزۋعا الىپ كەلەدى دەپ مالىمدەدى. ولار جوعارى ۆولتتى جەلىلەردى «شارىن» جانە «التىن-ەمەل» ۇلتتىق تابيعي باقتارىنىڭ اۋماعىنان تىس جەرگە ورنالاستىرۋدى تالاپ ەتۋدە. بۇل مالىمدەمەگە قانداي تۇسىنىكتەمە بەرەسىز؟
- ولاردىڭ نارازىلىقتارىن تۇسىنبەيمىن … قازىر داۋلاساتىن نىسان دا جوق. جولدىڭ جوباسى دا جاسالعان جوق، ونىڭ قاي جەردەن وتەتىنىن دە بىلمەيمىز. مۇمكىن ولار بىلەتىن شىعار؟
ءبىز جالداعان مامانداندىرىلعان كومپانيا قازىرگى ۋاقىتتا ەلەكتر جەلىلەرى ءوتۋى مۇمكىن ورىنداردى زەرتتەۋمەن اينالىسۋدا. جوعارى ۆولتتى ەلەكتر جەلىلەرىنىڭ جولىن انىقتاۋ بويىنشا جوبا ءبىر ايدىڭ ىشىندە دايىن بولادى. ونىڭ ناقتى قاي جەردەن وتەتىنى سول كەزدە عانا بەلگىلى بولادى. الايدا KEGOC ەكولوگيالىق مەنەدجمەنت جۇيەلەرىنىڭ سەرتيفيكاتتارىنا يە ۇلتتىق كومپانيا رەتىندە تابيعات قورعاۋ زاڭدارىن ساقتاۋدى ماقسات ەتەدى.
- بيزنەستىڭ ىسكەرلىك بەلسەندىلىگى مەن حالىقتىڭ كىرىسى تومەندەگەن جاعدايدا ەلەكتر قۋاتىنىڭ تاريفتەرىن وسىرۋگە نە سەبەپ؟ سالاعا قوسىمشا قارجى تارتۋدىڭ جەڭىل جولى – تاريفتەردى وسىرۋدەن باسقا مەحانيزمدەر نەگە پايدالانىلمايدى؟
-ەگەر كومىرمەن جۇمىس ىستەيتىن ەلەكتر ستانتسيالاردىڭ تاريفتەرىنە قاراساق، ەكونوميكالىق قۇلدىراۋعا بايلانىستى ولاردىڭ باعالارى ءبىرشاما تومەندەپ وتىر. داعدارىسقا دەيىن كوتەرمە نارىقتا ەكىباستۇز گرەس-1 جانە گرەس-2 سياقتى ەلەكتر ستانتسيالارىنداعى تاريف 4 تەڭگەگە دەيىن بارسا، قازىر ولار 3 تەڭگەگە ارەڭ جەتەدى. تاريفتەردىڭ مۇنداي كولەمى ءبىرشاما كومەكتەسەدى، بىراق ولارعا دامۋ جانە ينۆەستيتسيا تارتۋ ءۇشىن مۇمكىندىك بەرمەيدى. ەلەكتر ەنەرگەتيكا سالاسىن جاڭارتۋ باعدارلاماسىندا گرەس-1-دە الداعى جىلداردا ءبىر بلوكتى ىسكە قوسىپ، ەكەۋىن قايتا جوندەۋ كەرەك دەپ ناقتى جازىلعان. ەكىباستۇزدىڭ گرەس-2 بويىنشا 2011-2012 جىلدارى ءۇشىنشى ەنەرگيا بلوگىن سالۋ قاجەت.
بۇل ماقساتتار ءۇشىن ەلەكتر ستانتسيالاردىڭ يەلەرى نەسيەلىك رەسۋرستار تارتاتىنى تۇسىنىكتى. بىراق ءبارىبىر دە بۇل زايمدار بولاشاق اقشا اعىندارىنا الىنادى، ال ولار ەلەكتر ەنەرگياسىن ساتۋدان عانا كوبەيەدى. بۇل جەردە تاريفتەردىڭ كولەمى ماڭىزدى مانگە يە. بۇگىنگى شىندىق وسىنداي، سالاعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ءۇشىن، نەسيە بويىنشا پايىزداردى تولەۋ ءۇشىن تاريفتەر ءوسۋ كەرەك.
قوسىمشا ايتا كەتەيىن، نەگىزگى قورلارىنىڭ توزۋى جانە ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ بويىنشا ەڭ ۇلكەن قيىندىقتار قازاقستاننىڭ ايماقتىق ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق كومپانيالارىندا تۋىنداپ وتىر. ولارعا «ينۆەستيتسيالىق» تاريفتەر، ءتۇرلى پرەفەرەنتسيالار بەرۋ كەرەك، ياعني، قازىر رەتتەۋشى ورگاندار جاساپ جاتقانداي، پوپۋليستىك ادىستەرمەن ۇستاپ قالۋعا تىرىسپاي، ولارعا جاعداي جاساۋ قاجەت.
- بۇل ورايدا ءسىز الماتىنىڭ ەلەكتر ەنەرگەتيكا كەشەنىنىڭ جاعدايىنا قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز، سونىڭ ىشىندە قالادا جارىقتىڭ اپاتتى ءوشۋىنىڭ جيىلەپ كەتۋنە قاتىستى نە دەيسىز؟
- الماتىدا بولعان اپاتتار رەسپۋبليكانىڭ كوپتەگەن قالالارىندا قايتالانۋى مۇمكىن. ويتكەنى ايماقتىق ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق كومپانيالاردىڭ نەگىزگى قورلارىنىڭ 80 پايىزىنىڭ توزىعى جەتكەن. وڭتۇستىك استانادا كىشى ستانتسيالاردىڭ ورتاشا جاسى 40-50 جىل. سوڭعى 10-15 جىلدا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن دە جوق، ويتكەنى بۇل ماقساتقا ەشكىم قارجى بولگەن جوق. اپك-نىڭ، قازىرگى «الاتاۋ جارىق كومپانياسى» اق-نىڭ نىساندارىن دامىتۋعا قارجى جۇمسالعان جوق. ماسەلە مەنەدجەرلەردە ەمەس، ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمنىڭ ەسكىرگەندىگىندە. بۇل ءۇشىن قالانىڭ ەنەرگيا كەشەنىنە جىل سايىن ونداعان ميلليارد تەڭگە سالىپ وتىرۋ قاجەت.
- ەگەر جوعارى تاريفتەردىڭ كومەگىمەن قۋات ۇنەمدەۋدى ارتتىرۋعا قول جەتكىزىلسە، نارىق سۋبەكتىلەرى ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىم نىساندارىن جاڭارتۋ جانە قايتا جوندەۋ جۇمىستارىن قارجىلاندىرۋ كوزدەرىن قانداي مەحانيزمدەر ارقىلى ىزدەيدى؟ تاريفتەردى ۇنەمى ءوسىرىپ وتىرۋ مۇمكىن ەمەس قوي.
- دۇرىس، تاريفتەردى ۇنەمى ءوسىرىپ وتىرۋعا بولمايدى. ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق كومپانيالارعا قارجى تارتۋدىڭ وزگە مەحانيزمدەرىن ىزدەۋ قاجەت، بۇل – جەكەشەلەندىرۋ، ۇزاق زايمدار، كەپىلدەمەلەر، پايىزدىق مولشەرلەمەنى سۋبسيديالاۋ تۇرىندەگى مەملەكەتتىك قولداۋ. ەگەر قور نارىعى قايتا جاندانسا، بيرجاعا اكتسيا، ينفراقۇرىلىمدىق وبليگاتسيالار ورنالاستىرۋ جانە ت.ب.
ايتپاقشى، ينفراقۇرىلىمدىق وبليگاتسيالارعا كەلسەك. قازاقستاندا رەسپۋبليكانىڭ ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق سالاسىنا ينۆەستيتسيا تارتۋدىڭ تابىستى مىسالى بار. مەملەكەت-جەكە مەنشىك ارىپتەستىك ارقىلى «باتىس ترانزيت» اق ەنەرگياعا باي سولتۇستىك قازاقستاندى اقتوبە وبلىسىمەن بايلانىستىراتىن 500 شاقىرىم ەلەكتر جەلىلەرىن (500 كۆ) سالدى. ينۆەستور 20 ملرد تەڭگەدەن استام قارجى قۇيدى، ال مەملەكەت بۇل كولەمدى جوباعا ءبىر تيىن دا جۇمساعان جوق. قاجەت قارجىنى تارتۋ ءۇشىن كومپانيا قور نارىعىنا ينفراقۇرىلىمدىق وبليگاتسيالاردى شىعاردى. قازىر «باتىس ترانزيت» العاشقى كۋپوندىق تولەمدەردى جاۋىپ، بيىل تاعى 3 ملرد تەڭگەدەن استام قارجىنى تولەپ ۇلگەردى.
- داعدارىس «KEGOC» اق-نىڭ قىزمەتىنەن قالاي كورىنىس تاپتى، بيىلعى جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا كومپانيانىڭ كىرىستىلىگى بويىنشا بولجامىڭىز قانداي؟
- داعدارىس، سالقىنى بارىنە ءتيدى، ەنەرگەتيكتەرگە دە. بىلتىرعى جىلدى KEGOC 33 ملرد تەڭگە كىرىسپەن جاپتى، ال تابىس 7,5 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. بىراق 2009 جىلى ەكونوميكاداعى داعدارىستىق قۇبىلىستارعا بايلانىستى ءبىز كىرىستىڭ 20 پايىزىن جوعالتىپ وتىرمىز. بۇعان قوسا، ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ دەۆالۆاتسياسى ناتيجەسىندە باعامداعى ايىرماشىلىق سالدارىنان كومپانيا تاعى 25-30% جوعالتادى. ەسكە سالا كەتەيىن، بۇعان دەيىنگى جىلدارى ينۆەستيتسيالىق بەلسەندىلىكتى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن ءبىز ەۋرو جانە دوللار تۇرىندە زايمدار تارتاتىنبىز. ناتيجەسىندە، بارلىق بولجامدار بويىنشا، بيىلعى جىل كومپانيا ءۇشىن شىعىندى بولادى.
- ەل باسشىلىعى جاريا ەتكەن «سامۇرىق-قازىنا» ۇاق-نىڭ قۇرىلىمىنا كىرەتىن كومپانيالار قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانىن قىسقارتۋ جونىندەگى شارالارى اياسىندا ءسىزدىڭ كومپانيادا قانشا جانە قانداي ساناتتارداعى قىزمەتكەرلەردى قىسقارتۋ جوسپارلانىپ وتىر؟
- جاقىن ۋاقىتتا KEGOC-تىڭ 305 قىزمەتكەرىنىڭ 33-ءى قىسقارتىلادى. ءبىز كومەكشى قىزمەتكەرلەردى اۋتسورسينگكە ەنگىزىپ جاتىرمىز، بۇل – كانتسەلياريا، اۋارماشىلار جانە ت.ب. سونداي-اق، اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەردى دە قىسقارتامىز. تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەرگە تيىسپەيمىز. جالاقىنى دا ازايتپايمىز، ويتكەنى KEGOC-تا باسقا ۇلتتىق كومپانيالارمەن سالىستىرعاندا جالاقىنىڭ دەڭگەيى جوعارى ەمەس. سونىمەن قاتار، داعدارىس سالدارىنان، ورتالىق كەڭسەدە سىياقىلاردى، بونۋستاردى جانە ت.ب. تولەۋدەن باس تارتىق.
- كومپانيانىڭ بيىلعى جىلعا كوزدەگەن ينۆەستيتسيالىق جوسپارلارى تۋرالى ايتىپ كەتسەڭىز. ولار قانداي قارجى كوزدەرىنەن قارجىلاندىرىلماق؟ قايتا قاراۋ جوسپارلانىپ وتىرعان جوبالار بار ما؟
- KEGOC –تىڭ داعدارىسقا دەيىن جوسپارلاعان بارلىق جوبالاردى تابىستى جۇزەگە اسىرىپ جاتقانىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى.
ولاردىڭ ورىندالۋى رەسپۋبليكانىڭ ۇلتتىق ەلەكتر جەلىسىنىڭ سەنىمدى، ءۇزىلىسسىز جانە قاۋىپسىز قىزمەتى ءۇشىن قاجەت. الەمدىك تاجىريبە كورسەتىپ بەرگەندەي، داعدارىس كەزەڭىندە ەلەكتر جەلىلەرىن دامىتۋ جونىندەگى جوبالار دا كىرەتىن ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى باستاۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ، مۋلتيپليكاتيۆتىك ەكونوميكالىق ناتيجە بەرەدى. كومپانيانىڭ بارلىق جوبالارى «داعدارىسقا قارسى» جۇمىس ىستەپ، ودان شىعۋدى جەدەلدەتىپ، ەكونوميكانىڭ داعدارىستان كەيىنگى جۇمىسى ءۇشىن تەحنولوگيالىق نەگىز قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
بيىلعى جىلى KEGOC ۇەج جاڭارتۋ جونىندەگى باعدارلامانىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىن اياقتايدى. قازاقستاندا جۇمىس ىستەپ تۇرعان 74 كىشى ستانتسيانىڭ 43-ىندەگى جابدىقتاردى تولىعىمەن جاڭارتتىق.
باعدارلامانىڭ ەكىنشى كەزەڭىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن كومپانيا وتكەن جىلى ەۋروپالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىمەن (ەقدب) $400 ملن –عا نەسيەلىك كەلىسىمگە قول قويدى. بۇل -تەڭدەسسىز كەلىسىم، ويتكەنى بانك بىزگە زاەمدى كەپىلدىك قامتاماسىز ەتۋسىز بەرىپ وتىر.
قازىر وسى جوبا بويىنشا تەحنيكالىق قۇجاتتار دايىندالىپ جاتىر. كەلەسى جىلدان باستاپ ءبىز قالعان كىشى ستانتسيالاردى جاڭارتۋعا جانە وندا سوڭعى ەۋروپالىق جابدىقتاردى ورناتۋعا كىرىسەمىز. ول جابدىقتار كۇردەلى جوندەۋسىز كەم دەگەندە 20-30 جىل جۇمىس ىستەيدى، بۇل بىزگە پايدالانۋ شىعىندارىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
«قازاقستاننىڭ سولتۇستىك-وڭتۇستىگى» ءترانزيتىنىڭ 500 كۆت ەلەكتر جەتكىزەتىن ەكىنشى جەلىسىنىڭ قۇرىلىسى – قۇنى 43 ملرد تەڭگەدەن اساتىن ءبىزدىڭ ەڭ كولەمدى جوبامىز. بىلتىر كۇزدە ءبىز «قوگرەس-شۋ» ۋچاسكەسىن پايدالانۋعا بەردىك، بۇل وڭتۇستىك وبلىستارعا قىسقى ماۋسىمدى قيىندىقسىز وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەردى. كەلەسى اپتادا پرەمەر-ءمينيستردىڭ قاتىسۋىمەن «اعادىر-قوگرەس» ەكىنشى ۋچاسكەسىن سالتاناتتى تۇردە ىسكە قوسامىز جانە كۇزدىڭ سوڭىنا قاراي ءۇشىنشى ۋچاسكەنى پايدالانۋعا بەرەمىز.
بيىلعى جىلى KEGOC-قا ەكى ءىرى جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن نەسيەلىك رەسۋرستار قاجەت. ءبىرىنشىسى – «الما» كىشى ستانتسياسىنىڭ جانە وعان 500 كۆ ەلەكتر جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىسى. بۇل ماقساتتارعا $250 ملن قاجەت.
ەكىنشى جوبا – «مويناق گەس-ءىنىڭ قۋاتىن بەرۋ سۇلباسى» (220 كۆ-تان ەكى ەلەكتر جەلىسىنىڭ جانە كىشى ستانتسيانىڭ قۇرىلىسى). بۇل جۇمىستارعا $70 ملن قاجەت. ءبىز وسى جازدا نەسيەلىك كەلىسىمدەرگە قول قويامىز دەپ ويلايمىز. ۇكىمەت KEGOC-قا مەملەكەتتىك كەپىلدەمەلەر بەرمەك، بۇعان قوسا، ءبىز اكتسيونەرلەرىمىز كومپانيانىڭ كاپيتاليزاتسياسىن ازداپ ارتتىرۋى ءۇشىن جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. 2009 جىلى ءبىز باتىستاعى ءبىر بانكتەن، مۇمكىن بىرنەشە بانكتەن تىكەلەي قارىز الماقپىز.
