شەتەلدەن كەلگەندەردىڭ بارلىعى شىن مانىندە جۇلدىز با؟
الەمنىڭ ءار قيىرىنان كەلىپ, قازاقستاندا ءوز ناپاقالارىن تاۋىپ جۇرگەن سپورتشىلار از ەمەس. ولاردىڭ نەگىزى – فۋتبولشىلار. شىنى كەرەك، ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى كلۋبتارى ساپىندا ونەر كورسەتىپ ءجۇرگەن ويىنشىلاردىڭ شەبەرلىك دەڭگەيى ءماز ەمەس. ءيا، سول قالىڭ شوعىر اراسىنان تمد اۋماعىنا تانىمال بولعان ولەگ ۆەرەتەننيكوۆ، ۆلاديمير بەسچاستنىح، اندرەي تيحونوۆ، ەگور تيتوۆ سىندى ساڭلاقتار ارا-تۇرا كەزىگىپ قالاتىنى راس. بىراق سولاردىڭ ءوزدەرى بابى كەمىپ، باعى قاشقان كەزىندە عانا ءبىزدىڭ جاققا ات باسىن بۇردى. ال ناعىز كەمەلدەنگەن شاعىندا ايتۋلى اياقدوپ شەبەرلەرى قازاقستانعا كەلەر مە ەدى؟
قازاقستان فۋتبولىندا كەلىمسەكتەر تىم كوپ ەكەنى تالاي مارتە ايتىلدى. ودان وڭدى ناتيجە شىعا قويعان جوق. سول سەبەپتى دە جاۋىر بولعان تاقىرىپتى اينالىپ ءوتىپ، ءوزگە سپورت تۇرلەرىندە جۇرگەن لەگيونەرلەر جايىندا اڭگىمە قوزعاۋعا بەكىندىك. وسى ورايدا ءبىز الەمدىك ولشەم بويىنشا جۇلدىزدار ساناتىنا جاتاتىن سپورتشىلارعا عانا توقتالعاندى ءجون كوردىك.
الەمنىڭ ءار قيىرىنان كەلىپ, قازاقستاندا ءوز ناپاقالارىن تاۋىپ جۇرگەن سپورتشىلار از ەمەس. ولاردىڭ نەگىزى – فۋتبولشىلار. شىنى كەرەك، ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى كلۋبتارى ساپىندا ونەر كورسەتىپ ءجۇرگەن ويىنشىلاردىڭ شەبەرلىك دەڭگەيى ءماز ەمەس. ءيا، سول قالىڭ شوعىر اراسىنان تمد اۋماعىنا تانىمال بولعان ولەگ ۆەرەتەننيكوۆ، ۆلاديمير بەسچاستنىح، اندرەي تيحونوۆ، ەگور تيتوۆ سىندى ساڭلاقتار ارا-تۇرا كەزىگىپ قالاتىنى راس. بىراق سولاردىڭ ءوزدەرى بابى كەمىپ، باعى قاشقان كەزىندە عانا ءبىزدىڭ جاققا ات باسىن بۇردى. ال ناعىز كەمەلدەنگەن شاعىندا ايتۋلى اياقدوپ شەبەرلەرى قازاقستانعا كەلەر مە ەدى؟
قازاقستان فۋتبولىندا كەلىمسەكتەر تىم كوپ ەكەنى تالاي مارتە ايتىلدى. ودان وڭدى ناتيجە شىعا قويعان جوق. سول سەبەپتى دە جاۋىر بولعان تاقىرىپتى اينالىپ ءوتىپ، ءوزگە سپورت تۇرلەرىندە جۇرگەن لەگيونەرلەر جايىندا اڭگىمە قوزعاۋعا بەكىندىك. وسى ورايدا ءبىز الەمدىك ولشەم بويىنشا جۇلدىزدار ساناتىنا جاتاتىن سپورتشىلارعا عانا توقتالعاندى ءجون كوردىك.
جۇلدىزداردىڭ قالىڭ شوعىرى – «استانا» ۆەلوكلۋبىنىڭ نامىسىن قورعاۋدا. قازاقستاندىق كلۋبتىڭ تۋى استىندا ونەر كورسەتىپ جۇرگەندەر اراسىندا، ەڭ اۋەلى لەنس ارمسترونگتىڭ ەسىمىن اتاعان ابزال. بۇل – شىن مانىندە، عالامات سپورتشى، ۇلكەن جۇرەكتى ازامات. اقش ۆەلوشاباندوزى ءوزىنىڭ ناعىز كەمەلدەنگەن شاعىندا قاتەرلى ىسىك اۋرۋىنا دۋشار بولدى. سول كەزدە دارىگەرلەر «سپورتپەن اينالىسۋعا بولمايدى» دەگەن قاتاڭ ەسكەرتۋ جاسادى. الايدا جەڭىسكە قۇشتار جىگىت العان بەتىنەن قايتپادى. ءوزىنىڭ ەرىك-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا دەندەگەن دەرتتى جەڭىپ شىعىپ، «تەمىر تۇلپارىن» قايتا ءتىزگىندەدى. ارمسترونگ – «تۋر دە فرانس» دوداسىن جەتى مارتە ۇتقان جەر بەتىندەگى جالعىز ادام. ودان باسقا دا جەڭىپ العان جۇلدەلەرى جەتەرلىك. 2005 جىلى ول سپورتپەن قوش ايتىسقان بولاتىن. الايدا ارادا ءۇش جىل وتكەننەن كەيىن لەنس قايتا ورالدى. بۇل رەتتە ونىڭ تاڭداۋى «استانا» كلۋبىنا ءتۇستى. قازاقستاندىق كوماندا ساپىندا ول «تۋر دە فرانستا» تاعى ءبىر مارتە ءۇزدىك شىعۋدى ارماندايدى. سونىمەن قاتار ارمسترونگ ءومىرىندەگى ەڭ ءبىر قيىن شاقتاردى قاپەرىنەن شىعارماي، ونكولوگيالىق اۋرۋلارعا دۋشار بولعان ادامدارعا كومەك كورسەتەتىن قوعامدىق قورعا جىل سايىن مول مولشەردە قارجى قۇيۋدى ءوزىنىڭ ازاماتتىق پارىزى سانادى. ال وسىنداي اتىمتاي جومارت جايىندا جامان ءسوز ايتۋدىڭ ءوزى كۇنا ەمەس پە؟!
«استانانىڭ» ساپىنداعى ەكىنشى مەگاجۇلدىز – البەرتو كونتادور. 2007 جىلى «تۋر دە فرانستى» ۇتقاننان كەيىن يسپاندىق ۆەلوشاباندوزدىڭ اتاعى شارتاراپقا تارادى. 2008 جىلى ول «استانانىڭ» جەيدەسىن كيدى. قازاقستاندىق كلۋب «پرو-تۋر» جارىستارىنان شەتتەتىلىپ، قيىن-قىستاۋ كەزەڭدى باسىنان كەشىرگەندە كونتادور ەشقايدا كەتكەن جوق. ءيا، لەنس ارمسترونگتىڭ «استاناعا» كەلەتىنىن بىلگەندە، ءبىراز قيقار ءمىنەز كورسەتكەنى راس. الايدا جاعدايدى ءتۇسىنىپ، تەز-اق ساباسىنا ءتۇستى. ءدال قازىر 28 جاستاعى سپورتشىعا جەرگىلىكتى جانكۇيەرلەر ءدان ريزا.
بيىلعى ماۋسىمدا قازاقستاندىق جانكۇيەرلەردىڭ ىقىلاسى ەرەكشە اۋعان سپورتشى ول – كەۆين دالممان. بۇعان دەيىن ول ۇلتتىق حوككەي ليگاسىنىڭ «لوس-اندجەلەس كينگس» كلۋبىندا ونەر كورسەتتى. بىلتىر قازاقستانعا ات باسىن بۇرىپ، «بارىس» كومانداسىنىڭ جەيدەسىن كيدى. كەلگەن بەتتە ءوزىنىڭ ورەلى ونەرىمەن كوزگە ءتۇستى. قۇرلىقتىق حوككەي ليگاسىنىڭ بەتكەۇستار ويىنشىسىنا اينالعان داللمان قىسقا عانا مەرزىم ارالىعىندا بىرنەشە تاڭداي قاعارلىق كورسەتكىشكە قول جەتكىزدى. ماسەلەن، ايگىلى حوككەيشى ۆياچەسلاۆ فەتيسوۆتىڭ شيرەك عاسىر بويى مۇرتى بۇزىلماي تۇرعان رەكوردىن جاڭارتتى. ماۋسىم قورىتىندىسى بويىنشا ەڭ تاڭداۋلى ويىنشىلار قاتارىنا ەركىن ەنگەن كانادالىق قورعاۋشىعا بۇل كۇندەرى الىس-جاقىن شەتەلدىڭ ءبىراز بەلدى كلۋبى «قۇدا تۇسۋدە». بىراق كەۆين: «ماعان قازاقستان قاتتى ۇنايدى. مەن جۋىق ارادا استانادان الىستاپ، ەشقايدا كەتپەيمىن»، – دەپ مالىمدەدى. مىنە، بۇل دا پاتريوتتىقتىڭ ءبىر بەلگىسى ەمەس پە؟!
شىنىن ايتۋ كەرەك، قازاقستانعا بىرەۋ تەك اقشا تاۋىپ، مول ولجاعا كەنەلۋدى ماقسات تۇتىپ كەلەدى. ولار ءۇشىن ار-نامىس، پاتريوتتىق سەزىم دەگەن اسىل ۇعىمداردىڭ قۇنى كوك تيىن. ال ەندى ءبىرەۋلەر ءدام ايداپ كەلگەننەن كەيىن وسى جەرگە تاستاي باتىپ، سۋداي ءسىڭەدى. قازاقستاندى ولار «ءوز وتانىمىز» دەپ سانايدى. ونداي ازاماتتار از عانا ۋاقىت ىشىندە ەلىنىڭ ەلەۋلىسىنە اينالادى. ءماسەلەن، بەيجىڭدەگى وليمپيادا ويىندارىندا جۇلدەگەر اتانعان 10 سپورتشىمىزدىڭ ۇشەۋىنىڭ قازاقستان ازاماتتىعىنا العانىنا اسا كوپ ۋاقىت بولا قويماعان. ولار – اۋىر اتلەت اللا ۆاجەنينا جانە ەركىن كۇرەس شەبەرلەرى تەيمۇراز تيگيەۆ پەن ماريد مۋتاليموۆ. 2004 جىلى افينى وليمپياداسىندا ولجا سالعان گەننادي لاليەۆ (ەركىن كۇرەس), گەورگي تسۋرتسۋميا، مكحيتار مانۋكيان (گرەك-ريم كۇرەسى) سىندى سپورتشىلار دا ءوزگە ەلدىڭ ورەندەرى. عاسىرلار توعىسىندا الاۋى تۇتانعان سيدنەيدەگى ويىنداردا تۇگەلدەي ءوز ءتۇلەكتەرىمىز جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلسە، 1996 جىلى اتلانتادا التىن القا تاعىنعان يۋري مەلنيچەنكونىڭ كورشىلەس قىرعىزستاننان كەلگەنىن جانكۇيەر قاۋىم جاقسى ءبىلەدى. ولار وزگە ەلدە تۋىپ-ءوسكەندەرىمەن قازاق سپورتىنىڭ ابىرويىن اسىرۋعا وزىندىك ۇلەس قوستى. ياعني ەسىمدەرى اتالعان ساڭلاقتارعا العىستان باسقا ايتارىمىز جوق.
شىنىن ايتۋ كەرەك، قازاقستانعا بىرەۋ تەك اقشا تاۋىپ، مول ولجاعا كەنەلۋدى ماقسات تۇتىپ كەلەدى. ولار ءۇشىن ار-نامىس، پاتريوتتىق سەزىم دەگەن اسىل ۇعىمداردىڭ قۇنى كوك تيىن. ال ەندى ءبىرەۋلەر ءدام ايداپ كەلگەننەن كەيىن وسى جەرگە تاستاي باتىپ، سۋداي ءسىڭەدى. قازاقستاندى ولار «ءوز وتانىمىز» دەپ سانايدى. ونداي ازاماتتار از عانا ۋاقىت ىشىندە ەلىنىڭ ەلەۋلىسىنە اينالادى. ءماسەلەن، بەيجىڭدەگى وليمپيادا ويىندارىندا جۇلدەگەر اتانعان 10 سپورتشىمىزدىڭ ۇشەۋىنىڭ قازاقستان ازاماتتىعىنا العانىنا اسا كوپ ۋاقىت بولا قويماعان. ولار – اۋىر اتلەت اللا ۆاجەنينا جانە ەركىن كۇرەس شەبەرلەرى تەيمۇراز تيگيەۆ پەن ماريد مۋتاليموۆ. 2004 جىلى افينى وليمپياداسىندا ولجا سالعان گەننادي لاليەۆ (ەركىن كۇرەس), گەورگي تسۋرتسۋميا، مكحيتار مانۋكيان (گرەك-ريم كۇرەسى) سىندى سپورتشىلار دا ءوزگە ەلدىڭ ورەندەرى. عاسىرلار توعىسىندا الاۋى تۇتانعان سيدنەيدەگى ويىنداردا تۇگەلدەي ءوز ءتۇلەكتەرىمىز جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلسە، 1996 جىلى اتلانتادا التىن القا تاعىنعان يۋري مەلنيچەنكونىڭ كورشىلەس قىرعىزستاننان كەلگەنىن جانكۇيەر قاۋىم جاقسى ءبىلەدى. ولار وزگە ەلدە تۋىپ-ءوسكەندەرىمەن قازاق سپورتىنىڭ ابىرويىن اسىرۋعا وزىندىك ۇلەس قوستى. ياعني ەسىمدەرى اتالعان ساڭلاقتارعا العىستان باسقا ايتارىمىز جوق.
«مۇنىڭ ءبارىن نەگە تىزبەكتەپ وتىر ەكەن؟» دەسەڭىز، وعان ايتار جاۋابىمىز مىناداي: شەتەلدەن سپورتشىلار شاقىرتۋ ماسەلەسىنە دە اسا جاۋاپتىلىقپەن قاراعان ءجون. پايداسى جوق اركىمدى ءبىر قاتارعا قوسىپ، بەكەر مال شاشار بولعانشا، وليمپيادا ويىندارى، الەم چەمپيوناتى سەكىلدى بايراقتى باسەكەلەردە جەڭىمپاز نەمەسە ءجۇلدەگەر اتانۋعا قۇدىرەتى جەتەتىن قىز-جىگىتتەرگە عانا سەنىم ارتقان ءجون.
عالىم سۇلەيمەن، ايقىن گازەتي