بوتقا-شوۋ: باياننىڭ بايانسىز جارناماسى ما؟
“حابار” ارناسى بايان ەسەنتاەۆانىڭ رەسەي تىلىندەگى جارنامالىق شوۋى ءۇشىن جۇمىس ىستەي مە؟
ءبىزدىڭ ءبارىمىز كورەتىن “حابار” ارناسىندا “جاندى داۋىس” دەگەن جاساندى شوۋ ءجۇرىپ جاتىر. توردە شالقايىپ وسى شوۋدىڭ اۆتورى بايان ماكسۋتوۆنا ەسەنتاەۆا حانىم وتىرادى. شاتىردىڭ ۇستىنە شىعىپ سەكىرىپ، پويىزدان كومىر ءتۇسىرىپ كەلە جاتىپ، ەسكى كرەسلونىڭ ۇستىندە ەربەڭدەپ، شولاق شالباردان تىزەلەرى شودىرايىپ وتىرىپ ء ان ايتقىشتار اندەرىن ايتىپ بولا سالىسىمەن، الدىمەن وسى بايان حانىمنىڭ اۋزىنا قارايدى. ونىڭ راحىمى تۇسە قالىپ، قازاقشا حاباردا وتىرعان بايانىمىز رەسەيدىڭ تىلىندە شۇلدىرلەپ كەپ بەرسە، انشىدەن بۇرىن جالاڭاش كەۋدەلى جۇرگىزۋشى كامشات اسپانعا سەكىرىپ، “و-و-و، تاماشا بولدى! ەندى باسقاسىن تىڭداماي-اق قويساق تا بولادى” -دەپ ءماز بولادى. شىنىندا دا، باسقا ساراپشىلاردى تىڭداۋدىڭ دا قاجەتى جوق. ويدان-قىردان جيناپ العان ءورىستىلدى ءانشى قىزداردىڭ ءبىر-ەكەۋىنەن باسقاسىنىڭ ءبارى دە “كاك سكازالا بايان ماكسۋتوۆنا”-دەپ ، رەسەي تىلىندە سايرايدى. قايتا كومپوزيتور رينات عايسين باستاعان ساراپشى ءانشى جىگىتتەردىڭ قازاق تىلىندە سويلەگەنى قۋاندىرادى. وپەراتورلار دا ەل تىڭداپ وتىرعان ەنشىنى ۇمىتىپ كەتىپ، ەكراننان ەسەنتاەۆانىڭ كەسكىنىن قايتا-قايتا كورسەتۋدەن جالىقپايدى. تەك جۇرگىزۋشى، قوڭىرداۋىستى نۇرسۇلتان باۋىرىمىز سويلەگەندە عانا ءوزىمىزدىڭ قازاقستاندا وتىرعانىمىز ەسكە تۇسەدى…
سوندا بۇل شوۋىمىز قازاق تىلىندە مە، جوق ورىس تىلىندە مە؟ سوندا رەسەي ءتىلىن تۇسىنبەيتىن اۋىلداعى قانشاما قازاق كورەرمەندەرىنە (ميلليونداعان ورالمان باۋىرلارىمىزدى ايتپاعاندا) تۇكىرىپ قويىپ، ەمگە ءبىر اۋىز دا قازاقشا سويلەمەي، “مەن ءبارىبىر رەسەي تىلىندە سويلەيمىن” دەپ مالىمدەپ جۇرگەن بايان ماقسۇتقىزىنىڭ ماقساتى نە؟ بىزدەردىڭ، ياعني سالىق تولەۋشىلەردىڭ قارجىسىنا ء ومىر ءسۇرىپ وتىرعان “حابار” ارناسىنا بوتقاشوۋ جاساپ بەرۋ مە؟
باسىندا “مىناۋ ءبىر جاقسى حابار شىعار”-دەپ ۇمىتتەنىپ، كورە باستاعان ءبىز وسى بايان ماكسۋتوۆنا ءۇشىن عانا بۇل شوۋدى كورۋدى قويدىق… اۋىلداعىلاردىڭ ءبارى دە وسىلاي دەيدى، “باياننىڭ ورىسشا سۇڭقىلداعانىن سۋقانىمىز سۇيمەي، اللەرگيامىز قوزادى” دەيدى…
انشىلەردىڭ وزگە تىلدە ءان ايتۋىن مەيلى دەيىك، جۇرگىزۋشىلەر مەن ساراپشىلار نەگە قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن – وزدەرىنىڭ انا ءتىلىن مەنسىنبەيدى؟ بۇعان “حابار” ارناسى باسشىلىعى نەگە جول بەرەدى؟.. ەل بولىپ، حابارىن كۇتىپ وتىراتىن “حابار” ارناسى بايان ەسەنتاەۆانىڭ رەسەيلىك شوۋدىڭ سۇرىقسىز كوشىرمەسى بولىپ شىققان رەسەي تىلىندەگى جارنامالىق شوۋى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن جەكەمەنشىك ارناسىنا اينالىپ كەتكەن بە؟
الدە، ءبىزدىڭ قازاقتارعا ءبارىبىر دەي مە بۇلاردىڭ ءبارى…
ەگەر باياننىڭ انا تىلىنە ءبىلىمى جەتپەيتىن بولسا، مىنا “بوتقا-شوۋ” حاباردى توقتاتۋ كەرەك قازاقتىڭ شىدامىن تەكسەرە بەرمەي…
تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ: “جاندى داۋىس” بوتقاشوۋى باياننىڭ بايانسىز جارناماسى ما؟
ساپار ءالى،
دەرەك كوزى: qazaquni.kz
