قر پرەزيدەنتى پارمەن بەرىپ، ەلىمىزدەگى بيلىك باسىنداعى باس پارتيانى قوسقاندا بەس پارتيا كەزەكتەن تىس سەزدەرىن وتكىزدى. دەپۋتاتتىق كرەسلوعا «تالاساتىن» دوداعا ءار پارتيا ءوز كانديداتتارىن ۇسىندى. جاسى بار، كارىسى بار، ءانشىسى بار،سپورتشىلارى بار تاعى-تاعى ۇزىن سونار «سپيسوكتىڭ» ىشىنەن ءىلىپ الار، ىلەۋدە بىرەۋ بار دەمەسەڭىز، پسەۆدو اتاۋى «قارتتار ءۇيى» اتانىپ كەتكەن بەسىنشى شاقىرىلىمداعى ءماجىلىستىڭ تەڭ جارىمىسى ءجۇر تاعى دا.

باس پارتيا سەزىنەن كەيىن جورنالشىلار قاۋىمى، جاڭا پارلامەنتتىڭ 60 پايىزى جاستاردان قۇرالۋى مۇمكىن دەپ شۋلاستى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ءوزى باس بولىپ، زەينەت جاسىنا جەتكەن «اتا ساياساتكەرلەر» جاستارعا ورىن بەرۋىن تاپسىرعان-تىن.

جاقىندا «365info.kz» پورتالىندا جۋراليست سەرىك جولداسبايدىڭ ء«ماجىلىستى قارتتار ۇيىنە اينالدىرۋدىڭ قاجەتتىلىگى قانشا؟» اتتى ماقالاسى جارىق كوردى.

وندا، دەپۋتاتتىق دوداعا قاتىساتىن قازاقستاننىڭ حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتياسى سەزى ۇسىنعان ۇمىتكەرلەر تۋرالى باجايلاعان.

قازاقستاننىڭ نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگانىنداعى  107 «كرەسلونىڭ» كەمىندە ونشاقتىسىنان ءۇمىتى بار قازاقستاننىڭ حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتياسى شۇعىل تۇردە سەز وتكىزدى، «سپيسوك» دايىندادى. ماجىلىستەگى مايلى ورىنعا «قىزىلدار» پارتياسىنان 22 ۇمىتكەر ۇسىنىلدى.

اۆتور سەرىك جولداسبايدىڭ جازۋىنشا، حالىقتىق كوممۋنيستەر مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سايلاۋعا جاستاردى قاتىستىرۋ تۋرالى ايتقان ءسوزىن ەلەمەگەن.

پارتيا جەتەكشىسى ۆلاديسلاۆ كوسارەۆ (79) جاسى سەكسەنگە اياق باسقانىنا قاراماستان دوداعا قاتىسىپ، ماجىلىسكە بارۋعا ءۇمىتتى ەكەن.

ءسوزسىز، قر كونستيتۋتسياسى زاڭ شىعارۋشى ورگاندارعا زەينەتكەرلەردىڭ ارالاسۋىنا شەك قويمايدى. دەسەك تە، ەل ىشىندە ء«ماجىلىس – قارتتار ءۇيى» اتالىپ كەتۋىنە، كوسارەۆ سەكىلدى اقساقالداردىڭ پارلامەنتتەن دەر كەزىندە كەتپەۋى تۇرتكى بولسا كەرەك-اۋ.

ءاپ، الەمدىك پرولەتاريات كوسەمدەرىنىڭ ءىزىن جالعاۋشى پارتيا سوناۋ – سوۆەتتىك «گەنسەك» كوسەمدەرى ءداۋىرىن قايتا جالعاستىرۋدى كوزدەگەنى مە؟ ءيا، ءدال سول – برەجنەۆ، اندروپوۆ، چەرنەنكولار بيلىگى ۇستەمدىك قۇرعان كەڭەس ءداۋىرى، ءبىزدىڭ ايتىپ تۇرعانىمىز. كوممۋنيستىك پارتيانىڭ تىزگىنىن ۇستاعان سول پرولەتاريات كوسەمدەرىن  تۇپ-تۋرا جۇمىس كابينەتىنەن – اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالماپ پا ەدى-اۋ.

القازاقستاندىق ساياساتكەر ەرلان سايىروۆتىڭ پىكىرىنشە،  ۆلاديسلاۆ كوسارەۆتىڭ دەپۋتاتتىق مانداتقا تالاسۋى – كوممۋنيستىك ەسكى يدەيانىڭ سارقىنشاعى.

– ءدال وسى سايلاۋعا جاسى سەكسەنگە جەتكەن ۆلاديسلاۆ كوسارەۆتىڭ قاتىسۋى، ونىڭ دەپۋتاتتىق مانداتقا تالاسۋى مەنىڭ جوعارىداعى ءسوزىمنىڭ دالەلى. بۇل قازاقستاندىق ورتاعا جات بولعانىمەن، سول كوممۋنيستىك پارتيا ءۇشىن قالىپتى قۇبىلىس. جىلدار ەسكىرگەن سايىن، كوممۋنيستىك يدەيا ءوزىنىڭ ماڭىزدىلىعىن جوعالتۋدا. بۇگىنگى كۇنى ول پارتيانى تەك جاستار عانا ەمەس، ورتا بۋىن وكىلدەرى دە قولدامايتىنى تۇسىنىكتى، - دەيدى ەرلان سايىروۆ.

ونىڭ ۇستىنە، قحكپ ۇسىنعان 22 ۇمىتكەردىڭ ىشىندە وزدەرىن تاراتۋدى ەلباسىنان جىلاپ سۇراعان بەسىنشى شاقىرىلىم دەپۋتاتى بولعان 6 ادامنىڭ فاميلياسى ءجۇر. ولار، ۆ.كوسارەۆ، ج.احمەتبەكوۆ، ا.قوڭىروۆ، ت.ومىرزاقوۆ، ب.سوروكين جانە گ.بايماحانوۆالار ماجىلىسكە قايتا بارۋعا نيەتتەنىپ وتىر. بۇل تىزىمدەگى تولەش كەنجين عانا ءوزىنىڭ «دەپۋتات» دەگەن لاۋازىمىنا «ەكس» قوسىمشاسىن جالعايتىن بولدى. دەمەك، كوممۋنيستەر جاڭا ماجىلىسكە ەسكى قۇراممەن بارۋدى قالايدى.

– بۇل دەگەنىڭىز كوممۋنيزم يدەياسى حالىقتىق قولداۋعا يە ەمەس دەگەن ءسوز. پارتيا جەتەكشىلەرى ءوز قاتارلارىنا جاس بۋىننىڭ وكىلدەرىن تارتۋعا قانشا ارەكەتتەنگەنىمەن، ازىرگە كورىپ وتىرعانىمىزداي، ناتيجەسىز.ول دا راس، قىعان-توقىعان جاستار سايلاۋ دوداسىنا كوممۋنيستىك پارتيا تۋىنىڭ كولەڭكەسىندە بارۋدى قالامايدى، – دەيدى ساياساتكەر ەرلان سايىروۆ مىرزا.

ايتا كەتەيىك، كوممۋنيستىك پارتيا ۇسىنعان 22 كانديداتتىڭ بار بولعانى 6-7-ءسىنىڭ ەسىمى عانا ەل قۇلاعىنا تانىس دەمەسىڭىز، ەشكىم اتتارىن ەستىمەگەندەر كوپ-اق.

راس، كوممۋنيستىك پارتيا ۇمىتكەرلەرى ىشىنەن ەلگە تانىس تاعى ءبىر ەسىم-سويدى كوردىك. قحكپ-نىڭ ورتالىق كومميتەتىنىڭ حاتشىسى تۇرعىن سىزدىقوۆ. ءدال وسى سىزدىقوۆ مىرزا پارتيا اتىنان بىلتىرعى كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسىپ، ەل تىزگىنىن ۇستاۋعا كەتارى ەمەس ەكەندىگىن تانىتقان.

دەگەنمەن، سىزدىقوۆ مىرزانىڭ بۇل جولعى سايلاۋدا جەڭىسكە جەتۋگە مۇمكىنشىلىگى بار. بىراق، مەملەكەتتىك تىلدە ەكى ءسوزىڭ باسىن ازەر قوسىپ سويلەيتىن سىزدىقوۆ مىرزا دەپۋتات بولا قالعان كۇننىڭ وزىندە وزگەرىپ كەتەر ەشتەڭە جوق ەكەنى راس-اۋ.

حوش، جاڭا سايلاناتىن پارلامەنتتىڭ تومەنگى پالاتاسىنا جاسى سەكسەنگە جەتكەن شالداردى قوسىپ وتىرعان جالعىز كوممۋنيستىك پارتيا ەمەس.

دوداعا قاتىساتىن پارتيالار بەكىتكەن ۇمىتكەرلەر تىزىمدەرىنەن زەينەت جاسىنداعى «جاستاردى» سانامالاپ كورەيىك. ەسىمدەرى ەل-قاۋىمنىڭ قۇلاعىنا تانىس دەگەن تانىمال «فاميليالاردى» اۋەلى ءبىر ايتايىق.

مىسالى، بيلىك باسىنداعى باس پارتيا ۇمىتكەرلەرىنىڭ ىشىندە 65 جاستاعى جەكسەنباي دۇيسەباەۆ، 63 جاسار سەرگەي ديانچەنكو، 65-تەگى احمەتجان ەسىموۆ، 66 جاسار قابيبوللا جاقىپوۆ، 71 جاستاعى قۋانىش سۇلتانوۆ، 67-دەگى باحتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆتەر بار. باس پارتيانىڭ بىلىكتى كادرلەرىنىڭ اراسىندا جاسى 60-تىڭ اينالاسىنداعىلار كوپ-اق، دەگەنمەن ەلىمىز ەگەمەندىگىن العان 25 جىلدا ۇلكەن ساياساتتىڭ ءتۇرلى «كرەسلولارىنا» وتىرىپ كورگەن ۇمىتكەرلەردىڭ ورنىن الماستىرار بۋىننىڭ كەلگەنى جاسىرىن ەمەس. دەمەك «نۇ وتان» ۇسىنعان كانديداتتاردىڭ دەنى «اۋتسايدەردەر» ەكەنى داۋسىز. ونسىزدا جوعارعى بيلىك جاستاردان قورقاتىنى بەلگىلى. ال قۇرامىمىزدىڭ 60 پايىزى جاستاردان قۇرالعان دەگەن «نۇر وتاندىقتاردىڭ» ايتىپ وتىرعان جاستارى – ەل اعاسى ەلۋدى ەڭسەرگەندەر بولسا، بارەكەلدى دەمەسكە شاراڭ قايسى.

حوش، بيلىكتەگى بيزنەستىڭ پارتياسى سانالاتىن «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى دا 35 ادامنان تۇراتىن ءتىزىم جاريالادى. اۋەلدەن، ەل ىشىندە «اق جول» پارتياسى تۋرالى ءتۇرلى داقپىرت تاراعانىمەن، بۇل پارتيانىڭ كانديداتتارىن ەشكىم تانىمايتىنى تاعى راس. ايتا كەتەيىك، «اق جولدىقتار» ۇسىنعان تىزىمنەن بەسىنشى شاقىرىلىمدا دەپۋتات بولىپ ۇلگەرگەن  7 ادام بار. ۇزىن-ىرعاسى 35 ادامنان تۇزىلگەن تىزىمدەگى فاميليالاردىڭ 24-ءى جەكە كاسىپكەرلەر ەكەنى دە جاسىرىن ەمەس. دەمەك، «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى دا جاڭا پارلامەنتكە ەسكى قۇراممەن اتتانباق.

ال وزدەرىن «بيلىكشىل» دەپ تانىستىرعان «اۋىل» پارتياسى بيىل ماجىلىسكە ءبىرىنشى مارتە ساپارلاتىپ وتىر. بۇل پارتيانىڭ جەتەكشىسى ءالي بەكتاەۆ مىرزانىڭ كەزىندە، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ اككى ساقالارىنىڭ ءبىرى بولعاندىعى دا بەلگىلى. «اۋىلدىقتاردىڭ» تىزگىنشىسى ءالي بەكتاەۆ مىرزا، كانديداتتارىنا نىق سەنىمدى. پارتيا توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، ۇمىتكەرلەردىڭ 70 پايىزى اۋداندار مەن قالالاردا باسشىلىق قىزمەتتەردە بولعان-مىس. ارينە، ەسىمدەرىن ەل بىلمەيتىن ۇمىتكەرلەردىڭ ۇمىتتەرى نەدە ەكەنى بەلگىسىز. دەگەنمەن، بۇل پارتيا ۇسىنعان تىزىمدە ەرەكشە اتاي كەتەتىن قوس ۇمىتكەر بار. ونىڭ ءبىرى قر ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ ديرەكتورى – الىبەك اسقاروۆ. زيالى قاۋىمنىڭ وكىلى زاڭ شىعارۋعا ارالاساتىن بولسا، قۇپتارلىق ءىس. راس، كەزىندەگى فاريزا، ءابىش سەكىلدى پارلامەنتتە دە ءسوز ۇعانار جان تاپشى ەكەنىن «اۋىل» تۇسىنسە كەرەك دەپ توپشىلادىق. سونىمەن قاتار، سوناۋ الاعاي دا، بۇلاعاي كەزەڭدە ەلىمىزگە ورالىپ، بۇگىندە قازاقستاننىڭ تولىققاندى ازاماتى اتانعان قانداستار وكىلى – باحارگۇل تولەگەنقىزى دا دەپۋتاتتىققا دامەلىلەر كوشىندە. ىسكە ءسات دەيمىز.

ال بۇل سايلاۋعا قاتىسۋ-قاتىسپاۋىن سوڭعى ساتتەرگە دەيىن شەشە الماعان جالپى ۇلتتىق سوتسيال دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ۇمىتكەرلەرىنىڭ قاتارىندا زەينەتكەرلەر بولماعانىمەن، «ليدەرسىز» جۇرگەن پارتيانىڭ دودادا جەڭىسكە جەتۋى ەكىتالاي كۇدىك كەلتىرەدى. بۇلايشا باجايلاۋىمىزعا ءبىزدىڭ ەلدەگى فورمالدى وپپوزيتسيا مەن قولىندا قۇزىرى جوق قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ بيلىك «وفچاركالارىمەن» تالاسۋعا «شانستارىنىڭ» ازدىعى سەبەپ. ونىڭ ۇستىنە، سوتسيال-دەموكراتتار 2012 جىلعى تومەنگى پالاتا سايلاۋىندا ءتيىستى ءتيىستى 7 پايىز حالىق داۋىسىن جيناي الماعان ەدى. ول كەزدە جسدپ جاپى داۋىسى 1,68 پايىزدى قۇراعان.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz