ناسىباي
مەنىڭ رايىس دەيتىن ناعاشى اتام بولدى. ءوزى سونداي كەرەمەت باعبان ەدى. باقشاسىندا جەمىس-جيدەكتىڭ ءبارى بار. الما دەيسىڭ بە، ءجۇزىم دەيسىڭ بە، سامساپ تۇرادى. جەسەڭ اۋزىڭنان ءدامى كەتپەيدى. بارساڭ جەرگە تۇسكەن جەمىستىڭ ءبىر-ەكەۋىن قولىڭا ۇستاتادى، اعاشتاعىنىڭ بىرەۋىنە تيگىزبەيدى. ءبىز وعان قاناعات-تانبايمىز، سوسىن ۇرلىققا تۇسەمىز.
ءبىر كۇنى بەس-التى بالا جورىققا اتتاندىق. ءتۇس الەتى بولاتىن. جاڭا عانا اتامدى اۋىل ورتالىعىنداعى دۇكەن جاقتان كورگەنبىز. كەلە كىرىسىپ كەتتىك. اعاش باسىنا ورمەلەگەنىمىز ورمەلەپ، ورمەلەمەگەنىمىز تومەننەن جۇلىپ الىپ، جەگەنىن جەپ، جەمەگەنىن ءبىر تىستەپ لاقتىرىپ جاتىرمىز. مەن بىردەن ۇلكەن الما اعاشىنىڭ باسىنا شىعىپ الدىم. ءبىر كەزدە تومەندەگى بالالار تىم-تىراقاي قاشا جونەلدى. تومەن قاراسام، ناعاشىمنىڭ تايىنشاداي توبەتى ارس-ارس ەتىپ، اعاشتىڭ تۇبىنە كەلىپ قالىپتى. مۇندايدا قاشۋ تۇگىل، ءتۇسۋ قايدا؟! وتىرمىن اعاش باسىندا. ءبىرازدان سوڭ رايىس اتام كەلدى. ەكى قولى ارتتا. جوعارى قاراپ:
– ە، قىزتالاق، تۇسپەيمىسىڭ، – دەدى.
– يت قاۋىپ الادى عوي…
– قورىقپا، مەن بارمىن عوي. ءسويتتى دە تايىنشاداي توبەتىن ارىرەك اپارىپ بايلاپ قويدى.
ءتۇستىم. رايىس اتام اياعىم جەرگە تيەر-تيمەستەن لىپ ەتكىزىپ كوتەرىپ الدى دا، اناداي جەردەگى اعاشقا اپارىپ، ءدىڭىن قۇشاقتاتتىرىپ، ەكى قولىمدى بايلاپ تاستادى. ىڭىلداپ ءان ايتىپ قويادى. مەندە ءۇن جوق. سودان كەيىن كىشكەنتاي تاستىڭ ۇستىنە جايعاسىپ وتىردى. قالتاسىنان شاقشاسىن الىپ، الاقانىنا ءبىر شوكىم ناسىباي سالدى. وعان ء«تىف» دەپ ءبىر تۇكىرىپ الدى دا اسىقپاي وتىرىپ بارماعىمەن ەزدى كەپ، ەزدى. مەن سۇمىرەيىپ اعاشتا بايلاۋلى تۇرمىن.
– ال، بالام سەنىڭ مىنا ىسىراپ جاساعان المالارىڭ ءۇشىن قۇيرىعىڭا ناسىباي سالامىن، قورىقپا، – دەدى.
جۇرەگىم ءدىر ەتە ءتۇستى. اتام ەشنارسەگە قاراعان جوق، سىر ەتكىزىپ شالبارىمدى ءتۇسىردى دە، توڭقايتىپ قويىپ، ەزىلگەن ناسىبايدى بارماعىنىڭ باسىمەن قۇيرىعىما تىقتى دا جىبەردى. قۇلىنداعى داۋسىم قۇلاقتى جاردى. ول اسىقپاي مايكىمدى شەشىپ، بەلىمە بايلاپ، وعان تولتىرىپ الما سالدى. سودان كەيىن قولىمدى شەشىپ، قۇيرىعىمنان شارت ەتكىزىپ سالىپ قالىپ:
– ال، ايدا، شاپ! – دەدى. جۇگىرە بەرگەنىم سول، الگى ناسىباي تىزىلداتىپ الا جونەلدى. العاش شىتىر-شىتىر ەتىپ قىشىعانداي بولعان. سودان كەيىن ال كەپ اشىسىن، دىزىلداتىپ اكەتىپ بارادى. شىداتار ەمەس. باعانا مەنى تاستاپ قاشىپ كەتكەن دوستارىمدى قۋىپ جەتىپ، باسىپ وزدىم. المانىڭ قايدا، كىمنىڭ قايدا قالعانىن بىلمەيمىن. قۇيىن-پەرىن زىمىراپ كەلەمىن. قۇيرىعىن كوتەرىپ، بوگەلەكتەن قاشقان تاناداي تاپىراقتاپ شاۋىپ كەلىپ، ۇيگە كىردىم. تىنىش وتىرۋ قايدا؟ سىرتقا شىعىپ، قورانى اينالىپ شاۋىپ ءجۇرمىن. ارا-اراسىندا:
– ويباي، ويباي، ناسىباي، ناسىباي، – دەپ قويامىن. ەسىك الدىندا جۇرگەن اجەمنىڭ ەسى شىقتى.
– ءاي، مىناعان نە بولدى؟ ناسىبايى نەسى؟ – دەپ ارتىمنان ەربەڭدەپ قۋىپ ءجۇر. ول قورانى ءبىر اينالعاندا، مەن بەس-التى مارتە اينالىپ شىعامىن.
اجەم اكەمە ايقاي سالدى.
– ءاي، وكپەسى ءوشتى عوي، مىنا بالانىڭ. ۇستاساڭشى، ويباي!
اكەم مەنى قۋىپ جەتىپ ۇستاي الماسىن بىلگەن سوڭ، جىلقىعا سالاتىن قۇرىقتى الا سالىپ، مەن تۇسىنان وتە بەرگەندە شالمانى لاقتىرىپ كەپ جىبەردى. مەن قالىڭ توپىراقتىڭ ۇستىنە جالپ ەتە ءتۇستىم. اياعىمدى تىپىرلاتىپ، ويبايلاپ جاتىرمىن. اجەم:
– نە بولدى، كوكەم، وكپەڭ ءوشتى عوي، جارىعىم، – دەپ جاتىر.
– ناسىباي، ناسىباي!!!
– ءاي، مىناۋ ناسىباي دەيدى عوي. ناسىبايىن كاراشى، بىرەۋ-مىرەۋ قايتادان سۇندەتكە وتىرعىزىپ جىبەرگەننەن ساۋ ما؟ – دەپ اجەم اكەمە ايقايلادى.
اكەم ىشقىرىمدى ءتۇسىرىپ جىبەرىپ ءۇڭىلىپ جاتىر.
– ناسىبايى ساپ-ساۋ، ورنىندا، – دەدى اكەم.
مەن ارتقى جاعىمدى كورسەتىپ الەكپىن.
– رايىس اتام، قۇيرىعىما ناسىباي سالىپ جىبەردى.
– ساۋاپ، قىزتالاق! ۇرلىققا تۇسكەنسىڭ عوي، شاماسى.
اكەم كەڭك-كەڭك كۇلدى.
سودان كەيىن ءبىر قولىنا شىبىق الىپ، باسىنا داكە ورادى دا، ماي جاقتى. مەنى ەكى اياعىنىڭ ورتاسىنا قىسىپ الىپ، قۇيرىعىمدى شۇقىلاي باستادى. كادىمگى قويدى قۇرتتاعانداي. شۇقىلاعان سايىن تىزىلدايدى…
سودان بەرى دە كوپ جىل ءوتتى. ەسەيدىك. اۋىلدان الىسقا كەتتىك. جولىم ءتۇسىپ، اۋىلعا بارعانىمدا رايىس اتاما سالەم بەرۋگە باردىم. قارتايىپتى. ول ماڭدايىمنان يىسكەپ تۇرىپ:
– ناسىباي قالاي ەكەن، – دەدى.
مەن ۇندەمەدىم.
قىدىرالى قويتاي
Facebook-تەگى پاراقشاسىنان