مەملەكەتتىك باعدارلامالار اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىن تابۋ جانە ءوندىرۋ جۇمىستارى ەلىمىز بويىنشا كەشەۋىلدەپ تۇر. مىسالى، 2015 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلىمىزدەگى جاڭارتىلعان ەنەرگيا سەكتورى ء(ارى قاراي جەس) بەلگىلەنگەن مەجەدەن 3-3,5 پايىزعا كەمىگەن.  وتكەن جىلدىڭ قورىتىندى ەسەبىنە سۇيەنسەك، قازاقستانداعى جە گەنەراتسياسى قۋاتتىلىعى جونىنەن 42%-عا ارتىپ، 251,5 مۆت-ىنى قۇراسا، ءوندىرىس كولەمى جونىنەن  28%-عا ۇلعايعان (740,5 ملن كۆت-ساع),-دەپ حابارلايدى «ەكسپەرت قازاقستان».

IRENA دەرەكتەرىنە سايكەس، ەلىمىزدەگى «جاسىل» ستانتسيالاردىڭ سوڭعى بەس جىلداعى وندىرگەن ەنەرگيا قۋاتى 231 پايىزدى قۇراعان ەكەن. بۇل پوستكەڭەستىك ەلدەر ىشىندەگى ەڭ جوعارى كورسەتكىش بولعانىمەن، سالىستىرمالى تۇردە كوڭىل كونششىتەرلىك ناتيجە ەمەس. مىسالى، ءدال وسىنداي ەنەرگيا كوزىن ءوندىرىپ وتىرعان  رەسەيدە بۇل كورسەتكىش 37%-دى، ءازىربايجاندا — 64%-دى، ۋكراينادا — 171%-دى،  ال ەستونيادا — 184%-دى عانا قۇراپتى. دەسەك تە، ءابسوليۋتتى كورسەتكىش بويىنشا بالامالى ەنەرگيا وندىرۋدەن ەنەرگوجۇيەسى قۇرىلىمى ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگىدەن 6 ەسەگە كىشى بولسا دا ەستونيا ءبىرىنشى ورىندا تۇر ەكەن.

ال قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى 2016 جىلدىڭ ءبىرىنشى ماۋسىمىنداعى كورسەتكىشتەر بويىنشا ەلىمىزدەگى شاعىن گەس-ءتىڭ قۋاتتىلىعى 124,75 مۆت-نى قۇراعانىن ايتادى. بۇل دەگەنىڭىز بارلىق جە ستانتسيالار ءونىمىنىڭ  48%-ى عانا. (سونىڭ ىشىندە تاسوتكەل گەس (9,2 مۆت), ەسىك گەس-2 (5,1 مۆت) جانە  قاراتال گەس-نىڭ (2,3,4) قۋاتتىلىعى 11,9 مۆت-نى قۇراپ وتىر. سونداي-اق، كەلەشەكتەگى جوبالار قاتارىندا  لەپسى گەس-2 (17 مۆت), بارتوعاي گەس-28 (20 مۆت)جانە كورىن گەس (28 مۆت) دە بار ەكەن).

ال قازاقستانداعى ءىرىلى-ۇساقتى وزەندەردىڭ ەنەرگوپوتەنتسيالى جىلىنا 7,6 ملرد كۆت-ساعاتتى قۇرايدى ەكەن.

جەس ءونىمىنىڭ جيىنتىق قۋاتتىلىعىنى - 70,3 مۆت-نى قۇراسا، بۇل قازاقستان بويىنشا بارلىق «جاسىل» ستانتسيالاردىڭ 28,5%-ىنا تيەسىلى بولماق. وسىنىڭ ىشىندە ەڭ ءىرى جوبالار — قۋاتتىلىعى 45 مۆت-نى قۇرايتىن ەرەيمەنتاۋ جەس-ءى بولىپ تابىلادى.

اتالعان ستانتسيا (ەرەيمەنتاۋ جەس) قاراپايىم جىلۋ ەلەكتر ستانتسيالارى ءبىر جىلدا 100 مىڭ توننادان استام كومىر جاعۋ ارقىلى وندىرەتىن ەنەرگيا كوزدەرىن بالامالى جولدارمەن وندىرۋگە مۇمكىندىك اشادى دەگەنىمىزبەن بۇل سالادا جۇمىستار باسەڭسىگەن.. ءتىپتى، اتالعان جەس اقمولا وبلىسىنىڭ ەنەرگوقاجەتتىلىگىن تۇتاس قامتاماسىز ەتۋگە قاۋقارى جەتكەنىمەن، ازىرشە بۇل فورمالدى عانا دەرەكتەر. ەلىمىز بويىنشا قۋاتتىلىعى جونىنەن ەكىنشى ورىندا قوردايداعى جاڭارتىلعان ەنەرگيا ستانتسياسى (4 مۆت) تۇر. 

الداعى ۋاقىتتا اتالعان جەس كولەمىن 21 مۆت-عا دەگەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلانعان. بۇل نە بەرەدى؟ سونىمەن قاتار، بيىل ەلىمىزدەگى بارلىق جەل ەنەرگيا ستانتسيالارى بار بولعانى  100 ملن كۆت-تان اساتىن ەلەكتر قۋاتىن وندىرگەن.  

دەسەك تە، مەمەكەت تاراپىنان قابىلدانعان ارنايى باعدارلامالاردىڭ كوبىسى جۇزەگە اسىرىلماي جاتقانى دا جاسىرىن ەمەس. قازاقستانداعى جەس-تى دامىتۋ باعدارلاماسى 2003 جىلدان بەرى قر ۇكىمەتىنىڭ قاراۋىندا ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل جۇمىستاردىڭ ءبىرشاما كەشەۋىلدەپ تۇرعانىن انىق بايقاۋعا بولادى. ال 2004 جىلى قر ۇكىمەتى مەن پروون-نىڭ بىرلەسكەن جوباسى – «قازاقستان – جەلەەنەرگەتيكاسى نارىعىن دامىتۋ» باعدارلاماسى قولعا الىنعان. الايدا بۇل باعدارلاما دا كەيىنگە شەگەرىلىپتى.

سونداي-اق، 2007 جىلى جەلەنەرگەتيكاسىن ءوندىرۋ جۇمىستارىن  2015 جىلعا دەيىن دامىتۋعا بايلانىستى مەملەكەتتىك باعدارلاما ازىرلەنگەن بولاتىن. ول بويىنشا 2015 جىلعا دەيىن ەلىمىزدە جەس ءونىمى قۋاتتىلىعىن 300 مۆت-عا دەيىن جەتكىزۋ جانە 900 ملن كۆت ەنەگريا ءوندىرۋ جوسپارلانعان. وكىنىشكە وراي بۇل دا تەك قاعاز جۇزىندە قالىپ وتىر. ال 2024 جىلعا دەيىن بۇل كورسەتكىشتى 2000 مۆت-عا دەيىن جەتكىزۋ جانە 5 ملرد كۆت ەنەرگيا ءوندىرۋ مىندەتتەلگەن.

2015 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلىمىز بويىنشا جەلەنەرگەتيكاسى ءونىمى 3-3,5 ەسەگە تومەندەپتى.

Abai.kz