بولات مۇقىشۇلى، «ازات» پارتياسى مەرزiمiنەن بۇرىن وتەتiن پرەزي­دەنتتiك سايلاۋعا قاتىسۋدان باس تارتقاننان كەيiن-اق ساياسي ويىنشىلاردىڭ استىرتىن ارەكەتiنەن ءمان كەتكەندەي بولدى. وسىلايشا رەفەرەندۋم وتكiزۋ يدەياسىنان باستالعان ساياسي ەپوپەيا ءساتسiز اياقتالدى. ەندi قورىتىندى شىعارۋ كەرەك شىعار، باس-اياعى ەكi ايدىڭ iشiندە نە وزگەردi? نەندەي وقيعالار بولدى؟

- بۇل ماسەلە جونiندە مەن دە كوپ ويلانام. مۇنى قالاي تۇسiنۋگە بولادى؟ بيلiك نە سەبەپتi تۇراقتىلىق تۋرالى ايتىپ، ەزۋi كوپiرگەنشە ماقتانادى دا، سويتە تۇرا حالىقتى ەشتەڭەگە نەگiزدەلمەگەن نارسەمەن بوسقا دۇرلiكتiرەدi? مۇنىڭ جاۋابى بiرەۋ-اق: قازاقستانداعى تiزگiن ۇستاعاندار ءۇشiن ەلدەگi بيلiكتi ساقتاپ قالۋ - سول مەم­لەكەتتiڭ وزiنەن دە ماڭىزدى! مۇنىڭ قاسىندا حالىقتىڭ جاي-كۇيi, تاۋەل­سiزدiك، ەلدiڭ تىنىشتىعى دەگەنiڭiزدiڭ قۇنى كوك تيىن.

بولات مۇقىشۇلى، «ازات» پارتياسى مەرزiمiنەن بۇرىن وتەتiن پرەزي­دەنتتiك سايلاۋعا قاتىسۋدان باس تارتقاننان كەيiن-اق ساياسي ويىنشىلاردىڭ استىرتىن ارەكەتiنەن ءمان كەتكەندەي بولدى. وسىلايشا رەفەرەندۋم وتكiزۋ يدەياسىنان باستالعان ساياسي ەپوپەيا ءساتسiز اياقتالدى. ەندi قورىتىندى شىعارۋ كەرەك شىعار، باس-اياعى ەكi ايدىڭ iشiندە نە وزگەردi? نەندەي وقيعالار بولدى؟

- بۇل ماسەلە جونiندە مەن دە كوپ ويلانام. مۇنى قالاي تۇسiنۋگە بولادى؟ بيلiك نە سەبەپتi تۇراقتىلىق تۋرالى ايتىپ، ەزۋi كوپiرگەنشە ماقتانادى دا، سويتە تۇرا حالىقتى ەشتەڭەگە نەگiزدەلمەگەن نارسەمەن بوسقا دۇرلiكتiرەدi? مۇنىڭ جاۋابى بiرەۋ-اق: قازاقستانداعى تiزگiن ۇستاعاندار ءۇشiن ەلدەگi بيلiكتi ساقتاپ قالۋ - سول مەم­لەكەتتiڭ وزiنەن دە ماڭىزدى! مۇنىڭ قاسىندا حالىقتىڭ جاي-كۇيi, تاۋەل­سiزدiك، ەلدiڭ تىنىشتىعى دەگەنiڭiزدiڭ قۇنى كوك تيىن.

قازiر جوعارىداعىلار الەۋمەتتiك-ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ كۇيi كەتiپ بارا جاتقانىن سەزiپ وتىر. ورتا جانە شاعىن بيزنەس تىعىرىققا تiرەلدi. شيكiزات ەكونوميكاسىنا عانا نەگiز­دەل­گەن اعزادان مازا كەتتi. الەمدiك نارىقتاعى كەز كەلگەن جاڭالىقتى شوشىنا قابىلدايتىن بولدى. ازىق-تۇلiك باعاسى باقىلاۋدان شىقتى، تاريفتەر جۇگەنسiز كەتتi. بيلiك ەشتەڭەگە سەنiمدi ەمەس، ءار تاڭدا ۇيقىسىنان شوشىپ ويانعانداي بەيمازا كۇيدە. سول سەبەپتi دە «قورىققان بiرiنشi جۇدىرىقتايدى» دەگەننiڭ كەرiن كەلتiرiپ، ادەتتەگi تاسiلگە كوشتi - جاعىمپازدىق پەن جالپاقشەشەيلiكتi شەگiنە جەتكiزە قوزدىرۋ، جۇرتتى دۇرلiكتiرۋ، قول جيناۋداعى جالعان بەلسەندiلiكتi كوز ەتۋ، «قازiرگi مەملەكەت باسشىسىنا بالاما جوق» دەگەن جاڭساق ۇعىمدى جۇرتتىڭ جادىنا سىنالاپ قاعۋ، تاعىسىن-تاعىلار. ماسەلە رەفەرەندۋمعا نەمەسە مەرزiمiنەن بۇرىن وتەتiن سايلاۋعا تiرەلiپ تۇرعان جوق. ويتكەنi بۇل ەكi ماسەلە جiپتiڭ ەكi ۇشى ءتارiزدi نارسە. بiرiمەن-بiرi بايلانىستى.

مەنiڭ ويىمشا، ەقىۇ-عا توراعالىق ەتۋ بiزدiڭ مەملەكەتiمiزگە كەسiرiن ابدەن تيگiزدi. ولاي دەيتiنiم، توراعالىقتان كەيiن بيلiك شىنايى ومiردەن الشاقتاپ، اقىلعا سالۋدى تۇبەگەيلi ۇمىتتى. ءبارi شەتiنەن بيلiكتiڭ بۋىنا، جالعاندىققا ماس. الايدا ەلدەگi دەموكراتيالىق وپپوزيتسيانىڭ باتىل ۇستانىمى، اقش پەن ەۋرووداقتىڭ ەسكەرتپەسi, تۋنيس پەن ەگيپەتتەگi جاعداي بيلiكتiڭ ويعا العان جوسپارىنا تۇزەتۋلەر ەنگiزبەي قويمادى. بiراق بەن ءالي مەن مۇباراكتiڭ تۇبiنە جەتكەن، الاپەس ەتكەن «بيلiك دەرتi» بiزدە دە كۇننەن-كۇنگە اسقىنىپ بارادى. جاعدايدى ءۇستi-ۇستiنە ۋشىقتىرىپ جات­قان قازاقستان بيلiگiن قوعام ەندi اراب ەلدەرi ۇلگiسiمەن «ەمدەلۋگە» ماجبۇرلە­مەسiن دەڭiز...

- بiزدiڭ شەنەۋنiكتەر ەگيپەتتەگi جاعدايدىڭ بiزدە قايتالانۋى مۇمكiن ەمەس ەكەنiن ايتىپ ءجۇر. ويتكەنi بiزدiڭ حالىق نiل جاعالاۋىنداعى ەلدەر سياقتى كۇنiنە ەكi دوللارمەن كۇنەلتiپ جاتقان جوق-مىس...

- مۇنىسى كۇلكiلi ەندi. بiرiنشi­دەن، كاير كوشەلەرiن تiتiرەتكەندەر - ورتا تاپ وكiلدەرi. زيالىلار، جاستار، شاعىن بيزنەس وكiلدەرi, قىزمەتكەرلەر. ەكiنشiدەن، بۇلار تۋنيستەگi بيلiكتiڭ قالاي اۋىسقانىن نەگە ايتپايدى؟ تۋنيستەگi ءIجو ادام باسىنا شاققاندا 10 مىڭ دوللارعا جۋىق. ياعني بiزدiكiمەن شامالاس. باحرەيندi دە توڭكەرiس جالىنى شارپىعانىن كوزiمiز كوردi. بۇل ەلدە ءIجو 25 مىڭ دوللار، بiزدەگiدەن 3 ەسەگە جۋىق كوپ. سولاي بولا تۇرا حالىق ءوز ويىن ساياسي پارتيا­لار، پارلامەنت، تاۋەلسiز باق ارقىلى بiلدiرە العان جوق. ءIجو-سi 15 جانە 10 مىڭ دوللار بولاتىن ەلدەر - ليۆيا مەن الجيردەن دە مازا كەتتi. سوندىقتان بiزدiڭ بيلiك ءۇشiن بيۋدجەت سالاسىنداعىلاردىڭ جالاقىسىن ءوسiرۋ، زەينەتكەرلەردi تيىن-تەبەنمەن الدايمىز دەۋ، قاعاز جۇزiندە عانا قالاتىن قيالداعى جوبالاردى تىقپالاۋ - قۇتقارۋشى كۇش بولا المايدى. سول سەبەپتi دە حالىقتىڭ وي-پiكiرiمەن ساناسپايتىن اۆتوريتارلىق رەجيم الەۋمەتتiك اپاتتاردان قاشسا دا قۇتىلمايدى. ال دەموكراتيا - ءومiر ءسۇرۋ مەن دامۋدىڭ ماڭىزدى العىشارتى. مiنە، بۇگiن بiزگە مۇنى بۇكiل الەم ايقايلاپ ەسكەرتiپ تۇر.

- بiزدiڭ بiلۋiمiزشە، «ازات» پارتيا­سى مەرزiمiنەن بۇرىن وتەتiن پرەزيدەنتتiك سايلاۋعا قاتىسپاۋ سەبەبiن سايلاۋ تۋرالى، باق تۋرالى، ساياسي پارتيالار تۋرالى زاڭعا وزگەرتۋ ەنگiزۋ جونiندە قويعان شارتىن بيلiكتiڭ ورىنداماعانىمەن ءتۇسiندiردi. مۇنشا قىسقا مەرزiمدە بۇل شارتتاردى ورىنداۋ مۇمكiن ەمەستەي كورiنەدi...

- نەگە مۇمكiن ەمەس؟ بiزدiڭ پارلامەنت كوڭiل-كۇيi كەلسە، كونستيتۋ­تسيا­نى بiرنەشە مينۋتتا وزگەرتە الادى. وعان مۇمكiندiگi دە، دارمەنi دە جەتەدi. تەك بۇيىرسا بولدى. دەموكراتيالىق وپپوزيتسيا حالىقارالىق ۇيىمدارمەن بiرiگiپ، بiرنەشە جىلدان بەرi اقورداعا زاڭداردى وزگەرتۋ جوباسىن جiبەرۋمەن كەلەمiز. مۇنىمەن مۇقيات تانىسۋعا ولاردىڭ ۋاقىتى بولدى. بiراق ارەكەت ەتكەن جوق.

وكiنiشتi-اق، الدا وتەتiن بۇل سايلاۋدىڭ تاعى دا «باس جارىپ، كوز شىعارۋمەن» وتكiزiلەتiنiنە كەزەكتi رەت كوزiمiز جەتتi. ادiلدiكتiڭ ۇستەمدiك قۇرا الماۋى مەن تاۋمەندiلiكتi ودان ءارi نىعايتا ءتۇسۋ - ابدەن اسقىنىپ، سىزداعاننان جارىلعالى تۇرعان شيقاندى تۇرتكiلەي بەرگەنمەن بiردەي. ول كۇندەردiڭ-كۇنiندە جارىلادى. قازiر بۇل ارەكەت قازاقستاندا مەملەكەتتiك ساياسات دەڭگەيiنە كوتەرiلدi. پرەزيدەنت­تiڭ شىنايى ومiردەن الشاقتاپ، وي-پiكiرi ات توبەلiندەي توپتىڭ دەڭگەيiنەن اسا الماي قالعانىن كورiپ وتىرمىز.

ەڭ قاۋiپتiسi - جاعىمپازدىق دەگەن دەرتكە شەنەۋنiكتەر مەن زيالى قاۋىمنىڭ كوپشiلiگiنiڭ شالدىعۋى. بۇلارعا: «توقتاتىڭدار، ەلدiڭ بەرەكەسiن قاشىرماڭدار، ۇرپاقتى ۋلاماڭدار! دەپۋتاتتار ءوز شارۋاسىمەن اينالىسسىن - قوعامعا قاجەتتi زاڭداردى قابىلداسىن، ال جازۋشىلار وقىرمان كۇتكەن قىزىقتى شىعارمالارىن جازسىن!» دەگiڭ-اق كەلەدi. ويتكەنi بiز مۇنى ۇمىتىپ بارامىز. بيلiك وكiلدەرi ءوز­دەرiن حالىققا قىزمەت ەتۋشi دەپ، ال زيالى قاۋىم سول حالىقتىڭ ار-ۇياتىمىز دەپ سانايدى وزدەرiن. ەندەشە، نەگە بالاققا دەيiن تومەندەپ، پاتەر الۋ مەن بالا-شاعاسىن مەملەكەتتiك قىزمەتكە ورنالاستىرۋدىڭ قامىن كۇيتتەپ كەتتi?!

مەملەكەت باسشىسىنا مىنانى ايتام: ءوز اتىڭىزعا ايتىلىپ جاتقان اسىرا ماقتاۋدى توقتاتىڭىز، بۇل سiزدiڭ تاريحتاعى ورنىڭىزدى ايقىنداپ بەرە المايدى! پەندەشiلiكتi, كلاندىق توپتاردىڭ جەتەگiندە بۇلكەكتەپ ەرۋدi دوعارىڭىز. شەنەۋنiكتەردەن قۇرالعان بiر عانا پارتيانىڭ كوشباسشىسى ەمەس، بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ شىنايى پرەزيدەنتi بولىڭىز!

- سiز بيلiكتiڭ ساياساتىن ورىندى سىنايسىز. بiراق تارازى باسىن تەڭ ۇستايىقشى، ۇكiمەت ەلدi داعدارىستان امان-ەسەن الىپ شىعۋدىڭ، تۇراقتى دامۋدىڭ قامىن جاساپ جاتىر ەمەس پە؟

- ەگەر بۇل ارەكەتتەرi شىنايى ءتۇر­دە iسكە اسىپ جاتقان بولسا، ءناتي­جەسiن كورەر ەدiك. تاعى دا قايتالاۋعا ءماجبۇر­مiن - تاۋەلسiزدiك العان جىلداردان بەرi قۇنى ونداعان ميلليارد دوللار بولاتىن جۇزگە جۋىق باعدارلاما قا­بىلداندى. مۇنىڭ بiردە-بiرiنەن ناتيجە شىققان جوق! باسەكەلەستiككە قابiلەتتi بiردە-بiر تاۋاردى كورمەدiك! قارجى ادەتتەگiدەي قالتالارعا ءتۇستi.

1990 جىلى قازاقستاننىڭ iشكi جالپى ءونiمi 110 ميل­ليارد دوللار شاماسىندا بولعان. 2010 جىلى بار-جوعى 130 ميللياردقا كوتەرiلدi. بۇل مەرزiمدە باسقا ەلدەر ءIجو-سiن بiرنەشە ەسەگە ءوسiرiپ الدى. ال بiز ءالi وگiز اياڭمەن كەلەمiز! وسى دا دامۋ ما؟! وسى دا العا جىلجۋ ما؟! بۇدان بiرنەشە جىل بۇرىن مۇنايدىڭ باررەلi ءجۇز دوللار بولىپ، مەتالدىڭ قۇنى شارىقتاپ تۇرعان كەزدە جىل سايىن ونداعان ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا قۇيىلىپ جاتاتىن. بۇگiن دە باعا سونىڭ توڭiرەگiندە، ال اقشا قايدا كەتiپ جاتىر؟

تاۋەلسiز اقپارات كوزدەرi­نiڭ حابارلاۋىنشا، سوڭعى ون جىلدا قازاقستاننان جىلدىق ءIجو-گە تەڭ قارجىنى - 130 ميلليارد دوللاردى تاسىپ اكەتكەنiن ايتادى. بۇل بەرگi جاعى عانا، كورسەتكiشتi سەنiمدi تۇردە ەكiگە كوبەيتۋگە بولادى. ياعني مىڭداعان مەكتەپ، اۋرۋحانا، ءتۇرلi الەۋمەتتiك نىساندار قالتادا كەتتi جانە ول قارجى وزگە ەلدiڭ ەكونوميكاسىنا قىزمەت ەتiپ جاتىر.

ۇكiمەت جۇرگiزiپ جاتقان الەۋمەتتiك ساياساتقا كەلەر بولساق، ناتيجەسiن وتiرiك ستاتيستيكامەن ەمەس، زەينەتكەرلەر­دiڭ، جاستاردىڭ، جۇمىسسىزداردىڭ جاي-كۇيiمەن ەسەپتەپ كورەيiك. ماسەلەن، بيلiك زەينەتاقى كولەمi جونiنەن رەسەيدەن، ءازiربايجاننان، بەلارۋستەن، ۋكراينادان قالىپ قويعانى تۋرالى تiس جارمايدى. ونىڭ ەسەسiنە، بiزدiڭ ەلiمiز ازىق-تۇلiك باعاسىنىڭ قىمباتتىعى، تۇرعىن ءۇي كوممۋنالدىق قىز­مەتi تاريفiنiڭ ءوسۋi جونiنەن پوستكەڭەستiك ەلدەر اراسىندا العاشقى ورىنعا شىقتى. جاسوسپiرiمدەردiڭ وزiنە-ءوزi قول جۇمساۋى، جەتiم بالالاردى شەتەلدiكتەرگە بەرۋ تۇرعىسىندا بارiنەن وزدىق. ءومiر ءسۇرۋ دەڭگەيi, سابيلەر مەن انالاردىڭ ءولiمi, قۇرت اۋرۋىنا شالدىققاندار جونiنەن شە؟ بيلiك ولاي-بۇلاي قانشا وي­قاستاعانىمەن، وتiرiك ماقتانعانىمەن، شالاجانسار ەلدەر­دiڭ دەڭگەيiنە ءتۇسiپ بارامىز.

ەلiمiزدiڭ ينتەللەكتۋالدىق جاسامپازدىق كۇش-قۋاتى سارقىلۋعا تاياۋ. ماسەلەن، لوندون مەتروسىنىڭ iرگەتاسى حIح عاسىردىڭ ەكiنشi جارتىسىندا قالاندى. الماتى مەتروسى ححI عاسىردىڭ العاشقى ونجىلدىعىندا دا پايدالانۋعا بەرiل­مە­دi. وڭتۇستiك افريكالىق حيرۋرگ كريستيان بەرنارد جارتى عاسىر بۇرىن جۇرەك اۋىستىرىپ سالۋ وپەراتسياسىن العاش رەت جاسادى. ال قازاقستاندا مىڭداعان ادام مۇنداي قىزمەت كورسەتiلمەگەندiكتەن كوز جۇمۋدا. ەگەر پرەزيدەنت شەتەلدەن كەلەتiن دارiگەرلەردiڭ بiلiكتiلiك دەڭگەيi بiزدiڭ مامانداردان جوعارى ەكەنiن مويىنداۋعا ءماجبۇر بولسا، وندا جەتiسكەن ەكەنبiز.

- بۇرىندارى پرەزيدەنت بiرقاتار ەلدەردiڭ دامۋ ءتاسiلiن مىسال ەتەتiن. ۇلگi بولارلىق ەلدەردiڭ قاتارىندا تۇركيا، وڭتۇستiك كورەيا، سينگاپۋر، مالايزيا، فينليانديا بار-تىن. قازiر مەملەكەت باسشىسى بۇل ەلدەردi ۇلگi ەتۋدi قويعان سياقتى. نەگە ءويتتi? الدە بiز ولاردى «شاڭ قاپتىرىپ» كەتتiك پە؟

- مەنiڭ ويىمشا، ول قازاقستاننىڭ بۇگiنگi جاعدا­يىندا الەمنiڭ وزىق ەلدەرiنiڭ ۇلگiسiنە كوشەم دەۋ اقىماقتىق ەكەنiنە كوزi جەتتi. بiز جارتى الەمگە جار سالدىق، «مالايزياعا، وڭتۇستiك كورەياعا ۇقساعىمىز كەلەدi» دەپ. بiراق ولارعا ۇقساۋعا ەش ارەكەت جاساعامىز جوق. «سينگاپۋر سياقتى سىبايلاس جەمقورلىقتان ادا بولامىز» دەپ داۋرىقتىق. ناتيجەسiندە جەمقورلىق دەگەنiڭiز بۇرىنعىدان دا ءورشiپ كەتتi. يزرايلدiڭ اگرارلىق تەحنولوگياسىن قولدانىپ كوردiك تە، شارۋالاردى «قوڭىز تەرگiزiپ» جiبەردiك...

مىسالى، شەتەلدiك ءتاجiري­بە­نi پايدالانا وتىرىپ iشكi iستەر سالاسىن رەفورمالايمىز دەيدi. ەندەشە، نەگە ليتۆاداعىداي وقيعا بiزدە بولمايدى؟ ليتۆادا ازداپ ۇرتتاپ العان پوليتسەي جول اپاتىنا ۇرىندىردى. مۇنداي جاعداي ەكi رەت قايتالاندى، ەكi رەتتە دە مەم­لەكەتتiك جول پوليتسياسى باسشىسى قىزمەتiنەن كەتتi.

بiزدiڭ بيلiكتiڭ سيقى مىناداي: الدىمەن جاراپازانداتىپ ۋادە بەرەدi, سودان كەيiن قىر­ۋار اقشا بولگiزiپ، جۇمىس iستەپ جاتقان ءتۇر كورسەتەدi, اقىر سوڭىندا - ۇيالعان تەك تۇرماستىڭ كەرiن كەلتiرiپ، قاشقاقتاپ جۇرەدi.

- مەرزiمiنەن بۇرىن وتەتiن پرەزيدەنتتiك سايلاۋعا تۇسكiسi كەلەتiندەر از ەمەس. بۇل تۋرالى نە ايتاسىز؟

- قازiرگi پرەزيدەنتكە بالاما رەتiندە ەشكiمگە بەلگiسiز كانديداتتار تiركەلدi. تiپتi كەيبiرiنiڭ اتى-ءجونiن بۇرىن-سوڭدى ەستiمەگەنبiز. بۇل - سايا­سي جۇيەنiڭ ازعىنداعانىنىڭ بەلگiسi. باسەكەلەستiكتi تۇن­شىق­تىرعان بيلiكتiڭ جيىرما جىلعى جەمiسi.

ءوز ارەكەتiنەن ءوزi ۇيالعان بولۋى كەرەك، اقوردا سوڭعى ساتتەردە وقشانتايىندا تۇك قالماعان «زاپاستاعى كانديداتتار» مەلس ەلەۋسiزوۆ پەن عاني قاسىموۆتى ساياسي ارەناعا قۇلاعىنان سۇيرەپ شىعاردى. بۇلار - رەفەرەندۋم ارقىلى پرەزيدەنتتiڭ وكiلەت­تiگiن ۇزارتۋدى قولداعاندار. وسىدان كەيiن مۇنىڭ سايلاۋ ەمەس، جاي عانا كابينەتتiك اۋىس-ءتۇيiس ەكەنiنە كiم كۇمان كەلتiرەدi?! مiنە، بيلiكتiڭ شىنايى بەت-بەينەسi وسىنداي!

- عاني قاسىموۆ پەن مەلس ەلەۋسiزوۆتiڭ مەملەكەتتiك تiلدi اناۋ ايتقانداي كەرەمەت مەڭگەرمەگەنi بەلگiلi. سولاي بولا تۇرا بۇل ەكەۋi مەملەكەتتiك لينگۆيستيكالىق كوميسسيانىڭ ەمتيحانىنان ءوتتi عوي...

- مەن بۇل ازاماتتاردى بۇرىننان بiلەمiن جانە ولاردىڭ قازاقشاسى ءماز ەمەس دەگەنمەن كەلiسەمiن. لينگۆيستيكالىق كوميسسيانىڭ بۇل ەكەۋiن نەلiكتەن «باسىنان سيپاعانى» تۇسiنiكتi. بيلiك قولايىنا جاعاتىنداردى ماڭدايىنان شەرتiپ ءجۇرiپ تاڭداپ الماق. لينگۆيستيكالىق كوميسسيا مۇشەلەرiنiڭ ءبارi - «نۇر وتاننان» جانە ءبارi مەملەكەتتiك قىزمەتتە. ياعني، بiر كانديداتتىڭ قاراماعىندا. ەندەشە، بۇلارعا قالاي سەنەسiڭ؟

- سiزدەر «مەرزiمiنەن بۇرىن وتەتiن پرەزيدەنتتiك سايلاۋعا قاتىسۋعا دايىنبىز» دەپ مالiمدەگەن سوڭ بۇعان كۇدiك كەلتiرگەندەر بولدى. «ازات» جان-جاقتى دايىندىقتان وتكەن كانديدات ۇسىنا المايدى» دەستi كەيبiر جۇرت...

- قازiرگi پرەزيدەنتكە بالاما بولاتىن تۇلعالار قازاقستاندا جەتەرلiك. بiزدiڭ پار­تيا­نىڭ قۇرامىندا دا مەملە­كەت­تiك قىزمەتتە تاجiريبەسi مول ساياساتكەرلەر از ەمەس. بiز ماسەلەگە مىنا تۇرعىدان قارايىق: سوڭعى جيىرما جىلدا الەم ادام تانىماستاي وزگەردi. مەنiڭ پiكiرiمشە، بۇل وزگەرiس­تەردەن سوڭ كوپتەگەن مەملەكەت­تەردiڭ باسشىلىعىنا بيۋروكراتتىق جۇيەنiڭ دەرتiنەن ادا جاڭا كوزقاراستاعى ادامدار كەلدi.

ەڭ جارقىن، تاريحي وقيعا­لا­ر­دىڭ باسى-قاسىندا كiمدەر ءجۇردi? چەحياداعى ۆاتسلاۆ گاۆەل - نان-تۇزىن وتىن قويماسىنان ايىرىپ جۇرگەن دراماتۋرگ. پولشاداعى لەح ۆالەنسا - ەلەكتريك. مەنiڭ ۇلگi تۇتاتىن ساياساتكەرلەرiمنiڭ بiرi - نەلسون ماندەلا. ول عۇمىرىندا بiر-اق رەت كاسiبي قىزمەت iستەدi - وار-دى بەس جىل باسقاردى. بۇل تۇلعالار ءوز ەلiن­دە عانا وزگەرiس جاساعان جوق، اينالاسىنداعىلاردى دا ويلانۋعا ءماجبۇر ەتتi. ميل­ليون­داعان ادامنىڭ ءۇمiتiن وياتتى. مiنە، بۇگiنگi زامان - ءدال وسىنداي تۇلعالاردىڭ زامانى.

الەم سۇمدىق جىلدامدىقپەن دامىپ بارادى جانە العا زىمىراۋدا. اقش-تىڭ، ان­گليا­نىڭ، فرانتسيانىڭ، گەرمانيانىڭ كوشباسشىلارىنا كوز سالىڭىز، ولار ۇلكەن ساياساتقا جانە بيلiككە بۇرىنعى باسشىلارعا ۇقساماعاندىقتان كەلدi. بۇلار قوعامعا بەتبۇرىس جاسادى، ميلليونداعان ادامنىڭ ءۇمiتiن وياتتى. بۇلار باسە­كە­لەس­تiكتi دامىتتى، ءوز ەلiنە دەگەن وزگەلەردiڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىردى. باسقالاي بولۋى مۇمكiن ەمەس ەدi. ويتكەنi قوعام «ءولi تەرiسiن» ءاردايىم سىپىرىپ وتىرۋى كەرەك.

بۇعان قازاقستان بيلiگiنiڭ وي-ءورiسi جەتiپ ءجۇر مە؟ بۇل ماسەلەنiڭ ماڭىزى بiزدiڭ وتانداستارىمىز ءۇشiن كۇننەن-كۇنگە ارتىپ بارادى...

- راقمەت.

سۇحباتتاسقان ەدiل بەيسەن.

«جاس الاش» گازەتى