«مۇڭىڭدى شاق، مۇعالىم» ايدارىمەن بەرىلگەن اباي پورتالى فورۋمىندا مۇعالىمدەردىڭ كۇلدى-كومەش ءومىرىن كورە تۇرىپ، قوعامدىق قىل-قىبىرعا مۇعالىمدى عانا كىنالى بولعانداي ايىپتاي سويلەۋ بەلەڭ الىپتى.. بارىڭدى جامانداپ، جاقسىنى قايدان تابارسىڭ دەگەن بار ەدى. جىعىلىپ جاتىپ، سۇرىنگەنگە كۇلگەندەي بولماعان دۇرىس ەدى.

اتاقتى جازۋشى ۆ.گيۋگو شەتەلدىك ساپارلارىنىڭ بىرىندە شەكارا كەدەنشىلەرى اينالىساتىن كاسىبىن سۇراعاندا «جازامىن»، نەمەن جازاسىڭ دەگەندە: «قالاممەن» دەگەن ەكەن. كەدەنشىلەر جازۋشىنىڭ ءىس-ساپار انىقتاماسىنا «قالاممەن ساۋدا جاساۋشى» دەپ جازىپ بەرىپتى. مۇعالىم قىزمەتىنە دە وسىنداي كەدەندىك كوزقاراسپەن قارايتىندار، ونىڭ قوعامدىق قىزمەتىن جايما بازارداعى ورتا قول ساۋداگەرلەر دەڭگەيىندە باعالايتىن سياقتى. قادىرلەۋگە ەمەس، مۇسىركەۋگە لايىقتالعان بۇنداي تۇسىنىكتەر مەن كوزقاراس مۇعالىمدەر  ءىشىن جىلىتارلىق جاعدايعا اپارمايدى. مۇعالىمدەر ساياسات اۋلىنا ءوز ەركىمەن باس سۇعىپ جۇرگەن جوق.  تۇساۋلى ات سياقتى جاعدايعا  دۋشار بولعان مۇعالىمدەر قازىرگى زاماننىڭ مايىسقاق شىندىعىن بىلمەيدى ەمەس.  ساياساتتىڭ قولدان جاسالاناتىنىن، ونى قالاي وزگەرتەمىن دەسە دە بيلىكتىڭ قولىندا ەكەنىن بىلەدى. قازىرگىدەي جاعدايدا مۇعالىمنەن ساياسي كۇرەسكەرلىك كۇتۋدىڭ ءوزى دۇرىستىققا جاتا قويماس.

«مۇڭىڭدى شاق، مۇعالىم» ايدارىمەن بەرىلگەن اباي پورتالى فورۋمىندا مۇعالىمدەردىڭ كۇلدى-كومەش ءومىرىن كورە تۇرىپ، قوعامدىق قىل-قىبىرعا مۇعالىمدى عانا كىنالى بولعانداي ايىپتاي سويلەۋ بەلەڭ الىپتى.. بارىڭدى جامانداپ، جاقسىنى قايدان تابارسىڭ دەگەن بار ەدى. جىعىلىپ جاتىپ، سۇرىنگەنگە كۇلگەندەي بولماعان دۇرىس ەدى.

اتاقتى جازۋشى ۆ.گيۋگو شەتەلدىك ساپارلارىنىڭ بىرىندە شەكارا كەدەنشىلەرى اينالىساتىن كاسىبىن سۇراعاندا «جازامىن»، نەمەن جازاسىڭ دەگەندە: «قالاممەن» دەگەن ەكەن. كەدەنشىلەر جازۋشىنىڭ ءىس-ساپار انىقتاماسىنا «قالاممەن ساۋدا جاساۋشى» دەپ جازىپ بەرىپتى. مۇعالىم قىزمەتىنە دە وسىنداي كەدەندىك كوزقاراسپەن قارايتىندار، ونىڭ قوعامدىق قىزمەتىن جايما بازارداعى ورتا قول ساۋداگەرلەر دەڭگەيىندە باعالايتىن سياقتى. قادىرلەۋگە ەمەس، مۇسىركەۋگە لايىقتالعان بۇنداي تۇسىنىكتەر مەن كوزقاراس مۇعالىمدەر  ءىشىن جىلىتارلىق جاعدايعا اپارمايدى. مۇعالىمدەر ساياسات اۋلىنا ءوز ەركىمەن باس سۇعىپ جۇرگەن جوق.  تۇساۋلى ات سياقتى جاعدايعا  دۋشار بولعان مۇعالىمدەر قازىرگى زاماننىڭ مايىسقاق شىندىعىن بىلمەيدى ەمەس.  ساياساتتىڭ قولدان جاسالاناتىنىن، ونى قالاي وزگەرتەمىن دەسە دە بيلىكتىڭ قولىندا ەكەنىن بىلەدى. قازىرگىدەي جاعدايدا مۇعالىمنەن ساياسي كۇرەسكەرلىك كۇتۋدىڭ ءوزى دۇرىستىققا جاتا قويماس.

پەداگوگيكانىڭ سۋبەكتىسى دە، وبەكتىسى دە - ادام. باسقا ەشبىر ماماندىق ادام جانىمەن تىكەلەي بايلانىسقا تۇسپەيدى. بالانىڭ جان دۇنيەسى - ءومىردىڭ شاڭ توزاڭدارى قونباعان كىرشىكسىز الەم. ول - جاساندىلىقسىز، جالعاندىقسىز اقيقاتتى اڭسايدى. ال ساياساتتىڭ ىقپىل-جىقپىلدارى كوپ ەكەنى بەلگىلى. مۇعالىم ءۇشىن ناقتى ومىردەگى سان الۋان قۇبىلىستار ىشىنەن بالالاردىڭ بىلۋگە ءتيىستى اقپاراتتاردى اششى ىشەكتى ارشىعانداي  ىرىكتەپ الۋعا دا مۇمكىندىك جاسالماي وتىرعانى بارىمىزگە دە بەلگىلى.

كوز اشقاننان كوش سوڭىندا سالپاقتاپ ىلەسىپ، نان ايىرىپ جۇرگەن مۇعالىمدەردىڭ  ساياسي ناۋقانداردا بيلىكتىڭ جەتەگىندە جۇرمەسكە امالى جوق. نە وڭعا، نە سولعا بۇرىلارىن بىلمەي، كۇنكورىس قامىندا جۇرۋگە ءماجبۇر بولعان مۇعالىم جاعدايىن سولارمەن ىستەس بولعاندار عانا بىلەدى. ادال ءجۇرىپ، ءالىم جەتكەنشە ءىس اتقارسام دەپ جۇرگەن مۇعالىمدەردىڭ بارىنان ايرىلىپ، قارق بولماي عارىپقا اينالعانداي كۇيگە تۇسكەن جايلار دا جەتكىلىكتى.. جىلت ەتەرى بار مۇعالىم دەربەس ويىن بىلدىرسە قۇيرىعىنا قوڭىراۋ بايلايتىن ادەت ورىستەپ وتىرعانى دا جاسىرىن ەمەس. دەربەس ويلاپ، ەستيارلىق تانىتقانى ءۇشىن جۇيكەسىنە ءتىس تيگەن مۇعالىم قىڭىر مىنەز تانىتاتىن، قۇيرىعىن قىسىپ، جايىنا قاراپ جۇرە المايتىن تىكباقاي اتانادى. قادامىنا قاقپان قۇرىلىپ، شاش اراسىنان سىركە ىزدەۋشىلەردەن ءزابىر كورگەن سوڭ كۇيدىرگىسى كوپ كوڭىرسىك ورتادان قۇتىلۋ ءۇشىن وقشاۋلانىپ تاساعا كەتەدى.

ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە جاسالىپ  جاتىرعان ەلەۋلى وزگەرىستەردەن قاباردارمىز. بىراق مەكتەپتىڭ ىشكى قۇرىلىمى مەن باسقارۋ جۇيەسى توزعان توندى جاماپ كيگەندەي كۇيىندە قالىپ وتىر.  جۇرتشىلىقتىڭ مەكتەپ پەن مۇعالىم جۇمىسىنا قاناعاتتانباۋشىلىعى نەگىزسىز دە ەمەس. بىراق سول ولقىلىقتاردىڭ ورىن الۋ سەبەپتەرىن  مۇعالىمگە دە جۇكتەي سالۋ نيەتى كەڭ ورىستەپ بارادى.

مەكتەپ - قوعام ءومىرىنىڭ ايناسى. قوعامدىق قوندىرما قانداي بولسا، مەكتەپ تە سونداي. وقۋ- تاربيە ساپاسىن تەك مۇعالىمدەر جەكە دارا شەشە المايتىنى انىق.  بار ىنتا ىقىلاسىن ساپالى ءبىلىم بەرۋگە جۇمسايتىنداي جاعداي جاسالمايىنشا مۇعالىمدەردى كىنالاۋ ءدۇرىس تا بولماس..

مۇعالىمنىڭ ءوز جۇمىسىنان ءلاززات الا ءبىلۋى -  پەداگوگيكالىق قىزمەتتىڭ باستى شارتى. بىراق مۇعالىم  بالالاردىڭ جەتىلۋىنە يمپۋلس بەرە الاتىنداي ءوز قىزمەتىنەن  ءلاززات الارلىق جاعدايعا جەتە الماي وتىر.. ونىڭ سەبەبى - مۇعالىم ەڭبەگىنىڭ قۇندىلىعى مەن قۇرمەتىنىڭ  الەۋمەتتىك، مورالدىق  تۇرعىداعى سايكەسسىزدىگى .  قوعامداعى الەۋمەتتىك جىكتەلۋدىڭ مۇعالىم ەڭبەگىنە قانشالىقتى ىقپال ەتىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. قاي ماماندىقتىڭ دا مارتەبەسى تومەن بولعان جاعدايدا، سول ماماندىق يەسى قانشالىقتى ىنتالى، قانشاما بىلىكتى، تاجىريبەلى بولسا دا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بولاتىنى بەلگىلى. مۇعالىم ءوز قىزمەتى بەدەلىن ءوزى كوتەرەتىندەي مارتەبەسىن كوتەرۋ - مەملەكەت ەنشىسىنە جاتادى.

مۇعالىم ەڭبەگىنە تەك بەلگىلى ءبىر فۋنكتسيانى ورىنداۋدان تۇراتىن مەحانيكالىق قىزمەت تۇرىندە قارايتىن تەرىس  كوزقاراس ءالى دە ساقتالۋدا.  پەداگوگيكالىق پروتسەستە تىكەلەي ادام تاعدىرى جاتقاندىقتان ونى نۇسقاۋمەن ورىندالاتىن نەمەسە ءبىر-بىرىنە كەرەعار كەلىپ جاتاتىن نورماتيۆتەرمەن ولشەۋگە بولمايتىن جاعدايلار كەزدەسىپ جاتادى.. مۇعالىمنىڭ ءار قادامى مەن ىسىندە ۇنەمى ويلانۋ، ىزدەنۋ، شەشىمدەر تابۋ، ءبىلىم كوزدەرىن ۇنەمى جاڭارتىپ وتىرۋدى قاجەت ەتەدى. مۇعالىم قىزمەتى سيپاتى جاعىنان ونەر سالاسىنا ەنەدى. ونەر ادامىن الەۋمەتتىك قىسپاقتا ۇستاۋ - ونى تۇنشىقتىرۋمەن بىردەي. ونەرگە جاڭالىق قاجەت.   مۇعالىم جاڭاشىلدىققا بارماي تۇرا المايدى، ويتكەنى بالامەن جۇمىستىڭ بولمىسىنىڭ ءوزى  - جاڭاشىلدىق. ول وسپەي، جەتىلمەي تۇرا المايدى. مۇعالىم ەڭبەگى الدىمەن ەڭبەكتەپ، سودان سوڭ كەۋدەسىن كوتەرەتىن ءسابي سياقتى. ءوسۋ ءۇشىن باپ كەرەك. بويىن جازىپ، ويىن ۇشتاۋ ءۇشىن وعان ۇنەمى ىزدەنىس كەرەك. ىزدەنىس ءۇشىن باپكەردىڭ قامقورلىعى مەن ماتەريالدىق قامسىزدىق كەرەك. مۇعالىمنىڭ ايلىعى ەشقاشان قامسىزدىق كورسەتكىشى دەڭگەيىنە جەتىپ كورگەن جوق. اششى تەرى سىڭگەن جالاقىسى قالتاعا قوناقتامايدى، وتۋگە اسىعاتىن قىز سياقتى، كەتۋگە اسىعادى. تەسىك قالتا مۇعالىم اياعىنان قاز تۇرىپ، ەڭسەسىن كوتەرە المايدى. سوندىقتان بولار، قىزمەتى ءوزى ءۇشىن ازاپ بولسا دا، بىرەۋلەر ءۇشىن مازاققا اينالىپ وتىرعانى. كوكتەگى قۇدىرەت پەن جەردەگى بيلىكتىڭ نازارىنان تىس قالعانداي كۇيدەگى مۇعالىم « جەرى كەڭ بولسا دا تالتايا الماي، ەلى باي بولسا دا شالقايا الماي» ءجۇر. ءبىلىم قۋعان بىلىمدىلەردەن دۇنيە قۋعان جىرىندىلار وزعان كەزدە ەلىم دەپ سىزدايتىن جۇرەك قاساڭ تارتاتىنى انىق. ەلىم دەپ ەلجىرەمەگەن جۇرەكتەن قورا تازالايتىن كۇرەك ارتىق دەگەن بار. قاساڭ جۇرەكتەر ەلىندە ىسكەرلەر مەن  ىسمەرلەر  قوسشىلىققا جاراماي، ەڭبەگى ەلەۋسىز قالادى. سول سەكىلدى، سورتى تومەن قىزمەت سانالىپ جۇرگەن مۇعالىم ەڭبەگىنىڭ مارتەبەسى تەك ءسوز جۇزىندە عانا ايتىلۋدان اسپاي جاتىرعانى بەلگىلى.

ساكەن بوزاەۆ، زەينەتكەر مۇعالىم. كسرو جانە قر ءبىلىم بەرۋ

ۇزدىگى. ى.التىنسارين اتىنداعى مەدال يەگەرى.

اتىراۋ وبلىسى،  قۇلسارى قالاسى

«اباي-اقپارات»