قازاق باتىرى قاشان دا قازاق جەرىنىڭ قورعاۋشىسى عانا ەمەس، ەلدىك پەن رۋحتىڭ جاناشىرلارى دا بولا بىلگەن. «ولار ۇلتتىڭ بولاشاعىن، كەلەر ۇرپاعىن، ءبىزدى قورعادى. سان تاراپتان سۇقتانعان جات جۇرتقا اتامەكەننىڭ قارىس قادامىن دا بەرمەي، ۇرپاعىنا ميراس ەتتى»، دەيدى قازاق باتىرلارى تۋرالى ن.نازارباەۆ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىندا.
بوداندىق قامىتتى كيۋدەن باس تارتىپ، سول جولدا شەيىت بولعان جۇزدەگەن باتىرىمىزدىڭ جان الىسىپ جان بەرىسكەن اقمولا بەكىنىسى شايقاسىنا بيىل 180 جىل تولسا، سول شايقاستا اسقان ەرلىك كورسەتىپ، سوڭعى دەمى قالعانشا ەل ازاتتىعى ءۇشىن كۇرەسكەن باتىرلاردىڭ ارعى اتاسى، قازاق حاندىعىنىڭ ىرگەسىنىڭ بەكۋىنە كۇش سالعان باتىرلاردىڭ ءبىرى شۇبىرتپالى (تەمىرقوجا) باباعا 500 جىل تولىپ وتىر. زەرتتەۋشىلەر اقمولا بەكىنىسى ءۇشىن بولعان شايقاستى ەل ازاتتىعى جولىندا بولعان 400 كوتەرىلىستىڭ ەڭ ىرىلەرىنىڭ ءبىرى دەيدى. ال شۇبىرتپالىدان تاراعان ون اتانىڭ بارلىعى تۇگەلدەي كەنەسارى حاننىڭ جانىنان تابىلىپ، قايتپاس قايسارلىعىمەن ەسىمدەرى تاريحتا قالعان. تاريحشىلار اسىرەسە اقجولتاي اعىباي باتىردىڭ ەرلىگىنە ەرەكشە توقتالادى. كەنەسارى مەن اعىباي العاش رەت كوكشەتاۋدا كەزدەسكەن دەگەن دەرەك بار. سودان كەيىن ول حاننىڭ سەنىمدى سەرىگىنە، ادال باتىرىنا اينالعان...
3 جانە 4 تامىز كۇندەرى ەلوردادا وسى ءبىر تاريحي ماڭىزى زور وقيعالاردى ەسكە الىپ، تاريحي سانانى جاڭعىرتۋ ماقساتىندا القالى جيىندار ۇيىمداستىرىلدى. قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان شۇبىرتپالى باتىردىڭ ۇرپاقتارى استاناداعى «جاستار» مولتەك اۋدانىنداعى «قاراوتكەل» قورىمىنا بارىپ، شەيىت بولعان باتىر اتالاردىڭ رۋحىنا قۇران باعىشتادى. سول جەردە تاريحي ماڭىزى زور قورىمدا كەنەسارىنىڭ 50 جاساۋىلى، 200 اسكەري قولباسشىسى جەرلەنگەنى ايتىلدى. وسپادار وتارشىلاردى قىناداي قىرىپ، قازاقتىڭ بوداندىق بۇعاۋىنان ارىلۋعا ۇلەسىن قوسقان، تاۋەلسىزدىكتى اڭساعان حاس باتىرلار جاتقان جەردە كوكبەل زيراتىنىڭ شىراقشىسى قۇربان ىسماعۇلۇلى ارۋاقتارعا ارناپ قۇران باعىشتادى. بۇدان كەيىن 200 ادامنان تۇراتىن كوپشىلىك ەسىل جاعاسىنىڭ بويىنداعى كەنەسارى حاننىڭ ەسكەرتكىشىنە تاعزىم ەتىپ، گۇل شوعىن قويىپ، ءباھادۇر حاننىڭ رۋحىنا قۇران باعىشتادى.

تاۋەلسىزدىك سارايىنىڭ ءماجىلىس زالىندا جالعاسقان شارالار قاتارى عىلىمي-تانىمدىق كونفەرەنتسياعا ۇلاستى. تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى مارات ابسەمەتوۆ اقمولا بەكىنىسى شايقاسىنىڭ ءمانى مەن ماڭىزى تۋرالى، ال قر مادەنيەت قايراتكەرى ءاشىمحان وسپانوۆ سىر وڭىرىندەگى ايەكە بي مەن اعىباي باتىردىڭ ءومىر دەرەكتەرىنەن سىر شەرتەتىن باياندامالارىن جاسادى. اسىرەسە ءاشىمحان ورىنباسارۇلىنىڭ بۇداباي اقىننىڭ ايەكەگە قاتىستى جوقتاۋى حاقىندا ايتقان تاريحي دەرەكتەرى كوپشىلىكتىڭ نازارىن وزىنە اۋداردى. ال ايەكە ءبيدىڭ: «اعايىن تاتۋ بولسا – قۇت، الاۋىز بولسا – جۇت» دەگەن ءسوزى اراعا 140 جىل وتسە دە ءمانىن جويماي، وزەكتىلىگىن كۇشەيتە تۇسكەنى اقيقات.
ءدال وسى شارادا «شۇبىرتپالى. تاريحى ءھام شەجىرەسى» اتتى كىتاپتىڭ تۇساكەسەر ءراسىمى ءوتتى. ول ەڭبەك تاريحي دەرەكتەر مەن دايەكتەردى مول قامتۋىمەن قۇندى بولعالى تۇر. بۇل كۇنگى شارا «ازىرەت سۇلتان» مەشىتىندە 300 ادامعا ارناپ اس بەرۋمەن اياقتالدى. ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىنەن، سونىمەن قاتار بولگاريا، ۋكراينا، قىرعىزستاننان جينالعان قالىڭ قاۋىم تاريحي سانانى جاڭعىرتۋدىڭ بولاشاق ۇرپاق تانىمىنداعى ماڭىزى زور ەكەندىگىنە تاعى دا ءبىر كوز جەتكىزدى.
وسى تاريحي داتالاردىڭ قۇرمەتىنە كەلەر كۇنى سارىارقانىڭ تورىندە، قاراەگىن ەلدىمەكەنىندە 2000 ادامنىڭ باسىن قوسقان ۇلان-اسىر توي ءوتتى. ساحنالاندىرىلعان تاريحي قويىلىم، ايتىس، ءداستۇرلى ءان، قازاق كۇرەسى، الامان بايگە سىندى ۇلتتىق رۋحتى جانيتىن شارالار قالىڭ كوپشىلىكتىڭ جادىندا ۇزاققا ساقتالارى ءسوزسىز.

الما سايلاۋقىزى