جارقىنبەك سەيتىنبەتۇلى. سايلاۋ ساباقتارى
«ۆولوكيتانىڭ» ءبىر ۇشى وبلسايلاۋكومدا ما؟
«ۆولوكيتانىڭ» ءبىر ۇشى وبلسايلاۋكومدا ما؟
«بولعانىنان بولادىسى، قىزىق» دەگەندەي، جەكەلەگەن ساياساتكەر، ازاماتتار، ساياسي پارتيالار 03.04.2011 جىلى وتەتىن كەزەكتەن تىس پرەزيدەنتتىك سايلاۋدى كونستيتۋتتسياعا قارسى دەسە ەكىنشىلەرى بويكوت جاريالايمىز، زاڭسىز سايلاۋعا قاتىسپايمىز دەدى. جوعارعى بيلىك ورگاندارىن سايلاۋ، ۇلكەن ساياسي وقيعا بولعاندىقتان، 20, 30, 50 جىل وتكەندە زاڭدى-زاڭسىزدىعىن كەلەشەك ۇرپاق زەرتتەپ، تالاي عىلىم دوكتورلارى شىعاتىن بولار. ءبارى ۋاقىتىمەن، زاڭعا سايكەس ءوتىپ تۇرسا، بۇنداي ايتىس-تارتىس بولماي، وركەنيەتتى ەل قاتارلى، ازاماتتار ءوز ەرىكتەرىمەن قالاعانىن سايلاپ تىنىش وتەر ەدى. باتىس ەلدەرى سايلاۋدى «دەموكراتيانياڭ مەيرامى» دەيدى. شىن مانىندە سايلاۋ ەل سەنىمىنە يە بولىپ، بۇرمالانىپ، ارامدىق جولدار پايدالانباي، /ارام ادامداردىڭ ءىسى /تازا وتسە، حالىق ءۇشىن ودان اسقان مەيرام، توي جوق. بىرەۋلەر اكىم،باستىق، دەپۋتات بولسا كىشىگىرىم توي جاسايدى، قۋانادى. حالىق ءوز بيلىگىن بەلگىلى مەرزىمىگە كونستيتۋتتسيامىزعا سايكەس تازا، ءادىل سايلاۋ ارقىلى تاڭداعان قازاقستان ازاماتىنا سەنىپ تاپسىرسا نەگە مەيرام بولمايدى. مەن 2007 جىلى ۋكرايناعا پارلامەنت سايلاۋىنا بارعاندا باقىلاۋشىلار كيەۆتەن شاعىن اۆتوبۋسپەن كيروۆوگراد وبلىسىنا بارا جاتقاندا جولدا چەرنىگوۆ وبلىسىندا ءار پارتيانىڭ پالاتكالارىنىڭ الدىندا گارمون تارتىپ، بيلەپ، ولەڭ ايتىپ، دەموكراتيانىڭ مەيرامىن تويلاپ جاتقاندارىن كوردىك. ول جاقتا سايلاۋ حالىقتىڭ داۋسىنا جۇگىنىپ تازا، ءادىل وتەدى. بيلىكتىڭ پارتياسى، وپپوزيتسيا دەپ بۇرمالاپ، بولمەي بارىنە تەڭدەي جاعداي جاسالعان. سول جولى 42 پارتيا سايلاۋعا ءتۇستى. ولارىڭ زاڭى بويىنشا سايلاۋعا تۇسكەن پارتيانىڭ وكىلى سايلاۋ كوميسسياسىنا مۇشە بولادى. ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ 42 مۇشەلەرى بولدى. وعان باقىلاۋشى، سەنىمدى وكىلدەرىن قوسىڭىز. بىراق ۋ-شۋسىز وتە ءتارتىپتى وتەدى. بىزدەگىدەي باقىلاۋشى ورنىنىان تۇرىپ كەتسە، سايلاۋعا كەدەرگى كەلتىردىڭ دەپ ۇرە تۇرەگەلمەيدى. باقىلاۋشىلار ەركىن ارالايدى، قانداي مالىمەت كەرەك ءبارىن الادى. كۇدىك كەلتىرسە كوميسسيا مۇشەسىنىڭ جانىندا تۇرىپ، ءتىزىمدى كورەدى، سايلاۋشى قۇجاتتارىن تەكسەرەدى. ولاردا كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ توراعالارى كورىڭىزدەر، سۇراڭىزدار ءبىزدىڭ ادالدىعىمىزعا كۇدىك كەلتىرمەسەڭىزدەر بولدى دەيدى. «جاسىرعاندى قۇداي كورمەيدى مە؟» دەگەندەي، بىزدە باقىلاۋشى سايلاۋعا كەدەرگى ەمەس، سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ قۇپيالارىن كورىپ قويادى دەپ جولاتپاۋعا تىرىسادى.
سايلاۋالدى باقىلاۋداعى ماشاقاتتار
نەگىزىندە ءوز ميسسيالارى سايلاۋعا قاتىستى ۇيىمدار، قىسقا مەرزىمدى باقىلاۋ مەن قاتار ۇزاق مەرزىمدى باقىلاۋ جۇرگىزەدى. قىسقا مەرزىمدى باقىلاۋ سايلاۋ كۇنى بولسا، ۇزاق مەرزىمدى، سايلاۋ جاريالانعان كۇننەن باستاپ قر «سايلاۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ بۇزىلماۋىن باقىلايدى.
بۇل جولى نەگىزىنەن سايلاۋشىلار ءتىزىمى، سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنىڭ دايىندىعىنا باقىلاۋ جاساپ، سايلاۋ كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ زاڭدى يگەرۋىنە دە كوڭىل بولدىك.
شىمكەنت قالاسىنداعى ارالاعان 12 سايلاۋ ۋچاسكسىندەگى دايىندىقتار تولىقتاي سايكەس دەۋگە بولادى. سونىڭ ىشىندە دايىندىعى مەن قاتار، زاڭعا سايكەس، باقىلاۋشىلار تالاپ ەتكەن مالىمىتتەردى، بەرۋدى بىلەتىن كوميسسيا توراعاسىن، ورىنبارلارىن ۇلگى ەتسەك: ۋسك №115 توراعالارى مامەشەۆ س.ح، №21 سەيدالينا ج، №134 شولپانكۋلوۆا ش.ك، №85 بورانباەۆ ب.س /سايلاۋدى قالاي وتكىزگەندەرىن باقىلاي المادىق/
ءبىر كۇدىك العانىم، ءبىراز سايلاۋ ۋچاسكەلەرىن ارالاعانىمدا، سايلاۋعا تىركەلۋگە كەلدىڭىز بە؟ ساعات ازانعى 07 كەشىككەندەردى تىركەمەيمىز دەگەندەرى بولدى. باقىلاۋشىنىنى تىركەۋ مەرزىمىنىڭ شەكسىز ەكەنىن بىلمەي، بىلسە دە ادەيى ىستەيدى مە، وتكەن سايلاۋلاردا تالاي باقىلاۋشىنى تىركەمەي، اۋداندارعا جىبەرگەندەرىمىزدى دە قايتارىپ اۋرە قىلعان ەدى..
شىمكەنت قالاسىنداعى №45 مەكتەپكە ورنالاسقان №108 سايلاۋ ۋچاسكەسىنە بارىپ ءوزىمدى تانىستىرىپ، كۋالىگىمدى كورسەتىپ، قاجەتتى مالىمەتتەردى الۋعا كەلگەنىمدى ايتتىم. حاتشى شاتىربەكوۆا ا.ا: «كۋالىگىڭىزدىڭ نومەرى جوق. سايلاۋ ۋچاسكەسى كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ ءتىزىمىن بەرە المايمىز دەپ ءال-فارابي اۋدانى اكىمشىلىگىنە تەلەفون سوعىپ كوميسسيا ءتىزىمىن سۇراپ جاتقانىمدى، كۋالىگىمدە نومەر جوقتىعىن ايتىپ، ءتىزىمدى بەرۋگە بولادى ما؟»،- دەپ سۇرادى. مەن: «اكىمشىلىكتىڭ نە قاتىسى بار؟»،- دەگەن ەدىم. «كۋراتورىمىز» دەدى. اكىمشىلىكتەن بولمايدى دەگەندەي بولدى. كوميسسيا توراعاسى كيم.ە.م حانىمعا زاڭدى وقىتىپ، زاڭدا كورسەتىلگەننەن ارتىق سۇراي المايتىنىن ايتقاننان كەيىن قاجەتتى مالىمەتتەرىمدى الدىم. «حالىقتار دوستىعى» ۋنيۆەرسيتەتىندە ورنالاسقان 106 س/ۋ حاتشىسى ا.اشەنوۆا جاي قاعازداعى كۋالىك بولمايدى، كۋالىك مويىنعا تاعىپ جۇرەتىن بولۋ كەرەك دەپ، سول جەردىڭ وقىتۋشىسى «نۇر-وتان» پارتياسى باقىلاۋشىسىنىڭ موينىنداعى بەيدجىگىن كورسەتتى. زاڭدى وقىتىپ، كوزىن جەتكىزىپ كەرەكتى مالىمەتتى الدىم. كوركەمسۋرەت كوللەدجىندەگى №59 سايلاۋ چاسكەسىنە كەلسەم /توراعاسى ايداربەكوۆ د/, بۇل كۋالىك جارامايدى، وبلسايلاۋكومنان اككرەداتسيا الىپ كەلەسىز، دەپ «ايدى اسپانعا شىعارىپ» بىزگە جينالىستا سولاي دەگەن دەدى. ايتقاندارىن جازدىرىپ قول قويدىرىپ الدىم.
كەلەسى №4 مەكتەپتە ورنالاسقان №54 س/ۋ باردىم. كوميسسيا حاتشىسى بابايان.ر قارسىلاسسا دا تىركەگەنمەن كوميسسيا قۇرامىنىڭ ءتىزىمىن بەرمەدى. سايلاۋشىلار سانىن سۇراسام قۇپيا دەپ ونى دا بەرمەدى. كوميسسيا ءتورايىمى ب.ابيلداەۆا كىم ەكەنىن بىلمەدىم، اسقار الشانوۆ دەگەن كىسىمەن حابارلاستى، مەن دە سويلەستىم، تۇسىنىسە المادىق. قالالىق سايلاۋ كوميسسياسىنانمىن دەگەن ەدى، قالالىق كوميسسيادا ا.الشانوۆ دەگەن ازامات جوق بولىپ شىقتى. سول جەردە قالالىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى توراعاسى پاكەەۆ.س-مەن سويلەسسەم، قاجەتتى اقپاراتتى قالالىق كوميسسيادان الىڭىز، ۋچاسكەلىك كوميسسيالاردان سۇراماڭىز دەگەندە، باسى بۇلاي بولسا، اياعىنا نە وكپە بار دەگەن ويعا كەتتىم.
وبلسايلاۋكوم توراعاسى بۇيرەكتەن سيراق شىعاردى
ون جىلدان استى سايلاۋ ماسەلەسىمەن اينالىسقانىما، سول باياعى «جارتاس» وقو اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى توراعاسى ب.تورعاۋتوۆ مىرزاعا كوميسسيا توراعاسى، حاتشىلارىنىڭ كوبىسىنىڭ زاڭنان حابارى جوعىن، تاعىدا باقىلاۋشىلاردى اۋرە قىلماۋىن ايتايىن دەپ باردىم.
جوعارىدا بارعان س/ۋ كاۋلىگىمدە نومەرى جوق، وبلاۋماقسايكومنان اككرەداتتسيا الىپ كەل، باقىلاۋشى سۇراعان اقپاراتتاردى بەرمەگەنىن ايتىپ، سايلاۋ كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ زاڭدى بىلمەيتىنىن جەتكىزدىم.
ب.تورعاۋتوۆ مىرزا «بۇيرەكتەن سيراق شىعارىپ» - نە دەيدى دەڭىز؟ ءبىرىنشى، جىبەرەتىن باقىلاۋشىلاردىڭ ءتىزىمى كورسەتىلگەن ۇيىمنىڭ حاتتاماسى كەرەك دەدى. ول قاي جەردە جازىلعان دەگەن ەدىم. مەكەمەنىڭ اتىنان حات جازىلۋ كەرەك، شىعىس نومەرى كورسەتىلىپ دەگەندى ايتتى. حاتشىسى مىرزامسەيىتوۆا.ش حانىم دا كۋالىكتە شىعىس نومەرى، حات جازىلۋ كەرەك دەپ قوشتاپ كەتتى. بىلدەي وبلىستىڭ توراعاسى مەن حاتشىسى قاراپايىم زاڭدى بىلمەسە، تومەنگى دەڭگەيدەگى سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ توراعا، مۇشەلەرىنىڭ زاڭسىزدىعىن كىمگە ايتامىز، كىمنەن سۇرايمىز؟ «سايلاۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ 20-1 بابىندا نە جازىلعان، ودان ارتىق قۇجات تالاپ ەتىلمەيدى دەپ، زاڭدى كورسەتكەنىمنەن كەيىن ب.تورعاۋتوۆ مىرزا، ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارىنا تەلەفون سوعىپ: «نەگە تىركەپ، مالىمەتتى بەرمەيسىڭدەر، ادەيى سۇراعان شىعار، زاڭدى وقىمايسىڭدار ما؟»-دەپ، ۇرىسقان بولدى.
نەگىزىندە، وسىدان كەيىن سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندەگى ورىسشالاپ ايتقاندا «ۆولوكيتانىڭ» ءبىر ۇشى وبلسايلاۋكومنان تارايدى ما دەگەن كۇدىك قالدى. بەرىك مىرزا! قوعام، بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن، ازاماتتىق پارىزىمىزدى ادال اتقارايىق! وبلىستىق سايلاۋ كوميسسياسىن ءسىز باسقارعالى سول باياعى زاڭ بۇزۋشىلىق، بۇرمالاۋ، ساۋاتسىزدىق جالعاسىپ كەلەدى. قۇداي قالاسا، مەرەيتويلارىڭىزدا پالەن جىل وقو اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىن باسقارىپ، سايلاۋدىڭ ءادىل، تازا وتۋىنە ۇلەس قوسىپ، ۇلتىنا، قوعامنىڭ ءادىل دامۋى ءۇشىن، ادال قىزمەت ەتىپ كەلەدى دەگەن اتقا جالعان ەمەس، شىن لايىقتى بولۋىڭىزدى تىلەيمىن.
اۋىر قىلمىستى بالالار وقيتىن جەردە جاسايتىنىن، ەل بىلۋگە ءتيىس
سايلاۋ كۇنى شىمكەنت قالاسىنداعى №80 مەكتەپتە ورنالاسقان 935 سايلاۋ ۋچاسكەسىنە باقىلاۋشى كۋالىگىن الىپ باردىم. مەن ساعات 07 بولماي كىرىپ ۋسك حاتشىسىنا كۋالىگىمدى كورسەتىپ تىركەۋىن سۇرادىم. حاتشى دا مەنى تانىپ، ءازىر تىركەيمىن اعاي دەپ جۇرگەندە ساعات 07 بولىپ گيمىن وينالدى. داۋىس بەرۋ باستالدى، مەن باقىلاۋشىلار قاتارىندا حاتشىنى كۇتىپ وتىردىم. سول ارادا ءبىر سايلاۋشى كەلىپ، شاقىرۋ بيلەتىنە بەلگى قويۋدى سۇرادى. نە ءۇشىن دەپ سۇراعان ەدىك. جۇمىستا شاقىرۋ بيلەتتەرىڭە بەلگى قويدىرىپ الىپ كەلىڭدەر دەگەن دەدى. سايلاۋعا بارۋ ازاماتتاردىڭ ءوز ەركى بولعان سوڭ، ىستەيتىن جەرىن سۇراعان ەدىم، ۆوەنكوماتتا دەپ بۇرىلىپ كەتتى. مەن حاتشى كەلمەگەن سوڭ ۋسك ءتورايىمى قاليبەكوۆا.س-عا تىركەلۋگە بارعان ەدىم: «ساعات جەتىدەن كەشىكتىڭىز تىركەمەيمىن» - دەدى. بىلدەي مەكتەپ ديرەكتورلارىنىڭ قاراپايىم زاڭدى بىلمەيتىنى تاڭ قالدىرادى. مەنى تىركەمەۋىنىڭ زاڭسىز ەكەنىن ايتا باستاعان ەدىم، ءبىر ەگدە كىسى كەلىپ: «ءسىز سايلاۋعا كەدەرگى كەلتىرىپ جاتىرسىز، كەشىكتىڭىز تىركەمەيدى كەتىڭىز»،-دەدى. بۇل كىم دەسەم «نۇر-وتان» پارتياسىنىڭ باقىلاۋشىسى دەيدى. كۋالىگىڭدى كورسەت دەگەن ەدىم كورسەتپەدى. كەتپەسەڭ كوميتەتتىڭ ادامدارىن شاقىرام دەپ قورقىتتى. تىركەۋىن سۇراعاننان باسقا نە بۇلدىرگەنىمدى قايدام؟ كوميسسيا ءتورايىمىنا تىركەمەۋىڭىزدىڭ سەبەبىن جازىپ بەرىڭىز دەسەم ودان دا باس تارتتى.
اكت جازاتىن، ءىلىپ الار باقىلاۋشى كورمەدىم. مەن ون جىلدان استى «تاۋەلسىز باقىلاۋشىلارىڭ رەسپۋبليكالىق جۇيەسى» اسسوتسياسىنىڭ قۇرىلتايشىسى، اۋماقتىق ۇيلەستىرۋشىسى بولعاندىقتان، ەرەجەمىز بويىنشا ءبىزدى سايلاۋدىڭ ناتيجەسى قىزىقتىرمايدى، تەك زاڭعا سايكەس ءوتۋىن باقىلايمىز. كوميسسيا ءتورايىمى مەنىڭ باقىلاۋشى قۇقىما كەدەرگى كەلتىرگەن سوڭ امال جوق قر «سايلاۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ 48 بابى بويىنشا پروكۋروتۋرا، سوتقا جۇگىنۋگە تۋرا كەلدى. وبلسايلاۋكوم توراعاسى ب.تورعاۋىتوۆقا دا، باقىلاۋشى قۇقىمنىڭ بۇزىلعانى تۋرالى مالىمدەمە جازىپ بەردىم. ءبىر ايتا كەتەتىن: وبلسايلاۋكومدا، كوميسسيا مۇشەسى بولسا كەرەك، قوعام مۇددەسىنە ارالاسىپ، ادىلەت جولىندا جۇرسە تانىر ەدىم. بيلىككە جاعىنام دەپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى بولسا كەرەك، ادەبى تومەندەۋ، كىسىلىگى زور ما دەپ قالدىم. مەن توراعاعا شاعىمدى تۇزەتىپ جازىپ جاتسام، باسقا بولمەگە بارىپ جازىڭىز، بۇل جەردە بولمايدى دەپ كىرجيدى. زاڭدا توراعا بولەك، مۇشەلەرى بولەك وتىرۋ جوق ەكەنىن بىلمەسە قايتەمىز.
ماقسات جازالاۋ ەمەس، ساباق بولسىن دەگەن ويمەن ءال-فارابي اۋداندىق سوتىنا باقىلاۋشى قۇقىما كەدەرگى كەلتىرگەنى ءۇشىن ۋسك ءتورايىمى س.قالابەكوۆاعا قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق كودەكسىنىڭ- 101 بابى بويىنشا شارا كورۋدى سۇراپ شاعىم ءتۇسىردىم. ول باپ بويىنشا باقىلاۋشى قۇقىنا كەدەرگى كەلتىرگەن تۇلعاعا 15-35 اراسىندا تومەنگى ايلىق كورسەتكىش ايىپپۇل سالادى. سول ارادا وبلسايلاۋكومنان تەلەفون شالىپ: «سايلاۋ ۋچاسكەسىنە بارا بەرىڭىز زاڭسىزدىعىن ايتتىق»،- دەدى. سوتقا بەرگەن شاعىمدى سۋديا ب.سەگيزوۆا، سوت توراعاسىن شاقىرىپ ءۇش ساعاتتان اسا قاراپ، اكىمشىلىك سوتتىڭ قاراۋىنا جاتاتىن ءىس دەپ قاۋلى شىعاردى. اكىمشىلىك سوتقا جازعان شاعىمدى ۋسك ءتورايىمى قايتا-قايتا قاتەلىگىن مويىنداپ تەلەفون شالعان سوڭ، ءبىر جاعىنان اق جاۋلىقتى انا عوي، ساباق بولعان شىعار دەپ، وتكىزبەي قايتىپ الدىق.
شەتەلدىك باقىلاۋشىلار تاڭ قالادى: «قالاي سەندەردە بالا وقيتىن جەردە زاڭدى بۇزادى، داۋىس ۇرلاپ، جالعاندىققا جول بەرەدى» دەيدى. ادامنىڭ ەڭ نەگىزگى قۇقىنىڭ ءبىرى - سايلاۋ قۇقىنا، ەركىندىگىنە قول سۇعىپ، زاڭدى بەلدەن باسقان ادام الااياق، باۋكەسپە، ناعىز ۇرىلاردىڭ قىلمىسىنان دا اۋىر قىلمىستى، بالالارىمىز وقيتىن جەردە جاسايتىنىن ەلدىڭ بىلگەنى ءجون.
مەن تۇستەن كەيىن №935 س/ۋ بارىپ تىركەلىپ باقىلاۋدى جالعاستىردىم. سايلاۋشىلار كەلىپ جاتتى، ءبىر كەزدەرى كوبەيىپ كەتەدى. كەيىن بايقاپ قالدىم، قوسىمشا تىزىمگە ءتيىستى قۇجاتسىز بيۋللەتەن بەرىپ جاتتى. ەسكەرتۋ بەرىپ توقتاتقانداي بولدىم. رەاكتسياسىن بايقايىن دەپ، قوسىمشا ءتىزىم جاق شەتكە بارىپ تۇردىم. ءبىر كەزدە كوميسسيا توراعاسى، حاتشىسى ورنىڭىزعا وتىرمايسىز با، سىزگە كوميسسيا مۇشەسى الاڭداپ جازا المايدى، كەدەرگى كەلتىرەسىز دەدى. مەنىڭ كەدەرگى كەلتىرمەيتىنىمدى ىشتەرى ءبىلىپ تۇر، بىراق ءبىر جاسىرىن ىستەرىنە كەدەرگى كەلتىرىپ تۇرعانىمدى ءبىلدىم. سول ارادى ءبىر جاس جىگىت كەلىپ جۇرۋگە بولمايدى باقىلاۋشى وتىرۋ كەرەك دەدى. مەن كىم بولاسىڭ كۋالىگىڭدى كورسەت دەگەن ەدىم: «قالالىق جەر كوميتەتىنەنمىن»،- دەدى. كوميسسيا توراعاسىنا: «نەگە بوتەن ادام جۇرەدى شىعارىپ جىبەرىڭىز»، دەسەم، «ءبىزدىڭ كۋراتورىمىز»، دەپ، شىق دەي المادى. ءوزى تۇسىنسە كەرەك، ۇندەمەي شەتكە بارىپ وتىردى. مەندە قۇقىمدى پايدالانىپ وتىرماي، كوميسسيا مۇشەسىنىڭ ءبىرىن شاقىرىپ: «ءسىز انا، ۇستازسىز، شىنىڭىزدى ايتىڭىزشى، مەن كەدەرگى كەلتىرىپ تۇرمىن با؟» - دەپ سۇرادىم. اق جاۋلىقتى انا دەپ ايتقاسىن با، كەدەرگى كەلتىرمەيسىز دەدى. «ەكىنشى، بايقاپ وتىرمىز، زاڭ بۇزۋشىلىق، بۇرمالاۋشىلىق بولىپ جاتىر بالالارىمىزدى ادالدىققا ۇيرەتىپ، تاربيە بەرەتىن ۇستازدار نەگە وسىلاي قىلمىسقا باراسىزدار؟»،-دەگەن سۇراعىما: «ايتقانىڭىز دۇرىس، باستىقتار كوپ قايتەمىز، وزىڭىزدە بىلەسىز عوي»،- دەدى. يا بىلەمىز. قالاي بولعاندا دا ۇستازدارىمىزدىڭ سايلاۋدى بۇرمالاۋعا قاتىستى قىلمىس جاساۋلارى اقتالۋعا جاتپايدى. اتا-انا، وقۋشى الدىندا ۇستاز بەدەلىن تومەندەتەدى.
تاعى ءبىر كۋا بولعان وقيعا: ءبىر كەلىنشەك بالالارىمەن كەلىپ «كۇيەۋىم ماس بولىپ كەلە المادى، كۇيەۋىم ۇشىندە داۋىس بەرەيىن جۇمىسىنان سۇراپ جاتىر»،- دەدى قينالىپ. كوميسسيا حاتشىسى زاڭدى ساقتاپ، ەكىنشى بيۋللەتەندى بەرگىزبەدى. بىرەۋلەرى داۋىس بەرگەنىن جۇمىسقا حابارلايمىز دەپ كەتىپ بارادى. بۇل سايلاۋدىڭ بۇرىنعى سايلاۋدان كەرى كەتكەنى، سايلاۋعا بارماي قالسا «رەپرەسسياعا» ۇشىراۋدان قورىققانى. كىم بۇنداي تپاسىرما بەرسە دە ءوز حالقىن كەمسىتۋى، ەركىنە قول سۇعىپ، پرەزيدەنت ابىرويىنا داق ءتۇسىرۋ. قر «سايلاۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ 2-بابىندا، رەسپۋبليكاداعى سايلاۋ رەسپۋبليكا ازاماتىنىڭ سايلاۋ جانە سايلانۋ قۇقىن ەركىن جۇزەگە اسىرۋعا نەگىزدەلەدى. شىلعى اسىرا سىلتەمەسە دە ن.ءا.نازارباەۆتىڭ جەڭىسكە جەتەتىنىنە كۇمان جوق ەدى. نۇرسۇلتان ءابىشۇلى سايلاۋشىلاردى، سايلاۋعا ماجبۇرلەپ قاتىستىرعانىن بىلسە كونستيتۋتتسيانىڭ كەپىلى رەتىندە اشۋلانىپ، بۇكىل ۇكىمەت قۇرامىن وزگەرتىپ، قايتا پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزەمىن دەۋى دە مۇمكىن.
سايلاۋ وتكىزۋدەگى ون جىلدىق تاجريبەمدە بايقاعانىم، اللا الدىنان جارىلقاسىن، بىزدە ءبىر سايلاۋدى قالاۋىنشا وتكىزەتىن الىپ كۇش بار، سۋنامي سياقتى وعان توسقاۋىل شاق كەلمەيدى. تەك سانامىز ءوسىپ، رۋحاني قازىنامىز تولىعىپ، دەموكراتياعا بەت بۇرعاندا توقتاتا الامىز. تۇبىندە اتا-بابا ءداستۇرى مەن الاشتىڭ تۋىن كوتەرگەن ۇرپاعمىز دەموكراتيانىڭ ۇلگىسىمەن الەمدى تاڭداندىرادى. ول ءۇشىن جولدى ءبىز باستاپ، سايلاۋدى تازا، ءادىل وتكىزۋدى قولعا الايىق. زامانداستار!
حالىقارالىق باقىلاۋشى
جارقىنبەك سەيتىنبەتۇلى
«اباي-اقپارات»