قازاقتى ءبىر قۇرتسا «جاقسىسىن – اسىر،  جامانىن – جاسىر» دەگەن ءسوز قۇرتادى. بۇل كادىمگى كرىلوۆتاعى "وگىز بولامىن" دەپ ماقتانىپ-ماقتانىپ، ءىسىنىپ جارىلىپ ولگەن باقا سياقتى بول دەگەن ءسوز عوي.

*   *   *

وسى ءبىر «ماڭگىلىك ەل» دەگەن ءسوز دە قازاقتى ۇرانشىل، لەپىرمە، داڭعوي، داقپىرتشىل، ىشكەن-جەگەنىنە، توي-تومالاق، اس-ساداقا وتكىزگەنىنە، باسىندا ءۇيى بار، قارنى توقتىعىنا ءماز ۇلتقا اينالدىرۋ ءۇشىن سايقال، بيلىككە جاعىمپاز سالداقى ساياساتكەر-سىماقتاردىڭ ويلاپ تاپقان اقىماقي ءسوزى. ايتپەسە، نەمەنە، اناۋ ازۋى التى قارىس امەريكا، ۋكراينانى 2-گە، مولداۆيانى 2-گە ءبولىپ، "كازاحستان – يسكوننو رۋسسكايا زەمليا" دەپ ءزارىن شاشىپ، ءالسىن-ءالسىن دۇنيەنى دۇرلىكتىرىپ وتىرماسا، ىشكەن "رۋسسكايا ۆودكاسى" بويىنا سىڭبەيتىن رەسەي، قۇمىرسقاداي قاپتاعان قالىڭ قىتاي، ءتىپتى، قازىر 35-ملن-عا جەتىپ قالعان ءتىلى ءبىر، ءدىنى ءبىر، سالت-ءداستۇرى ءبىر وزبەكستان ت.ب. ەلدەر ماڭگىلىك ەمەس «ۋاقىتشا ەلدەر مە ەكەن؟. قازاقتى  وسىنداي باس-كوزسىز، سوزىنە جاۋاپ بەرمەيتىن ماقتانشاقتىق قۇرتىپ تىناتىن شىعار، ءسىرا! مۇنداي ماقتانشاق ۇلت ءتىلىم نە بوپ بارادى، اتا-بابامنان ميراسقا قالعان جەر تۋ-تالاقاي بولدى عوي، مىنا كىشكەنتاي سابيلەرىمنىڭ ەرتەڭى بۇلىڭعىر بولىپ تۇر عوي دەگەندى ويلاۋعا قابىلەتسىز ماڭگۇرت كۇيگە تۇسەتىنىن بيلىكتەگىلەر جاقسى بىلەدى. بيلىككە كەرەگى دە سول.

*    *   *

قازاقستاننىڭ يەلەرى كرەملدە وتىر. استاناداعىلار – سولاردىڭ اتقارۋشى-ورىنداۋشىلارى. بۇگىندە قازاقستان بيلىگىندە وتىرعاندار  ايتەۋىر ءبىر كۇنى نە ءولى، نە تىرىلەي كەتەر-اۋ. بىراق رەسەي، كرەملدەگىلەر بۇلاردىڭ ورنىنا بۇلاردان وتكەن قولبالا ورىنداۋشىلارىن الداقا-ش-ش-ش-ا-ان دايارلاپ قويعان. قازاقتى جەر بەتىنەن جويىپ بىتىرەتىن ءبىر مەملەكەت بولسا،  ول – رەسەي، ءبىر ۇلت بولسا، ول –ورىستار . ويتكەنى، جويىلىپ بىتەتىن ۇلتتىڭ ەڭ اۋەلى ءتىلى شۇبارلانادى، ولار ءبىر-بىرىمەن وتارلاۋشى ەلدىڭ تىلىندە سويلەسەتىن بولادى. بۇل عىلىمدا دا، تاريحتا دا دالەلدەنگەن. سونى بىلە تۇرا قازاق سورلى ءالى كۇنگە ورىسشا سويلەسەك مىقتى، كۇشتى، ءبىلىمدى بولامىز دەپ ويلايدى. قازىر ورىسشا سويلەۋدى «مودا» قىپ العان ەكى-اق ۇلت بار، جەر بەتىندە. ولار قازاقتار مەن چۋكچالار.

*    *  *

قازاقتى «ەلىمىزدە تىنىشتىق. شۇكىر» دەگەن ءسوز تىركەسى دە قۇرتىپ بارادى. ەلىنەن دە، جەرىنەن دە، جەر-سۋىنىڭ قازىناسىنان دا، سالت-داستۇرىنەن ت.ب. ۇلتتىق بەت-بەينەسىنەن ايرىلعانىن، ۇيىندەگى كىشكەنتاي سابيلەرى شەتەل كومپانيالارىنىڭ بولاشاق قۇلدارى ەكەنىن، انا ءتىلى شۇبارالا، ورىسشانىڭ اۋدارما تىلىنە اينالعان ءتىل ەكەنىن، ال ءدىنىن ارناۋلى قىزمەتتەر شەتەلدەردىڭ تاپسىرماسىمەن بولشەك-بولشەك قىلعانىن تۇسىنبەي، تۇسىنسە دە «ەلىمىزدە تىنىشتىق، شۇكىر»، «ۋكرايندار جامان» دەۋ ناعىز «مەدلەننايا سمەرتكە»، ياعني، بىلدىرمەي، بايقاتپاي كەلەتىن اجالعا اكەلە جاتقانىن تۇسىنبەي جۇرگەن نەتكەن ميلاۋ، سويتە تۇرا نەتكەن ماقتانشاق ۇلتقا اينالدىردى ءبىزدى 28 جىل ىشىندە؟!

مىرزان كەنجەباي

Abai.kz