كۇنى كەشە عانا بۇكىلحالىقتىق ديكتانت ءوتتى، بىلەسىزدەر.  لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا ءالىپبيى بويىنشا جالپىحالىقتىق ديكتانتقا ءبىز دە قاتىستىق. لاتىن الىپبيىمەن جازىپ كوردىك. قاتەسىز جازدىق دەمەيمىز. دەسە دە، جۇرتپەن بىرگە ءبىز دە ديكتانتقا قاتىستىق.

كەشەلى-بەرى تارالىپ جاتقان اقپاراتتاردى، ناقتى سانداردى سويلەتەيىك، ەندى. الماتى قالاسى بويىنشا جالپىحالىقتىق ديكتانتقا 120 مىڭنان استام ادام قاتىسسا، استانادا ديكتانت جازعان جۇرتتىڭ قاراسى 130 مىڭنان اسىپ جىعىلعان. رەسمي اقپاراتقا سۇيەنسەك، رەسپۋبليكا كولەمىندە 2 ميلليونعا جۋىق ادام قاتىسقان. ديكتانتتىڭ اۋديو ءماتىنى «شالقار»، «قازاق» راديولارىنان تاراتىلدى. ودان بولەك، «emle.kz»، «tilalemi.kz» سايتتارىندا دا جازباشا ءماتىن دە جاريا بولدى.

ايتپاقشى، كەشەگى ديكتانتقا رەسپۋبليكا بويىنشا 15 جاستان اسقان ازاماتتار دا قاتىستى. 80 سوزدەن تۇراتىن ديكتانتتى جازۋعا 30 مينۋت ۋاقىت بەرىلدى. قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى باستاپ، مايرا مۇحامەدقىزى، قونىسباي ءابىلوۆ،  روزا مۇقانوۆالار قوستاپ، استاناداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا ديكتانت جازدى. رەسمي اقپارات وسىمەن ءتامام.

بۇل جولعى جالپىحالىقتىق ديكتانتتى قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى وتكىزدى. نە ءۇشىن؟ «قازاق ءتىلى ەملەسىنىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرى جوباسىن» پراكتيكادا سىناپ كورۋ ءۇشىن.

لاتىن گرافيكاسى نەگىزىندەگى الىپبيگە كوشۋ كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇرگىزىلەتىنى بەلگىلى. پرەزيدەنتتىڭ 2018 جىلعى 19 اقپانداعى №637 جارلىعىمەن جانە پرەمەر-ءمينيستردىڭ 2018 جىلعى 13 ناۋرىزداعى №27 وكىمىمەن «قازاق ءتىلى ءالىپبيىن لاتىن گرافيكاسىنا 2025 جىلعا دەيىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوشىرۋ ءجو­نىن­دەگى ءىس-شارالار جوسپارى» بەكىتىلگەن.

كەيىن ۇلتتىق كوميسسيا جيىن وتكىزگەندە پرەمەر باقىتجان ءابدىرۇلى جاۋاپتى مينيسترلىككە جاڭا ەملە ەرەجەسى تۋرالى حالىقتى قۇلاقتاندىرۋدى تاپسىرعان. سوعان سايكەس، لاتىن نەگىزىندەگى قازاق ءتىلى ءالىپبيىن مەڭگەرۋدى، ونىمەن جازۋدى پراكتيكادا سىناپ كورۋ ءۇشىن كەشەگى جالپىحالىقتىق ديكتانت ۇيىمداستىرىلدى.  ياعني، جاڭا قازاق ءالىپبيىن جۇرتقا ناسيحاتتاۋ، ونىمەن جازۋعا جۇرتتىڭ قولىن ۇيرەتۋ ءۇشىن وتكىزدى. ديكتانتتى وتكىزۋگە تىكەلەي مۇددەلى مينيسترلىك مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى بولدى.

جالپى لاتىن گرافيكاسى نەگىزىندەگى جاڭا الىپبيمەن ەرتە مە، كەش پە، ءبارىمىز جازاتىن بولامىز.  جاڭا ءالىپبيدىڭ ارتىقشىلىعى مەن كەمشىلىگى تۋرالى ءتۇرلى پىكىر ايتىلۋدا. دەسە دە، ورىستىڭ كيريلل الىپبيىندەگى قازاق تىلىنە وتە-موتە كەرەك رەفورما  - لاتىن گرافيكاسى نەگىزىندەگى ءالىپبي ەكەنىنە داۋ بولماس. ەندەشە، ونىڭ ناسيحاتىنا ءبىز دە ارالاسۋىمىز كەرەك-اق.

دەگەنمەن، كەشەگى ديكتانتقا قايتا ورالايىق. ديكتانتقا رەسپۋبليكا بويىنشا ءتۇرلى سالا ماماندارى قاتىستى دەدىك. مادەنيەت، سپورت، مەديتسينا، پەدوگوگيكا ت.ب، الەۋمەتتىك سالالاردىڭ وكىلدەرى جۇرتپەن بىرگە ديكتانت جازدى. ءتىپتى، ءمينيستردىڭ ءوزى دە جازدى. ارينە، لاتىن تىلىنە كوشۋ مەن وعان دايىندىق جۇمىستارىنا جاۋاپتى مينيسترلىكتىڭ تىزگىنىن ۇستاعان ادام جۇرت قاتارلى جازۋى كەرەك تە ەدى. سولاي بولدى دا. بىراق، استاناداعى ديكتانت جازعان جۇرتتىڭ اراسىنان دەپۋتاتتاردى كورمەدىك.

قازاقستاننىڭ قوس پالاتالى پارلامەنتىندە ۇزىن-ىرعاسى 155 دەپۋتات بار. ونىڭ 45-ءى زەينەتكەر. «اشەيىندە اۋىز جاپپاستىڭ» كەرىن قىلدى ما، جوق الدە پرەزيدەنت باستاپ، جۇرت قوستاپ ناسيحاتتاپ جۇرگەن جاڭا الىپبيمەن جازىپ كورۋگە جۇرەكسىندى مە، ايتەۋىر ءبىزدىڭ ءۇش تىلگە ءۇيىر، اسىرەسە سولتۇستىكتەگى قوشىنامىزدىڭ تىلىنە قوش كوڭىلدى پارلامەنتتىڭ وكىلدەرىن كورمەدىك.  اندا-مۇندا جۇرگەنىن جۇرتقا جاريالاي جۇرەتىن دەپۋتاتتاردىڭ وزدەرى دە ءۇن شىعارمادى. ايتپەسە، قاتىسسا، جازسا، كورەر ەك قوي.

جالپىحالىقتىق ديكتانتتىڭ وتەتىنى ەكى-ءۇش كۇن بۇرىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە، اقپارات قۇرالدارىندا جاريا ەتىلدى. ەستىمەي قالاتىنداي ەمەس. ەستىدى. استانانىڭ باستاماسى استاناداعىلاردىڭ قۇلاعىن اينالىپ ءوتىپ، ايماقتارعا تارالىپ كەتتى دەگەنگە جانە سەنۋ قيىن. اشەيىن قۇلىقسىزدىق تانىتتى.  ايتپەسە، ەشكىم-ەشكىمدى ماجبۇرلەپ ديكتانت جازعىزباسا كەرەك-ءتى. ءبىز سولاي دەپ سەنەيىك.

سونىمەن، ارى ايت تا، بەرى ايت، بىلايعى كۇندە ەكرانداردان ەكىلەنىپ سويلەپ، كوسەمسىگەندە كوپتى اۋزىنا قاراتاتىن كوپ دەپۋتاتتىڭ قاراسى كەشە كورىنبەدى.  بالكىم، 45 زەينەتكەرىن قوسا ەسەپتەگەندە 155 دەپۋتاتتىڭ ءبىرى قالماي سول كۇنى جۇمىسقا بارعان بولسا كەرەك. شارۋالارى تىعىز عوي، ارينە. 30 مينۋت تۇگىلى، 30 سەكۋند بوس ۋاقىت جوق قوي. ايتپەسە، ەلىمىزدىڭ نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگانىنىڭ وكىلدەرى ءوز ەلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىنىڭ تاعدىرىنا الاڭدامايدى، ونىڭ جازۋىنا، الىپبيىنە ءجۇردىم-باردىم قارايدى دەيمىسىز... قۇداي وڭداعاندا وسى ايتقانىمىز راس بولسا عوي، دەيمىز...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz