بيسميللاھير يراحمانير راحيم

وتكەن كوكەك ايىنىڭ باسىندا، الماتىداعى كامەنكا مەشىتى ماڭىندا مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسىنا قاراستى «نۇر مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى رۋزەمباي يشىمبەتوۆ جەتەكشىلىك ەتكەن ءدىني لاڭكەستەر جارىلىستار جاساپ، قانشاما ادام قانعا بوگىپ جاتقاندا، ءدىني باسقارما توراعاسى ءا.دەربىسالىنىڭ جەكە ايىپتاۋ شاعىمىنا بايلانىستى مەنىڭ  «قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى رەتىندە 7 قازان 2010 جىلى «اباي.كz.» ينتەرنەت سايتىنا جولداعان، سوڭىنان رەسپۋبليكالىق ءتورت-بەس باق ءوز بەتتەرىنە كوشىرىپ باسقان  «ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ نازارىنا!  حازىرەتكە حات جازدىم، قۇلاعدار بول جاماعات.  «قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءمۋفتيى» راتبەك نىسانبايۇلىنا اشىق  حاتىمداعى» ايتقان سىندارىما وراي  ۇستىمنەن مەدەۋ اۋداندىق سوتى قىلمىستىق ءىس قوزعادى. ماقالامەن تانىسقان جانعا  ا.دەربىسالىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن اۋداندىق سوت وندىرىسىندە  قارايتىن ماسەلە ەمەس، كوپشىلىك بولىپ تالقىلاپ،  بۇزىلعالى تۇرعان ەل تىنىشتىعى مەن تاعدىرىن قورعاۋعا جۇرتشىلىق  نازارىن اۋدارۋ بولاتىن. ايتىپ اۋزىمىزدى جيعانشا سونىڭ ناقتىلى كورىنىسىن الماتىدان كورىپ وتىرعان جوقپىز با؟...

بيسميللاھير يراحمانير راحيم

وتكەن كوكەك ايىنىڭ باسىندا، الماتىداعى كامەنكا مەشىتى ماڭىندا مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسىنا قاراستى «نۇر مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى رۋزەمباي يشىمبەتوۆ جەتەكشىلىك ەتكەن ءدىني لاڭكەستەر جارىلىستار جاساپ، قانشاما ادام قانعا بوگىپ جاتقاندا، ءدىني باسقارما توراعاسى ءا.دەربىسالىنىڭ جەكە ايىپتاۋ شاعىمىنا بايلانىستى مەنىڭ  «قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى رەتىندە 7 قازان 2010 جىلى «اباي.كz.» ينتەرنەت سايتىنا جولداعان، سوڭىنان رەسپۋبليكالىق ءتورت-بەس باق ءوز بەتتەرىنە كوشىرىپ باسقان  «ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ نازارىنا!  حازىرەتكە حات جازدىم، قۇلاعدار بول جاماعات.  «قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءمۋفتيى» راتبەك نىسانبايۇلىنا اشىق  حاتىمداعى» ايتقان سىندارىما وراي  ۇستىمنەن مەدەۋ اۋداندىق سوتى قىلمىستىق ءىس قوزعادى. ماقالامەن تانىسقان جانعا  ا.دەربىسالىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن اۋداندىق سوت وندىرىسىندە  قارايتىن ماسەلە ەمەس، كوپشىلىك بولىپ تالقىلاپ،  بۇزىلعالى تۇرعان ەل تىنىشتىعى مەن تاعدىرىن قورعاۋعا جۇرتشىلىق  نازارىن اۋدارۋ بولاتىن. ايتىپ اۋزىمىزدى جيعانشا سونىڭ ناقتىلى كورىنىسىن الماتىدان كورىپ وتىرعان جوقپىز با؟...

بۇل - قازىرگى تاڭدا وكىمەت پەن ۇكىمەتتىك دارەجەدە قارالۋى ءتيىس وتە ماڭىزدى شارۋا. سوندىقتان دا، ەلىمىزدەگى ءبىز بىلەتىن جالعىز ءدىن حازىرەتى، «قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءمۋفتيى» راتبەك نىسانبايۇلى اتىنا  جازىلعان بۇل اشىق حاتتا، ءوزى جۇمىستان كەتكەن سوڭعى ون جىل كولەمىندە رەسپۋبليكا كولەمىندەگى ءداستۇرلى يسلام دىنىندە  ورىن الىپ وتىرعان ەل بىرلىگى مەن قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر تۋدىرار ورەسكەل ولقىلىقتار ورتاعا سالىنعان ەدى...

قازىر يسلام الەمىندەگى ءبىرسىپىرا مەملەكەتتەردە تولقۋلار مەن توڭكەرىستەر ورىن الىپ وتىرعانىن بارشا حالىق كوگىلدىر ەكران ارقىلى كورىپ-ءبىلىپ، كوپ نارسەگە كوزدەرى جەتىپ وتىر. باستى سەبەپ -  يسلام مەملەكەتتەرى بولا تۇرا، ول ەلدەردە يمانسىزدىقتىڭ ءورىس الۋى. ءدىنى مەن يمانى مىقتى ەلدە ەش ۋاقىتتا مۇنداي جاپپاي باس كوتەرۋلەر مەن ماسقارا كورىنىستەر بولماعان...

وسى ورايدا ءبىزدىڭ ەلدەگى رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىن) اتەيست - كوممۋنيست ءا.دەربىسالىنىڭ  باسقارۋىمەن، ەلىمىزدەگى يسلام  بەتىمەن كەتىپ، باسقا ءدىني اعىمدار وراسان زور مۇمكىندىككە يەلىك ەتىپ، ەلىمىزدىڭ تاعدىرىنا ۇلكەن قاۋىپ ءتونىپ وتىرعانى دا وتىرىك ەمەس.

وسى ورايدا وتكەن جىلى  «وردا-kz» (№3, 30.07.2010 ج.) گازەتىندە «ءدىني باسقارمانى تاراتۋ كەرەك» دەگەن (سوتقا بەرگىش بولسا وسى باسىلىمدى نەگە بەرمەيدى؟ بەرە المايدى...ب.ا.) تاقىرىپپەن   جامبىل وبلىسى قورداي اۋداندىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى، دارىگەر ب. الىمبەتوۆتىڭ جان-ايقاي سۇحباتى جاريالاندى.   وقىعان ادامنىڭ قۇيقا تامىرى شىمىرلايتىن بۇل  جانايقاي-سۇحباتتا، وتكەن جىلدىڭ 22 ماۋسىمىندا اقتاۋ قالاسى ماڭىنداعى قاتاڭ ءتارتىپتى رەجيمدەگى تۇرمەدەن قاشىپ شىقان 21 تۇتقىننىڭ قۇقىق قورعاۋشىلارعا كورسەتكەن قارۋلى قارسىلىعىن، بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان ابىگەردەن كەيىن ولاردىڭ باسىم بولىگىنىڭ قازا تاپقانىن، سولاردىڭ اراسىندا ءبىرجاننىڭ ءوز ۇلى داۋرەن الىمبەتوۆتىڭ قايداعى ءبىر جات ءدىن سودىرلارىنىڭ ناسيحاتىنا ەرىپ،  قىرشىن جاسىندا تەكتەن-تەككە «شاھيت» بولىپ، وققا ۇشقاندىعىن اڭگىمەگە وزەك ەتكەن. ارينە، جان تۇرشىگەرلىك ايانىشتى دا قايعىلى ءجايت...

مەن اتالىنعان اشىق حاتتا نەگىزىنەن وسى ماقالادا ايتىلعان دەرەكتەر توڭىرەگىندەگى جاعدايلاردى تالداعانمىن... (ول حاتتا ايتىلعان جايلاردى قايتالاعىم جوق. ب.ا.)

وسىدان بەس جىل بۇرىن بۇكىل ەلگە ساۋعا ايتىپ، جالاقىسىن 100 000 تەڭگەگە كوتەرۋدى وتىنگەن  ءابساتتار («ءابساتتار قاجى جالاقىسىن وسىرۋگە حالىقتان رۇقسات سۇرادى»، «ايقىن» گازەتى) قايدان قارجىلى مىرزا بولا قالعانىن  قايدام، سوت وتىرىسىنا  ەكى بىردەي ەڭگەزەردەي قورعاۋشىنى جالداعانىن كورگەن مەدەۋ اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى د. ابدىحالىقوۆ كوزى الاقانداي بولىپ، ماعان دا مىندەتتى تۇردە ادۆوكات جالداۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرىپ، سوت ءوندىرىسىن جۇرگىزۋدى تاعى ءبىر اپتاعا شەگەردى...

تالاپ ارىز يەسى اۋداندىق سوتقا جازعان جەكە ايىپتاۋ شاعىمىندا مەنى قر قك-ءنىڭ 129 بابىنىڭ 2 جانە 130 بابىنىڭ 2 تارماقتارىندا كوزدەلگەن قىلمىستى جاسادى دەپ  قىلمىسكەر ەتىپ كورسەتكىسى كەلىپتى. بۇل وكىنىشكە وراي ەل الدىندا دا، مۇباراك ءدىنىمىز الدىندا دا ۇيات جاعداي. ونىڭ ۇستىنە ءابساتتاردىڭ بۇل جەكە شاعىمىن 28.02.2011 جىلى الماتى قالاسى №2 جەتىسۋ اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدسى ن.سەيتوۆا ءوز وندىرىسىندە قاراپ،  ءا.دەربىسالىنىڭ سەبەپسىز سوت  وندىرىسىنە كەلمەۋىنە بايلانىستى قىسقارتىلعان قاۋلى العان. سول سوتتىڭ ءۇشىنشى وتىرىسىندا مەن سۋدياعا زاڭدى تالاپ قويدىم.  ادەتتە سىن ماتەريال باق-تارعا تەكسەرىلىپ بارىپ باسىلادى. ءىس سوتتى بولعان جاعدايدا وسى تالاپقا وراي الدىمەن سىندى جاريالاعان باسىلىم باسشىسىن، سونان سوڭ بارىپ قىلمىسى انىقتالىپ جاتسا، اۆتوردى جاۋاپقا تارتۋى ءتيىس. ونىڭ ۇستىنە ءابساتتار ءوزىنىڭ جەكە ايىپتاۋ ارىزىندا «جۇماداعى جۇزدەسۋ»، «قازاقستان» گازەتى مەن مەنەن ءوز پايداسىنا ىنتىماقتاستىق نەگىزدە 50 000 000 (ەلۋ ميلليون) تەڭگە رۋحاني شىعىن ءوندىرۋدى تالاپ ەتىپتى. سوندىقتان دا سوت وتىرىسىنا مەنىڭ وسى ماقالامدى باسقان بارلىق باق باسشىلارىن قاتىستىرۋدى تالاپ ەتتىم. سەبەبى ءدىني باسقارماعا قارايتىن مەشىتتەرگە ءتۇسىپ جاتقان ەسەپسىز قايىر ساداقاداي تابىس قاي باق-قا   ءتۇسىپ جاتىر. ءابساتتار تالاپ ەتكەن ەلۋ ميلليوندى بەرەتىندەي ولاردا ەشبىر مۇمكىندىك جوق قوي. ونىڭ ۇستىنە ءابساتتاردىڭ مەنىڭ ماقالاما قارسى ءوزىن اقتاي الاتىن جاۋابىن باسپاي وتىرعان ولار جوق. مەن سوت بارىسىندا ورىن العان  وسى ەرسىلىكتەردى العا تارتىپ «اباي.كz.» ينتەرنەت سايتىنا « ەلباسىنا حات جازدىم، قۇلاعدار بول جاماعات!» دەگەن تاقىرىپپەن ن.نازارباەۆتىڭ اتىنا  تاعى ءبىر ماقالا جاريالادىم.

ءابساتتار مەدەۋ اۋداندىق سوتىنا جازعان سوڭعى شاعىمىندا اشىق حاتتى جاريالاعان باق-تاردان تالاپ ەتكەن رۋحاني شىعىندى قالىس قالدىرىپ، مەنى عانا قىلمىستى جاۋاپقا تارتۋدى تالاپ ەتىپ شىعا كەلىپتى. مەن  جەتىسۋ اۋدانىنىڭ تۇرعىنىمىن، باق-تاردىڭ قاتىسى بولماسا، مۇنداي جاعدايدا سوت ءوندىرىسىن جۇرگىزۋگە بۇل اۋداندا ەش نەگىز جوق. وسى پىكردى ۇستانىپ «اباي. كz.» ينتەرنەت سايتىنا «الماتى قالالىق سوتى توراعاسى ت.بارپىباەۆتىڭ نازارىنا!  «ادۆوكات ىزدەتكەن سوت وتىرىسىنىڭ ارتىندا نە تۇر؟.. ءابساتتار قاراباسىن قورعاۋدا، ال ەلدەگى يسلامدى كىم قورعايدى؟» دەگەن تاقىرىپپەن تاعى ءبىر ماقالانى جاريالاي قويدىم. ماقساتىم قالالىق سوت باسشىلىعىنىڭ نازارىن اۋدارۋمەن بىرگە ەل دۇرلىگىپ جاتقاندا ءابساتتاردىڭ وزىنە دە وي سالۋ بولاتىن. ءابساتتار ويلانباق تۇگىلى، وسى ارالىقتا قوس قورعاۋشىلارىن جۇگىرتىپ ءجۇرىپ، ءوزى قايتا مەدەۋ اۋداندىق سوتىنا  ءىس قاراتىپ وتىرىپ جەتىسۋ اۋداندىق سوتىنىڭ قىسقارتقان ىسىنە قاناعاتتانباي، قالالىق سوتقا اپەللياتسيا جازىپتى. وتكەن كوكەك ايىنىڭ 20 جۇلدىزىندا الماتى قالاسىنىڭ اپەللياتسيالىق ساتىداعى سوتى  سۋديا ا.ەسداۋلەتوۆا  ءا.دەربىسالىنىڭ سول شاعىمىن قاراپ، ءىستى جەتىسۋ اۋداندىق سوتىنا قايتا قاراۋعا قاۋلى شىعاردى.

قىزىق، قازىر مەدەۋ اۋداندا وسى ماسەلەگە وراي قىزۋ سوت ءوندىرىسى ءجۇرىپ جاتىر. زاڭ - ءبىر ماسەلەگە بايلانىستى ەكى ادامنىڭ ءىسىن ەكى سوتتا قاتار قارامايدى.  ءابساتتار مىرزا ەلباسى سەنىم ارتقان سوتتى ءوزىنىڭ قول شوقپارىنا اينالدىرىپ العىسى كەلگەن  سياقتى... تەلەفونمەن جۇمىس جاسايتىن ءبىزدىڭ سوتتار دا سوعان بەيىمدەلىپ بارا جاتقانداي...

مەنىڭ قولىمداعى جەتىسۋ اۋداندىق سوتى قاۋلىسىنىڭ انىقتاۋىندا; «...سوت وتىرىسنىڭ بولاتىن كۇنى تۋرالى ءتيىستى تۇردە قابارلانعان جەكە ايىپتاۋشىنىڭ زاڭدى وكىلى د.ءا.داۋلەتياري سوت وتىرىسىنا دالەلدى سەبەپتەرسىز كەلمەدى. سوندىقتان ءىستى قاراۋ كەيىنگە، ساعات 10.00 - گە 28.02.2011 ج. كەيىنگە قالدىرىلدى. الايدا اتالعان كۇنى جانە دە  28.02.2011ج. ءىستى قاراۋدىڭ كەيىنگە قايتا قالدىرىلعاندىعى تۋرالى وزىنە ناقتى ءمالىم بولعانىنا قاراماستان د.ءا.داۋلەتياري سوت وتىرىسىنا دالەلسىز سەبەپتەرمەن كەلمەدى .سونداي-اق، ول ىسكە قاتىسا المايتىندىعى نەمەسە ايىپتان باس تارتاتىندىعى تۋرالى حابارلامادى. جوعارىدا كەلتىرىلگەن ماسەلەلەرگە سۇيەنە وتىرىپ، سوت جەكە ايىپتاۋشى د.ءا.داۋلەتياري سوت وتىرىسىنا كەلمەۋى جەكە ايىپتاۋ ءىسىن قىسقارتۋعا نەگىز بولادى دەپ ەسەپتەيدى» دەپ كورسەتىپ،  قاۋلىسىندا; « قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى، باس مۋفتي، شەيح ءابساتتار قاجى دەربىسالىنىڭ اينابەكوۆ باقتىبايدى قر قك-ءنىڭ 129 بابىنىڭ 2 تارماعىندا، 130 بابىنىڭ 2 تارماعىندا كوزدەلگەن قىلمىستى جاساۋدا جەكە ايىپتاۋ قىلمىستىق ءىسى جەكە ايىپتاۋشىنىڭ سەبەپسىز سوت وتىرىسىنا كەلمەۋىنە بايلانىستى قىسقارتىلسىن» دەپ جازسا قالالىق سوت وندىرىسىندە قاراعان توراعالىق ەتۋشى ا.ەسداۋلەتوۆا ءوزى دايىنداعان قاۋلى انىقتاۋىندا  «ءىس ماتەريالىنداعى باستى سوت تالقىلاۋىنىڭ حاتتاماسىنا سايكەس، 24 جانە 28.02.2011جىلعى سوت ماجىلىستەرىنە جەكە ايىپتاۋشى ءا.دەربىسالى قاجى، ونىڭ وكىلى، ايىپتالۋشى ب.اينابەكوۆ بەلگىسىز سەبەپتەرمەن كەلمەگەن» دەپ مەنى دە كوزىن جۇمىپ سوت ءتارتىبىن بۇزۋشى، كۇناكار ەتىپ كورسەتىپ جىبەرىپ، ءوز ارىپتەستەرى جەتىسۋ اۋداندىق سوتىنىڭ قاۋلىسىن بۇزىپ، قايتا سول سوت قاراۋىنا جىبەردى. سۋديا «تىم بولماسا سوت ابىرويىن ويلاساڭدارشى، بۇل ءىس ءابساتتاردىڭ جەكە تالاپ ارىزى بويىنشا مەدەۋ اۋداندىق سوتىندا قارالىپ جاتىر. ءسىز بۇل ءىستى بۇزىپ جەتىسۋعا قايتا جىبەرگەنمەن، بۇل ءىستى قاتارلاسا قاراۋعا نەگىز جوق قوي» دەگەن جازباشا الىپ بارعان پىكىرىمدى قىستىرمادى دا. «جاپپار قۇلدا جان بار ما...». بۇگىنگى تاڭدا جوعارى سوتتاعى  سۋديالار قورا- قوراسىمەن جاۋاپقا تارتىلىپ جاتقاندا، ءوز وندىرىستەرىنە سالعىرت قارايتىن سۋديالاردىڭ مىنا قاۋلىسىنان سوڭ ماعان زاڭدا كورسەتىلمەگەن زاڭسىزدىقپەن جەتىسۋ مەن مەدەۋ اۋداندىق سوتىنىڭ اراسىندا بولىپ جاتقان سوت وندىرىسىنە قاتىسۋ ءۇشىن جۇگىرىپ ءجۇرىپ قيمىل جاساۋعا تۋرا كەلىپ وتىر. سوت زاڭعا قاراماسا باسقا امال قانشا...

ويلايمىن، سوتتا ءىستى بۇلايشا زاڭسىز قاراۋ، ارنايى تاپسىرىسپەن سىبايلاستىق بويىنشا ىسكە اسىپ وتىرعان سياقتى... «ولتىرەم دەپ بىرەۋ ءجۇر، ولتىرمەستەن قۇداي ءجۇر» دەگەن ماقال دا ويعا ورالادى. وسى ماقالدى ايتاتىن

قازاقتا تاعى دا مىناداي ماقال بار: «كوپ جۇرگەن جىلان اياعىن كورسەتەدى»، « كوپ جورىتقان تۇلكى تەرىسىن سىلدىرادى»... ءدىندى قورعادىم دەپ مەن ءجۇرمىن، سونى ويلاۋدىڭ ورىنىنا  «مەنى قورلادىڭ» دەپ سوت جاعالاپ ءابساتتار ءجۇر. ءۇمىت ارتار سوتتارىمىزدىڭ تىرلىگى بولسا مىناۋ. جالپى بۇل ماقالانى دەن قويىپ وقىعان ادامنىڭ تەنتەك بولىپ قالۋى دا عاجاپ ەمەس. سوتتار ءوز جارىسىن قىزدىرىپ جاتىر. قايسىسى جەڭەرىن الداعى تىرشىلىك كورسەتە جاتار. «مەن نە ىستەسەم ەكەن؟»... دەگەن وي دا مازالايدى.

بىراق...  الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا كۇنى كەشە كامەنكا مەشىتى ماڭىندا مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسىنا قاراستى «نۇر مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى رۋزەمباي يشىمبەتوۆ جەتەكشىلىك ەتكەن ءدىني لاڭكەستەردىڭ  جارىلىسىن ويلاسام ويىم ون ساققا جۇگىرەدى... وسى وقيعانىڭ الدىن الۋمەن اينالىسۋعا ءتيىستى ءدىنباسى قارا باسىن قورعاشتاپ سوت جاعالاپ ول ءجۇر، ەلدەگى ءدىني لاڭكەستەردىڭ تىرلىگى بولسا مىناۋ. سوتتار ءوز جارىستارىن قىزدىرىپ جاتىر... وي ءدويت شىركىن... نە بولار ەكەن ءتۇبى؟  اللا قايىرىن بەرسىن، ايتەۋىر...

باقتىباي اينابەكوۆ،

«قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى