2019 جىل قازاقستاندىق جاستار ءۇشىن جاقسىلىققا تولى جىل بولماق. جىل باسىنداعى العاشقى بىرنەشە ايدىڭ وزىندە مەملەكەت تاراپىنان ەل جاستارىنا دەگەن ۇلكەن قولداۋدى سەزىنىپ وتىرمىز. بۇنىڭ ءبارى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ وتكەن جىلعى 5 قازانداعى جولداۋىندا ايتىلعان تاپسىرمالارىنا بايلانىستى ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. ەلباسى سول جولداۋىندا 2019 جىلدى جاستار جىلى دەپ جاريالاعان بولاتىن.

تۇڭعىش پرەزيدەنت مەملەكەتتىڭ بولاشاعى جاستاردىڭ قولىندا ەكەنىن ۇنەمى ايتىپ جۇرەدى. «ەل ەرتەڭى – جاستار» دەگەن ەلباسى سوزىنە ساي مەملەكەت تاراپىنان جاستاردى قولداۋ ءىسى بۇرىننان كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن ەمەس. ارنايى جاستار جىلىنىڭ جاريالانۋىنا وراي جاستارعا دەگەن سول قامقورلىق بۇرىنعىدان بىرنەشە ەسە ۇلعايدى. ەل بيلىگى جاستارىمىزدىڭ بۇگىنى مەن ەرتەڭگى بولاشاعىنا قولداۋ مەن قامقورلىق كورسەتۋدى مەملەكەت ساياساتىنىڭ نەگىزگى وزەگى رەتىندە ۇستانىپ كەلەدى. اسىرەسە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ جىل سايىنعى ءداستۇرلى جولداۋلارىندا جاستار ساياساتىن جەتىلدىرە ءتۇسۋ باعىتىندا كوپتەگەن تاپسىرمالار بەرىپ كەلە جاتقانىن بىلەمىز. سول يگى شارالاردىڭ شىرقاۋ شىڭى 2019 جىلدىڭ جاستار جىلى بولىپ جاريالانۋى بولدى.

بيىل جىل باسىنان بەرى جاستار جىلى اياسىندا جەر-جەردە جاستاردى قولداۋ ماقساتىندا ءىس-شارالار ءوتىپ جاتىر. ونىڭ بىرىندە جاستاردىڭ وقىپ-ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاساسا، ەكىنشىسىندە جاستاردىڭ كاسىپ باستاۋىنا مۇرىندىق بولۋدا. ال تاعى بىرىندە جاستاردىڭ رۋحاني ءومىرىن بايىتۋ ءۇشىن يگى شارالار قولعا الىنۋدا. سونداي  ىس-شارالاردىڭ ءبىرى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ءوتتى. جاستار جىلىنىڭ اياسىندا، مىڭ جىلدىق تاريحى بار كونە ءوڭىر ماڭعىستاۋدىڭ مارقا تابيعاتى مەن ءماندى تاعىلىمىن جاستاردىڭ جادىنا ءسىڭىرۋ ماقساتىندا وبلىستاعى بەلسەندى جاستاردىڭ جازعى لاگەرى ۇيىمداستىرىلدى. جاستاردى جاۋاپكەرشىلىككە جەتەلەپ، ولاردىڭ وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن تاريحي ورىنداردى تانۋدىڭ ماڭىزى زور.

جاستاردىڭ ءتول مادەنيەتىمىزدى تانىپ ءبىلۋى، ءتۇيسىنۋى ءۇشىن تاريحي جادىگەرلەردى جانىنا جاقىن تارتىپ، جادىنا ساقتاپ ءوسۋى كەرەك. وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ وركەنيەتتى ومىردەن ءوز ۇلەسىن الۋى ءۇشىن جان-جاقتى جەتىلگەن، ءبىلىمدى دە، بىلىكتى بولۋى كەرەك. وسىنى كوزدە ۇستاعان ماڭعىستاۋلىقتار جاستارىن جەتەلەپ تاريحي ورىنداردى ارالاتىپ ءجۇر.

ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ جولداۋىنا ساي جاستار جىلىن شىن مانىندە جاستاردى قولدايتىن جىل ەتۋ جاۋاپتى باسشىلاردىڭ قولىنداعى ءىس. ماسەلەن ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان ماڭعىستاۋ وڭىرىندەگى لاگەر ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىنا ساي جاستاردى رۋحاني بايىتۋعا باعىتتالاعان يگى شارا ەكەنى ءسوزسىز. ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان لاگەر ماڭعىستاۋ وبلىسى «كوگەز» ەتنو اۋىلىندا ۇيىمداستىرىلدى. اتالعان شاراعا وبلىستاعى ءتۇرلى جاستار ۇيىمدارىنىڭ وكىلدەرى، بەلسەندى جاستار، جاس كاسىپكەرلەر مەن دارىندى جاستار، ۇزدىك ستۋدەنتتەر مەن ۇزدىك وقۋشىلار، سونىمەن قاتار مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاستار قاتىستى.

ءوڭىردىڭ ەڭ ۇزدىك جاستارىنىڭ باسىن ءبىر جەرگە قوسقان وسى يگى شاراعا وبلىس اكىمى ەرالى توعجانوۆتىڭ ءوزى كەلىپ قاتىستى. ءارى جالىندى جاستارمەن كەرەمەت تابيعات اياسىندا، تاريحي-مادەني ورتادا كەزدەسىپ، بەلسەندى جاستاردىڭ توبەسىن كوككە جەتكىزدى. كەزدەسۋ بەيرەسمي فورماتتا ءوتتى. سونىڭ ارقاسىندا ءوڭىر باسشىسىنىڭ الدىندا جاستار وزدەرىن بارىنشا ەركىن سەزىنىپ، ءوز كوكەيلەرىندەگى سۇراقتارىن قويىپ، قاجەتتى كەڭەستەرىن الدى. وبلىس باسشىسى دا جاستارمەن ەركىن پىكىرلەرسىپ، ولاردىڭ ءوڭىردى دامىتۋ جايلى ويلارى مەن ۇسىنىستارىن تىڭدادى. ءارى تابىسقا جەتكەن جاستاردىڭ ەڭبەك جولىمەن تانىسىپ، ولارعا شابىت بەردى ءارى وگەلەرەگە ۇلگى ەتىپ كورسەتتى. سونىمەن قاتار وڭىردە جاستاردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى مەن تۋريزم سالاسىن دامىتۋعا ارنالعان ۇسىنىس-پىكىرلەرى مەن تىڭ يدەيالارىنا قۇلاق ءتۇردى.

ەرالى توعجانوۆ، ماڭعىستۋ وبلىسىنىڭ اكىمى:

«ماڭعىستاۋ اتاۋىنىڭ مىڭجىلدىعى كۇنى كەشە وبلىس كولەمىندە باستاۋ الدى. بۇل -  رۋحقا تاعزىم، اتا-بابا اماناتىن ورىنداۋ، جەتكىنشەك ۇرپاققا ونەگە، تاريح ءۇشىن تۇعىرلى بەلەس دەپ ەسەپتەيمىن! سىزدەر دە وسى باستامانى قولداپ، ءارى قاراي جالعاستىرادى دەپ سەنەمىن. ءبارىمىز بىرگە اتسالىسىپ، اتا-بابالارىمىزدىڭ الدىنداعى پارىزدى ابىرويمەن ورىنداۋىمىز قاجەت».

ەرالى توعجانوۆ سونىمەن قاتار ماڭعىستاۋلىق ەركىتى جاستاردىڭ ەرلىگىن اتاپ ءوتتى. ول كىسى ءوز سوزىندە قوستاناي ولبلىسىندا وتكەن جاستار فورۋمىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ماڭعىستاۋلىق ەرىكتى جاستاردىڭ قىزمەتىن جوعارى باعالاپ، ەرەكشە اتاپ وتكەنىن ماقتانىشپەن ايتا كەلە، ءوزىنىڭ دە وبلىستىق جاستار رەسۋرستىق ورتالىعى جانىنداعى «ەرىكتىلەر كورپۋسىنا» ابىرويلى قىزمەتتەرى ءۇشىن ريزاشىلىعىن بىلدىرەتىنىن ايتتى. ول كىسىنىڭ ايتۋىنشا، مۇقتاج جاندارعا كومەك كورسەتىپ، ولارعا شاتتىق سىيلاۋ – كەز-كەلگەن ادام ءۇشىن وتە قۋانىشتى ءىس. سول ءۇشىن ەگەمەن ەلدىڭ ەرتەڭى بولعان جاستار دا وسى اسىل قاسيەتتى بويلارىنا ءسىڭىرىپ وسۋلەرى قاجەت.

ەرالى توعجانوۆ، ماڭعىستۋ وبلىسىنىڭ اكىمى:

«جالپى، مەنى قۋانتاتىنى ەرىكتى جاستاردىڭ قاتارىنىڭ كوبەيۋى. جۋىردا بەينەۋ اۋدانىندا 10 جىل بۇرىن مەكتەپ بىتىرگەن تۇلەكتەر جينالىپ، جاعدايى تومەن وتباسىعا ءۇي الىپ بەرگەن. بۇل ۇلكەن باستاما. رامازان ايىندا مۇنداي ساۋاپتى ءىستى جاساعان جاستارىمىز كوپكە ۇلگى».

لاگەرگە كەلگەن جاستار تاريحي ورىندارمەن تانىسىپ قانا قويماي، ۇلتتىق تامىرىنا قان جۇگىرتەتىن قىزىقتى اقپاراتتارعا يە بولدى. اتاپ ايتقاندا  ءتۇرلى ۇلتتىق ويىندار ويناتىلىپ، جاستاردىڭ تاريحي سانا-سەزىمىن وسىرۋگە نەگىز قالاندى. بۇل كەشە جالىندى جاستار اسىق اتۋ، ارقان تارتۋ، جامبى اتۋ، كوكپار، توعىزقۇمالاق، ۇرشىق ءيىرۋ، اۋدارىسپاق، تەڭگە ءىلۋ سىندى ۇلتتىق ويىنداردىڭ قىر-سىرىمەن قانىعىپ، ەكىنشى جاعىنان ناعىز دالالىق دەمالىستىڭ ءدامىن تاتتى. سونىمەن قاتار، قىزىل قالا تاريحي جەرى مەن شەرقالا - ايراقتى تاۋىنا جاستار ساياحاتى جانە جاستاردىڭ ەكولوگيالىق اكتسياسى ۇيىمداستىرىلعانىن ەرەكشە ايتا كەتۋ كەرەك.

تاعى ءبىر ەرەكشە ايتا كەتەرلىگى، وبلىس كولەمىندەگى اعاش ءۇي ماڭىنا دارىندى سۋرەتشى بەكەجان مەرەيدىڭ كارتينالارى قويىلىپ، «ونەر» كوللەدجى سۋرەتشىلەرىنىڭ ەڭ جاڭا پلەنەرى كورسەتىلدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءار دايىم دارىندى جاستاردى قولداپ كەلەدى. ءار جىل سايىن ەلدەگى ەڭ تالانتتى جاستاردى قابىلداپ نەمەسە ولارعا مەملەكەتتتىك ستيپەنديا تاعايىنداپ، ولاردىڭ شىعارماشىلىق تابىسقا جەتۋىنە ءوز كومەگىن اياعان ەمەس. ءبىز بۇل سوزدەردى تالانتتى سۋرەتشى بەكەجان مەرەيدىڭ سۋرەتتەرى جينالعان جاستاردىڭ شىعارماشىلىققا دەگەن قۇلشىنىسىن وياتقانى ءۇشىن ايتىپ وتىرمىز.

كەزدەسۋ سوڭىندا وبلىس اكىمى ەرالى توعجانوۆ جاستارمەن بىرگە «كەشكى الاۋعا» قاتىسقانىن ايتا كەتەيىك، بۇل جەردە جاستارىمەن ءتىپتى دە ەمىن-جارقىن جاقىننان اڭگىمەلەسىپ، ولاردىڭ ويىن تىڭدادى ءارى ءوزىنىڭ قۇندى اقىل-كەڭەسىن ايتتى. جاستار ءوڭىر باسشىسىمەن كەزدەسۋدەن ۇلكەن ساباق الىپ تاراستى. تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، وسى كەزدەسۋ بارىسىندا وبلىس جاستارى تۋريزم جانە كاسىپكەرلىك تاقىرىبىندا سەمينارترەنينگكە قاتىسىپ، جوبالارمەن تانىستىردى. جاستاردىڭ بۇل ۇلكەن قۇلشىنىسى ءار ادامنىڭ كوڭىلىنەن شىقتى دەپ ويلايمىز.

ماڭىعىستاۋ وڭىرىندەگى وسى كەزدەسۋ ەلباسى جاريالاعان جاستار جىلى اياسىندا ءوتىپ جاتقان كوپتەگەن ءىس-شارالاردىڭ ءبىرى عانا. بۇنداي شارالار ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىندە قولعا الۋندا. بۇنىڭ ءبارى ەلدىڭ ەرتەڭى بولعان جاستار ءۇشىن ۇلكەن قولداۋ، دەمەۋ ەكەنىن ءسوزسىز.

Abai.kz