قازاق ادەبيەتتانۋ عىلىمىندا اباي شىعارماشىلىعى ەڭ كوپ زەرتتەلگەن سالانىڭ ءبىرى بولعانىمەن، ابايتانۋدا اقىن ولەڭدەرىنىڭ پوەتيكاسى، ولەڭ ولشەمى، ونىڭ ىشىندە شىعىستىق، تۇركىلىك ءۋازىننىڭ ماسەلەلەرى تۇبەگەيلى زەرتتەلىپ قويىلدى دەپ ايتا الماساق كەرەك. كەڭەس تۇسىندا اباي پوەزياسىنىڭ يدەيالىق مازمۇنى مەن تانىمدىق، ەتيكالىق قىرىنا، ورىس جانە باتىس پوەزياسىنىڭ اسەرى مەن اۋدارمالارىنا باس كوڭىل قويىلعانى دا جاسىرىن ەمەس. حح عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلدارى عالىمدار م.اۋەزوۆ، ع.ساعدي، ق.جۇبانوۆ، س.مۇقانوۆ اباي پوەزياسىداعى شىعىستىق، تۇركىلىك ءداستۇر جالعاستىعى، اباي فەنومەنى تۋرالى ءسوز قوزعاپ، تۇجىرىمدارىن ۇسىنعانىمەن، رەاكتسياشىل اتانعان شىعىس مادەنيەتىنىڭ بىرجاقتى مانسۇقتالۋىنان دىتتەگەن ماقساتىنا جەتە المادى. كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا جوعارىدا اتى اتالعان اعالارىنىڭ ءىزىن جالعاستىرىپ، اباي شىعارماشىلىعىنىڭ شىعىسقا قاتىنىسىن مونوگرافيالىق تۇرعىدا زەرتتەگەن عالىمنىڭ پروفەسسور مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى ەكەندىگى بارشاعا ايان. عالىم «اباي جانە شىعىس» اتتى مونوگرافيالىق ەڭبەگىندە ابايدىڭ دۇنيەتانىمىنىڭ قالىپتاسۋىنا، دامۋىنا اسەر ەتكەن يسلام فيلوسوفياسى مەن ءمورالى، ياعني اقىن شىعارماشىلىعىنىڭ تانىمدىق، ەتيكالىق قىرلارىنا باستى نازار بولۋىمەن قاتار، شىعىستىق-تۇركىلىك ولەڭ ولشەمى ماسەلەسىنە توقتالادى. شىعىستىق-تۇركىلىك ءۋازىننىڭ قازاق پوەزياسىنا اسەر-ىقپالى، ءداستۇر جالعاستىعى، جاڭاشىلدىق دەگەن ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ز.احمەتوۆ، ر.سىزدىق، ءو.كۇمىسباەۆ، ي.جەمەنەي سىندى عالىمدار زەرتتەۋلەر جاساعان بولسا، جاس بۋىن عالىمداردىڭ ىشىنەن ت.قىدىر، ا.ابدىراسىلقىزى، ت.كوشەنوۆانىڭ ەڭبەكتەرىن اتاۋعا بولادى.

پوەزيا - وتە كۇردەلى قۇبىلىس. دارىندى جەكە تۇلعانىڭ دۇنيەتانىمى، رۋحاني جانە ينتەللەكتۋالدىق الەمىنىڭ قايناۋىنان كەلىپ تۋىندايتىن تانىمدىق، ەتيكالىق، ەستەتيكالىق تىلسىم دۇنيە. پوەزيالىق شىعارمانىڭ جانرى مەن ءتۇرى دە ءبىر كۇندە تۋىپ، دارالانا سالاتىن وسال دۇنيە ەمەس. ءىرىپ-ءشىرىپ بارا جاتقان قازاق قوعامىنىڭ تىرشىلىگمەن بەتپە-بەت كەلگەن ابايدىڭ حالقىن تۇزەتۋ جولىندا پوەزياعا جۇگىنۋى دە ءوز الدىنا تەرەڭ تولعاۋدى قاجەت ەتەتىن ءجايت. ال وسى سارا جولدا ونىڭ قازاق پوەزياسىنىڭ جانرى مەن تۇرىنە جاساعان جاڭالىقتارى مەن جەتىستىكتەرى ءالى دە بولسا كوپ زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىن نىسانا. حالىقتىق، تۇركىلىك پوەزيا جانرلارى مەن تۇرلەرىنىڭ ابايدىڭ پوەتيكالىق الەمىندە قولدانىلۋى، جاڭا سيپات، جاڭا مازمۇن، جاڭا ءتۇر الۋى سىندى تاقىرىپتىڭ ايتارى ءالى الدا بولسا كەرەك.

ابايدىڭ العاشقى ولەڭدەرىنىڭ ارۋز ولشەمىندە جازىلۋى، ارۋز تۇرلەرىنىڭ اراب، پارسى، تۇرىكتىك بولىپ جىكتەلىپ، تۇرىك پوەزياسىندا كوبىنە  پارسى ارۋزىنىڭ ىقپالى مول بولعاندىعى جونىندە پىكىرلەر ايتىلىپ ءجۇر. شىعىستىق ولەڭ ورنەكتەرى مەن تازا تۇركىلىك ءتولتۋما تۇرلەر، اريستوتەلدىڭ كاسىبي ولەڭ تۇرلەرىن جىكتەيتىن «پوەتيكا» ەڭبەگىندەگى تەوريالىق تۇجىرىمداردى جەتىلدىرگەن ءال-ءفارابيدىڭ ولەڭ تەورياسى تۋرالى زەرتتەۋى، ءا.ناۋاي، ز.بابىر سىندى الىپتاردىڭ تۇركىلىك ولەڭ ونەرى تۋرالى جازعان ەڭبەكتەرى مەن ناۋاي پوەزياسى ارنايى زەرتتەۋلەردى قاجەت ەتەدى. ورتا عاسىرلارداعى تۇركى پوەزياسى مازمۇن جانە ءتۇر جاعىنان پارسىلىق ادەبيەتتىڭ كوشىرمەسى دەگەن دە پىكىرلەر ايتىلعانى جاسىرىن ەمەس. سونداي پىكىرلەردىڭ بىرىنە زەرتتەۋشى ە.ە.بەرتەلس بىلاي دەيدى: «زاۆيسيموست تۋرەتسكوي ليتەراتۋرى وت ليتەراتۋرى پەرسيدسكوي - وبششەيزۆەستنىي فاكت، نەودنوكراتنو وتمەچاۆشيسيا كاك ۆوستوچنىمي، تاك ي زاپادنىمي فيلولوگامي.

يسحوديا يز ەتوگو فاكتا، نەكوتورىە يز زاپادنىح تۋركولوگوۆ پريشلي ك ۆىۆودۋ، چتو ليتەراتۋرا ۆحودياششيح ۆ كرۋگ كۋلتۋرى يسلاما تۋرەتسكيح نارودوۆ پرەدستاۆلياەت نەچتو نەپولنوتسەننوە. ەە حاراكتەريزوۆالي كاك پودراجانيە كلاسسيچەسكيم تۆورەنيام پەرسيدسكيح اۆتوروۆ، سترەميليس وتنيات ۋ نەە ۆسياكوگو پراۆا نا وريگينالنوست ي تەم سامىم زناچيتەلنو زادەرجالو نورمالنىي حود ەە يزۋچەنيا. تاكايا توچكا زرەنيا ەدۆا لي موجەت بىت پريزنانا پراۆيلنوي. ونا ياۆيلاس پلودوم نەدورازۋمەنيا، پريتوم ۆەسما پونياتنوگو، پوسكولكۋ ۆوستوكوۆەدى، پودحوديا ك ۆوستوچنوي ليتەراتۋرە، پريلاگالي ك نەي مەركۋ، پرينياتۋيۋ پري وتسەنكە ليتەراتۋرنىح پرويزۆەدەني زاپادا» [1, 377]. وسىلاي باتىس شىعىستانۋى مەن تۇركولوگياسىنىڭ مەتودولوگياسى بىرجاقتىلىققا ۇرىندى، پوەزياعا قويىلاتىن باتىستىق تالاپتىڭ تۇركىلىك پوەزيامەن قابىسا بەرمەيتىن ءتولتۋما ەرەكشەلىگى ەسكەرىلمەدى. ال اباي پوەزياسى مازمۇن مەن ءتۇر جاعىنان دا باتىستىق مودەلدەن وزگەشە پوەزيا. اباي پوەزياسىنان حالىق اۋىز ۇلگىلەرىندەگى قارا ولەڭ، ماقال، شەشەندىك ءسوز، ناقىل، جىر، تەرمەمەن قاتار، ورحون-ەنيسەي جازبالارىنداعى جىر ۇلگىسىن دە، تۇركى كلاسسيكالىق پوەزياسىن ءتۇرىن دە،  جىراۋلاردىڭ تولعاۋ جانرىن دا، ديداكتيكالىق سارىندى دا، شىعىستىق ولشەمدەردى دە، ورىستىق، باتىستىق ولەڭ ۇلگىلەرىن بويىڭا ءسىڭىرىپ، قورىتىپ، جاڭا دۇنيە، كاسىبي تۇردەگى كلاسسيكالىق ۇلگىدەگى تۋىنداعان قازاق ولەڭىن كورە الاسىز. حالىق اۋىز ادەبيەتىندەگى پوەزيا ۇلگىلەرىن نە تاسقا قاشالعان جازبالارداعى ولەڭ تۇرلەرىن پايدالانعاندا، اباي، ارينە، تىكەلەي پايدالانعان جوق. حالىقتىق جانە كونە تۇركىلىك پوەزيا ابايعا دەيىن دە قانشاما اقىنداردىڭ شىعارماشىلىعىمەن ترانسفورماتسياعا تۇسكەن.   حالىقتىق جانە كونە تۇركىلىك پوەزيانى ابايعا دەيىنگى تۇركىلىك دارا پوەزيادا ءوربىتۋ - سوپىلىق پوەزيامەن، ونىڭ ىشىندە احمەت ءياساۋيدىڭ پوەزياسىمەن بايلانىستىرىلادى. تۇرىك حالىقتارىندا دەربەس تۇلعالىق پوەزيانى، ونىڭ ىشىندە سۋبەكتيزمگە ادىپتەلگەن ليريكالىق ەلەمەنتتەردى دامىتقان ياساۋي حيكمەتتەرى بولسا، حيكمەت جانرىنىڭ كەشەگى حالىقتىق جانە كونە تۇركىلىك، اراب-پارسىلىق پوەزيانى بويىنا سىڭىرگەندىگىن عالىم ا.ابدىراسىلقىزى تەرەڭ تالدايدى [2, 72].

«اباي قازاق پوەزياسىنىڭ ىرعاقتىق-ينتوناتسيالىق بايلىعىن مولىنان پايدالانا ءبىلىپ، ولەڭ ورنەكتەرىن دامىتىپ، بايىتۋعا زور ۇلەس قوستى. ول جاڭا ولشەم، ۇيقاس تۇرلەرىن ورنىقتىرۋدا قانداي اسقان ونەرپازدىق كورسەتسە، بۇرىننان بەلگىلى، كوپ تاراعان ولشەم-ورنەكتەردى كەرەك جەرىندە قىرناپ-وڭدەپ، تۇرلەندىرىپ قولدانۋ جاعىنان دا سونشالىق زور ونەگەلى ءىس اتقاردى» [3, 205]،- دەپ بەلگىلى ولەڭتانۋشى ز.احمەتوۆ اباي ولەڭدەرى ورنەگىنىڭ تامىرىنا كوز جىبەرۋدى مەڭزەپ، پوەزياداعى نەگىزگى ينستيتۋتتار ساباقتاستىق، ءداستۇر جالعاستىعى، ترانسفورماتسيا، ەۆوليۋتسيا دەگەن ولشەمدەرگە كوڭىل اۋدارۋدى قالايدى. ال ءوز كەزەگىندە اباي پوەزياسى وزىنە دەيىنگى قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىنداعى داۋىرلەردىڭ، كەزەڭدەردىڭ زاڭدى جالعاسى، ماۋەلى جەمىسى. زەرتتەۋشى ا.ابدىراسىلقىزى ابايدىڭ العاشقى كەزەڭدەردە جازعان ولەڭدەرىن (1855-1882 جىلدار ارالىعىنداعى) ءۇش ءتۇرلى ۇيقاسقا ءبولىپ قاراستىرادى:       «اااب («شىعىس اقىندارىنشا»، «فزۋلي، شامسي، سايحالي»), اب ۆب گب دب («ابرالىعا»، «ساپ، ساپ كوڭىلىم»), اا با ۆا گا («قانسوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا»، «قاقتاعان اق كۇمىستەي كەڭ ماڭدايلى»، ت.ب.). اتالعان بارلىق ۇيقاس تۇرلەرى ياساۋي حيكمەتتەرىندە دە كەزدەسەدى. اااب ۇيقاسى ابايداسەگىز بۋىندى ولەڭدەردە قولدانىلسا، ياساۋيدە ون ەكى جانە تازا ون ءتورت بۋىندى حيكمەتتەردە كەزدەسەدى.  اب ۆب گب دب ۇيقاسى ابايدا جەتى بۋىندى، ياساۋيدە ون ءتورت بۋىندى (7+7) تارماقتارعا ءتان. اا با ۆا گا ۇيقاسىمەن اباي دا، ياساۋيدە دە ون ءبىر بۋىندى ولەڭدەر جازىلعان. اتالمىش كەزەڭدەگى اباي ولەڭدەرىن كونە تۇركىلىك قالىپتاردى تۇراقتى ساقتاۋ ءتان ەكەندىگىن اڭعارۋعا بولادى. ال 1881 جىلدان كەيىنگى اقىن ولەڭدەرىندە ۇيقاس پەن ولشەم اراقاتىناسى بارىنشا تۇرلەنگەن» [2, 222]. اباي پوەزياسىن، ليريكاسىن تەوريالىق تۇرعىدا زەرتتەگەن كەزدە ءبىزدىڭ ەسكەرمەي جۇرگەن ءبىر كەمشىلىگىمىز بار. ول كەمشىلىك اباي ولەڭدەرىن تۇتاس، جالپىلاي الىپ قاراستىرۋ بولىپ تابىلادى.  اباي اقىن رەتىندە كلاسسيك بولىپ بىردەن ساپ ەتىپ استاننان تۇسە قالعان جوق. ول ساتىلاپ دامۋ، ءوسۋ، ىزدەنۋ، ەڭبەكتەنۋ ارقىلى، ياعني ەۆوليۋتسيالىق دامۋ ارقىلى سول بيىككە جەتتى. ال ءبىز بىردەن ابايدىڭ شىققان بيىگى مەجەسىنەن قارايمىز. ونەردىڭ، پوەزيانىڭ زاڭدىلىعىنا سۇيەنەر بولساق، ءسوز ونەرىنىڭ شىڭىنا جەتۋ - تاۋقىمەتتى جۇمىستىڭ عانا ناتيجەسى. ابايدىڭ اقىندىق شەبەرلىگىنىڭ ءوسۋ جولدارى مەن ونىڭ ولەڭ ورنەگىندەگى ىزدەنىستەرى، تاجىريبەلەرى قاتار دامىپ، قاتار ءوربىپ وتىرۋى دا زاڭدىلىق. سوندىقتان ابايدىڭ پوەتيكالىق الەمىن زەرتتەۋشىلەر اقىننىڭ ءاربىر ولەڭىنىڭ تۋى مەن ونىڭ ورنەگىنىڭ ەرەكشەلىگىنە، نەلىكتەن بۇل تاڭدالدى، ول تۇرگە كەلۋ جولدارى زەرتتەلۋى قاجەت. سوندا عانا اقىن شىعارماشىلىعى جونىدە تۇتاس كارتينا الا الامىز، ويتپەسەك، بىرىزدىلىككە قۇرىلماعان، ءۇزىلىپ-جۇلىنىپ الىنعان، ستيحيالى زەرتتەۋ ادىستەرىنەن ۇزاي المايمىز.

زەرتتەۋشى م.مىرزاحمەتۇلىنىڭ دا، جاس عالىم ا.ابدىراسىلقىزىنىڭ دا باسشىلىققا الىپ وتىرعان تۇجىرىمدارىنىڭ دۇرىستىعىن، ياكي ولاردىڭ تۇركىلىك كلاسسيكالىق پوەزياعا، ونىڭ ىشىندە ياساۋي پوەزياسىنا يەك ارتۋلارىنىڭ دايەكتىلىگىن اكادەميك م.اۋەزوۆتىڭ ۇستانىمدارىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى. م.اۋەزوۆتىڭ مىنا پىكىرلەرى ماسەلەگە باسقاشا قىرىنان قاراۋعا ۇندەيدى: «وسى ورايدا ايتا كەتەتىن تاعى ءبىر ەرەكشە ماسەلە بار. بىزدە بۇگىنگە شەيىن ابايدىڭ شىعىسپەن بايلانىسىن ايتقاندا، كەيبىر جايلارى ۇشقارى سويلەنەدى. اباي مۇسىلمانشا وقىعاندىقتان، اراب پەن فارسى ءتىلىن تۇگەل بىلگەن بوپ سۋرەتتەلەدى. كەيبىر زەرتتەۋشىلەر ابايدى اراب، فارسى كلاسسيكتەرىن دە تۇگەل بىلگەن ەتىپ قويادى.

انىعىندا، بەس-التى جىل مۇسىلمانشا وقىعانىمەن، ول كەزدەگى شابان وقىتۋدىڭ شالاعاي مەتوديكاسىن ەسكە العاندا، اباي ارابتىڭ كلاسسيك پوەزياسىن تۇگەل ۇعارلىق دارەجەگە جەتتى دەۋ، اسىرا سويلەۋ بولادى.

سوندىقتان دا ابايدىڭ مىنا ساناعان اقىندارىنىڭ ىشىندە ارابتىڭ اتاقتى كلاسسيكتەرى: ءمۇتاناببي، ءابىل عالا-ماعريلەر كەزدەسپەيدى. وعان تىلدەرى تۇسىنىكتى ەڭ جاقىن بولعاندىقتان، ناۆوي، فزۋلي ۇلگىسى كوپ اسەر ەتەدى. جاس شاعىندا سول اقىندار وزدەرىنە ۇلگى ەتكەن فيردوۋسي، ساعدي، حوجا حافيز ءتارىزدى ۇلى كلاسسيكتەردىڭ ەسكى وزبەك تىلىنە اۋدارىلىپ، ابايعا سول اۋدارما ارقىلى تانىس بولۋى كوڭىلگە قونىمدىراق كورىنەدى. بۇل سوڭعىلاردى اباي بىلگەندە، تۇركىشىلەنگەن اۋدارمالاردان ءبىلۋ كەرەك» [4, 90]. بۇل پىكىردەن تۇيەتىنىمىز، م.اۋەزوۆ ابايدىڭ ولەڭ ورنەگى تازا اراب-پارسىلىق ولشەمدەر ارقىلى ەمەس، ول ورنەكتەردى تۇركىلەندىرگەن ا.ياساۋي، ءا.ناۋاي داستۇرلەرى، ياعني تۇركىلىك ءداستۇر ارقىلى قالىپتاسقاندىعىن مەڭزەسە كەرەك.  اراب-پارسىلىق ولشەمدەر: ارۋز، عازال، ءمات ءۋازىنى، ءبايىت، رۋباي، قاسيدا، رامال، ءماسناۋي، مۋرابباع، تاربيع، ت.ب. ۇلگىلەرى تۇركىلىك ورنەككە لايىقتانىپ، تۇرىك حالىقتارىنىڭ دىبىستالۋ زاڭدىلىقتارىنا سايكەستەندىرىلىپ، ىڭعايلانىپ جاڭا تۇرگە ۇلاسقاندىعى، ترانسفورماتسيالاندىرىلعانى  كلاسسيكالىق تۇركىلىك پوەزيا وكىلدەرى شىعارماشىلىعى ارقىلى ىسكە استى. ءتىپتى زەرتتەۋشى ا.ابدىراسىلقىزى «مۋرابباع» ولەڭ ورنەگىن پارسى پوەتيكالىق تەرمينىمەن اتالعانىمەن، زاتى تۇركىلىك ولەڭ ولشەمى دەي كەلە، ورتا عاسىرلاردا تۇركى پوەتيكالىق ونەرىندە كەڭ تاراعان - كوشما، شارقى، حيكمەت، كوگ تۇرلەرىن تىلگە تيەك ەتەدى. عالىم م.مىرزاحمەتۇلى «ا-ا-ا-ب» ۇيقاسىن تۇركي عارۋز ءۋازىنى دەپ اتاپ، م.قاشقاريدىڭ ەڭبەگىندەگى الىپ ەر توڭانى جوقتاۋ ولەڭىمەن سالىستىرسا [5, 182]، زەرتتەۋشى ق.ومىراليەۆ تۇركىلىك «ا-ا-ا-ب» ۇيقاسىن «كوگ» ۇيقاسى دەپ اتاعاندىعى بەلگىلى [2, 173].

ابايدىڭ تۇركىلىك ولەڭ ورنەگىمەن قاتىسى ءسوز بولعاندا، ماسەلەگە كەشەندى كەلۋ دۇرىس بولماق. اقىن-جىراۋلار پوەزياسى تۇركىلىك كلاسسيكالىق پوەزيادان باستاۋ العانىن، ال تۇركىلىك كلاسسيكالىق پوەزيا - «كونە تۇركى ولەڭ ءداستۇرى مەن اراب-پارسى پوەتيكاسىنىڭ توعىسىپ، تۇتاستانۋىنان تۋعان كونە ادەبيەتىمىزدىڭ تاريحىنداعى اسا كۇردەلى كوركەمدىك-ەستەتيكالىق قۇبىلىس» [6, 10] ەكەندىگىن ەسكەرسەك، عاسىرلارعا سوزىلعان پوەتيكالىق جۇيەنى جالعاستىرىپ، دامىتۋشى اباي بولسا، ودان سوڭعى قازاق اقىندارى دا سول ءداستۇردى جالعاستىرۋشىلار بولىپ تابىلادى. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە، پوەزيا وتە ءداستۇرشىل دەپ ايتساق بولادى.

«حيكمەت جانرى - كوپ فۋنكتسيالى، كۇردەلى سيمبيوز جانر، ياساۋيا تاريقاتىنىڭ يدەياسىن جەتكىزۋشى قۇرال، تۇركىلىك ءدىني-سوپىلىق پوەزيانىڭ نەگىزگى جانرى. تۇركى حالىقتارى ادەبيەتىندە ماڭىزدى ورىن يەلەنەتىن حيكمەت جانرىنىڭ نەگىزىن قوجا احمەت ياساۋي سالدى» [7, 6]،- دەگەن تۇجىرىمدارعا سۇيەنە وتىرىپ، ياساۋي دامىتقان حيكمەت جانرىندا كەزدەسەتىن بىرنەشە ۇيقاس تۇرلەرىن («جەلىلى ۇيقاس» («بىلىمدىدەن شىققان ءسوز»), بىرىڭعاي ۇيقاس («ويعا ءتۇستىم ويلاندىم»), اتتامالى ۇيقاس («ءىشىم ولگەن سىرتىم ساۋ»), قارا ولەڭ ۇيقاسى («وزگەگە كوڭىلىم تويارسىڭ»), عازال ۇيقاسى («ابدىراحمانعا»، «قۋانباڭدار جاستىققا»)) اباي ءوز ولەڭدەرىندە پايدالانىپ، دامىتقان، وربىتكەن دەگەن پىكىرلەرگە كەلىسەمىز.

«جان ديالەكتيكاسىن ولەڭ ديناميكاسىمەن وتكىرلەۋ شەبەرلىگى دە ابايعا عانا ءتان ءتاسىل ەدى. الەمدىك ادەبيەتپەن بوي تالاستىرعان وسى سياقتى الۋان-اسىر امالداردى اباي تۋعان ادەبيەتىنىڭ بويىنداعى بار نەگىزدەن ءوربىتتى. تىم ءداستۇرشىل اباي جاڭالىعى ەندى وزىنشە ءداستۇر تاراتاتىن كەمەلدىلىككە كوتەرىلدى» [8, 57]،- دەگەن عالىم ب.كارىباەۆانىڭ پىكىرى اباي پوەزياسىنىڭ داستۇرشىلدىك شەڭبەرىندە قالىپتاسىپ، دامي وتىرىپ، الەمدىك بيىك دەڭگەيگە جەتكەندىگىن، ۇلى اقىندارعا ءتان شەبەرلىك مەكتەبى قالىپتاسقاندىعىن، كەستەلى ءسوز ونەرىنىڭ زاڭعار بيىگىنە كوتەرىلىپ، وزىنە دەيىن قالىپتاسۋى كەمەلىنە كەلە قويماعان جانرلاردى شارىقتاۋ شەگىنە دەيىن جەتكىزگەندىگىن ءدوپ باسىپ ايعاقتاپ وتىر. قازاق دەپ دەربەس حالىق اتانعان ۇلتتىڭ جازبا پوەزياسىن قۇنارلى تامىرىنداعى داستۇرلەرمەن جەتىلدىرە وتىرىپ، قازاقتىق، ۇلتتىق تولتۋمالىقپەن دامىتقان، گۋمانيزمى مەن فيلوسوفياسى جونىنەن دە، ءتىل بەينەلىلىگى مەن ولەڭ ورنەكتەرى جونىنەن دە كلاسسيكالىق دەڭگەيگە جەتكەرگەن اباي پوەزياسىنىڭ دامۋ جولىندا تۇركىلىك كەزەڭ ەلەۋلى ورىن الاتىندىعى انىق. اباي پوەزياسىنداعى تۇركىلىك ولەڭ ورنەگى ارنايى زەرتتەۋدى سۇرانىپ تۇرعان تاقىرىپ.

«اباي-اقپارات»

نويابر كەنجەعاراەۆ

اباي اتىنداعى قازۇپۋ-ءنىڭ

«ابايتانۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ

ورتالىعىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، ف.ع.ك.

ادەبيەتتەر:

1.     بەرتەلس ە.ە. سۋفيزم ي سۋفيسكايا ليتەراتۋرا. موسكۆا: ناۋكا، 1965.

2.     ابدىراسىلقىزى ا. قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ اقىندىق الەمى. الماتى: كيە، 2007.

3.     احمەتوۆ ز. ابايدىڭ اقىندىق الەمى. الماتى: انا ءتىلى، 1995.

4.     اۋەزوۆ م. اباي قۇنانباەۆ. الماتى: سانات، 1995.

5.     مىرزاحمەتۇلى م. اباي جانە شىعىس. الماتى: قازاقستان، 1994.

6.     سەيتجانوۆ ق. التىن وردا ءداۋىرى تۇركى كلاسسيكالىق پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىكتەرى جانە قازاق ادەبيەتىمەن ءداستۇر ساباقتاستىعى. كاند.ديسسەر.قولجازباسى. الماتى، 2003.

7.     ابدىراسىلقىزى ا. قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ حيكمەتتەرىنىڭ كوركەمدىك جانە قۇرىلىمدىق ەرەكشەلىكتەرى. كاند.ديسسەر.اۆتورەفەراتى. الماتى،   2007.

8.     كارىباەۆا ب. قازىرگى قازاق ادەبيەتىنىڭ كوركەمدىك دامۋ ارنالارى. استانا: ەلوردا، 2001.