قازىرگى تاڭدا مەملەكەت تاراپىنان ايەلدەردى الەۋمەتتىك قولداۋ، كاسىپكەرلىك تۇرعىدا جاردەم بەرۋ قارقىندى جولعا قويىلعان. تامىز ايىنىڭ سوڭىندا نۇر-سۇلتان قالاسىندا “اتامەكەن” ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ىسكەر ايەلدەر كەڭەسىنىڭ V كونگرەسى وتكەن بولاتىن.

اتالعان كونگرەستە ايەلدەر كاسىپكەرلىگىن قولداۋ جونىندە بىرقاتار ناقتى شارالاردى قابىلداۋ تۋرالى ۇسىنىستار ايتىلدى. سونىمەن قاتار، كونگرەس بارىسىندا العاشقى بەس جىلدىقتىڭ قورىتىندىسى دا جاسالدى. قازىرگى تاڭدا بارلىق رەسپۋبليكا بويىنشا ىسكەر ايەلدەر كەڭەسىنىڭ قۇرامىندا ءوز كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىرعان 1730 ايەل كاسىپكەر بار.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق – دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى كوميسسيا ءتورايىمى گۇلشارا ابدىحالىقوۆا بۇگىنگى كەزەڭدە الەمدە جانە جەرگىلىكتى ەكونوميكاداعى كورسەتكىش ناتيجەسىندەگى ايەلدەردىڭ ۇلەسى تۋرالى ايتىپ ءوتتى.

گۇلشارا ابدىحالىقوۆا، قر پرەزيدەنتى جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى كوميسسيا ءتورايىمى:

-دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ مالىمەتى بويىنشا، ايەلدەردىڭ الەۋەتىن تولىق دەڭگەيدە جۇزەگە اسىرىلماۋى سالدارىنان الەم جىلىنا 30 ترلن اقش دوللارىنا دەيىن جوعالتادى ەكەن. سوندىقتان قاي كونتينەنتتە بولماسىن، پروگراسسيۆتى قوعام ايەلدەردىڭ ساياساتتا، ەكونوميكادا جانە الەۋمەتتىك سالادا قوماقتى ءرول اتقارۋىنا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ايەلدەردىڭ مۇمكىندىك اياسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن پرەزيدەنت جارلىعىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى 2030 جىلعا دەيىنگى وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسى بەكىتىلدى، – دەدى.  

گۇلشارا ناۋشاقىزىنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا قوعامداعى نازىك جاندىلار ەلباسىنىڭ “تسيفرلى قازاقستان”، “رۋحاني جاڭعىرۋ” باعدارلامالارىنىڭ ىسكە اسۋىنا، ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا ەلەمەنتتەرىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا قارقىندى ۇلەس قوسۋدا. قازىرگى تاڭدا، جەكە كاسىپكەرلەردىڭ 52% ءى نازىك جاندىلار قۇرايدى. سونداي-اق، شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ تىزگىنىن ۇستاعانداردىڭ 43% تەن استامى قىز-كەلىنشەكتەر. بۇگىندە ولار 1 ميلليونعا جۋىق ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر.

“اتامەكەن” قر ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ باسقارما توراعاسى ابىلاي مىرزاحمەت تە ىسكەر ايەلدەردىڭ جەتىستىكتەرىن تىلگە تيەك ەتە كەلە، ەر-ازاماتتاردىڭ  كاسىپكەرلىك سالاسىندا قىز كەلىنشەكتەردەن ۇيرەنەتىن تۇستارى بار ەكەنىن دە اتاپ ءوتتى.

 ابىلاي مىرزاحمەت، قر ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ باسقارما توراعاسى:

-قىزمەت ەتۋدىڭ 5 جىل ىشىندە سىزدەر ۇيىمداستىرۋشىلىق جانە جەكە ىسكە جاۋاپپەن قاراۋدىڭ جوعارى ۇلگىسىن كورسەتتىڭىزدەر. بىزگە، ەرلەرگە مۇنى سىزدەردەن ۇيرەنۋ كەرەك. وسى مەرزىم ىشىندە كوپ مەجە وتكەرىلىپ، جوبالار جۇزەگە استى. اسىرەسە وڭىرلەردە اتقارىلعان جۇمىس قۋانتادى، – دەدى.

ودان سوڭ، “اتامەكەن” قر ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ايەلدەر كەڭەسى جونىندەگى ءتورايىمى ءلاززات رامازانوۆا وسى ۋاقىت ىشىندە اتقارىلعان جۇمىس ناتيسەلەرى تۋرالى ايتتى.

ءلاززات رامازانوۆا، “اتامەكەن” قر ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى ايەلدەر كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى:

-بەلسەندى الەۋمەتتىك جۇمىستىڭ جىلدارى ىشىندە   كەڭەس مۇشەلەرى ايەلدەردىڭ ىسكەرلىك قوعامداستىعىن قولداۋ بويىنشا 1500 ءىس-شارا وتكىزدى، بۇل جۇمىستارعا 10 000-نان استام ايەل قاتىستى. بىلتىر ىسكەر ايەلدەر كەڭەسىنىڭ IV كونگرەسى شەڭبەرىندە وڭىرلىك كەڭەستەردىڭ جەتەكشىلەرى ايەلدەر كاسىپكەرلىگىن قولداۋ قورىن قۇردى. قوردى قۇرۋ بارلىق كاسىپكەرلەرگە ورتاق ماسەلەنى – ميكروقارجى مەحانيزمى ارقىلى قارجىلاندىرۋ ماسەلەسىن شەشەدى. «قازاقستان حالىق بانكى» اق-پەن ءتيىستى مەموراندۋمعا قول قويىلدى جانە كاسىپكەر ايەلدەردى جەڭىلدىكپەن نەسيەلەۋدىڭ العاشقى باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. قازاقستاندا العاشقى «ALTYN OIMAQ» كيىم ديزاينەرلەرىنىڭ ۇلتتىق بايقاۋى جانە ەلوردادا جۋىردا وتەتىن جەڭىل ونەركاسىبىنىڭ العاشقى فورۋمىن ۇيىمداستىرۋ  – ۇيىمنىڭ ءساتتى تاجىريبەسى دەپ ايتۋعا بولادى، – دەدى.

ودان بولەك، اۋىلداعى ايەلدەردى كاسىپكەرلىككە وقىتۋ ماسەلەسى دە ماڭىزدى. ول ءۇشىن بيىل “اتامەكەن” ازيا دامۋ بانكىمەن بىرلەسە وتىرىپ، قازاقستاننىڭ سەگىز وڭىرىندە ايەلدەرگە ارنالڭان ترەنينگتەر وتكىزدى.

ايگۇل اقشالوۆانىڭ ايتۋىنشا، اۋىل ايەلدەرىنە قارجىلىق جانە اقپاراتتىق تۇرعىدان از عانا كومەك قاجەت.

-ايەلدەردى ۇيرەنشىكتى ورتادان، كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرلىكتەن، ءبىر سارىندى ارەكەتتەردەن جۇلىپ الىپ، اناعۇرلىم قولايلى جاعدايلارعا اۋىستىرۋدا. بۇل جايت بۇرىن سەن ەشقاشان كورمەگەن جانە اينالىسپاعان نارسەنى  ىستەپ كورۋگە، مىقتى بيزنەس-ترەنەرمەن جاتتىعۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مۇنىڭ ءبارى ءتيىستى ناتيجە بەرۋدە. ايەلدەر – قايىرىمدى ورتا، ال اۋىل ايەلدەرىنە اقپاراتتىق جانە قارجىلىق تۇرعىدان كىشكەنە عانا قولداۋ كەرەك. باستاپقىدا مۇنداي كومەك وقۋ اقىسىن وتەۋ رەتىندە بولسىن»، – دەدى ول.

سونىمەن قاتار، تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ كايسەري قالاسىنان كەلگەن كاسىپكەرلىك وداقتىڭ ءتورايىمى يلجۋ تۋگباحان باۋىرلاس تۇركياداعى ايەلدەردىڭ جاڭا تەحنولوگيالاردى يگەرۋ مەن ولاردى ەكونوميكالىق ساۋاتتىلىقتارىن اشۋ ءۇشىن قالاي جاردەمدەسكەنى تۋرالى دا ءوز تاجىريبەسىمەن ءبولىستى. بۇگىنگى تاڭدا تۋگبحان باسقاراتىن وداق جەتى مىڭ تۇرىك ايەلىننىڭ باسىن بىرىكتىرگەن. وندا، كاسىپكەرلىك سالاسىنداعى ۇزدىكتەر، ازاماتتىق قوعام مۇشەلەرى مەن ءوز سالاسىنىڭ ۇزدىكەرى توپتاستىرىلعان.

يلجۋ تۋگباحان، تۇركياداعى كاسىپكەرلىك وداقتىڭ ءتورايىمى:

-وداعىمىز كاسىپكەر-ايەلدەردىڭ ەلىمىزدە ساپا ءارى سان جاعىنان ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ولارعا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا ساياساتتى ازىرلەۋ بويىنشا ميسسيانى قولعا الدى. ءبىز ەكونوميكالىق ساياسي جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىمەن جۇمىس ىستەيمىز. سەرىكتەستەرىمىزبەن ازىرلەپ جاتقان «مەنىڭ اپكەم» جوباسى شەڭبەرىندە  9 300 ايەلدى تسيفرلىق ساۋاتتىلىق، اقاپاراتتىق قاۋىپسىزدىك، قارجى ساۋاتتىلىعى جانە قولداڭبالى قارجى بويىنشا وقىتتىق. بەلگىلى بولعانداي، 2018 جىلى ۇيىمىمىز، «اتامەكەن» ۇكپ جانە تۇركيانىڭ ىسكەر ايەلدەر كەڭەسى كەزدەسۋ ۇيىمداستىرىپ، بىرلەسكەن ەكونوميكالىق مۇددەلەردى ىلگەرىلەتۋ جونىندە كەلىسىمگە قول قويدى، – دەدى ول.

سونىمەن قاتار، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنەن كەلگەن ايەلدەر كەڭەسىنىڭ پرەزيدەنتى فاريدا ال-اۋادي دا قىز-كەلىنشەكتەرگە دەگەن تىلەكتەستىگىن ءبىلدىردى. ونىڭ سوزىنشە، اراب ايەلدەرى ءوزىن دامىتۋ جولىندا كوپتەگەن قيىندىقتارعا جولىعادى.

فاريدا ال-اۋادي، ءباا ىسكەر ايەلدەر كەڭەسىنىڭ پرەزيدەنتى:

-ءبىز اراب ايەلىمەن، ول قاي جەردە بولماسىن، ماقتانامىز. بارلىق قيىندىقتارعا قاراماستان، ول بارلىق كەدەرگىلەردى وتكەرىپ، وزىنە جول تابا ءبىلدى. اراب ايەلى ول شەشىم قابىلداۋعا مۇمكىندىگى بولعان كەزدە تابىستى بولا الادى. ايەلدەرىمىزدىڭ 200-دەن استامى الەمدە ايتۋلى جەتىستىككە جەتكەندەردىڭ تىزىمىنە كىرۋى ءبىزدى قاتتى قۋانتادى»، – دەدى ول.

ءتۇيىن. ەلباسى، قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ: “قازىرگى تاڭدا قازاقستان ايەلدەرى ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ەرەكشە ۇلەس قوسىپ وتىر. ادامزاتتىڭ نازىك جاندى وكىلدەرى ەل ەكونوميكاسىنىڭ ءتۇرلى سالالارىندا، مەملەكەتتىك قىزمەتتەردە، عىلىمدا، جەكە كاسىپكەرلىكتە، دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ەڭبەك ەتۋدە. ەلىمىزدە مەملەكەتتىك قىزمەتشىەردىڭ جارتىسىنان استامىن ايەلدەر قۇراپ وتىر” دەگەن بولاتىن.

سايكەسىنشە، ەلباسى تاپسىرماسىنا سايكەس، 2030 جىلعا دەيىنگى وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسى ىسكە اسىرىلىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، ەلباسى ەلىمىزدەگى گەندەرلىك ساياساتتى نىعايتۋعا باعىتتالعان بىرقاتار مىندەتتەردى انىقتاپ، ايقىنداپ بەرگەن ەدى. سولاردىڭ ىشىندە وتباسى ينستيتۋتىن نىعايتۋ دا نەگىزگى مىندەتتەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. سونداي-اق، ەلباسى بالالارعا قاتىستى كەز-كەلگەن زورلىق-زومبىلىقتى جويىپ، كەلەشەك ۇرپاقتىڭ تاربيەسىنە پارتيوتتىق سەزىمدى كۇشەيتۋ ارقىلى تاربيەلەۋ قاجەتتىگىن ايتقان. ەلباسىنىڭ وسى ءبىر ساياساتى بۇگىندە قوعامداعى ايەلدەردىڭ ءار سالادا ۇلەسىنىڭ ارتىپ، ناتيجەلى جۇمىس ىستەۋىنە ىقپال ەتىپ وتىر. ولاردىڭ اسىرەسە كاسىپكەرلىك سالاسىنداعى جەتىستىكتەرى قوعامنىڭ ءار ازاماتىنا ايتارلىقتاي ۇلگى بولا الادى. بۇل ءۇردىس الداعى ۋاقىتتا دا جالعاسىن تابادى دەپ سەنەمىز.

Abai.kz