ءاربىر جىلى رامازان ايىنىڭ قارساڭىندا مۇسىلمان جۇرتشىلىعىن: «بيىل جيىرما توعىز كۇن اۋىز بەكىتەمىز بە، جوق الدە وتىز كۇن اۋىز بەكىتەمىز بە؟» دەگەن ماسەلە ابىگەرگە تۇسىرەدى. ءبازبىر مۇسىلمان باۋىرلارىمىز قمدب-نىڭ بەكىتكەن ءپاتۋاسىنا قاراماستان، وزگە ەلدەردىڭ شەشىمىنە مويىنسۇنىپ، ناتيجەسىندە مۇسىلمان قاۋىمى جىلدا ەكىۇداي كۇيدى باستان كەشىرەدى. بۇل جاعداي جىل سايىن قايتالاناتىندىقتان، ءبىز ماسەلەنىڭ شاريعي شەشىمىنە ءۇڭىلىپ كورۋدى ءجون كوردىك. سونىمەن ءبىز نەلىكتەن كەيبىر جىلى جيىرما توعىز كۇن، كەيبىر جىلى وتىز كۇن ورازا تۇتامىز؟

يسلام الەمىنىڭ جىل ساناعى اي ەسەبىنە نەگىزدەلەتەنى كوپشىلىككە بەلگىلى. وسىعان وراي رامازان ايى تۋعاندا مۇسىلمان جۇراعاتى اللا-تاعالانىڭ رازىلىعى ءۇشىن تاڭ سارىسىندە اۋزىن بەكىتىپ، ورازا تۇتا باستايدى. ءشاۋال ايى تۋعاندا اۋىز بەكىتۋدى اياقتاپ، ورازا ايت مەرەكەسىن تويلايدى. بۇل جونىندە پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ): «رامازان ايىن كورسەڭىز، اۋىز بەكىتىڭىز. ءشاۋال ايىن كورگەندە اۋزىڭىزدى اشىپ، ورازا ايتتى مەرەكەلەڭىز. بىراق، ءشاۋال ايىنىڭ تۋعانىن بۇلت كولەگەيلەپ كورسەتپەسە، رامازان ايىن وتىز كۇنمەن تولىقتىرىڭىز» (يبن ءماجا، سيام: 7) دەگەن بولاتىن.

قايسىسى دۇرىس، استرونوميا ما، ايدى كوزبەن كورگەن بە؟

ءاربىر جىلى رامازان ايىنىڭ قارساڭىندا مۇسىلمان جۇرتشىلىعىن: «بيىل جيىرما توعىز كۇن اۋىز بەكىتەمىز بە، جوق الدە وتىز كۇن اۋىز بەكىتەمىز بە؟» دەگەن ماسەلە ابىگەرگە تۇسىرەدى. ءبازبىر مۇسىلمان باۋىرلارىمىز قمدب-نىڭ بەكىتكەن ءپاتۋاسىنا قاراماستان، وزگە ەلدەردىڭ شەشىمىنە مويىنسۇنىپ، ناتيجەسىندە مۇسىلمان قاۋىمى جىلدا ەكىۇداي كۇيدى باستان كەشىرەدى. بۇل جاعداي جىل سايىن قايتالاناتىندىقتان، ءبىز ماسەلەنىڭ شاريعي شەشىمىنە ءۇڭىلىپ كورۋدى ءجون كوردىك. سونىمەن ءبىز نەلىكتەن كەيبىر جىلى جيىرما توعىز كۇن، كەيبىر جىلى وتىز كۇن ورازا تۇتامىز؟

يسلام الەمىنىڭ جىل ساناعى اي ەسەبىنە نەگىزدەلەتەنى كوپشىلىككە بەلگىلى. وسىعان وراي رامازان ايى تۋعاندا مۇسىلمان جۇراعاتى اللا-تاعالانىڭ رازىلىعى ءۇشىن تاڭ سارىسىندە اۋزىن بەكىتىپ، ورازا تۇتا باستايدى. ءشاۋال ايى تۋعاندا اۋىز بەكىتۋدى اياقتاپ، ورازا ايت مەرەكەسىن تويلايدى. بۇل جونىندە پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ): «رامازان ايىن كورسەڭىز، اۋىز بەكىتىڭىز. ءشاۋال ايىن كورگەندە اۋزىڭىزدى اشىپ، ورازا ايتتى مەرەكەلەڭىز. بىراق، ءشاۋال ايىنىڭ تۋعانىن بۇلت كولەگەيلەپ كورسەتپەسە، رامازان ايىن وتىز كۇنمەن تولىقتىرىڭىز» (يبن ءماجا، سيام: 7) دەگەن بولاتىن.

قايسىسى دۇرىس، استرونوميا ما، ايدى كوزبەن كورگەن بە؟

بۇگىنگى كۇنى كوپتەگەن مۇسىلمان ەلدەرىندە استرونوميالىق ەسەپپەن رامازان ايىنىڭ كۇنى الدىن-الا بەلگىلەنىپ، مۇسىلماندار وسى مەجەمەن دە اۋىز بەكىتەدى. ال، ساۋد ارابستان مەن تۋنيس سەكىلدى ەلدەر استرونوميالىق ەسەپپەن ەمەس، رامازان ايىنىڭ تۋعانىن كوزبەن ايقىن كورىپ بارىپ، اۋىز بەكىتۋگە ءپاتۋا شىعارادى. بۇل ەلدەردىڭ عۇلامالارى رامازان ايىنىڭ نەمەسە ورازا ايت مەرەكەسىنىڭ باستالۋىنا بايلانىستى جوعارىدا كەلتىرىلگەن حاديس-ءشاريفتى، ياعني، ايدىڭ انىق كورىلۋىن نەگىزگە الادى. الايدا، وسى ماسەلەنى تەرەڭ زەرتتەگەن عالىمداردىڭ كوزقاراسىنشا ايدىڭ تۋعانىن استرونوميالىق قۇرىلعىلار ارقىلى عانا ءدال ۋاقىتىندا انىق كورۋگە بولادى. ياعني، ايدىڭ تۋىپ-تۋماعانىن قۇر كوزبەن كورۋ، ءپاتۋانىڭ ءدال بەرىلۋىنە  نەگىز بولا المايدى.

جالپى، پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ)-نىڭ: «رامازان ايىن كورسەڭىز، اۋىز بەكىتىڭىز. ءشاۋال ايىن كورگەندە اۋىزىڭىزدى اشىپ، ورازا ايتتى مەرەكەلەڭىز. بىراق، ءشاۋال ايىن بۇلت كولەگەيلەپ كورسەتپەسە، رامازان ايىن وتىز كۇنمەن تولىقتىرىڭىز» (يبن ءماجا، سيام: 7) دەگەن حاديس-ءشاريفىن تىكەلەي ماعىناسىندا قولدانۋعا بولمايدى. ويتكەنى، مۇحاممەد (س.ا.ۋ) ءومىر سۇرگەن داۋىردە اراب قوعامىندا استرونوميا عىلىمى مۇلدە دامىماعان ەدى. سوندىقتان دا پايعامبارمىز (س.ا.ۋ) ورازا تۇتۋ ۋاقىتىن بەلگىلەۋدە «ايدىڭ كورىنۋىن» شارت ەتىپ قويعان بولاتىن. بۇل جەردە اللا ەلشىسى (س.ا.ۋ) جۇلدىزناما عىلىمىنان بەيحابار نادان ارابتارعا ۇعىنىقتى بولۋ ءۇشىن ايدىڭ تۋىن نەگىزگە العان-تىن. دەمەك، قازىرگى داۋىردەگى استرونوميالىق ەسەپپەن رامازان ايىنىڭ ۋاقىتىن الدىن-الا بەكىتۋدىڭ شاريعاتقا قايشىلىعى جوق دەگەن ءسوز. ءارى-بەرىدەن سوڭ مۇنداي ەسەپپەن بەرىلگەن پاتۋاعا نىق سەنىممەن قاراۋعا بولادى. سەبەبى، ءار ايدىڭ قانشا كۇنگە سوزىلاتىنىن كوزبەن كورۋدەن قاراعاندا، استرونوميالىق قۇرىلعىلار ءدال انىقتاي الادى. مىسالى، پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ) رامازان ايىندا اۋىز بەكىتۋدىڭ ۋاقىتىن: «اق ءجىپ پەن قارا ءجىپ ايىرماشىلىعى بەلگىلى بولعانعا دەيىن ءىشىپ-جەڭىز» ء(مۇسليم، مەساجيد: 171) دەپ بەلگىلەگەنىمەن، اسپاندى قويۋ قارا بۇلت جاپسا، اق ءجىپ پەن قارا ءجىپتىڭ ايىرىمى ءدال قاي ۋاقىتتا بەلگىلى بولعانىن اڭعارا الماۋىمىز مۇمكىن. وسى سەبەپتەن دە، ءاربىر كۇنگى تاڭنىڭ بوزارىپ اتقانىن انىقتاۋدا استرونوميالىق دالدىكككە سۇيەنۋگە ءماجبۇرمىز. سول سياقتى ايدىڭ تۋىپ-تۋماعانى كۇن باتار باتىس جاقتان بايقالاتىندىقتان (اي كۇن باتاردان 22-23 مينۋت بۇرىن تۋادى), كۇننىڭ قىزىل شاپاعى نەمەسە قويۋ قارا بۇلت جاڭا ءيىلىپ سىزىق بولىپ تۋعان ايدى انىق كورسەتپەۋى ابدەن مۇمكىن. سوندىقتان، استرونوميالىق زەرتتەۋلەر ارقىلى عانا ايدىڭ تۋىپ-تۋماعانىن ءدال باعامداۋعا بولادى. ولاي بولسا، قاسيەتتى ايدىڭ كىرگەن ۋاقىتىن ءدال بەلگىلەۋدە ايدى تەك كوزبەن كورۋدى نەگىزگە الاتىن پاتۋاعا بايلانىپ قالماي، ءداۋىر قۇندىلىعى سانالاتىن استرونوميالىق عىلىمي تۇجىرىمداردى باسشىلىققا العانىمىز الدەقايدا دۇرىس شەشىم بولماق.

اي ەسەبى بويىنشا 354 كۇن بار

ۋاقىتتى ەسەپتەۋدە ادامزات بالاسىنىڭ ءبىر بولىگى كۇن ەسەبىنە، ءبىر بولىگى اي ەسەبىنە سۇيەنەتىنى بەلگىلى. ويتكەنى، ۋاقىت ەسەپتەۋدە كۇن مەن اي ءمۇلت كەتپەيتىن - يلاھي بەزبەن. بۇل حاقىندا حاق-تاعالا: «كۇن مەن اي ء(وز كەڭىستىگىندە) بەلگىلى مەرزىم بويىنشا ءمالىم ەسەپپەن جۇرەدى» (راحمان، 5) دەپ بۇيىرعان بولاتىن. ال، مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ اي ەسەبىن ۇستانۋىنىڭ سەبەبى ۇلى جاراتۋشى قۇران-كارىمدە: «نۇر شاشىراتىپ كۇندى، جارىعىن جايعىزىپ - ايدى جاراتتى اللا. سونان سوڭ سەندەردىڭ جىل جانە اي مەرزىمدەرىن ايىرۋلارىڭ ءۇشىن ولاردىڭ ورىندارىن بەلگىلەدى. اللا ونى جايدان جاي جاساعان جوق. بىلە بىلگەنگە اللا اياتتارىن وسىلايشا ايقىن تۇسىندىرەدى» ء(جۇنىس، 5) دەپ بۇيىرعان-تىن.

كۇن ەسەبىندە 365 كۇن بولسا، اي ەسەبى بويىنشا ءبىر جىلدا 354 كۇن بار. اي ەسەبىنىڭ 354 كۇن بولۋىنا وراي رامازان ايى كەيدە جيىرما توعىز كۇن، كەيدە وتىز كۇن بولىپ كەلەدى. بۇل حاقىندا حاق ەلشىسى (س.ا.ۋ): «ءبىز ارابتار ءۇممي (وقۋ، جازۋدان بەيحابار، ساۋاتسىز) ءبىر قاۋىمبىز. نە جازا المايمىز، نە ەسەپتەي بىلمەيمىز. ءبىر اي كەيدە بىلاي (پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ) ساۋساعىمەن جيىرما توعىز كۇندى ساناپ شىقتى), ال، كەيدە بىلاي (پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ) وتىز كۇندى ساناپ شىقتى) بولىپ كەلەدى» (بۇحاري، ساۆم: 13, ءمۇسليم، سيام: 15, ءابۋ ءداۋت: 4) دەگەن بولاتىن. ياعني، رامازان ايىنىڭ كەيدە جيىرما توعىز كۇندە، كەيدە وتىز كۇندە ۇزىلۋىنە بايلانىستى مۇسىلمان جۇرتشىلىعى كەيبىر جىلى جيىرما توعىز كۇن، كەيبىر جىلى وتىز كۇن ورازا ۇستايدى.

كۇن ەسەبىنە سۇيەنەتىن عايري مۇسليمدەر (جويتتەر مەن حريستياندار) جىلدا تەك بەلگىلى ءبىر مەرزىمدە ورازا تۇتادى. ولارعا قاراعاندا اي ەسەبىنە سۇيەنەتىن مۇسىلمان قاۋىمنىڭ اۋىز بەكىتۋ مەرزىمى كۇن ەسەبى بويىنشا ءاربىر جىلى ون ءبىر كۇنگە كەيىن شەگەرىلىپ، وزگەرىپ وتىرادى. ءاسىلى، اي ەسەبىن ۇستانۋ كۇن ەسەبىنىڭ ولشەمىنە قاراعاندا رەتسىزدەۋ بولىپ كورىنگەنىمەن، مۇندا يلاھي ادىلەتتى ءبىر شەشىم بار. ەگەر، ورازا تۇتۋدا كۇن ەسەبىن ۇستانار بولساق،  وندا ۇدايى تەك جىلدىڭ بەلگىلى ءبىر مەزگىلىنىڭ جەڭىلدىگىن نەمەسە اۋىرتپالىعىن تارتار ەدىك. ماسەلەن، قىس مەزگىلىندە كۇن قىسقا، ءتۇن ۇزاق بولعاندىقتان، اۋىز بەكىتۋ جەڭىلدەۋ. بۇل جونىندە حاق ەلشىسى (س.ا.ۋ): «قىستا ورازا ۇستاۋدىڭ ساۋابى تەر توكپەستەن وڭاي قولعا تۇسكەن ولجا ىسپەتتى» (تيرميزي، ساۆم: 73, مۋسناد، 4: 335) دەگەن بولاتىن. ال، جاز مەزگىلىندە كەرىسىنشە كۇن ۇزاق، ءتۇن قىسقا بولعاندىقتان، ورازا ۇستاۋ وڭايعا سوقپايدى. ياعني، اي ەسەبىمەن اۋىز بەكىتسەك جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىنىڭ رۋحاني شۋاعىنا بولەنەمىز. سونىمەن بىرگە، ەگەر عايري مۇسليمدەر ءتارىزدى جىلدىڭ بەلگىلى ءبىر مەرزىمىندە اۋىز بەكىتەتىن بولساق، وندا جەر بەتىندەگى حالىقتىڭ ءبىر بولىگى ۇدايى قاقاعان قىس مەزگىلىندە، ءبىر بولىگى اپتاپ ىستىقتا اۋىز بەكىتكەن بولار ەدى. ال، ءدىنىمىز اي ەسەبىنە جۇگىنگەندىكتەن، جەر بەتىندەگى مۇسىلمان جۇرتشىلىعى ءاربىر جىلى ون ءبىر كۇننىڭ اۋىسۋىپ وتىرۋىمەن جىلدىڭ ءتورت ماۋسىمىندا دا ورازا ۇستاپ شىعادى.

جۇلدىزشىلارعا جۇگىنۋ حارام با؟

ورتا عاسىرلاردا استرونوميالىق زەرتتەۋلەرمەن ۋاقىت مولشەرىن انىقتايتىن ماماندار «مۋۆاكيت» نەمەسە «مۋناججيم» دەپ اتالدى. حانافيا مازحابىنىڭ فاكيھى مۇحاممەد بين مۋكاتيل جانە كادى ابدۋلجاببار، سونداي-اق، شافيا مازحابىنىڭ وكىلى يمام سۋبكيلەر ايدىڭ تۋعانىن انىقتاۋدا استرونوميالىق ەسەپ جاسايتىن «مۋۆاكيت» نەمەسە «مۋناججيمدەردىڭ» تۇجىرىمدارىنا مويىنسۇندى. دەگەنمەن، ءدىن نەگىزدەرىندە «مۋناججيمگە» قاتىستى تەرىس ءپاتۋالار دا بەرىلگەن (فاتاۋي-حينديا، 2: 245). ماسەلەن، ساۋد ارابستان سەكىلدى استرونوميالىق زەرتتەۋلەرگە بىرجاقتى قارايتىن ەلدەر پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ)-نىڭ: «كىمدە-كىم بالگەر مەن جۇلدىزشىعا (مۋناججيم) بارىپ، عايىپقا قاتىستى ءبىر نارسە سۇراسا، مۇحاممەدكە تۇسىرىلىگەندى ء(دىندى) تەرىسكە شىعارعان سانالادى» (يبني ابيدين، ءماسمۋاتۇر-ريسايل، 1; 245) دەگەن حاديس-ءشاريفىن نەگىزگە الادى. ايتسەدە، يسلامعا دەيىنگى داۋىردەگى جاھيل قوعامنىڭ جۇلدىزشىلارىمەن (مۋناججيم) بۇگىنگى كۇننىڭ استرونوم عالىمدارىن مۇلدە سالىستىرۋعا بولمايدى. سەبەبى، جاھيليات ءداۋىرىنىڭ جۇلدىزشىلارى تىلسىم الەممەن (جىندار) بايلانىس جاساپ، جورتا تۇجىرىم جاساۋعا بەيىم كەلەتىن. ال، بۇگىنگى كۇننىڭ استرونوم عالىمدارى كوك ءجۇزىنىڭ نازىك قۇبىلىستارىن ءجىتى باقىلاپ، اسپان الەمىندەگى قوزعالىستاردىڭ باعىتىن ءدال زەردەلەۋىمەنەن ەرەكشەلەنەدى. ءتىپتى، بۇگىنگى كۇننىڭ جۇلدىزشى عالىمدارى كوك ءجۇزىن جەردەن باقىلاماي، عارىش كەڭىستىگىنە شىعىپ، ونداعى يىرىمدەردى ارنايى قۇرال-جابدىقتارمەن قاداعالايدى. ياعني، «كىمدە-كىم بالگەر مەن جۇلدىزشىعا (مۋناججيم) بارىپ، عايىپقا قاتىستى ءبىر نارسە سۇراسا، مۇحامەدكە تۇسىرىلىگەندى ء(دىندى) تەرىسكە شىعارعان سانالادى» (يبني ابيدين، ءماسمۋاتۇر-ريسايل، 1; 245) دەگەن حاديس-شاريفتەگى جۇلدىزشىمەن قازىرگى استرونوم عالىمداردى ءبىر ماعىنادا تۇسىنۋگە بولمايدى.

اي العاش كورىنگەننەن اۋىز بەكىتكەن ابزال

حانافيا، ماليكيا، حانباليا مازحابىنىڭ وكىلدەرى جەر بەتىنىڭ قاي جەرىندە ايدىڭ تۋىلعانى العاش كورىنسە، وزگە ەلدەر ءالى ايدىڭ تۋعانىن كورمەسە دە، مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ بىرتۇتاستىعى مەن بىرلىگى ساقتالۋى ءۇشىن ءبىر مەزگىلدە اۋىز بەكىتۋدى باستاعانى ابزال دەپ بىلەدى. ياعني، بۇل بايلام بويىنشا ءيسى ءبۇتىن مۇسىلمان الەمى ورازا ۇستاۋدى ءبىر كۇندە باستاپ، ءبىر كۇندە اياقتاۋى ءتيىس. الايدا، شافيا مازحابى عۇلامالارى رامازان ايىنىڭ باستالۋى حاقىندا «جيىرما ءتورت فارساحتان (140 شاقىرىم) تىسقارى تۇرعان مەملەكەتتە ايدىڭ تۋىلعانى باسقا ۋاقىتتا كورىنسە، ول مەملەكەتتىڭ مۇسىلماندارى ايدى كورگەننەن كەيىن بارىپ ورازا ۇستايدى» (مازاھيبۋل-ەرباا، 2: 550) دەپ ءپاتۋا بەكىتكەن. ولار بۇل شەشىمگە كۋرايبتەن (ر.ا) جەتكەن مىنا رۋاياتتى نەگىزگە الادى: «كۋرايب (ر.ا) شام قالاسىندا جاڭا تۋعان ايدى كورەدى. ىلە-شالا ءبىر شارۋامەن ماديناعا ساپار شەگەدى. ءمادينادا جولىققان يبن ابباس (ر.ا): «ايدىڭ تۋعانىن قاي ۋاقىتتا كوردىڭ؟» دەپ سۇرايدى. كۋرايب (ر.ا): «جۇما كۇنى كەشتە كوردىم» دەپ جاۋاپ بەرەدى. يبن ابباس (ر.ا): «ونى سەن دە كوردىڭ بە؟» دەپ قايتالاپ سۇرايدى.  كۋرايب (ر.ا): «ءيا، ونى مەن دە كوردىم، بارلىق ادام كورىپ، ورازا تۇتۋدى باستادى» دەيدى.  يبن ابباس (ر.ا): «ءبىز ايدىڭ تۋعانىن سەنبى كۇنى كوردىك. وتىز كۇن تولعانشا نەمەسە ءشاۋال ايى تۋعانعا دەيىن ورازا تۇتامىز» دەيدى. كۋرايب (ر.ا): «مۋاۆيەنىڭ ايدى كورۋى ورازا تۇتۋدى باستاۋعا جەتكىلىكتى ەمەس پە؟» دەپ سۇراعاندا،  يبن ابباس (ر.ا): «جوق، اللا ەلشىسى (س.ا.ۋ) بىزگە وسىلايشا ءامىر ەتتى» دەپ جاۋاپ بەرەدى ء(مۇسليم، سيام: 28, تيرميزي، ساۆم: 9, ءابۋ ءداۋت، سيام: 9).

رامازان ايىنىڭ كەيبىر مەملەكەتتەردە ەرتە، كەيبىر مەملەكەتتەردە كەش باستالۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى، باتىس ەلدەرىندە قوعامدىق جۇمىس مەزگىلىن بىرىڭعايلاۋ ماقساتىندا «الەۋمەتتىك ساعات» تۇسىنىگى قالىپتاسقان. وسى «الەۋمەتتىك ساعات» رەجيمىنە بايلانىستى، بۇل مەملەكەتتەردەگى ۋاقىت ولشەمىنىڭ ءتىلى اي ەسەبىن ۇستاناتىن ەلدەردەن بولەك بولىپ كەلەدى. وسى قايشىلىقتى رەتتەۋ ءۇشىن مۇسىلمان مەملەكەتتەرى 1978 جىلى «اي كونفەنتسياسىن» (تۇركيا) وتكىزىپ: «جەر ءجۇزىنىڭ قاي جەرىندە العاش رەت اي كورىنگەن بولسا، يسلام ەلدەرى ورازا ۇستاۋدى ءبىر مەزگىلدە باستاۋى قاجەت» دەپ قارار قابىلداعان بولاتىن. وكىنىشكە وراي، ءبىراۋىزدان قابىلدانعان بۇل بايلام ءالى كۇنگە دەيىن ءسوز كۇيىندە قالىپ وتىر.

ءتۇيىن

زادىندا، قاسيەتتى ايدا رامازان رۋحىن بويىمىزعا ءسىڭىرىپ، كەۋدەمىزدىڭ حيكمەتكە تولى بولۋى ورازانىڭ جيىرما توعىز كۇن نەمەسە وتىز كۇن بولۋىنان دا ماڭىزدى. وسى تۇرعىدا، سىرعىپ ءوتىپ جاتقان ۋاقىت، بايىبىنا بارا بىلگەنگە قايتىپ اينالىپ سوقپايتىن يلاھي قازىنا سانالادى. قيامەت-قايىم كۇنى امال داپتەرىمىز تولعان ايداي نۇرلانىپ تۇرۋى ءۇشىن ءبىزدىڭ سىناق الەمىندەگى ءاربىر تىنىسىمىز ساۋاپقا تولى بولۋى قاجەت. ياعني، ۋاقىتتىڭ قۇنىن دەر كەزىندە ۇعىنا الساق ۇشپاققا شىعامىز، ال، ۇعىنا الماساق، مەشەۋلىككە ۇرىنارىمىز حاق. ولاي بولسا، لايىم الاش جۇرتىنا بەس كۇندىك سىناقتى ماعىنالى وتكىزىپ، ساۋاپقا تولى عۇمىر كەشۋدى جازسىن!

مۇحان يساحان، اقمارال ساتىبالدى

«اباي-اقپارات»