پرەزيدەنت «مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك كەپىلى - قازاق ءتىلى»، دەدى. جۇرت باستامانى جوعارىدان كۇتىپ، «تەزىرەك قازاق ءتىلىن توتالدى مەملەكەتتىك قاتىناس ءتىلى ەتسىن، ول ءۇشىن بيلىك وزىنەن باستاسىن. بىراق ولارعا سەنىم جوق» دەپ جاتىر ەكەن... كەلىسەمىن.

وسىعان دەيىن مىڭ ۋادە بەرىلگەنى راس. ونىڭ زاردابى ۇلتتىق مەنتاليتەتتە كورىنىس تاۋىپ، جاستاردىڭ وتانعا دەگەن كوزقاراسى جەڭىلدەپ بارادى. مۇنىڭ زاردابى ءوزىم جۇمىس اتقاراتىن عىلىم-ءبىلىم سالاسىندا دا جەتكىلىكتى دارەجەدە: مىسالى، ءالى كۇنگە دەيىن جاستارعا تولىقتاي قازاق تىلىندە ءبىلىم الۋ وتە اۋىر، ءارى، ساپالى بولماي كەلەدى. وقۋلىقتار از، كەيبىر سالالاردا مۇلدەم جوق. سوندىقتان، بيلىكتەن تىلگە قاتىستى تاريحي ادىلەتتىلىكتى تالاپ ەتۋمەن بىرگە، قازاق ءتىلىنىڭ باستى سۋبەكتىسى سانالاتىن قوعامنىڭ ءوزى دە «قوعام نە ىستەۋى كەرەك؟» دەگەن سۇراقتى قاتار كوتەرۋى كەرەك. سوندا عانا ەكى پوليۋستىڭ: ءبىرى – «تىلگە شورقاق، بىراق، «قازاق ءتىلى مەمقاۋىپسىزدىك كەپىلى» دەپ وتىرعان بيلىكتىڭ، ەكىنشىسى – «ءتىل قويماسى» دەپ تانىلعان بۇقارانىڭ (قازاق قوعامنىڭ) ءبىر-بىرىنە قاراي قوزعالۋى، باسقاشا ايتقاندا - ماقساتتاردىڭ بىرىگۋى ورىن الادى.

ەگەر، قازاقستاندىق قوعام وسى قالىپقا تەزىرەك قول جەتكىزە السا - شىن مانىسىندە، تولىققاندى مەمقاۋىپسىزدىك ورناي باستايدى.

ول نەدەن كورىنىس تابادى؟ ول - قازاق تىلىندەگى عىلىم-ءبىلىمنىڭ دامۋىنان; ول - عىلىمي نەگىزدەلگەن ەكونوميكانىڭ تۇزىلۋىنەن; ول - قازاق ءتىلدى ءوندىرىستىڭ پايدا بولۋىنان; ول - قوعام ءومىرىن جان-جاقتى قامتىعان قازاق تىلىنە دەگەن بۇكىل ەل ازاماتتارىنىڭ قۇرمەتىنىڭ ارتۋىنان; ول - تىلگە قۇرمەتتىڭ قازاق داستۇرىنە دەگەن قۇرمەتكە ۇلاسۋىنان، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىنان جاستاردىڭ جاتتانۋىنان ارىلۋدان; ول - قازاق ءتىلىنىڭ الەمدىك مادەني ۇردىسكە ينتەگراتسيالانۋىنىڭ قارقىنى ارتۋىنان; ول - قازاق ءتىلىنىڭ مويىندالۋىنىڭ تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ تولىق مويىندالۋىنا ۇلاسۋىنان كورىنىس تاباتىن بولادى.

ەندەشە، قازاق قوعامى ءوز بيلىگىنە تالاپتى قويا وتىرىپ، ونىمەن ءبىر مەزەتتى وزىنە دە قويىلاتىن تالاپتاردى ساراپتاپ، ونى باسقا تالاپتارمەن قاتار، ءبىر مەزگىلدە شىعارۋى قاجەت! ءسويتىپ، ماقساتتى بىرىكتىرىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلۋى قاجەت.

مىسالى، ءبىز قازىر ءال-فارابي ات. قاز ۇۋ، فيلوسوفيا كافەدراسى گۇلجيحان جۇمابايقىزى نۇرىشەۆانىڭ (گۋلجيحان نۋرىشەۆا) جەتەكشىلىگىمەن «قازاق فيلوسوفياسى» اتتى ينتەرنەت قاۋىمداستىق قۇرىپ، قازاقتىڭ فيلوسوفيالىق ءتىلىن تەزدەتىپ قالىپتاستىرۋ قاجەتتىگىن جاريالادىق. سەبەبى، قوعامدا ۇلت تىلىندەگى فيلوسوفيالىق ويلاۋ مادەنيەتى كەنجەلەسە، ۇلت مادەنيەتىنىڭ ورنىن باسقا دۇنيەتانىم، ۇلتتىق بولمىسقا جات دۇنيەتانىم باسا باستايدى. بۇل قوعامدىق سانادا قايشىلىقتى تۋدىرىپ، سوڭى ۇلتتىق بولشەكتەنۋگە اپاراتىن، كوزگە كورىنبەيتىن، بىراق زاردابى وتە اۋىر بولاتىن مادەني-رۋحاني اپاتتى-قايشىلىقتى جاعدايعا اكەلەدى. ال ۇلتتىق تۇتاستىقتان اجىراعان قوعامنىڭ تاۋەلسىزدىگى دە تياناقتى بولمايتىنى انىق...

مىنە، پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ دا «قازاق ءتىلى - قاۋىپسىزدىك كەپىلى» دەپ ايتۋىنىڭ تۇپكى ماعىناسى دا وسىندا دەر ەدىم! (ەسكەرتۋ: مەنىڭ بۇل جازبامدا ەش جاعىمپازدىق جوق. بۇل - ءومىر شىندىعى. ال، شىندىقتى ايتۋ، مەنىڭ ءبىر كەزدەرى «دات» گازەتىنىڭ بەلسەندى اۆتورى بولىپ جۇرگەن كەزدەن قالعان ادەتىم. ۇمىتپاعاندار ونى بىلەدى).

ءابدىراشيت باكىرۇلى،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلوسوفيا كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى، فيلوسوف-پۋبليتسيست

Abai.kz