كەيىنگى ۋاقىتتا رەسەي اقپارات قۇرالدارى «قازاقستاندا ورىستىلدىلەردىڭ قۇقىعى اياققا تاپتالدى» دەگەن سارىندا ايعايلاعان تاقىرىپتاردى كوپتەپ شىعارا باستادى.

اتىشۋلى ۆلاديمير جيرينوۆسكي: «بۇرىن ورىستارعا قارسىلىق تىنىش قانا جۇرگىزىلسە، كەيىنگى ۋاقىتتا قازاق ۇلتشىلدارى شەرۋلەر ۇيىمداستىرىپ، ءدوڭايبات كورسەتەتىن بولعان. بۇل كەيىن كۇشەيىپ، ءوز ىشتەرىندەگى تاليبانعا اينالادى»، - دەسە، مەملەكەتتىك دۋما دەپۋتاتى ۆ. نيكونوۆ: «قازاقستان جەرى – رەسەيدىڭ بەرگەن سىيلىعى»، - دەگەن كولكىلدەك پىكىر ايتقان. وداقتاس دەپ دارىپتەپ جۇرگەن سولتۇستىك كورشىنىڭ ىقپالدى ساياساتشىلارى ايتقان پىكىرلەر ايعاي-شۋعا ۇلاسپادى، ال، قازاقستاندىق بەلسەندىنىڭ ءىس-ارەكەتى رەسەي قوعامىندا رەزونانس تۋدىردى.

بيىل تامىزدىڭ ورتاسىندا قوستانايلىق بەلسەندى قۋات احمەتوۆ «ءتىل مايدانى» اتتى رەسمي ەمەس قوزعالىس قۇرىپ، بىرنەشە قالانىڭ دۇكەندەرىندە جانە باسقا دا قوعامدىق ورىندارىندا قازاق تىلىندە قىزمەت كورسەتۋدى تالاپ ەتكەن شەرۋ ۇيىمداستىرعان. ونىڭ You Tube ارناسىندا ءار «باقىلاۋدىڭ» ۆيدەوسى جۇكتەلىپ وتىردى. كرەمل وسى وقيعادان كەيىن قازاقستان بيلىگى «ۇلتشىلداردىڭ» تىرلىگىنە «ءتايت» دەمەدى دەپ، ءتۇرلى قىسىم جاساي باستادى.

تمد ىستەرى، شەتەل­دە تۇراتىن وتانداس­تار جانە حالىقارالىق گۋ­ما­­ني­تارلىق ىنتىماق­تاستىق جونىندەگى فەدە­رال­دىق اگەنتتىكتىڭ  (روس­سوترۋد­نيچەستۆو) باسشىسى ەۆگەني پريماكوۆتىڭ: «حالىقتار دوستىعى ءبىتتى، ۇلتتىق مۇددەلەر العا شىقتى»، - دەگەن ءسوزى رەسەي باق-تا جاريالاندى.

«قازاقتار رەسەيگە جۇمىس ىستەۋگە كەلمەيتىن بولعان سوڭ، ولار ءوز-وزدەرىن تولىق قامتاماسىز ەتە الاتىن جاعدايدامىز دەپ ويلايدى. شىندىعىندا ەشكىم دە قاۋىپسىزدىك جانە ەكونوميكالىق جاعداي جاعىنان تولىق قامتاماسىز ەتىلمەگەن. بارلىق رەسپۋبليكالار بۇرىنعىشا رەسەيگە تاۋەلدى، ونىڭ ىشىندە رەسەيمەن قۇرلىقتا ەڭ ۇزىن شەكتەسەتىن قازاقستان دا بار. بىراق كورىپ وتىرعانىمىزداي، بۇدان ەش ساباق الىنبادى»، - دەدى،  مەملەكەتتىك دۋمانىڭ تمد ىستەرى، ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا جانە وتانداستارمەن بايلانىستار كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى كونستانتين زاتۋلين.

وسى وقيعادان كەيىن بەلسەندى الماتى كوشەسىندە ۇستالىپ، وعان 340 دوللور ايىپپۇل تاعىلدى، رەسەي ءىىم قۋات احمەتوۆتىڭ 50 جىلعا دەيىن ەلگە كىرۋىنە تىيىم سالدى.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بيىلعى حالىققا جولداۋىندا قازاقستاندا ورىس ءتىلىن قولدانۋعا كەدەرگى كەلتىرۋ زاڭ بويىنشا دۇرىس ەمەس ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ازاماتتاردى ءتىلى مەن ۇلتىنا قاراپ كەمسىتەتىندەر جازالاناتىن ايتتى.

راسىندا «ءورىستىلدى ازاماتتار مەن ازاماتشالار» نەدەن قاعىلىپ جاتىر؟ قازاقستاندا ولار ءتىل ءۇشىن قىسىم كورىپ جاتىر ما؟.. بۇل تۋرالى ەل ازاماتتارى نە دەيدى؟ قاراڭىز:

قر ءماجىلىس پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى يۋري جۋلين: «رەسەي باق-نان جيرينوۆسكي، سولوۆەۆ، نيكونوۆ، فەدوروۆتاردىڭ وسىنداي ساندىراقتارىن ەستىگەن سايىن ولارعا ءمان بەرمەي، قۇلاق سالماي ءوتىپ كەتۋگە تىرىسامىن. سايلاۋ وتكەن سوڭ، بۇل جاساندى اقپاراتتار توقتايتىن شىعار دەپ ويلاعان ەدىم، ءارى جيرينوۆسكي پارتياسىنىڭ جەڭىلگەنى «قازاقستانداعى ورىس ءتىلى» تاقىرىبى رەسەي اقپارات كەڭىستىگىنىڭ دە، رەسەيلىك ەلەكتوراتتىڭ دا ەش قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرمايتىنىن كورىپ وتىرمىز. بىراق، ءتىل تاقىرىبىن قوزعاۋ ەش توقتار ەمەس. تاقىرىپتى قاۋزاي بەرۋ، قازاقستاندا تۋىپ-وسكەن مەنىڭ جانە ءوزىم سياقتى ەتنيكالىق ورىستارعا قاۋىپ توندىرەدى»، - دەگەن پىكىرىن ءبىلدىردى.

ونان سوڭ: «وسىنداي رەسەيلىك ساياساتكەرلەر مەن جۋرناليستەر تاراپىنان بولاتىن تىلگە قاتىستى اگرەسسيۆتى، مازاق ارەكەتتەرىنە قازاق ورىستارى دەر كەزىندە تويتارىس بەرىپ وتىرۋى كەرەك»، -  دەدى دەپۋتات.

قازاقستاندىق بلوگەر گلەب پونامارەۆ «قازاقستانداعى ورىس ءتىلىنىڭ جاعدايى تۋرالى» رەسەيلىك باسىلىمعا سۇحبات بەرگەنىن ءوز الەۋمەتتىك پاراقشاسىندا جاريالاعان بولاتىن. «مەنەن وزدەرى قالاعان جاۋاپتى العىسى كەلگەندەي تىلگە قىسىم جايىندا سۇراقتاردى قايتا-قايتا قويدى. «ءتىل ساقشىلارى» تۋرالى سۇراق بولدى. مەن كوپتەگەن قازاقستاندىقتار ولار تۋرالى رەسەيلىك باق-تان ەستىگەنىن ايتتىم. قىزىق پارادوكس، سوندا شەتەلدىك جۋرناليستەر قازاقستاننىڭ جاعدايى تۋرالى قازاقستاندىقتاردان ارتىق بىلە مە؟ ءبىزدى ۋايىمداعانىڭىزعا راحمەت، ەل ىشىندەگى جاعدايدى ساراپتاۋدى قازاقستاندىقتاردىڭ وزىنە قالدىرىڭىز. ال، سىزدەر ءوز ىشتەرىڭىزدەگى شارۋامەن اينالىسىڭىزدار»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن. بۇل باسىلىمعا ۇناماعان بولۋى كەرەك، سۇحبات جارىققا شىقپاعان. «دوستار، پروۆاكاتسياعا بەرىلمەيىك، ءبىزدىڭ كۇشىمىز – بىرلىكتە، سىيلاستىق پەن ماحابباتتا»، -  دەيدى ول ءوز پوستىندا.

«LINGVA TEN» ءتىل كوۋچينگى ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، قازاق ءتىلى ونلاين مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ۆلاديسلاۆ تەن بولسا: «ءبارىمىز ەندى قازاقپىز! ەندى قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ الساق بولدى! ەشقانداي ۇلت يا بولماسا ءتىل ءپرينتسيپى بويىنشا ءبىر-ءبىرىمىزدى بولۋىمىزگە ەشقانداي سەبەپ تە تابىلمايدى. ءبىر-ءبىرىمىزدى جاقسى كورسەك قانا، ارامىزدا ماحاببات دەگەن قاسيەتتى سەزىم بولسا عانا، ەل رەتىندە ءار جاقتان دامىپ كەتەمىز»، - دەپ پىكىر بىلدىرگەن.

جاقىندا قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىس اياسىن كەڭىتۋدى قولعا العان بلوگەر ياكوۆ فەدوروۆ Facebook الەۋمەتتىك پاراقشاسىندا ءسۇيىنشى جاڭالىعىن ءبولىستى. «ءبىز بۇگىن ءتىلدى تانىتۋ ماقساتىندا كوپ جۇمىس اتقارىپ جۇرگەن دوستارىمىز، قازاق تىلىندە حابار جۇرگىزەتىن مارينا زاحاروۆا، Tik-Tok-تا كورەرمەنگە قازاق ءتىلىن ۇيرەتىپ، دومبىرانىڭ قۇلاعىندا وينايتىن الەكسەي لودوچنيكوۆ ، قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتى تۋرالى كەز-كەلگەن فيلولوگتان ارتىق بىلەتىن اسكەر پيريەۆ، قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ جۇرگەن تاجىريبەسىمەن بولىسەتىن مارينا شاپوۆالوۆامەن كەزدەسىپ «مەنىڭ ەلىم – مەنىڭ ءتىلىم» دەگەن قوزعالىس قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىق. ماقساتىمىز – ايقىن. قازاقستان ازاماتتارىن مەملەكەتتىك ءتىل توڭىرەگىندە توپتاستىرۋ. ويتكەنى، تاعى ايتامىن، تاۋەلسىز ەلىمىزدە قانداي دا ماسەلەنى قازاقستان ازاماتتارى عانا شەشۋى ءتيىس دەپ سانايمىز.

«ەلدەستىرمەك ەلشىدەن، جاۋلاستىرماق جاۋشىدان» دەگەن قازاقتا ادەمى ءسوز بار. ءبىز ءبىر ەلمىز، بەرىك ەلمىز، تاۋەلسىز مەملەكەتپىز. سوندىقتان ءوز ماسەلەمىزدى ءوزىمىز عانا شەشەمىز»، - دەپ ءوز جوسپارىن ايتتى.

Abai.kz