عۇلىق-عۇلىق!
ءبىر جەمقور قايتىس بولدى. تىقىر تايانعانىن سەزدى دە، ۋ ىشكىسى كەلدى. ءبىر كەسە ۋعا قاراپ تۇردى دا، ءسىمىرىپ سالعىسى كەلدى. جۇتىندى. كوزدەرىن جۇمدى. بىراق، جارىق دۇنيەنى قيماستان، قينالىپ، تەرلەپ كەتتى. كەسەنى اۋزىنا اپارا بەرگەندە، ايەلى قاسىنا جەتىپ كەلدى.
– نە ىشەيىن دەپ جاتىرسىڭ؟ – دەپ سۇرادى.
– ۋ.
– ۋى نەسى؟
– ۇستالىپ، سوتتالعانشا، ولگەنىم ارتىق.
– اكەل بەرى! ءوزىم-اق ىشە سالامىن! – دەگەن ايەلى كەسە تولى ۋدى ءسىمىرىپ سالدى. جەمقوردىڭ كوزدەرى باقىرايىپ كەتتى.
– ءوي، مۇنىڭ نە؟
– ۋ ەمەس، سۋ عوي مىناۋىڭ؟
– جاتتىعىپ تۇرمىن.
– سەن ولگەندە، قارا جەر تويادى دەيمىسىڭ؟ مەنى كىمگە قالدىرىپ كەتەسىڭ، ا؟
– العاشقى ماحابباتىڭا.
– ول سەن سياقتى جەمقور ەمەس. تازا ادام. تيمەيدى ماعان. ۋ ىشكەن دەگەن نە ماسقارا؟ ودان دا، مىنا توعىزىنشى قاباتتان سەكىرىپ كەتپەيسىڭ بە؟
– اياعىم، قولىم سىنادى عوي... قورقامىن...
– اشەيىن ايتىپ تۇرمىن. «ۋ ىشەمىن» دەگەندى قوي. ەركەك ەمەسسىڭ بە، تۇرمەنى دە كورىپ قايت. دۇنيەگە ادام بولىپ كەلىپ، تۇرمە كورمەي كەتكەندەر قانشاما؟
ول ويلانىپ قالدى. شىنىندا، تۇرمە قانداي ەكەن؟ كورىپ قايتسام با؟ازار بولسا، بەس جىل بەرەر. بەس جىل دەگەنىڭىز بەس كۇندەي وتەدى دە شىعادى. ويناپ–كۇلىپ قايتپايمىن با؟ «زەك» بولىپ. «اۆتوريتەت» بولىپ. جوق. ودان دا، ولگەنىم ارتىق. ۋ ىشپەسەم بولماس.
جەمقور قالتاسىنان ۇنتاق تۇرىندەگى ۋدى شىعاردى. ايەلى اس بولمەسىنە كەتكەندە، كەسەدە قالعان سۋعا سالدى. «ال، حوش، جارىق دۇنيە! مەن ولەيىن دەپ جاتىرمىن. جارىق دۇنيە، ساعان ريزامىن ءىشتىم، جەدىم، جىمقىردىم، قىمقىردىم. اسادىم، جاسادىم، جۇتتىم، ۇتتىم، قۇرتتىم!». جەمقور كەسەدەگى ۋدى ءسىمىرىپ سالدى. بىراق ولمەدى. باسىنىڭ اينالعانى بولماسا. «قاپ، كيتايسكي ۋ بولىپ شىقتى عوي». ون جىلدان كەيىن عانا ولەتىن، ون جىلدان كەيىن عانا اسەر ەتەتىن بە؟ ەندى ول امەريكالىق ۋدى الدى. ءبىر ءتۇيىر زات ەكەن. جۇتا سالدى. سول ەكەن، تىپىرلاپ-تىپىرلاپ، اۋا جەتپەي، قولدارىن ەربەڭدەتىپ، انا جاققا جۇگىرىپ، مىنا جاققا جۇگىرىپ، الدىنان شىققان ايەلىن قاعىپ كەتىپ، جەردە دومالاپ جاتقان جاڭعاقتى شاعىپ كەتىپ، كوزىنەن جاسى اعىپ كەتىپ، گۇرس قۇلادى دا، ەكى اياعىن اسپانعا كوتەرىپ، كۇرك-كۇرك جوتەلىپ، ءسال-ءپال بوگەلىپ، سوسىن سەرەيدى دە قالدى. ءولدى! ۋراا، ءولدى! و دۇنيەدە بۇرىن ولگەن جەمقورلار قولدارىنا تىكەنەك ۇستاپ قارسى الدى. ماڭكۇر-مۇڭكىرگە تەست تاپسىرىپ ەدى، قۇلاپ قالدى. «جۇماققا بارايىنشى؟» – دەپ سۇراپ قالدى. بىراق، جىبەرمەدى. توزاق وتىنا جىبەردى. سول جاقتا بوس ورىن بار ەكەن. توزاق وتىنان قاپ-قارا، كۇيەلەش-كۇيەلەش بولىپ شىقتى. ويتكەنى، ول سۋعا سالسا باتپايتىن، وتقا سالسا، جانبايتىن، جەمقورلاردىڭ جەمقورى ەدى. ەبىن تاۋىپ، «سۇيەكتەر» قورى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىنە دە ورنالاسىپ الدى. ءبىر كۇنى توراعاعا:
– مىنا سۇيەكتەردى ساتىپ، اقشاسىن پايدالانايىق؟ – دەپ ۇگىتتەدى. سكەلەت توراعانىڭ كوزدەرى جوق بولسا دا، تاڭقيعان مۇرنىنان بۋ شىقتى.
– و دۇنيەدە جەمقورلىققا جول جوق. بولعان دا ەمەس.
– بولماسا، بولادى.
– توزاققا كەتەمىز.
– ول جاقتا دا، قاراپ جاتپايمىز.
نە كەرەك، «سۇيەكتەر» قورىنىڭ توراعاسىن كوندىرىپ، سۇيەكتەردەن پايدا كورە باستادى. بىراق... اتتەگەن-اي، جەر استىنداعى جەمقورلىعى اشكەرە بولىپ، ەكىنشى مارتە توزاققا جىبەرىلدى. ورتەپ جىبەردى. ول تۋرالى مىناداي ساتيرالى ولەڭ دە شىعارىلدى:
«عۇلىق، عۇلىق!»
– اللو، بۇل كىم ەكەن؟
– تالتاڭباەۆ جۇمەكەن.
– ويەباي، ءسىز ءولىپ قالعانسىز،
ۋ ءىشىپ، و دۇنيەگە بارعانسىز،
جارىق دۇنيەنى جاپىرىپ،
ساپىراتىندى ساپىرىپ،
ءبارىن الىپ قالعانسىز.
تالايدىڭ باسىن جارعانسىز،
سوتتالايىن دەپ جاتقاندا،
الاۋلاپ، تاڭ اتقاندا،
ءولىپ قالعانسىز...
دەگەنمەن، جارايسىز،
قالايسىز؟
– سول، ءولىپ جاتقان،
تەلەديدار كورىپ جاتقان،
قىزىقتارىم ءسونىپ جاتقان،
«حابارلاسايىنشى» – دەپ،
وزىڭە كوڭىل ءبولىپ جاتقان...
–توپىراعىڭىز تورقا بولسىن،
ىشكەنىڭىز سورپا بولسىن!
– قورلىعىم از ەمەس،
بۇل جاقتا جاز ەمەس،
ۇيرەگىڭ قاز ەمەس،
دەگەنمەن، ءالى شاشىم بار،
يرەلەڭ قاسىم بار.
توزاققا كەتتىم،
ارەڭ جەتتىم
كوز جاسىم بار.
يەگىم قىشىپ وتىر،
قىسقاسى، ءىشىم پىسىپ وتىر.
جانىمدا قىز سكەلەت،
مەنىمەن وينايدى تىستەلەپ...
– ايتشى، سىزگە نە كەرەك؟
– نە دەگەن «دالبايسىڭ»،
ورىنباسار ەدىڭ عوي،،
«ەدينيتسا» سالعايسىڭ!
سەن دە جەدىڭ عوي،
ادام بولىپ قالعايسىڭ!
ايتپاقشى، كىمگە سەنەسىڭ،
ايتشى، قاشان كەلەسىڭ؟
– ءوي، توزاعىڭا قۇرىپ كەت!
دەدى جەمقور ۇلىقبەك،
سويلەسكىسى كەلمەدى،
«عۇلىق، قۇلىق...» –دەپ،
عۇلىق، عۇلىق» –دەپ...
ەندى، بۇل ادام سەنبەيتىن اڭگىمە. جەمقورلاردى جەر جۇتا قويماسىن. ۇزاق ءومىر ءسۇرسىن. ەشكىمگە ءولىم تىلەمەيمىز. كەيىپكەر جەمقور ۇلىقبەك سياقتى قايرات بورانباەۆتىڭ دوسى ما، باسقاسى ما، و دۇنيەگە كەتە قويعان دا جوق. قۇداي ساقتاسىن! بىراق، قايرات بورانباەۆ 2019 جىلى «ازيادا چۋندجا» جشس ارقىلى گازدى جەتكىزۋ كەزىندە «قازاقگاز» (بۇرىنعى «قازترانسگاز») ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ قاراجاتىن جىمقىرۋدىڭ قىلمىستىق سحەماسىن جۇزەگە اىردى. «قازمۇنايگاز» ۇق اق باسقارۋشى ديرەكتورى يبادۋللا سەردى جانە «قازاقگاز» ۇق اق باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى جانۇزاق تايىرمەن، سەنىمدى ادامى رومان ناحانوۆپەن بىرگە نە ىستەمەدى دەسەڭىزشى؟ ارانى اشىلعاندار 145 ميلليارد تەڭگەنى اساپ جىبەرىپتى! وي، قوماعايلار-اي! تاڭدانعانىمىز سونشالىق، ساتيرالىق ولەڭ كەيىپكەرى ۇلىقبەك سياقتى «عۇلىق عۇلىق» – دەپ قالا جازدادىق قوي...
مۇحتار شەرىم
Abai.kz
