ەلىمىزدە سوڭعى جىلدارى بالالارعا ارنالعان قازاقتىلدى كونتەنت كوبەيىپ كەلەدى. Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ەلىمىزدەگى بالالار كونتەنتىن دامىتۋ ىسىنە ءوز ۇلەسىن قوسىپ، ەلىمىزدىڭ ەڭ جاس اۋديتورياسىنا ارنالعان كونتەنتتەردى ۇزدىكسىز جاريالاپ كەلەدى.

بۇگىن ءبىز بەلگىلى قالامگەر ءادىل بالتانىڭ بالالارعا ارنالعان شىعارمالارىنان توپتاما ۇسىنامىز.

ءادىل بالتا

اقشا جوق دەيسىڭ

التىعا شىققان التىنايدىڭ اناسى – كاسسير. بالاباقشادان قالىپ قويعان كۇندەرى ونى مەكەمەسىنە ەرتىپ بارىپ جۇرەتىن. ءبىر كۇنى ول مەكەمە قىزمەتكەرلەرىنە اقشا تاراتتى. التىناي وعان جاقتىرماي قاراپ وتىردى. ۇيگە قايتىپ كەلە جاتىپ اناسى قىزىنان:

– نەگە كوڭىلسىزسىڭ؟ – دەپ سۇرادى.

– ۇيدە اقشا جوق دەيسىڭ. اقشانىڭ ءبارىن جۇرتقا تاراتىپ بەرەسىڭ، – دەپ قىزى اۋزىن بۇرتيتتى.

اناسى ساۋلە قارشاداي قىزىنىڭ سوزىنە ىشەك-سىلەسى قاتا كۇلدى.

قار

ساۋلە اپاي قىزى التىنايدى سىرتقا قوقىس توگىپ كەلۋگە جۇمساعان. قىس كەزى بولاتىن. جەردىڭ ءۇستى – اپپاق قار. التىناي سىرتقا شىقتى دا، قايتا كىردى. قوقىستى توكپەي الا كەلىپتى. اناسى وعان:

– نەگە قايتا اكەلگەنسىڭ؟ – دەپ ۇرىسىپ جاتىر.

– ايادىم، – دەيدى قىزى.

– نەنى؟

اناسى اڭ-تاڭ.

– جەردىڭ بەتى اپپاق. سونداي ادەمى. قوقىستى توكسەم، كىر-كىر بولماي ما؟

قورىقپايسىڭ با؟

اناسىنا ەرىپ مەكەمەگە كەلگەن التىناي بارلىق كابينەتكە كىرىپ ارالاپ شىقتى. ءبارى ونى ءوز قىزىنداي كورىپ، اشىق-جارقىن اڭگىمەلەسىپ جاتقاندارى. التىناي ولاردىڭ قويعان سۇراقتارىنا قىزىق جاۋاپ قايتارىپ، اعا-اپايلارىن ءماز قىلدى. ءوزى دە سۇراق قويىپ، جاۋاپ الدى. ءوستىپ ءجۇرىپ ول مەكەمە باسشىسىنىڭ كابينەتىنەن ءبىر-اق شىقتى.

– كەل، قىزىم، كىر، – دەدى ىشىندە وتىرعان اعاي.

باسقا كابينەتتەردەگىدەي ەمەس، مۇندا ءبىر ءوزى عانا وتىر. التىناي اڭ-تاڭ.

– جالعىز وتىرعاننان قورىقپايسىز با؟ – دەپ سۇرادى ول مەكەمە باسشىسىنان.

بالدىرعان

مۇعاليما اپاي تاقتاعا جازۋ جازدى:

«بالدىرعاندار باقشاعا بەت الدى». سودان كەيىن الدىڭعى قاتاردا وتىرعان راحاتتان:

– ايتشى، بالدىرعان دەگەن كىم؟ – دەپ سۇرادى.

– «بالدىرعان» دەگەن – جۋرنال، – دەدى راحات ەش كۇماندانباستان. – ىشىندە ادەمى سۋرەتتەرى بار.

اپاي كۇلىپ جىبەردى.

اجەم بىلەدى

– ەرتەڭ وقۋعا باراسىڭ با؟ – دەدى اعاسى راحاتقا.

– ونى اجەم بىلەدى.

– قالايشا؟

– قىركۇيەكتىڭ بىرىنەن بەرى ول دا مەنىمەن بىرگە وقىپ ءجۇر عوي.

قيىن سويلەم

راحات قۇنجىڭداپ «الىپپە» وقىپ جاتىر. «زايرا سازاندى قازانعا قۋىردى» دەگەن سويلەمدى بىرنەشە رەت قايتالاپ جاتىپ ارەڭ دەگەندە ارىپتەپ شىقتى.

– زايرا سازاندى قازانعا نە قىلدى؟ – دەپ سۇرادى اپايى.

– ءپىسىردى، – دەي سالدى راحات.

– پىسىرگەن جوق، قۋىردى، – دەدى ۇستاز كەيىپ.

راحات اڭ-تاڭ. ءبارىبىر ەمەس پە؟

اسحاناشى

مۇعاليما اپاي راحاتتى تاقتاعا شاقىردى. راحات سۇيرەتىلىپ ارەڭ شىقتى. «اپاي دا قىزىق، باسقالار قۇرىپ قالعانداي، قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى سۇرايدى». امال جوق، «الىپپەسىن» اشىپ وقىماق بولدى.

– ش... ا... ر... ا... – دەدى ارىپتەپ.

– ەندى قوسىپ وقى، نە بولدى؟

راحات:

– اسحاناشى، – دەدى كوپ ويلانباستان.

مەكتەپ اسحاناشىسىنىڭ اتى شارا ەدى.

ەگىزدەر

مۇعاليما سىنىپتاس وقۋشىلارىنا كىتاپ ۇلەستىرگەندە، «الىپپە» تەك اقمارالعا جەتپەي قالدى. وزىنەن دە بار. ساباققا ءبىر كۇن كەش كەلدى. اۋىلعا جازدا كوشىپ كەلگەن. ءالى بالالارمەن تولىق تانىسىپ تا ۇلگەرگەن جوق. مۇعاليما ونى ۇسەن دەگەن بالانىڭ جانىنا وتىرعىزدى. ەكەۋى ءبىرىن-ءبىرى جاتىرقاعان جوق. تەز ءتىل تابىسىپ كەتتى.

بىردە اقمارال «الىپپەدەن» ەكىلىك الىپ قالدى. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى وقىماپتى. بۇل اقمارالدان بۇرىن ۇسەنگە قاتتى باتتى. ال اقمارال بولسا، ورنىنا وتىرا بەرىپ جىلاپ جىبەردى.

– ونىڭ كىتابى جوق قوي، اپاي، – دەدى ۇسەن اراشا ءتۇسىپ.

– ونداي سىلتاۋ بولمايدى، – دەدى مۇعاليما.

ۇسەن ءۇنسىز قالدى. جىلاپ وتىرعان اقمارالعا قارادى. ونى ىشتەي قاتتى ايادى.

– اپاي، – دەدى ءبىر كەزدە ۇسەن ورنىنان تۇرىپ. – اقمارال مەنىڭ كىتابىمدى السىن.

مۇعاليما اڭ-تاڭ.

– ە، ءوزىڭ قايتەسىڭ؟

– مەن اقبوتادان وقيمىن. ەكەۋىمىزدىڭ ءۇيىمىز ءبىر. ەگىزبىز عوي، – دەدى ۇسەن الدىڭعى پارتادا وتىرعان اققۇبا، كىشكەنتاي قىزدى كورسەتىپ.

– سولاي ما؟ – دەپ مۇعاليما جىميدى.

– مىنە، جىگىت! – دەدى سونان سوڭ ۇسەنگە مەيىرلەنە قاراپ. اسىرەسە، اقمارالدىڭ قۋانىشىندا شەك جوق ەدى.

«بىرىنشىدەگى» اجەي

دارقاندى ءبىرىنشى سىنىپقا اجەسى ەرتىپ باردى. بۇرىن مەكتەپكە ءوزى تىم جاقسى بارۋشى ەدى، بۇگىن ول مۇلدەم بۇزىلدى.

– اجەم بارماسا، بارمايمىن، – دەپ وتىرىپ الدى.

امال جوق، اجەسىنىڭ ۇيدەگى قىرۋار جۇمىسىن تاستاپ، نەمەرەسىمەن مەكتەپكە بارۋىنا تۋرا كەلدى.

مەكتەپكە بارعان سوڭ دا اجەسىنەن ءبىر ەلى ايىرىلسايشى. سىنىپقا دا بىرگە الىپ كىردى.

اپايى ونى ەڭ سوڭعى پارتاعا وتىرعىزدى. ءبىر جاقسىسى، ول كۇنگى ساباق ۇزاققا سوزىلعان جوق. ەكەۋى تەز قايتقان ەدى.

جولشىباي اجەسى ەكەۋىنىڭ اڭگىمەسى مىناداي بولدى.

– اجە، ەرتەڭ دە مەنىمەن بىرگە كەلەسىڭ. جاراي ما؟

– مەن شارشادىم. مەنى ورنىما اتاڭ كەلسە قايتەدى؟

– جوق. اتام جامان. ماعان زەينەتاقىسىنان تۇك الىپ بەرگەن جوق.

– ويباي-اۋ، سوندا جىل بويى سەنىمەن مەكتەپكە قاتىناي بەرەم بە؟

– قاتىناي بەرەسىڭ. ەكەۋىمىز بىرگە وقيمىز.

اجەسى كۇلگەن.

وقۋدىڭ باستالعانىنا دا ءۇش-ءتورت كۇن ءوتتى. ءبىرىنشى سىنىپقا نەمەرەسىمەن قوسىلىپ، اجەسى ءالى بارىپ ءجۇر. ۇيدەگى جۇمىستىڭ ءبارى قالدى. كوزدەن ءسال تاسا بولسا، نەمەرەسى جىلاپ قويا بەرەدى.

وتكەندە قالادا تۇراتىن شەشەسى قىدىرىپ كەلدى. دارقانعا قاتتى ۇرىستى.

– اجەڭدى سالپاقتاتىپ جىندىمىسىڭ؟ جۇرتتىڭ بالالارى سياقتى ءوزىڭ بارا بەرمەيسىڭ بە؟

دارقان ونى قۇلاعىنا قىستىرمادى. تەك سىنىبىنداعى اناۋ ءبىر ەكى قىز «كۇيدىرىپ» ءجۇر. ءالى اتتارىن دا دۇرىس بىلمەيدى. مۇنى كورسە بولدى، مازاقتاي جونەلەدى. ۇشىپ-قونعان بىرەۋلەر...

– دارقان تاعى دا اجەسىمەن كەلە جاتىر! – دەپ ايعايلايتىندارىن قايتەسىڭ.

دارقان قاتتى قىسىلادى. سوندا دا اجەسىنەن اجىراعىسى جوق. ءوزىن وقىتاتىن ادەمى تاتەي قاشانعى وتىرعىزسىن، اجەسىن بۇگىن ساباقتان «قۋىپ» شىقتى. سول-اق ەكەن، دارقان قىڭقىلداپ قويا بەردى.

– كەتپەيمىن، سىرتتا كۇتەمىن، – دەدى اجەسى.

دارقان ۇزىلىستە سىرتقا شىقتى. شىنىندا، اجەسى تەرەك كولەڭكەسىندە وزىندەي اجەلەرمەن اڭگىمەلەسىپ وتىر ەكەن. كوڭىلى ورنىنا ءتۇستى.

بالالار ىزى-قيقۋ ويىنعا كىرىستى. ءبىر قارا بالا جاقىن كەلدى. مومىن سياقتى. ەكەۋى ءتىل تابىسا كەتكەن. جاقىندا سوناۋ الىستان كوشىپ كەلىپتى.

– نەگە اجەڭدى ەرتىپ كەلمەيسىڭ؟ – دەدى دارقان بىردەن.

– اجەم جوق. الىستا... – دەپ اناۋ مۇڭايعان بولدى. دارقان ونى اياپ كەتتى.

– اناڭ شە؟

– ول جۇمىستا. ەرىپ جۇرەتىن ۋاقىتى جوق.

ۇيرەنىسە باستاعانداي. دوسى مومىن بولعانىمەن، سوزشەڭ سياقتى. ءبىراز جايدى ايتىپ تاستادى. ونىڭ ايتۋىنشا، مۇنىڭ مەكتەپكە ءوزى كەلمەي، بىرەۋدى ەرتىپ كەلگەنى ۇيات ەكەن. بىرەۋلەر ءتىپتى سىرتىنان «قورقاق» دەيتىنگە ۇقسايدى. ۇلكەندەردىڭ ۇيدەگى جۇمىسى جەتكىلىكتى. ماسەلەن، مۇنىڭ اجەسى ۇيدە كۇبى ءپىسۋدىڭ ورنىنا سىرتتا بوستان-بوسقا سارعايىپ وتىر.

دارقان ويلانىپ قالدى. قوي، ەرتەڭ اجەسىن ۇيدە قالدىرىپ، ءوزى كەلمەسە بولمايدى ەكەن.

Abai.kz