ادام بالاسى باقىتتى ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن ءماندى دە ماعىنالى جازىلعان 100 كىتاپ وقىسا جەتكىلىكتى. بىراق سول 100 كىتاپتى وقۋ ءۇشىن كەمىندە 1000 كىتاپ وقىلۋى كەرەك. سەبەبى، ساپاعا اينالماعان سان جەمە-جەمگە كەلگەندە سان بولۋدان قالادى. ال ساپالى كىتاپتى تاۋىپ، ونى وقۋدىڭ ءوزى ۇلكەن جەتىستىك بولسا، سول قۇندى كىتاپتى سىيلىققا الۋ ناعىز باقىت.

14 اقپان – عاشىقتار كۇنى. عاسىرلار بويى تويلانىپ كەلە جاتقان عاشىقتار كۇنىنىڭ داتاسى 2012 جىلدان بەرى تاعى ءبىر مەرەكەمەن تولىقتىرىلدى. قازىر ەندى اقپان ايى كەلسە جۇرەكشە قۇتتىقتاۋلار ازىرلەپ قانا ەمەس، كىتاپتاردى دا ىزدەستىرۋدى ادەتكە اينالدىرىپ العانبىز. سەبەبى، 14 اقپان – حالىقارالىق كىتاپ سىيلاۋ كۇنى.

«ەبەپكە سەبەپ» دەمەكشى، بۇل مەرەكەنىڭ دە وزىندىك تاريحى بار. كىتاپحاناشى، بالالار كىتابىنا ارنالعان سايت اشقان ءۇش بالانىڭ اناسى، امەريكالىق ەممي برودمۋر ۇلىنىڭ توسىننان قويعان: «ادامدار ءبىر-بىرىنە كىتاپ سىيلايتىن كۇن نەگە جوق؟» دەگەن ساۋالىنان كەيىن ويلانا كەلە، كىتاپ سىيلاۋ كۇنى جوق ەكەندىگىن ەسكەرگەن. وسىلايشا، جاقىندارىنا، جۋرناليستەرگە، تانىمال دوستارى مەن بلوگەرلەرگە ويىمەن بولىسە كەلە، كىتاپ سىيلاۋ كۇنىن مەرەكەگە اينالدىرۋ يدەياسىن ۇسىنعان.

بۇگىندە اتالمىش كۇننىڭ مەرەكەگە ۇلاسقانىنا 12 جىل تولدى. الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى كىتاپسۇيەر قاۋىمنىڭ قولداۋىمەن مەرەكە ءوزىنىڭ از عانا جىلدىق قالىپتاسۋ تاريحىندا ۇلكەن تانىمالدىققا يە بولىپ ۇلگەرگەن. عاسىردان كەلە جاتپاسا دا، مەرەكەنىڭ حالىق اراسىندا تويلانۋى – كىتاپ وقيتىنداردىڭ سانىنىڭ ءالى دە ارتىپ كەلە جاتقاندىعىنا بىردەن-ءبىر دالەل.

«ەگەر ءبىر ادام كىتاپ وقىماسا، بۇل ونىڭ ءوز قاسىرەتى، ال ميلليونداعان ادامدار كىتاپ وقىماسا، تۇتاس ءبىر ۇلتتىڭ قاسىرەتى»، - دەگەن يوسيف برودسكي. وسى ءبىر ءسوزدى ەسكەرىپ، قازاقستاندى كىتاپ وقيتىن ەلگە اينالدىرامىز دەپ ۇرانداتقان، KITAPALCLUB نەگىزىن قالاۋشى، Kitapal Podcast رەزيدەنتى، aulga.kitapal جوباسىنىڭ جەتەكشىسى دانيار جىگىتبەكپەن سۇحباتتاسقان ەدىك.

– 14 اقپان – حالىقارالىق كىتاپ سىيلاۋ كۇنى. بۇل مەرەكە قازىرگى تاڭدا كوڭىل تولتىرارلىق دەڭگەيدە اتالىپ ءجۇر مە؟

– ءيا، مەنىڭ ويىمشا كوڭىل تولتىرارلىق دەڭگەيدە اتالىنۋدا. جاپپاي بولماسا دا ءوز ورتامىزدا بايقاپ جاتىرمىز. كەيبىر جاندار تۋىستارىنا، دوستارىنا، جاقىندارىنا دەپ ارنايى كىتاپ ساتىپ الىپ، ونى سىيلاپ، پاراقشالارىنا ءبىزدى بەلگىلەپ جاتىر. بۇل جاقسى جاڭالىق دەپ اتاپ وتەر ەدىم.

– «قازاقستاندى كىتاپ وقيتىن ەلگە اينالدىرامىز»، - دەگەن ءسوزدى ۇرانىڭىزعا اينالدىرعان ەدىڭىزدەر. تىپتەن بىرنەشە جاڭا جۇيەلەردى قولعا الىپ، جاستاردى قىزىقتىراتىن كرەاتيۆتى كانالدار اشىپ، وقىرماندارعا جاڭا مۇمكىندىكتەر ۇسىنۋداسىزدار. وسىعان ساي وقىرمان سانى ارتىپ جاتىر ما؟  

– ءبىز ەندى جىلدىق ساۋدامىزعا، جوبالارىمىزعا قاراپ ارتىپ جاتىر دەپ ايتا الامىز. مىسالى ءبىزدىڭ Kitapal Podcast جوبامىز بار. ول جەردە جاريالانعان ۆيدەولارىمىزدى 1 ميلليوننان استام ادام كورگەن. بۇل دەگەنىمىز ياعني كەمىندە 1 ميلليون ادام كىتاپقا قىزىعادى، ءبىر كىتاپتىڭ بەتىن اشىپ كوردى دەگەن ءۇمىتىمىز بار. سونداي-اق، سوڭعى 4 جىلدا دۇكەنىمىزدە 3 ميلليوننان استام كىتاپ باسىلىپ، ساتىلعان. سانداردىڭ كورسەتكىشىنە قاراي كەلە، جىل سايىنعى كىتاپسۇيەر قاۋىمنىڭ ارتىپ جاتقانىنا كوز جەتكىزە الامىز.

– قازىرگى تاڭدا كىتاپ جازاتىن جازۋشىلاردان باسقا، جازۋشىسىماقتار كوبەيىپ كەتتى. ولاردى تەكسەرىپ جاتقاندارى دا شامالى. بۇلار وقىرماننىڭ كىتاپ وقۋعا دەگەن شابىتىن باسەڭدەتپەي مە؟

– جازۋشىسىماقتار كوبەيىپ كەتتى دەگەن سوزگە كەلىسپەيمىن. سەبەبى، ولار كوبەيىپ كەتسە دە وتە از. مەنىڭ ويىمشا جالپى جازارى بار بولسا جازا بەرگەنى دۇرىس دەپ ويلايمىن. كەزىندە بىزدە انشىسىماقتار دەگەن تۇسىنىك بولعان. قاتەلەسپەسەم 5-6 جىل بۇرىن انشىسىماقتار كوپ دەپ حالىق اراسىندا كوپتەپ ايتىلعان. سول كەزدە ساكەن مايعازيەۆتىڭ ءسوزى بار ەدى: «سان ساپاعا اۋىسادى»، - دەگەن. ءدال سول سياقتى بىزدە كىتاپ جازاتىندار، ءسىز ايتپاقشى جازۋشىسىماقتار كوبەيە بەرسىن. ءسويتىپ، سان ساپاعا اۋىسادى. وقىرماندا تالعام قالىپتاسادى. مىقتىلار ىرىكتەلىپ شىعادى. ودان ءبارىمىز ۇتامىز. بۇل جاقسى قۇبىلىس دەپ ويلايمىن.

– قازىرگى جاستارعا قانداي كىتاپ وقۋعا كەڭەس بەرەسىز؟ 

– قازىرگى جاستارعا ءوزىن دامىتاتىن، ءوزىنىڭ پروبلەمالارىن شەشەتىن كىتاپتاردى تاۋىپ، وقىپ، سول باعىتتا دامۋعا كەڭەس بەرەمىن. مىسالى قارجى ماسەلەسىندە سۇراقتار بولسا، سوعان قاتىستى كىتاپتاردى تاڭداعان دۇرىس.

پايداسىز ماقسات بولۋى مۇمكىن، پايداسىز كىتاپ بولمايدى. ناقتى مىنا كىتاپ دەپ ايتا المايمىن. كىتاپ ول - ءدارى سياقتى عوي. اركىم ءوزىنىڭ دەرتىنە قاراي كىتاپ تاڭداۋى كەرەك. سول ءۇشىن ماسەلەڭدى شەشەتىن كىتاپ وقىعان ءجون.

– قازاقستاندا ءتۇرلى مەرەكەلەرگە ارنالعان داتالار بار. سونىڭ ءبىر كۇنىن كىتاپ وقۋعا ارناسا قالاي قارايسىز؟ بىزگە كەرەك پە سونداي كۇن؟

– كىتاپ وقۋعا ارنايى كۇندى تاعايىنداۋدىڭ قاجەتى جوق. ادامنىڭ بارلىق كۇنى كىتاپ وقيتىن كۇن بولۋى كەرەك. بىراق دومبىرا كۇنى دەگەن كۇن بار عوي، بالكىم سونداي كىتاپ كۇنى دەگەن كۇندى ەنگىزسەك، ونىڭ ماڭىزىن ءبىر ايشىقتاي تۇسەتىن شىعار.

– KITAPAL تۋرالى ايتا وتسەڭىز؟

– KITAPAL – قازاقستاندى كىتاپ وقيتىن ەلگە اينالدىراتىن كومپانيا. زامانعا ساي، حالىقتىڭ سۇرانىسىنا يە كىتاپ جازىپ، باسىپ، سونى تاراتىپ، ساتاتىن كومپانيا. Kitapal Podcast دەگەن ميلليوننان استام ادامدى كىتاپقا قىزىقتىرا بىلگەن يۋتۋب جوبامىز بار. اۋىلعا كىتاپ دەگەن جوبا بار. اتالمىش كومپانيامىز قازاقستاننىڭ 173 اۋىل مەكتەبىنە قازاق تىلىندەگى زاماناۋي كىتاپتاردى جەتكىزگەن. ياعني، قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرىندە ءوز ءىزىن قالدىرعان كومپانيا دەسەك بولادى. سونداي-اق، KITAPAL وقىرماندارىن ءبىر تۋدىڭ استىنا بىرىكتىرگەن KITAPALCLUB دەگەن جوبامىز بار. وسى ۋاقىتقا دەيىن 8 ادامنان قۇرالعان 232 كلۋب قۇرىلدى. سوندا كەمىندە 2 مىڭعا جۋىق ادام كەمىندە كىتاپ وقىپ، سونى تالداپ، ومىرىندە جۇزەگە اسىرىپ جاتىر دەگەن ءسوز. بۇل ۇلكەن قوعامداستىق. ءالى دە ءبىزدى قۋانتاتىن كورسەتكىشتەر بولاتىنىنا سەنىمدىمىن!

ءتۇيىن: ءيا، راسىندا دۇرىس تاڭدالعان كىتاپ – دەرتتىڭ شيپاسى. سۇحبات يەسى دانيار جىگىتبەك بۇل كۇندەرى ءوزىنىڭ بىرنەشە اۆتورلىق كىتابىن جازىپ شىققان جازۋشى. سونىڭ ىشىندە ەڭ كوپ وقىلىپ، وقىرمان اراسىندا تانىمالدىلىققا يە كىتابى – قارجى قاعيدالارى دەپ اتالادى. سەبەبى، بۇل كۇندەرى ءاربىر ەكىنشى قازاقستاندىقتىڭ باسىندا نەسيەسى بار. بۇل دەگەنىمىز حالىقتىڭ قارجىلاي ساۋاتسىز ەكەندىگىنىڭ كورىنىسى. اۆتور وسى كىتاپ ارقىلى بىرنەشە وقىرماننىڭ كوكەيىندەگى كوكەيتەستى سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ولاردىڭ ماسسەلەلەرىنىڭ جەڭىلدەۋىنە ات سالىسقان. كىتاپ سىيلاۋ مەرەكەسىندە جاقىندارىڭىزعا قانداي كىتاپ سىيلاۋ كەرەكتىگىن بىلمەي، ويلانىپ جۇرگەن بولساڭىز، اتالمىش كىتاپتى وقۋىڭىزعا كەڭەس بەرەمىز.

وسى ءساتتى پايدالانا وتىرىپ، كىتاپ جايلى قىزىقتى 10 دەرەكپەن ءبولىسۋدى ءجون كوردىك:

1) بۇرىندارى ەۋروپا كىتاپحانالارىندا كىتاپتار شىنجىرمەن بەكىتىلگەن ەكەن. شىنجىرلار وقىرماننىڭ قالاعان جەرىنە بارىپ وقۋىنا ىڭعايلى ۇزىندىققا دەيىن سوزىلعان. ماقساتى – كىتاپتارى جوعالماس ءۇشىن جاسالعان ايلا دەسەدى.

2) وقىرمان كىتاپ ساتىپ الاردا ورتا ەسەپپەن، 8 سەكۋند كىتاپتىڭ مۇقاباسىنا، 15 سەكۋند سوڭعى بەتىنە قاراپ تاڭدايدى ەكەن.

3) كىتاپ ساتىپ الۋشىلاردىڭ 68%-ىن ايەل ادامدار قۇرايدى ەكەن.

4) كىتاپ وقىماعاندىق تۋىندايتىن ساۋاتسىزدىقتىڭ كەسىرىنەن الەمدەگى بيزنەس پەن سالىقسالۋشىلار 20 ميلليارد دوللارداي شىعىنعا باتادى ەكەن.

5) ەگەر ءسىز ەسىنەۋ جايلى كىتاپ وقيتىن بولساڭىز، ءسىز دە ەسىنەسىزسىز. (تىپتەن قازىر ەسىنەسەڭىز تاڭقالماڭىز)

6) گۋگل كومپانياسى الەم بويىنشا كىتاپتاردىڭ سانىن ەسەپتەپ شىعارعان. ولاردىڭ جالپى سانى 130 ميلليوندى قۇراعان.

7) ماكسيم گوركي مينۋتىنا 4000 ءسوز وقىعان.

8) ەڭ العاشقى كىتاپتار بالشىقتان جاسالعان.

9) تۇندە كىتاپ وقۋ ۇيقىڭدى قاندىرادى، بۇل ۇيقىڭدى جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى.

10) كىتاپ تىكەندەرى كىتاپ قۇرتتارىن جەيدى.

كەزىندە كىتاپتى تەك ەل يەسى سۇلتاندارعا، حاندار مەن پاتشالارعا عانا تارتۋ ەتۋ – ەجەلدەن بەرى قالىپتاسقان ءۇردىس بولسا، بۇل كۇندەرى پاتشا كوڭىل حالقىمىز ءوزىنىڭ سىيلايتىن جاقىنىنا كىتاپ سىيلاۋدى ادەتكە اينالدىرعان. سەبەبى كىتاپ وقىعان ەلدىڭ ەرتەڭى ەڭسەلى، كەلەشەگى كەمەل بولاتىنىن بىلگەن.

داريعا اسقار

Abai.kz