جاز مەزگىلىندە قازاقستاننىڭ نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگانى – پارلامەنت، سونىڭ ىشىندە ءماجىلىس دەپۋتاتتارى دەمالىسقا شىعاتىنى بەلگىلى. وسى جازدىق دەمالىستىڭ كەزىندە دەپۋتاتتار ەل-ەلدى ارالايدى. وڭىرلەردىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسىپ، ەلدىڭ، ەلدەگى ەڭبەك ۇجىمدارىنىڭ حال-جاعدايىن، مۇڭ-مۇقتاجىن ەستىپ، قويىنداپتەرگە ءتۇرتىپ كەلەدى. كەلەدى دە، ماجىلىستە سول حالىقتىڭ تالاپ-تىلەكتەرىن دەپۋتاتتىق ساۋال رەتىندە بيلىككە جەتكىزەدى.

ءبىز بۇگىن ءوز وقىرماندارىمىزعا «ءبىز «الاش» ساياسي مۇرالارىن قازاقستاندى جاڭعىرتۋدىڭ ۇلتتىق يدەياسى رەتىندە قارايمىز جانە ولاردىڭ مۇراتىن مەملەكەتتىك قۇرىلىستا، ەكونوميكا جانە قوعامدا تاباندىلىقپەن جىلجىتاتىن بولامىز»، - دەپ ۇران ۇستاپ، قازاقستان پارلامەنتىندە وتكىر دە وزەكتى ماسەلەلەردى جۇيەلى تۇردە كوتەرىپ كەلە جاتقان «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ وڭىرلەرگە جاساعان ساپارلارىنا قىسقا-نۇسقا شولۋ جاساعاندى ءجون سانادىق.

سونىمەن، «اق جول» دەپۋتاتتارى قاي وڭىرلەردى ارالادى؟ قانداي ماسەلەلەر كوتەرىلدى؟

پارتيا ءباسپاسوزى ۇسىنعان دەرەكتەرگە كوز جۇگىرتسەك، شىلدە-تامىز ايلارىندا ازات پەرۋاشەۆ باستاعان «اق جول» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتتارى بارلىعى 178 ادامدى قابىلداپ، 7613 تۇرعىندارمەن كەزدەسۋ وتكىزگەن ەكەن.

ونىڭ ىشىندە «اق جول» توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ 19 ەلدىمەكەنگە بارىپ، 2078 ادامدى قامتىعان 26 ءىس-شاراعا قاتىسقان. 65 ادامدى قابىلداپ، 57 كەزدەسۋ وتكىزىپتى. كەلىپ تۇسكەن 77 ساۋالدىڭ 18-نە جاۋاپ بەرىپ، تۇيتكىلدى ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋىنە مۇرىندىق بولعان.

«اق جول» دەپۋتاتتارى كىمدەر؟

پارتيا توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ تۋرالى ايتتىق. ودان بولەك، «مەملەكەتتىك تىلگە» تاۋەلسىزدىك الىپ بەرۋ ءۇشىن جانىن سالىپ كۇرەسىپ كەلە جاتقان ءتىل جاناشىرى، ماجىلىستەگى «اق جول» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتى قازىبەك يسا, قازاقستان پرەزيدەنتتىگىنە العاشقى ۇمىتكەر-ايەل رەتىندە تىركەلىپ، قازاقستاننىڭ سايلاۋ تاريحىنا ءوز اتىن ەرەكشەلەپ قالدىرعان، «اق جول» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتى ءارى ءماجىلىس سپيكەرىنىڭ ورىنباسارى دانيا ەسپاەۆا، «اق جولدىق» تاعى ءبىر ماجىلىسمەن ەرلان بارلىباەۆ پەن فراكتسياداعى ەڭ جاس دەپۋتات ەرجان بەيسەنباەۆتار بار.

بۇل كەزدەسۋلەردىڭ بارلىعىندا ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، كاسىپكەرلىك سالالارىنا قاتىستى وتكىر ماسەلەلەر كوتەرىلدى. الماتىدا وتكەن ءبىرلى-جارىم كەزدەسۋگە ءبىزدىڭ رەداكتسيا وكىلدەرى دە قاتىسىپ، كوتەرىلگەن ماسەلەلەر جايلى ەگجەي-تەگجەيلى اناليتيكا ۇسىنعان بولاتىن.

سونىڭ ىشىندە «ەلىمىزدەگى جول قۇرىلىسى رەسەيگە تاۋەلدى بولماۋى كەرەك!» اتتى ساراپتامالىق ماتەريالىمىزدا ەلىمىزدەگى جول قۇرىلىسى سالاسىنىڭ تۇيتكىلدى ماسەلەلەرىنە توقتالعان ەدىك.

سونىڭ ىشىندە ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى مەگاپوليس – الماتىنى اسفالتپەن قامتىپ وتىرعان «اسفالتبەتون 1» جشس جۇمىسىمەن تانىسىپ قايتتىق. قوردالانىپ قالعان ماسەلە مۇندا دا از ەمەس ەكەن. ەستىدىك، كوزبەن كوردىك.

«ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ تەرريتورياسى قانداي ەكەنىن وزدەرىڭىز دە بىلەسىزدەر. سول ۇلىن-عايىر ەلىمىزدىڭ ءاربىر اۋىلى، ءاربىر تۇكپىرىندە ساپالى جولدار بولۋى كەرەك! ول ءۇشىن مەملەكەتكە ادال قىزمەت ەتىپ وتىرعان كاسىپورىندارعا اكىمشىلىك كەدەرگىلەر توقتاتىلۋى ءتيىس»، - دەگەن ەدى سول ساپاردا ازات تۇرلىبەكۇلى.

ونان سوڭ ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىگى مەن تەرريتوريريالىق تۇتاستىعىنا تىكەلەي جاۋاپتى وتاندىق اسكەري ءوندىرىس سالاسىنا بىرگە باس سۇعىپ, ونداعى قوردالانعان ماسەلەلەرگە شولۋ جاساعان ەدىك.

«ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك پەن رەسپۋبليكانىڭ جەر تۇتاستىعىنا تونەتىن كەز-كەلگەن قاتەرلەرگە تويتارىس بەرۋ ءۇشىن قورعانىس كۇشتەرىن ەڭ زاماناۋي تەحنيكالىق جابدىقتارمەن جانە «گيبريدتى» قارسى تۇرۋ قۇرالدارىمەن قامتۋ قاجەت»، - دەپ پارتيا باعدارلاماسىنا قارا سيامەن جازعان «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ اسكەري ءوندىرىس سالاسىنىڭ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە توقتالۋى بەكەر ەمەس. ەندەشە، پارلامەنتتە وتاندىق ءوندىرىستىڭ ءتۇرلى سالالارىنىڭ جوقشىسى بولىپ جۇرگەن پارتيا اسكەري ءوندىرىس سالاسىنىڭ دا ماسەلەسىن ەلىمىزدەگى نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگان مىنبەرىنەن ءجيى كوتەرىپ تۇرۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز!

ءارى قاراي «اق جول» دەپۋتاتتارىنىڭ وڭىرلەرگە ساپارى ءھام وندا كوتەرىلگەن ماسەلەلەرگە قىسقاشا شولۋ جاسايىق:

ماسەلەن، پارتيا توراعاسى ازات پەرۋاشەۆتىڭ ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ مەن جۇزەگە اسىرۋعا كومەكتەسۋ ماقساتىندا شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى قۇرعان «شىمكەنت-ينۆەست» سەرىكتەستىگىنە بارعانىنا توقتالىپ وتسەك. ورتالىق «Kazakh Invest» ۇك جانە «اتامەكەن» ركپ-مەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيدى. ينۆەستورلاردى قولداۋ شاراسىن، جەكە بيزنەستى قورعاۋ ماسەلەسى، ءتۇرلى وڭىرلەردىڭ وڭ تاجىريبەسىن تالقىلاندى.

جيىن بارىسىندا ىسكەرلىك كوشى-قون ۆيزاسىن الۋ ءراسىمىنىڭ بيۋروكراتيالىق سيپاتى ماسەلەسى كوتەرىلدى. ماسەلەن، بۇدان قازىردىڭ وزىندە-اق تۇركيادان كەلگەن شەتەلدىك ينۆەستورلار دا، ولاردىڭ قازاقستاندىق سەرىكتەستەرى دە زارداپ شەكتى، سەبەبى كورسەتىلگەن ۆيزاسى جوق ينۆەستورلار قۇرعان كاسىپورىندار زاڭسىز دەپ تانىلىپ، ولاردىڭ تىركەۋى جويىلسا، ولارمەن جاسالعان مامىلەلەر جارامسىز دەپ تانىلدى.

«شەنەۋنىكتەردىڭ كونسەرۆاتيزمىنەن بيزنەس ايتارلىقتاي شىعىنعا ۇشىراعان»، - دەپ جازدى دەپۋتات ءوزىنىڭ تەلەگرامداعى ارناسىندا بۇل جونىندە.

سونداي-اق، ازات تۇرلىبەكۇلى پرەزيدەنت اتىراۋ وبلىسىنداعى سۋ تاسقىنى كەزىندە تۇرعىنداردى ەۆاكۋاتسيالاپ، بوگەتتەر سالۋعا قاتىسقان شىمكەنتتەگى اسكەري بولىمدەرگە باردى.

ال، قوستانايدا ءۇي قۇرىلىسى كومبيناتىننىڭ جۇمىسىمەن تانىستى. كاسىپورىن ديرەكتورى ۆ. اننەنكو ارماتۋرالىق قۇرىلىمداردى توقۋ، جابىندى پليتالارىن، جىلىتىلعان ءۇي پانەلدەرىن، قادالاردى جانە ت.ب. شىعارۋعا ارنالعان اۆتوماتتاندىرىلعان جەلىلەردى كورسەتتى. سونىمەن قاتار، اۋدانى 80 ش.م. پانەلدى كوتتەدج ۇلگىسى كورسەتىلدى. مۇنداي ۇيلەردى (ونىڭ ىشىندە كوپ قاباتتى) سالۋ جىلدامدىعى ءداستۇرلى ادىستەرگە قاراعاندا 2-3 ەسە جوعارى.

دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، بۇل ءادىس الەۋمەتتىك نىساندار – مەكتەپتەر، اۋرۋحانالار سالۋدا دا ۇلكەن ءرول اتقارا الار ەدى.

دەپۋتات ەرلان بارلىباەۆ باتىس قازاقستان وبلىسىنا جۇمىس ساپارى اياسىندا ورالداعى «ۆودەكوفيلتر» جشس مەكەمەسىندە بولىپ، كاسىپورىننىڭ وڭىردە اۋىز سۋ تاپشىلىعىن جويۋ ماسەلەسىنە قاتىستى تىڭ جوبالارىمەن تانىستى.

حالىق قالاۋلىسى قازىبەك يسا جۇمىس ساپارىمەن شىمكەنت قالاسىن، سونداي-اق الماتى جانە جەتىسۋ وبلىستارىن ارالادى. شىمكەنتتە ول كىتاپحانا قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەسۋ وتكىزىپ، پارلامەنتتە كوتەرىلگەن ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلادى، سونىڭ ىشىندە ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدى ىلگەرىلەتۋ جانە قورعاۋ، سونداي-اق وفشورداعى قاراجاتتاردى ەلگە قايتارۋ ماسەلەلەرى بار.

شىمكەنت پەن تۇركىستان وبلىستارىنداعى زيالى قاۋىم جانە مادەنيەت قايراتكەرلەرىمەن وتكەن كەزدەسۋلەردە ولاردىڭ ۇسىنىستارى مەن يدەيالارىن تىڭدادى. بۇل ۇسىنىستار مادەنيەت سالاسىنداعى كەيبىر كەمشىلىكتەرگە، مىسالى، «جازۋشىلار اللەياسىنىڭ» جوقتىعى، ارتىستەردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ قاجەتتىلىگى جانە «مادەنيەت ينستيتۋتىن» قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى بولدى. قازىبەك يسا بۇل ماسەلەلەر پارلامەنتتە تالقىلاناتىنىن ايتتى.

دەپۋتات ەرجان بەيسەنباەۆتىڭ ءىسساپارى ماڭعىستاۋ وبلىسىنان باستالدى. ول الدىمەن جاڭاوزەن قالاسىنداعى «العا» مۇگەدەكتەر سپورت كلۋبىنىڭ مۇشەلەرىمەن كەزدەسىپ، ۇكىمەتكە مۇگەدەكتىكتى راستاۋ جونىندەگى 260 بۇيرىقتىڭ قايتا قاراستىرىلاتىنى جونىندە ۇسىنىستىڭ بەرىلگەنىن ايتتى.

«اق جول» دەمپارتياسى ادام جانىن اراشالاپ، قيىن-قىستاۋ كەزىندە ەلگە كومەكتەسكەن ادامداردى  ماراپاتتاۋ ءۇردىسىن قولعا العان ەدى. وسى ورايدا بەيسەنباەۆ اقتاۋداعى «باتىس» وڭىرلىك قولباسشىلىعى تەڭىز جاياۋ اسكەرلەرى بريگاداسى مەن اقتاۋ قالاسىنداعى №25744 اسكەري ءبولىمى ساربازدارىنا «اپاتپەن كۇرەسكەنى ءۇشىن» مەدالىن جانە تالدىقورعانداعى №5514 اسكەري ءبولىمىنىڭ ساربازىنا «ادام ءومىرىن قۇتقارعانى ءۇشىن» مەدالىن تابىستادى.

ءتۇيىن: بيىلعى جاز ماۋسىمىندا «اق جول» دەپۋتاتتارىنىڭ ايتارلىقتاي بەلسەندى جۇمىس جاساعانىن بايقايمىز. الدا پارلامەنتتىڭ جاڭا سەسسياسى مەن كۇردەلى جۇمىستار كۇتۋدە. پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا پرەزيدەنت ق. توقاەۆ قازاقستان حالقىنا جىل سايىنعى جولداۋىن جاريالايدى. جولداۋ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ مەن كۇندەلىكتى ماڭىزدى جۇمىستاردا دەپۋتاتتارعا ساتتىلىك تىلەيمىز.

Abai.kz