وسى مەن وتىرىپ الىپ ويلانام. قۇدايعا شۇكىر، ۇكىمەت ازىرگە ادامنىڭ ويلانعانى ءۇشىن ايىپپۇل سالۋدىڭ ءادىسىن تابا قويعان جوق. قانشا ويلانامىن، نەنى ويلايمىن دەسەڭ دە ءوز ەركىڭ، ءبارى يەن-تەگىن.

سوندا نە ويلايدى دەيسىزدەر عوي؟! مەن اتا-بابامىزدان مۇرا بولىپ قالعان جەرىمىز نە دەگەن باي دەپ ويلانامىن. جەپ جاتىرمىز. ءىشىپ جاتىرمىز. ساتىپ جاتىرمىز. قازىپ جاتىرمىز. تاسىپ جاتىرمىز. كولدەنەڭ كوك اتتىنىڭ قانجىعاسىنا بايلاپ، جەر-الەمگە شۇلەن تاراتقانداي ۇلەستىرىپ جاتىرمىز. سوندا دا بايلىعىمىز ءبىتىپ تاۋسىلار ەمەس. ءتىپتى، سايقال ساۋدانىڭ ويىنشىعىنا اينالدىرىپ، ارىمەن بىرگە ساتىپ جاتسا دا، قاسيەتىڭنەن اينالايىن جەر-انا  قىڭق ەتىپ، نارازىلىق تانىتپايدى. قايتسىن، انا عوي. پەرزەنتىنىڭ قاراۋلىعىنا دا سول انالىق پەيىلمەن قارايدى-داعى...

ءنان-ءنىڭ بيلىك قۇرعان تۇسىندا ەل ىرىزدىعىن ۇرلاۋدىڭ كولەمى دە ءنان بولعانىن كورىپ ەدىك. «تۇيكەنى تۇگىمەن، بيەنى بۇگىمەن» دەگەندەي... بارىنە بىردەي ەمەس، ارينە، تاڭداۋلىلار ءۇشىن. ساقتاندىرۋ مەديتسيناسىن تۇگەلىمەن ۇپتەپ، شەت ەل اسقان تالاپكەر اقىرى جاۋاپكەر ورىندىعىنا وتىرمادى. مەملەكەتتىڭ ميللياردتاعان قارجىسىن جەلگە ۇشىرعان لرت دەگەن جوبانى قۇردىمعا كەتىرگەندەر سۋدان قۇر شىعىپ، جىلى قۇرىلىقتا ءجۇر دەيدى. «مەملەكەت ىشىندەگى مەملەكەت» اتانعان قازاقستان تەمىر جولىن بورىدەي بولشەكتەگەندەردى دە شەت ەلدە امان-ساۋ جۇرگەندەرىن كوردىك دەيدى كوك بەلدەۋدەن اسقاندار. «نەعۇرلىم مولىراق قارپىساڭ، جازاڭ دا سوعۇردلىم جەڭىل بولادى» دەگەن ءداستۇردى  تۇسىنگەن جۇرتشىلىق بارا-بارا ادال ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءوزىن ار كورىپ، ايارلىقتى ءومىر سالتىنا اينالدىرىپ العان داۋىرگە دە جەتىپپىز. قاپىسىن تاۋىپ قارپىپ قالۋ، ورايىن كەلتىرىپ ورىپ ءتۇسۋ، جىمىن بىلدىرمەي جىمقىرىپ كەتۋ – ادامنىڭ اقىلدىلىعى مەن ايلاكەرلىگىنىڭ كورسەتكىشىنە اينالعانداي. كەدەيسىڭ بە – كەمدىگىڭ، جارلىسىڭ با – جالقاۋلىعىڭ، ادالسىڭ با – اقىماقتىعىڭ، ەلجاندىسىڭ با – ەسۋاستىعىڭ دەگەن پىكىر ءبىزدىڭ قوعامدا سالتانات قۇرعالى قاشا-ا-ا-ان... الايدا، ادامداردىڭ اينالاسىنا دەگەن وسىنداي جىرتقىش كوزقاراسىنا قاراماي  بايلىعىمىز تۇگەسىلەر ەمەس.

وتىرىپ الىپ ويلانام. وتانىمىز نە دەگەن باي دەپ... سويتەمىن دە، ۇرلىق جاسامايتىن ادامداردى ىزدەيمىن كەلىپ. ءاي، ءتايىرى، تىم بولماسا ءبىر ادام تابىلار دەگەن ءۇمىتىمنىڭ ءجىبىن ۇزبەي كەلەمىن، ايتەۋىر... ۇرپاق تاربيەسىمەن اينالىسىپ جۇرگەن ۇستازدار مۇنداي ۇيات قىلىققا بارا قويماس دەپ سەنگەن ەدىم.  قايتەيىن، سەنىمىمنىڭ سەلكەۋى سەتىنەدى. ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىنەن قورالاپ قولعا ءتۇسىپ جاتقان جەمقور ۇستازدار جايلى اقپاراتتاردى كورىپ، ءپۇشايمان كۇيگە تۇسكەنىم راس. ال، «اق جەلەڭدى ابزال جاندار» دەپ اسپەتتەپ جۇرگەن  دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى جەڭ ۇشىشان جالعاسقان جەمقورلىق جايلى ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق. تۇشكىرگەنىڭ ءۇشىن تولەم سۇرايتىن سۋماقايلار جايلى اڭگىمە ءبىر باسقا... قۇرىلىسشىلار – كىرپىشتەن، مۇعالىمدەر – شاكىرتتەرىنەن، اكىمشىلىكتەگىلەر – تەندوردان، قۇقىق قورعاۋ سالاسىنىڭ شەندىلەرى – شەكتەن شىققاناردان، الەۋمەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرى – السىزدەردەن، كاسىپكەرلەر – كۇماندى جوبالارىنان، شارۋالار – ەگىلمەگەن ەگىن مەن تۋماعان تولدەن، ساۋداگەرلەر – ۇستەمە باعالارىنان، الاياقتار اۋا مەن سۋدان، تۇگى جوقتار تەگىس جەردەن پايدا تابۋدى تابىستىڭ كوزىنە اينالدىرىپ العان. پارە بەرمەيتىن، پارە المايتىن ادامدى جەر-كوكتەن شىراق الىپ ىزدەسەڭ دە تابا المايتىن حالگە جەتىپ وتىرمىز.

وتىرىپ الىپ ويلانام. قايتپەك كەرەك؟! الدىمەن «جاڭا قازاقستان» دەگەن باستاما  اپتىعىمىزدى باسىپ، كوڭىلىمىزدى كوكتەم ەتكەن ءتارىزدى ەدى. ىلە-شالا  ۇرانداتقان «ادىلەتتى قازاقستان» ۇستانىمى ۇپايىمىزدى تۇگەندەيتىندەي كورىنگەن. الايدا، ونى جۇزەگە اسىراتىن ادامدار، دالىرەك ايتقاندا – ماماندار قايدان؟! مەنىڭ ويىم مۇنىڭ ەكى اق جولى بار دەگەندى مەڭزەيدى. العاشقىسى – جىلىكتىڭ مايلى باسىن ۇستاپ وتىرعانداردى  تۇگەلىمەن الماسىرۋ كەرەك، بولماسا  ولاردىڭ مىيلارىن تولىعىمەن جاڭارتۋ قاجەت. بىردەن ايتايىن، ەكىنشىسى – ۋتوپيا، ال ءبىرىنشىسىن جاساۋعا بۇگىنگى بيلىكتىڭ قاۋقارى جەتە قويار ما ەكەن؟! سەبەبى، وزدەرى دە سول كەشەگى ەسكى بيلىكتىڭ وكىلدەرى...

ءيا، الارمانداردىڭ العاشقى لەگى ىشكەن-جەگەنىن قايتا قۇسىپ، قازىناعا قۇيىپ جاتىر دەپ ەستيمىز. الايدا، ولار ءجاي شاباقتار ەكەنىن جۇرتشىلىق جاقسى بىلەدى. ال، ناعىز شورتاندار ءالى دە اۋقاتتى ءومىر ءسۇرىپ، ءتىپتى بيلىكتەن ماراپات الىپ جاتقانىن دا كەشە ەستىدىك. وسىنى ويلايمىن دەپ وپىعىپ جۇرگەن جايىم بار.

ال، ازىرگە كورىپ وتىرعانىمىز – حالىقتىڭ ءۇنىن «قۇلاعىنا» قىستىرمايتىن ۇكىمەت، قولى قيمىلداعانى ءۇشىن قۇن سۇرايتىن قىزمەتشىلەر، تەزەگى تۇسكەن  تەڭگە، باعاسى شارىقتاعان نارىق، قاي شارۋامەن بارساڭ دا الدىڭنان جولىعاتىن جۇمىرتقادان ءجۇن قىرىققان جىلپوستار مەن كوكەسىنىڭ ارقاسىندا قىزمەتكە كەلىپ، ماسەلەنىڭ ءمانىسىن تۇسىنۋگە قابىلەتى جەتپەيتىن ولاق باسشىلار، تەڭدىك ىزدەگەن قاراشا مەن تەگەۋرىنى مىقتىدان تەڭسەلگەن جۇرت...

مەنىكى جاي وي عوي. ايىپقا بۇيىرا كورمەڭىزدەر؟! بوس وتىرعان ادامنىڭ باسىنا نە كەلىپ، نە كەتپەيدى، ءتايىرى...

قۋات قايرانباەۆ

Abai.kz