اق ءۇي قوجايىنى ترامپتىڭ ءساۋىردىڭ 2-ءسى كۇنى الەمنىڭ 180 ەلىن قامتىعىن جاڭا تاريفتىك جوسپارىن جاريالاعانى بەلگىلى. ونىڭ كەرى اسەرىنەن قورىققان كوپتەگەن ەلدەر اقش ۇكىمەتىمەن كەلىسسوز جۇرگىزۋگە ۇزىن-سونار كەزەككە تۇرۋدا. الدى كەلىپتە جاتىر. قازىرگى كۇنگە دەيىن يلىكپەگەن قىتاي بيلىگى عانا قالدى.

ترامپتىڭ جاڭا كەدەندىك سالىعىنا قارسى كوممۋنيستىك قىتاي بيلىگى ءساۋىردىڭ تورتىندە قاتقىل جاۋاپ قايتاردى. اقش تاۋارلارىنا 34 پايىزدىق تاريف بەلگىلەدى. وعان اشۋلانعان ترامپ: «قىتاي بيلىگى ءساۋىردىڭ 9-نا دەيىن ول ءتاريفتى الىپ تاستاماسا، جىل باسىنان بەرگى قىتايعا سالىنعان ءتاريفتى تاعىدا 50 پايىزعا كوتەرەمىن، بارلىق كەلىسسوزدى توقتاتامىن!» دەپ ايبات شەكتى.

وعان پىكىر بىلدىرگەن قىتايدىڭ اقش تاعى وكىلى: «ۇركىتىپ-قورقىتۋ، قىسىم جاساۋمەن ماسەلە شەشىلمەيدى. ءبىز زاڭ اياسىندا ءوز مۇددەمىزدى قورعاۋعا قۇقىلىمىز»، - دەدى.

كورىپ وتىرعانىمىزداي، ترامپ باستاعان جاڭا تاريفتىك سوعىس – اقش-تان كەيىنگى الەمنىڭ ەكىنشى ەكونوميكاسى سانالاتىن قىتايمەن بۇرىننان باستالعان ساۋدا سوعىسىنىڭ شىرقاۋ شەگى بولايىن دەپ تۇر.

قىتاي باسشىسىنىڭ «ادامزات تاعدىرىنىڭ ءبىر تۇلعالانۋى»، «باتىستىڭ السىرەپ، شىعىستىڭ كۇش الىپ كەلە جاتقانى» تۋرالى سوڭعى كەزدە جاھاندىق ارەنالاردا ءجيى ايتىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى. ەكونوميكالىق جاقتا اسىرەسە، اقش دوللارىنىڭ مونوپوليالىق جۇيەسىنە قارسى ناقتى ارەكەتتەرگە بارىپ كەلە جاتقانى اقيقات. ونىڭ ناقتى كورىنىسى رەتىندە ساۋدا ارىپتەستەرىمەن يۋانمەن ەسەپ ايىرىسۋ، تسيفرلىق اقشانى دامىتۋ قاتارلى باستامالارىن اتاۋعا بولادى. بريكس سياقتى ساياسيلانعان قاۋىمداستىقتار ارقىلى اقش دوللارىنا بالاما ۇسىنۋ، سول ارقىلى قىتاي يۋانىنا دوللاردىڭ ورىنىن باستىرۋ، ءسويتىپ دوللاردىڭ قارجىلىق ۇستەمدىگىن ءبىر جولاتا السىرەتۋدى كوزدەيتىنى، الەمدىڭ ەكونوميكانى اشسا الاقانىندا، جۇمسا جۇدىرىعىندا ۇستاعىسى كەلەتىنى ايداي انىق.

اق ۇيگە قايتا كەلگەن ترامپتىڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن ورنىققان ەركىن ەكونوميكالىق ساۋدا جۇيەسىن قايتا قۇرۋدى، امەريكانىڭ مۇددەسىنە ىڭعايلاپ الۋدى ماقسات ەتكەن سوڭعى ناقتى قادامى – قىتاي تارابىنىڭ ۇزاق جىلعى جوسپارىن اشكەرەگە شىعارۋعا تۇرتكى بولىپ وتىر. ەكونوميكاسى قۋاتتى ەۋرووداق، جاپونيا، ءۇندىستان ترامپقا قاتتى كەتە الماي، تاريفكە مونيىنسۇناتىندارىن ايتىپ وتىرعاندا، قىتاي بيلىگىنىڭ ترامپقا قاتاڭ جاۋاپ قايتارۋىنىڭ استارىندا سول شىندىق جاتىر.

قىتاي تارابى ترامپ الدىنعى كەزەك پرەزيدەنتىگى كەزىندە ونىڭ ساۋدا سوعىسىنىڭ ءدامىن تاتتى. كەلەسىسىنە تىڭعىلىقتى دايىندالدى. بايدەن بيلىگى كەزىندە، اقش پەن اراداعى چيپ سوعىسىنا قاراماي، الەمدەگى سيرەك مەتاللدار قوسپاسىن وڭدەيتىن باستى ەلگە اينالىپ ۇلگەردى. ۋكراينا مەن رەسەي سوعىسىنان دا كوپ تاجىريبە جينادى. ەۋروپا مەن اقش-تىڭ الەۋەتىن كوردى. سانكتسياسىنىڭ قانشالىق كۇشى بار ەكەنىن باعامدادى. سوندىقتان باتىس باسىلىمدارى ترامپتىڭ ءوزىنىڭ باستى ساۋدا وداقتاستارىن دا اياماعان كەزەكتى ساۋدا سوعىسى «قىتايعا ءتيىمدى، جەڭىس قىتاي جاعىندا بولادى» دەپ بولجام ايتۋدا.

رەسەي مەن قىتايدىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان قازاقستان ەكونوميكاسى، جۇيەدەن تەڭگەسى تاعىدا جاڭا سىناققا تاپ كەلەيىن دەپ تۇر. قىتاي تارابى ترامپتىڭ ايتقانىن ورىنداماي، مەجەلى ۋاقىتتا ءتاريفتى الاپ تاستاماسا، ەكى الىپ ەكونوميكانىڭ اراسىنداعى جاڭا ساۋدا سوعىسى شارىقتاۋ شەگىنە جەتەيىن دەپ تۇر. ول كەزدە قىتاي تارابى ترامپتىڭ ەسەلەنگەن تاريفتەرىنە قارسى تۇرۋ ءۇشىن ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامىن تۇسىرۋگە ءماجبۇر بولادى. ول ءوز كەزەگىندە ەكونوميكاسى قىتايعا بايلانعان رەسەي مەن بىزگە دە اسەر ەتەدى.

ودان بولەك، بۇل جولى بۇل جولى ترامپ قازاقستانعا 27 پايىز تاريف بەلگىلەدى. كەلەسى جولى قىتايعا كوتەرگەندە، بىزگە دە كوتەرۋى مۇمكىن. ترامپ قىتايدىڭ اينالاسىنداعى ەلدەرگە ءوندىرىسىن كوشىرىپ، سول ارقىلى اقش نارىعىنا ەركىن جول تاۋىپ وتىرعانىن جاقسى ءبىلىپ وتىر. 70 ادام عانا تۇراتىن ايدالاداعى بەلگىسىز ارالعا دا تاريف بەلگىلەۋى سونىڭ كورىنىسى، قىتايلاردىڭ جولىن كەسۋ ەكەن.

Abai.kz